Paningkamot nga Maluwas ang Inyong Pamilya Ngadto sa Bag-ong Kalibotan sa Diyos
“Ikaw mismo, Oh Jehova, magabantay kanila; pagaluwason mo ang matag usa kanila sa walay kataposan gikan niining kaliwatana.”—SALMO 12:7.
1, 2. (a) Unsay lakat sa pipila ka pamilya ilalom sa mga kalisod sa kataposang mga adlaw? (b) Sa unsang paagi ang Kristohanong mga pamilya maningkamot nga makalabang-buhi?
“MALIPAYON kaayo ang akong kasingkasing karong adlawa!” miingon ang usa ka Kristohanong ansiano nga ginganlag John. Ang hinungdan sa iyang kasaya? “Ang akong 14-anyos nga anak nga lalaki ug 12-anyos nga anak nga babaye gibawtismohan,” matud pa niya. Apan ang iyang kalipay wala matapos didto. “Ang akong 17-anyos nga anak nga lalaki ug 16-anyos nga anak nga babaye maoy mga auxiliary payunir ning miaging tuig,” siya midugang.
2 Daghang pamilya sa atong taliwala may samang maayong mga resulta samtang ilang ginapadapat ang mga prinsipyo sa Bibliya. Ang pipila, hinunoa, may mga suliran. “Lima ang among anak,” misulat ang usa ka Kristohanong magtiayon, “ug dugang nagakalisod ang pagpakiglabot kanila. Napildihan na kami ug usa ka anak ngadto niining daan nga sistema. Ang among batan-ong mga tin-edyer daw mao ang pangunang giatake ni Satanas karon mismo.” Dunay mga magtiayon usab nga nagaagom ug grabe nga kasungian sa kaminyoon, usahay misangpot sa panagbulag o diborsiyo. Bisan pa, ang mga pamilyang nagaugmad sa Kristohanong mga hiyas makalabang-buhi sa “dakong kasakitan” ug maluwas ngadto sa umaabot nga bag-ong kalibotan sa Diyos. (Mateo 24:21; 2 Pedro 3:13) Nan, unsay imong mahimo aron matino ang kaluwasan sa inyong pamilya?
Pagpauswag sa Komunikasyon
3, 4. (a) Unsa ka hinungdanon ang komunikasyon diha sa pamilyahanong kinabuhi, ug nganong mobangon kasagaran ang mga suliran niini? (b) Nganong angay maningkamot ang mga bana nga mahimong maayong mga tigpatalinghog?
3 Ang maayong komunikasyon mao ang nagahatag-kinabuhi sa usa ka mahimsog nga pamilya; kon kini magkulang, ang tensiyon ug kabug-at modugang. “Mangapakyas ang mga laraw kon kulang ang pagbayloay sa hunahuna,” nag-ingon ang Proverbio 15:22. Makaiikag, ang magtatambag sa magtiayon mitaho: “Ang labing pamilyar nga reklamo nga akong madunggan gikan sa mga asawa nga akong tambagan mao ‘Dili siya makigsulti nako,’ ug ‘Dili siya mamati nako.’ Ug sa dihang akong gisulti kining reklamoha ngadto sa ilang mga bana, sila wala pod mamati nako.”
4 Unsay hinungdan sa kakulang sa komunikasyon? Alang sa usa ka butang, ang mga lalaki ug babaye lahi, ug sila kasagaran dunay lahi kaayo nga mga paagi sa komunikasyon. Ang usa ka artikulo miingon nga ang bana “may pagkadirekta ug praktikal” sa iyang mga pagpakigsulti, samtang “ang labaw nga gikinahanglan sa [usa ka asawa] mao ang usa ka mabination nga tigpatalinghog.” Kon suliran kini sa imong kaminyoon, paningkamot sa pagpauswag sa mga butang. Ang usa ka Kristohanong bana tingali kinahanglang maningkamot pag-ayo nga mahimong usa ka maayong tigpatalinghog. “Ang matag usa ka tawo,” miingon si Santiago, “kinahanglan nga magmaabtik sa pagpamati, magmahinay sa pagsulti.” (Santiago 1:19) Pagtuon sa pagpugong sa pagsugo, pagtambag, o pagmaymay kon ang imong asawa buot lang nga ikaw “magmabination” kaniya. (1 Pedro 3:8) “Kadtong nagapugong sa iyang mga pulong may kahibalo,” nag-ingon ang Proverbio 17:27.
5. Unsa ang pila ka paagi nga makapauswag ang mga bana sa pagpahayag sa ilang mga hunahuna ug mga pagbati?
5 Sa laing bahin, dunay “panahon sa pagsulti,” ug ikaw tingali kinahanglang magtuon nga mahimong mas mapadayganon sa imong mga hunahuna ug mga pagbati. (Ecclesiastes 3:7) Pananglitan, dagaya ka ba sa imong pagdayeg alang sa mga kalamposan sa imong asawa? (Proverbio 31:28) Mapasalamaton ka ba sa kakugi nga iyang ginahimo sa pagtabang kanimo ug sa pag-atiman sa panimalay? (Itandi ang Colosas 3:15.) O tingali kinahanglan mo nga mouswag sa pagpahayag ug “mga pulong sa pagmahal.” (Awit ni Solomon 1:2) Ang paghimo niini tingali bakikaw alang kanimo sa sinugdan, apan makatabang kini sa pagpabati sa imong asawa nga may kasegurohan sa imong gugma alang kaniya.
6. Unsay mahimo sa mga asawa sa pagpauswag sa komunikasyon sa pamilya?
6 Unsay ikasulti bahin sa Kristohanong mga asawa? Gikutlo ang usa ka asawa nga nag-ingon nga nahibalo ang iyang bana nga iyang giapresyar siya, busa dili na kinahanglang isulti pa kini ngadto kaniya. Apan, ang mga lalaki molambo usab sa apresasyon, komendasyon, ug pagdayeg. (Proverbio 12:8) Ikaw ba nagkinahanglan nga mas mapadayganon niining bahina? Sa laing bahin, tingali kinahanglang imong hatagan ug dugang pagtagad ang paagi sa imong pagpamati. Kon ang imong bana maglisod sa pagsulti sa iyang mga suliran, kahadlok, o kabalaka nga bukas, nakakat-on ka ba sa pag-agda kaniya sa bukas nga pagpakigsulti kanimo, sa maluluton ug mataktikanhon?
7. Unsay nagapahinabo sa pagbuto sa mga away sa kaminyoon, ug sa unsang paagi kini mapugngan?
7 Siyempre, bisan ang mga magtiayon nga kinaiyanhong nagkasinabtanay usahay makasinati ug kadaot sa komunikasyon. Ang emosyon tingali motabon sa katarongan, o ang kalmadong pagsultihay dali nga mahimong mainit nga lalis. (Proverbio 15:1) “Kitang tanan mangapandol sa makadaghan”; apan, ang bingkil-bingkil sa kaminyoon wala magpasabot nga mao ang kataposan sa usa ka kaminyoon. (Santiago 3:2) Ugaling ang “singkahay ug pagtampalas” dili-angay ug malaglagon sa bisan unsang relasyon. (Efeso 4:31) Magmaabtik nga makigdaitay kon may pagbalosay ug masakit nga mga pulong. (Mateo 5:23, 24) Ang mga away kasagarang mapugngan sa sinugdan pa kon ipadapat ninyong duha ang mga pulong ni Pablo diha sa Efeso 4:26: “Ayaw pasalopi sa adlaw ang inyong kasuko.” Oo, isulti ang mga suliran samtang kini gamay pa ug madumala; ayaw paghulat hangtod ang imong emosyon mosilaob. Ang paggugol ug pipila ka minutos adlaw-adlaw sa paghisgot sa hinungdanong mga butang dako ug mahimo sa pagpalambo sa komunikasyon ug mapugngan ang mga dili-pagsinabtanay.
‘Ang Pahamatngon ni Jehova’
8. Nganong ang pipila ka batan-on mahimong mapalayo gikan sa kamatuoran?
8 Mopatim-aw nga ang pipila ka ginikanan tagbaw na sa pagtugot sa ilang mga anak nga motubo nga kulang sa pagggiya. Ang mga anak motambong sa mga tigom ug nagapakigbahin sa pag-alagad sa kanataran, apan kasagaran wala nila matukod ang ilang kaugalingong relasyon uban sa Diyos. Sa ulahi “ang kailibgon sa unod ug ang pangibog sa mga mata” mahimong moagak sa daghan niining mga batan-ona halayo gikan sa kamatuoran. (1 Juan 2:16) Pagkamakapasubo unya alang sa mga ginikanan nga makalabang-buhi sa Armageddon apan tungod sa ilang pagpasagad sa miagi magbilin sa ilang mga anak nga mga linaglag!
9, 10. (a) Unsay nalangkit sa pagmatuto sa kabataan “diha sa pagbansay ug pahamatngon gikan kang Jehova”? (b) Nganong hinungdanon ang pagtugot sa mga anak sa bukas nga pagpahayag sa ilang mga pagbati?
9 Busa si Pablo misulat: “Kamong mga amahan, ayaw ninyo pasuk-a ang inyong mga anak, kondili matutoon hinoon ninyo sila diha sa pagbansay ug pahamatngon gikan kang Jehova.” (Efeso 6:4) Sa pagbuhat niini, kinahanglang ikaw bug-os nga nahibalo sa mga sukdanan ni Jehova mismo. Ikaw angay magpakita ug maayong panig-ingnan kon bahin sa imong pagpili ug kalingawan, personal nga pagtuon, pagtambong sa miting, ug pag-alagad sa kanataran. Ang mga pulong ni Pablo nagpasabot usab nga ang ginikanan kinahanglang (1) maayong maniid sa iyang mga anak ug nga siya (2) adunay maayong komunikasyon uban kanila. Niining paagiha lamang nga imong mahibaloan nga sila nagkinahanglan ug “pahamatngon.”
10 Kinaiyanhon sa mga batan-on nga mangusog nga makabaton ug igong kagawasan. Apan, kinahanglang abtik ka sa dayag nga mga timaan sa kalibotanong impluwensiya sa ilang sinultihan, panghunahuna, pamiste ug pamostura, ug sa pagpilig mga higala. Ang usa ka maalamong amahan miingon sumala sa narekord diha sa Proverbio 23:26: “Anak ko, ihatag kanako ang imong kasingkasing.” Ang imong mga anak bukas ba sa pagpaambit sa ilang mga hunahuna ug mga pagbati diha kanimo? Kon ang mga anak walay kahadlok nga sawayon dihadiha, sila mas mokiling sa pagbutyag kon unsay ilang tinuod nga gibati sa mga butang sama sa ekstrakarikular nga mga kalihokan, pakigdeyt, hataas nga edukasyon, o sa kamatuoran sa Bibliya mismo.
11, 12. (a) Sa unsang paagi ang panahon sa pangaon magamit sa pagpauswag sa komunikasyon sa pamilya? (b) Unsay mahimong mosangpot gikan sa makanunayong mga paningkamot sa ginikanan sa pagpauswag sa komunikasyon uban sa iyang mga anak?
11 Diha sa daghang mga nasod maoy naandan sa mga pamilya ang pagdungan ug pangaon. Busa ang panihapon makataganag maayong higayon alang sa tanang mga membro sa pamilya sa pag-ambitay sa makapalig-ong mga panagsultihay. Kasagaran ang pangaon sa pamilya mapulihan sa TV ug sa ubang mga kabaldahan. Apan, sa taas nga panahon, ang imong mga anak maorag mga hostage sa eskuylahan ug naladlad sa kalibotanong kaisipan. Ang mga panahon sa pangaon maoy maayong panahon sa pagkigkomunikar sa imong mga anak. “Among gigamit ang panahon sa pangaon sa paghisgot sa mga butang nga mitungha sa maong adlaw,” miingon ang usa ka ginikanan. Hinoon, ang mga panahon sa pangaon dili kinahanglang mahimong usa ka makauulaw nga mga sesyon sa pagpamadlong o mga pagsukitsukit. Himoa ang okasyon nga tawhay ug makalilipay!
12 Ang pagkabig sa mga anak nga mahimong bukas nga makigkomunikar kanimo maoy mahagiton ug tingali nagkinahanglan ug dako kaayong pailob. Sa kadugayan, hinoon, imong makita ang makapalipayng mga resulta. “Ang among 14-anyos nga anak nga lalaki nagmagul-anon ug nagpalayo sa mga tawo,” nahinumdom ang usa ka nabalakang inahan. “Pinaagi sa among mga pag-ampo ug pagkamalahutayon, siya misugod sa pagkahimong bukas ug nagpakigsulti!”
Pagtuon sa Pamilya nga Makapalig-on
13. Nganong ang sayo nga pagbansay sa mga anak hinungdanon kaayo, ug sa unsang paagi kini molampos?
13 Ang “pahamatngon” usab naglakip sa pormal nga pagtudlo sa Pulong sa Diyos. Sama kang Timoteo, kini nga pagbansay kinahanglang magsugod “sukad sa pagkabata.” (2 Timoteo 3:15) Ang sayo nga pagbansay molig-on sa kabataan alang sa mga pagsulay sa pagtuo nga basig moabot sa panahon sa mga tuig sa pagtungha—mga pagsaulog sa adlawng-natawhan, makinasodnong mga seremonyas, o relihiyosong mga piyesta. Walay pangandam alang sa maong mga pagsulay, ang pagtuo sa gamayng bata hayan magun-ob. Busa pahimusli ang mga publikasyon nga giandam sa Watch Tower Society alang sa gagmayng mga bata sama sa mga librong Pagpatalinghog sa Dakong Magtutudlo ug Akong Basahon sa mga Estorya sa Bibliya.a
14. Sa unsang paagi ang pagtuon sa pamilya mahuptang regular, ug unsay imong nahimo aron may regular nga pagtuon sa pamilya?
14 Laing dapit nga hatagan ug pagtagad mao ang pagtuon sa pamilya, nga dali nga mahimong dili-regular o makalaay, mekanikal nga buhat nga masulayon alang sa mga ginikanan ug sa mga anak. Sa unsang paagi imong mapauswag ang maong mga butang? Una, ikaw kinahanglang ‘mopalit ug panahon’ alang sa pagtuon, dili itugot nga mapulihan kini sa mga salida sa TV o ubang mga kabaldahan. (Efeso 5:15-17) “Naglisod kami sa paghimo sa among pagtuon sa pamilya nga regular,” misugid ang usa ka ulo sa pamilya. “Among gisulayan ang nagkalainlaing mga panahon hangtod sa kataposan nakakita kami ug panahon sa ulahi nga gabii nga praktikal alang kanamo. Karon regular na ang among pagtuon sa pamilya.”
15. Sa unsang paagi imong ikapasibo ang imong pagtuon sa pamilya sumala sa mga panginahanglan sa imong pamilya?
15 Sunod, hatagig pagtagad ang partikular nga mga panginahanglan sa imong pamilya. Daghang pamilya malipay sa dungan nga pag-andam sa ilang senemanang tun-anan sa Bantayanang Torre. Matag karon ug unya, hinoon, ang imong pamilya tingalig may espisipikong mga isyu nga kinahanglang hisgotan, apil ang mga suliran nga ginaatubang diha sa eskuylahan. Ang librong Mga Pangutanang Gisukna sa mga Batan-on—Mga Tubag nga Mosaler ug ang mga artikulo gikan sa Ang Bantayanang Torre ug Pagmata! makatagana niini nga panginahanglan. “Kon makamatikod kami ug bisan unsang mga tinamdan sa among anak nga mga lalaki nga kinahanglang tul-iron,” miingon ang usa ka amahan, “maoy among hatagan ug pagtagad ang partikular nga kapitulo sa librong Mga Pangutanang Gisukna sa mga Batan-on nga naghisgot bahin niana.” Ang iyang asawa midugang: “Kami naningkamot nga mapailin-ilinon. Kon may naplano na kami alang sa among pagtuon, ug ang panginahanglan mobangon sa paghisgot ug laing butang, nan usbon kana namo sumala sa panginahanglan.”
16. (a) Sa unsang paagi makatino ka nga ang imong mga anak nakasabot sa ilang nakat-onan? (b) Unsa ang kasagarang likayan diha sa pagdumala sa pagtuon sa pamilya?
16 Sa unsang paagi imong matino nga ang imong mga anak nakasabot gayod sa ilang ginatun-an? Ang Agalon nga Magtutudlo, si Jesus, nagbangon ug mga pangutanang mopukaw sa hunahuna, sama sa, “Unsa may imong paghunahuna?” (Mateo 17:25) Sa pagsunod niini, susiha kon unsa gayoy hunahuna sa imong mga anak. Dasiga ang kada bata sa pagtubag sa iyang kaugalingong mga pulong. Siyempre, kon moreaksiyon ka sa ilang matinud-anong mga ekspresyon nga may kasuko o kakurat, tingalig sila magpanuko nga magmabukas kanimo pag-usab. Busa pabiling kalmado. Ayaw himoa ang pagtuon sa pamilya nga usa ka okasyon sa pagpangasaba. Kini kinahanglang makalipay, makapalig-on. “Kon akong makita nga ang usa sa akong mga anak dunay suliran,” miingon ang usa ka amahan, “akong atubangon kini sa laing panahon.” “Kon ang bata atubangon nga tinagsatagsa,” midugang ang usa ka inahan, “ang bata dili kaayo maulawan ug mas bukas sa pagpakigsulti kay sa tambagan sa panahon sa pagtuon sa pamilya.”
17. Unsay mahimong buhaton sa paghimo sa pagtuon sa pamilya nga makaiikag, ug unsay misaler ug maayo sa imong pamilya?
17 Ang pagkabig sa mga bata sa pagpakigbahin sa pagtuon sa pamilya maoy usa ka hagit, ilabina kon pakiglabotan mo ang kabataan nga dili-managsamag edad. Ang linghod nga mga bata mas lihokan, dili-mahimutang, o dili makapundo sa pagtagad nga dugay. Unsay imong mahimo? Sulayi paghimo ang atmospera sa pagtuon nga tawhay. Kon ang imong mga anak dili makapundo ug dugay sa pagtagad, sulayi ang mubo nga mga sesyon apan masubsob. Makatabang usab kon ikaw madasigon. “Siya nga nagadumala, padumalaha siya nga madasigon.” (Roma 12:8) Ilangkit ang tanan. Ang gagmayng mga bata mahimong makakomento sa mga ilustrasyon o sa pagtubag sa yanong mga pangutana. Ang mga tin-edyer mahimong hangyoon sa paghimog dugang panukiduki o sa paghimog praktikal nga aplikasyon sa materyal nga gihisgotan.
18. Sa unsang paagi ikapasilsil sa mga ginikanan ang Pulong sa Diyos diha sa tanang okasyon, ug uban sa unsang resulta?
18 Hinunoa, ayaw paglimitahi ang espirituwal nga pagpanudlo sa usa ka oras sa usa ka semana. Ipasilsil ang Pulong sa Diyos diha sa inyong mga anak sa tanang okasyon. (Deuteronomio 6:7) Paggahin ug panahon sa pagpamati kanila. Tambagi ug lipaya sila kon kinahanglan. (Itandi ang 1 Tesalonica 2:11.) Magmahangawaon ug magmaluloy-on. (Salmo 103:13; Malakias 3:17) Sa pagbuhat niini, ikaw ‘makakaplag ug kalipay’ sa imong mga anak ug paluyohi ang ilang pagkalabang-buhi ngadto sa bag-ong kalibotan sa Diyos.—Proverbio 29:17.
“Panahon sa Pagkatawa”
19, 20. (a) Unsay bahin sa kalingawan diha sa pamilyahanong kinabuhi? (b) Unsa ang pila ka paagi diin ang mga ginikanan makahikay ug kalingawan alang sa ilang mga pamilya?
19 Adunay “panahon sa pagkatawa . . . , panahon sa pagsayaw.” (Ecclesiastes 3:4) Ang Hebreohanong pulong alang sa “katawa” mahimong mahubad usab pinaagi sa mga ekspresyong “pagsaulog,” “pagdula,” “magpaugnat sa kusog,” o bisan “paglingawlingaw.” (2 Samuel 6:21; Job 41:5; Maghuhukom 16:25; Exodo 32:6; Genesis 26:8) Ang dula may mapuslanong katuyoan, ug importante kini sa mga bata ug sa mga batan-on. Sa kapanahonan sa Bibliya ang mga ginikanan naghikay ug kalingawan ug lulinghayaw alang sa ilang mga pamilya. (Itandi ang Lukas 15:25.) Ginahimo ba usab nimo kini?
20 “Among pahimuslan ang publikong mga parke,” miingon ang usa ka Kristohanong bana. “Manapit kami ug pipila ka batan-ong mga lalaki ug magdula ug bola ug magpiknik. Sila nalingaw kaayo ug nalipay sa maayong panag-ubanay.” Midugang ang laing ginikanan: “Magplano kami ug mga butang nga buhaton uban sa among mga anak nga lalaki. Maglangoylangoy kami, magdulag bola, mamakasyon. Apan among gibutang ang kalingawan sa hustong dapit niini. Akong gipasiugda ang panginahanglan sa pagpabiling timbang.” Ang maayong kalingawan, sama sa angay nga mga tapoktapok o pag-adto sa mga zoo ug sa mga museo, dakog mahimo sa pagsumpo sa bata nga madani sa mga kalipayan sa kalibotan.
21. Sa unsang paagi ang mga ginikanan makasanta sa ilang mga anak sa pagbati nga hinikawan tungod kay wala magsaulog ug mga kalibotanong mga piyesta opisyal?
21 Hinungdanon usab nga ang imong mga anak dili mobati nga hinikawan tungod kay sila dili magsaulog ug mga adlawng-natawhan o dili-kristohanong mga piyesta opisyal. Uban sa imong maayong pag-organisar, sila makapaabot ug daghang makalipay nga panahon sa tibuok tuig. Gani, ang usa ka maayong ginikanan dili magkinahanglag piyesta opisyal ingong pasangil sa pagpakita sa iyang gugma sa materyal nga paagi. Sama sa iyang langitnong Amahan, siya ‘nahibalo sa paghatag ug maayong mga gasa ngadto sa iyang mga anak’—sa kinabubut-on.—Mateo 7:11.
Pagkab-ot ug Walay-Kataposang Umaabot Alang sa Inyong Pamilya
22, 23. (a) Samtang nagsingabot ang dakong kasakitan, bahin sa unsa makasalig ang mga pamilya nga mahinadlokon-sa-Diyos? (b) Unsay mahimo sa mga pamilya aron maluwas ngadto sa bag-ong kalibotan sa Diyos?
22 Ang salmista miampo: “Ikaw, Oh Jehova, magabantay kanila; pagaluwason mo ang matag usa kanila sa walay kataposan gikan niining kaliwatana.” (Salmo 12:7) Ang mga kabug-at gikan kang Satanas tino nga modugang—ilabina batok sa mga pamilya sa mga Saksi ni Jehova. Bisan pa, posible nga masagubang kining nagadugang nga pag-atake. Uban sa tabang ni Jehova ug malig-ong determinasyon ug kuging paningkamot sa bahin sa mga bana, mga asawa, ug mga anak, ang mga pamilya—apil ang imoha—makabaton ug paglaom nga matipigang buhi sa panahon sa dakong kasakitan.
23 Mga bana ug mga asawa, hatagig pakigdait ug kalinaw ang inyong kaminyoon pinaagi sa pagtuman sa inyong hinatag-sa-Diyos nga mga papel. Mga ginikanan, padayon sa pagpakitag maayong sulondan sa inyong mga anak, paliton ang panahon sa paghatag kanilag pagbansay ug pahamatngon nga gikinahanglan nila pag-ayo. Pakigsulti kanila. Pamati kanila. Ang ilang mga kinabuhi ang nameligro! Mga anak, pamati ug sunda ang inyong mga ginikanan. Uban sa tabang ni Jehova kamo molampos ug kab-ota alang sa inyong kaugalingon ang usa ka walay kataposang kaugmaon diha sa umaabot nga bag-ong kalibotan sa Diyos.
[Footnote]
a Mabatonan usab ang mga audiocassettes sa pipila ka pinulongan.
Nakahinumdom Ka Ba?
◻ Sa unsang paagi ang mga bana ug mga asawa makapauswag sa ilang komunikasyon?
◻ Sa unsang paagi ang mga ginikanan makapadako sa ilang mga anak diha sa “pahamatngon nga gikan kang Jehova”? (Efeso 6:4)
◻ Unsa ang pila ka paagi sa paghimo sa pagtuon sa pamilya nga makapalig-on ug dugang makaiikag?
◻ Unsay mahimong buhaton sa mga ginikanan sa paghikay ug kalingawan ug lulinghayaw alang sa ilang mga pamilya?
[Kahon sa panid 16]
Musika—Usa ka Gamhanang Impluwensiya
Nag-ingon ang awtor sa usa ka libro sa pagmatuto ug bata: “Kon paatubangon ako sa usa ka tumatambong . . . ug ipasiugda ko ang mapatuyangong paghuboghubog, pagkahubog sa cocaine, pot, o bisan unsang ubang mga droga nga makadaot-sa-hunahuna, sila motan-aw nako sa dakong kakurat. . . . [Bisan pa niana] hatagan sa mga ginikanan ang ilang mga anak ug kuwarta sa pagpalit ug mga plaka o mga rekording sa cassette nga dayag nga nagpasiugda niadtong mga butanga.” (Raising Positive Kids in a Negative World, ni Zig Ziglar) Sa Tinipong Bansa, pananglitan, ang dayag kaayo nga mga buhat sa sekso nga maoy mga pulong sa musikang rap ginaawit sa daghang batan-on. Gitabangan ba nimo ang imong mga anak nga magmapilion sa ilang musika aron sila makalikay sa maong demonyohanong mga lit-ag?
[Hulagway sa panid 15]
Ang mga panahon sa pangaon mahimong makalilipay nga mga okasyon nga makapauswag sa panaghiusa ug komunikasyon sa pamilya