Umaabot sa Relihiyon Tungod sa Iyang Kagahapon

Bahin 11: 2 W. K. P.-100 K.P. Ang Dalan sa Pagtuo, Paglaom, ug Gugma

“Ang kinadagkoang mga kamatuoran mao ang kinayanohan: ug mao usab ang kinadagkoang mga tawo.” —Ika-19ng-siglong Britanikong mga awtor si Julius ug Augustus Hare

MGA 320 ka tuig tapos sa pagkamatay ni Alejandrong Bantogan, ang hari sa Macedonia, ang mas dakong magpupukan sa kalibotan natawo. Siya lahi kang Alejandro sa duha ka dagkong paagi, sumala sa gitagna sa Lucas 1:32, 33: ‘Siya pagatawgon nga Anak sa Labing Hataas, ug walay kataposan ang iyang gingharian.’ Si Jesu-Kristo mao ang maong Magmamando, ug siya destinado nga magpabiling buhi dili lamang diha sa abogong mga panid sa mga basahon sa kasaysayan.

Si Jesus usa ka tawong yano nga nagkinabuhig yanong kinabuhi. Wala siya manag-iyag balay nga samag palasyo. Siya wala magpaalirong sa dato ug gamhanan; ni nakabaton siyag mga bahanding yutan-on. Si Jesus natawo sa mga Oktubre 2 W.K.P., sa dili-mapagawalong Hudiyong pamilya ilalom sa yano kaayong mga kahimtang sa gamayng balangay sa Bethlehem. Ang iyang pagkabata dili halandumon. Siya nabansay sa pagpamanday, “kay anak, sumala sa hunahuna, ni Jose.”—Lucas 3:23; Marcos 6:3.

Bisan ang mga tawo nga moyubit sa ideya nga si Jesus Anak sa Diyos dili makapanghimakak nga ang iyang pagkatawo nagpasulod sa usa ka bag-ong panahon, ni may malamposong makalalis sa gipahayag sa World Christian Encyclopedia nga “ang Kristiyanidad nahimong labing kaylap ug unibersohanong relihiyon sa kasaysayan.”

Dili Bag-o Apan Lahi

Ang Kristiyanidad dili bug-os nga bag-ong relihiyon. Ang mga gamot niini nahiluna nga lalom sa relihiyon sa mga Israelinhon, nga gisustentohan sa nahisulat nga Kasugoan ni Jehova nga Diyos. Bisan sa wala pa mahimong nasod ang Israel, ang pagsimba kang Jehova gituman sa ilang mga katigulangan nga si Noe, Abraham, ug Moises ug sa pagkamatuod maoy pagpadayon sa labing karaang relihiyong naglungtad, ang matuod nga pagsimba sa Maglalalang nga unang gituman sa Eden. Apan ang nasodnon ug relihiyosong mga pangulo sa Israel mitugot nga ang bakak nga relihiyon uban sa Babilonyanhong mga bulok makasuhot sa ilang pagsimba ug sa ingon makahugaw niana. Sumala sa giingon sa World Bible: “Ang Hudiyong kongregasyon sa panahon sa pagkatawo ni Jesus gidaot sa mga salingkapaw ug nawasawasa tungod sa pormalismo nga naglubog sa nagpahiping espirituwal nga mga kamatuoran nga gipahayag sa dagkong Hebreohanong mga propeta.”

Kon itandi sa tawhanong mga komplikadong mga butang nga gitapik sa Hudiyonhong pagtuo, ang mga pagtulon-an ni Jesus gitiman-an sa kayano. Si Pablo, usa sa labing abtik nga mga misyonaryo sa unang siglo, nagpakita niini sa dihang gihisgotan niya ang pangunang mga hiyas sa Kristiyanidad: “Nagapabilin ang pagtuo, paglaom, gugma, kining tutulo; apan ang kinalabwan niini mao ang gugma.” (1 Corinto 13:13) Ang ubang relihiyon nagahisgot sa “pagtuo, paglaom, ug gugma” usab, apan ang Kristiyanidad maoy lahi. Sa unsang paagi?

Pagtuo Kang Kinsa ug sa Unsa?

Gipasiugda ni Jesus ang panginahanglan nga “motuo sa Diyos,” ang Usang iyang gibatbat ingong Maglalalang. (Juan 14:1; Mateo 19:4; Marcos 13:19) Busa ang Kristiyanidad lahi sa Jainismo ug Budhismo, nga ang duha nagasalikway sa ideya sa usa ka Maglalalang, nga nagaangkon nga ang uniberso sa kanunay naglungtad. Ug sanglit si Kristo naghisgot kabahin sa “ang bugtong matuod nga Diyos,” tin-aw nga siya wala magtuo sa kapid-ang matuod nga mga diyos ug diyosa sumala sa gitudlo sa mga relihiyon sa karaang Babilonya, Ehipto, Gresya, ug Roma, o sumala sa ginatudlo gihapon sa Hinduismo.—Juan 17:3.

Ang balaang katuyoan, mipatin-aw si Jesus, mao nga iyang gihatag ang ‘iyang kalag ingon nga lukat ilis sa daghan,’ aron “pagluwas kon unsay nawala,” aron nga “ang tanan nga motuo kaniya dili malaglag kondili makabaton ug kinabuhing walay kataposan.” (Marcos 10:45; Lucas 19:10; Juan 3:16; itandi ang Roma 5:17-19.) Ang pagtuo sa haladnong kamatayon aron makahimo sa pagtabon sa sala lahi sa Shintō, nga dili moila nga nagalungtad ang orihinal o kinatawo nga sala.

Si Jesus nagtudlo nga adunay usa lamang ka matuod nga pagtuo. Siya mitambag: “Sumulod kamo sa masigpit nga pultahan; tungod kay sangkad ug luag ang dalan nga padulong sa kalaglagan, ug daghan ang nagaagi niini; samtang masigpit ang pultahan ug hiktin ang dalan nga padulong sa kinabuhi, ug diyutay ra ang nakakaplag niini.” (Mateo 7:13, 14) Ang librong Imperial Rome nagaingon: “Ang [unang] mga Kristohanon mipugos nga sila lamang ang nagbaton sa kamatuoran, ug ang tanan ubang relihiyon . . . maoy bakak.” Kini dayag lahi sa Hindu-Budhistang tinamdan, nga nagsabot nga ang tanang relihiyon may kaayohan.

Unsang Matang sa Paglaom?

Ang Kristohanong paglaom nasentro sa saad sa Maglalalang nga ang iyang kagamhanan mosulbad sa mga suliran sa kalibotan. Busa sukad sa sinugdanan sa ministeryo ni Jesus sa 29 K.P., gidasig niya ang mga tawo nga “motuo sa maayong balita” nga “ang gingharian sa Diyos haduol na.” (Marcos 1:15) Lahi sa Silanganong mga relihiyon, sama sa Ch’ŏndogyo, ang pagtulon-an ni Jesus wala magpasiugdag nasyonalismo ingong paagi aron matuman ang Kristohanong paglaom. Ngani, gisalikway ni Jesus ang tanang sugyot nga mosulod siya sa politika. (Mateo 4:8-10; Juan 6:15) Dayag, siya wala mohinapos, sumala sa ginahimo sa pila ka Hudiyong pangulo, nga “ang katawhan kinahanglang aktibong motabang sa Diyos sa pagpatungha sa Mesiyas.”

Ang Kristohanong paglaom nagaapil sa palaaboton sa pagtagamtam ug kinabuhing dayon sa yuta ilalom sa matarong nga mga kahimtang. (Itandi ang Mateo 5:5; Pinadayag 21:1-4.) Dili ba kana yano ug sayong sabton? Dili alang sa daghan kansang mga hunahuna nalubog sa Budhistang pagtuo sa Nirvana, nga ginatumong sa The Faiths of Mankind ingong “paghunong” apan “dili pagkalaglag.” Kining basahona nagpatuo nga, sa kamatuoran, ang Nirvana “dili posible nga mabatbat.”

Gugma—Alang Kang Kinsa ug Unsang Matang?

Si Jesus miingon nga ang kinadakoang sugo mao: “Higugmaa si Jehova nga imong Diyos uban sa bug-os mong kasingkasing ug sa bug-os mong kalag ug sa bug-os mong hunahuna ug sa bug-os mong kusog.” (Marcos 12:30) Pagkalahi sa mga relihiyon nga nagauna sa tawhanong kaluwasan, samtang nagatamay sa balaang intereses. Ikaduha sa kahinungdanon, matud ni Jesus, mao ang positibong paghigugma sa silingan. “Busa, ang tanang butang nga buot ninyong buhaton sa mga tawo kaninyo,” siya mitambag, “inyo usab nga pagabuhaton ngadto kanila.” (Mateo 7:12; 22:37-39) Apan matikdi sa unsang paagi kini lahi gikan sa negatibong pagtulon-an ni Confucius: “Kon unsay dili nimo gusto sa imong kaugalingon, ayaw buhata sa uban.” Haing gugmaha ang giisip mong labaw, ang matang nga nagapugong sa mga tawo sa pagbuhat ug kadaotan kanimo o ang matang nga nagadasig kanila sa pagbuhat ug maayo kanimo?

“Ang unang pagsulay sa tinuod nga dakong tawo mao ang iyang pagkamapaubsanon,” mipahayag ang Ingles nga manunulat sa ika-19ng siglo si John Ruskin. Sa mapaubsanong pagtanyag sa iyang kinabuhi sa kaayohan sa ngalan ug dungog sa iyang Amahan ug, ikaduha, alang sa tawo, gipakita ni Jesus ang gugma alang sa Diyos ug sa tawo. Pagkalahi gikan sa mahunahunaon-sa-kaugalingong mga tingusbawan ni Alejandrong Bantogan nga mahimong usa ka diyos, nga bahin kaniya ang Collier’s Encyclopedia nagaingon: “Sa tibuok niyang kinabuhi, nga balikbalik niyang gibutang sa kapeligrohan, walay ebidensiya nga siya namalandong sukad sa pangutana kon unsay mahitabo sa iyang katawhan tapos nga siya mamatay.”

Nagailustrar usab sa gugma nga iyang nabatonan alang sa Diyos ug sa tawo, si Jesus, lahi sa iyang Hindu nga mga katalirongan sa India, wala mopaluyo sa mapihigong sistema sa kasta o caste system. Ug lahi sa Hudiyong mga pundok nga nagtugot sa ilang mga sakop sa pagbakyaw ug hinagiban batok sa dili-popular nga mga magmamando, gipasidan-an ni Jesus ang iyang mga sumusunod nga “ang tanan nga mobakyaw ug espada mamatay pinaagi sa espada.”—Mateo 26:52.

Pagtuo Gipamatud-an Pinaagi sa Binuhatan

Ang pagkalinga sa unang Kristiyanidad sa pagtuo, paglaom, ug gugma napadayag sa kagawian. Ang mga Kristohanon gisugo sa “paghukas sa daang pagkatawo” nga kasagaran sa makasasalang katawhan ug “pagsul-ob sa bag-ong pagkatawo nga nalalang sumala sa kabubut-on sa Diyos diha sa matuod nga pagkamatarong.” (Efeso 4:22-24) Kini ilang gibuhat. Makaiikag, ang anhing Harold J. Laski, Ingles politikanhong siyentipiko, miingon: “Ang pagsulay, sa pagkamatuod, sa usa ka kredo dili mao ang katakos niadtong nagadawat niini sa pagpahayag sa ilang pagtuo; ang pagsulay niini anaa sa katakos niini sa pag-usob sa ilang kagawian sa kasagarang kalihokan sa matag adlaw nga kinabuhi.”—(Italiko amoa.) Itandi ang 1 Corinto 6:11.

Kay nahupong sa dili-matarog nga pagtuo ug maayog-pasikaranang paglaom ug gidasig sa matuod nga gugma, ang unang mga Kristohanon naandam sa pagsugot sa kataposang sugo kanila ni Jesus sa wala pa siya mokayab ngadto sa langit: “Busa panlakaw kamo ug himoa nga mga tinun-an ang katawhan sa tanang nasod, nga magabawtismo kanila . . . , nga magatudlo kanila sa pagbantay sa tanang butang akong gisugo kaninyo.”—Mateo 28:19, 20.

Sa Pentekostes 33 K.P., ang espiritu sa Diyos gibubo ibabaw sa 120 ka Kristohanong disipulo nga nagtigom sa usa ka itaas nga lawak sa Jerusalem. Ang Kristohanong kongregasyon natawo na!a Ang mga membro niadto milagrosong gigasahan niadtong adlawa sa katakos sa pagsultig langyawng mga pinulongan, sa ingon nakapaarang nila sa pakigkomunikar sa mga Hudiyo ug mga proselita gikan sa ubang kanasoran nga didto sa Jerusalem nga nanambong sa usa ka piyesta. (Buhat 2:5, 6, 41) Ug pagkatagsaon ang resulta! Sa usa ra ka adlaw, ang gidaghanon sa mga Kristohanon milukso gikan sa mga 120 ngadto sa kapin sa 3,000!

Si Jesus sa malangkobon nagwali lamang ngadto sa mga Hudiyo. Apan wala madugay tapos sa Pentekostes, ang Kristohanong apostol Pedro gigamit sa pagbukas sa “Ang Dalan” alang sa mga Samarianhon, nga nagbantay sa unang lima ka basahon sa Bibliya, ug sa ulahi, sa 36 K.P., alang sa tanang dili-Hudiyo. Si Pablo nahimong “usa ka apostol ngadto sa kanasoran” ug naghimo sa tulo ka misyonaryong panaw. (Roma 11:13) Sa ingon ang mga kongregasyon naporma, ug sila milambo. “Ang ilang kadasig sa pagpakaylap sa pagtuo nag-awas,” matud sa librong From Christ to Constantine, nga midugang: “Ang Kristohanong pagwali kaylap ug epektibo.” Ang paglutos sa mga Kristohanon misumbalik, nga nakatabang sa pagpakaylap sa mensahe, samtang gipaypayan sa hangin ang kalayo. Ang basahong Mga Buhat sa Bibliya nagaasoy sa kulbahinam nga kasaysayan sa dimapugngang Kristohanong kalihokan sa panahong bata pa ang Kristiyanidad.

‘Dili Kana ang Kristiyanidad nga Akong Nailhan!’

Kana ba ang imong reaksiyon sa pagkadungog niining kabatbatana sa unang mga adlaw sa Kristiyanidad? Nakaplagan ba nimo nga inay sa pagbatog lig-ong pagtuo, daghang nagaangkong Kristohanon karong adlawa napuno sa pagduhaduha, nga wala makatino kon unsay pagatuohan? Nakaplagan ba nimo nga inay sa paglaom, daghan kanila ang giabot ug kahadlok, nga wala makapiho sa kaugmaon? Ug imo bang nakaplagan, sumala sa pagpahayag niini sa Ingles nga satirista sa ika-18ng siglo nga si Jonathan Swift, nga “nabatonan nato ang igong relihiyon sa pagpadumot kanato, apan dili igo sa pagpahigugmaay kanato sa usag usa”?

Gitagna ni Pablo kining negatibong kaugmaran. “Ang malupigong mga lobo”—mga pangulo nga Kristohanon lamang sa ngalan—“motungha ug manultig tinuis nga mga butang aron sa pagkabig ug mga tinun-an alang sa ilang kaugalingon.” (Buhat 20:29, 30) Asa kaha kini kutob? Ang among sunod gula mopatin-aw.

[Mga footnote]

[Letrato sa panid 24]

Ang usa ka Kristohanon may pagtuo sa usa ka Diyos nga buhi

Ang Kristohanong paglaom nagapaabot sa napasig-uling paraiso sa yuta

[Letrato sa panid 25]

Ang Kristohanong gugma dili madapigon sa pagtabang sa uban sa pag-alagad sa Diyos