Kapitulo 26

Unsay Akong Himoon Aron Makontrolar Ko ang Akong Emosyon?

UNSAY imong hunahuna​—ang kalayo ba maayo o makadaot? Tingali moingon ka nga ang tubag nagdepende sa kahimtang. Kon magluto ka nga kahoy ang sugnod, ang kalayo makaluto sa imong gilung-ag. Maayo na. Apan kon dili nimo kontrolahon, ang kalayo modako ug masunog ang tibuok balay. Daotan na.

Sama usab niini ang imong emosyon. Kon kontrolahon, kini mapuslanon kay kini makatabang kanimo sa pagpatunhay ug suod nga panaghigalaay. Kon dili kontrolahon, ang imong emosyon makadaot dili lang kanimo kondili sa uban usab.

Sanglit bata pa, usahay mobati kag grabeng kasuko o kaguol. Unsay imong himoon aron makontrolar nimo ang imong emosyon? Usa-usahon nato kini paghisgot.

Pagkontrolar sa Kasuko

Dili lalim antoson ang kasakit ug kaguol kon gidaogdaog ka. Ang ubang gidaogdaog mawad-ag pagpugong sa kaugalingon. Sa pagkamatuod ang Bibliya naghisgot bahin sa mga tawong “masuk-anon” ug “daling mosilaob sa kaaligutgot.” (Proverbio 22:24; 29:22) Dili kana maayo. Kon dili ka makapugong sa imong kasuko makahimo kag butang nga imong basolan. Busa unsaon nimo pagkontrolar sa imong emosyon kon gidaogdaog ka?

Una, timbang-timbangag maayo ang kahimtang ug tan-awa kon imo ra kanang mapalabay.a (Salmo 4:4) Hinumdomi nga ang pagbalos ug “kadaot sa kadaot” makapasamot lang sa problema. (1 Tesalonica 5:15) Human sa imong pagpamalandong ug pag-ampo, tingali imong makita nga makapasaylo ka diay. Busa dili ka kaayo maapektohan niini.​—Salmo 37:8.

Apan unsay imong himoon kon dili gihapon mawala ang imong gibating kasakit sa dughan? Ang Bibliya nag-ingon nga dunay “panahon sa paghilom ug panahon sa pagsulti.” (Ecclesiastes 3:7) Makaduol ka ba sa tawo nga nakapasakit kanimo? Kon dili kini maalamon, mas maayong isulti nimo sa imong ginikanan o sa usa ka hamtong nga higala ang imong gibati. Kon dunay mohasi nimo, ayoha siyag tagad. Ang tsart sa panid 221 makatabang kanimo sa paghunahuna kon unsay angay nimong himoon sa mga kahimtang nga makapasilaob sa imong kasuko.

Pag-ampo kang Jehova ug pangayo kaniyag tabang aron dili mosamot ang imong kasuko sa tawo nga nakapasakit kanimo. Hinumdomi kini: Bisag dili ka makausab sa nahitabo, makausab ka sa imong reaksiyon sa nahitabo. Kon magpadala ka sa kasuko, mahisama kag isda nga mikubit sa pasol. Sa ato pa, imong gitugotan ang uban sa pagkontrolar sa imong hunahuna ug pagbati. Dili ba mas maayong ikaw ang mokontrolar niini?​—Roma 12:19.

Kon Unsaon Pagsagubang sa Kaguol

“Sapoton na ako karon ug estrikto ra ko kaayo sa akong kaugalingon,” miingon ang 16-anyos nga si Laura. “Wala na koy kalipay. Makatulog na lang kog hinilak.” Sama kang Laura, daghang batan-on nalisdan sa kinabuhi. Ikaw komosta? Seguro nakahatag kanimog kaguol ang mga ginapangayo kanimo sa imong ginikanan, mga higala, ug mga magtutudlo o kaha ang mga kausaban sa lawas ug emosyon samtang nagdako ug ang pagbati nga wala kay kapuslanan tungod sa imong gagmayng mga kasaypanan.

Sakiton pa gani sa ubang mga batan-on ang ilang kaugalingon sa paghupay sa ilang kaguol.b Kon ingon ka niini, sayra ang hinungdan. Pananglitan, ang pagsakit sa kaugalingon sagad maoy usa ka paagi sa paghupay sa tensiyon. Duna bay nahitabo​—tingali maylabot sa imong pamilya o mga higala—​nga nakapaguol kanimo?

Ang usa sa labing maayong paagi sa paghupay sa kaguol mao ang pagpakigsulti sa imong ginikanan o sa usa ka hamtong nga igsoon sa kongregasyon nga mahimong kadangpan panahon sa kasakit. (Proverbio 17:17) Ang 16-anyos nga si Liliana nakigsulti sa pipila ka hamtong nga mga babaye sa kongregasyon. “Kay magulang man sila kay kanako,” siya miingon, “ang ilang tambag mapuslanon. Nasuod nako sila.”c Si Dana, nga 15 anyos, miingon nga nahupayan siya sa iyang pagkugig maayo sa pag-alagad ingong Kristohanon. “Dako kaayo kinig natabang kanako,” siya miingon. “Ang tinuod, nalipay kaayo ko niadtong panahona!”

Labaw sa tanan, ayawg kalimot sa pag-ampo kon naguol ka pag-ayo. Si salmistang David, kinsa nakaagi ug daghang kalisod, miingon: “Itugyan ang imong palas-anon kang Jehova, ug siya magasapnay kanimo.” (Salmo 55:22) Si Jehova nahibalo nga nag-antos ka. Labaw sa tanan, ‘siya nahingawa kanimo.’ (1 Pedro 5:7) Kon gihukman ka sa imong kasingkasing hinumdomi nga ‘ang Diyos mas labaw kay sa imong kasingkasing ug nahibalo sa tanan.’ (1 Juan 3:20) Siya mas nakasabot nimo kon nganong naguol ka pag-ayo, ug siya makahupay sa imong nagpuot nga dughan.

Kon dili mawala ang imong kaguol, basin duna kay sakit, sama sa depresyon.d Kon mao, maayong magpadoktor ka. Kon imo kining pasagdan mora ka lag nagpakusog sa tingog sa radyo sa sakyanan aron dili madunggan ang kinagulkol sa daot nga makina. Mas maayong imo dayon kining atimanon. Dili angay ikaulaw ang imong sakit. Daghang batan-on nga may depresyon ug may mga sakit nga susama niini natabangan pinaagi sa pagpatambal.

Hinumdomi, ang imong emosyon samag kalayo. Kon kontrolahon, kini makaayo; kon pasagdan, kini makadaot. Kutob sa mahimo kontrolaha ang imong emosyon. Usahay duna kay masulti o mahimo nga imong basolan. Apan pailob lang. Makakat-on ka ra sa pagpugong sa imong emosyon aron dili ka madaog niini.

[Mga footnote]

TEKSTO

“Ayaw pagpadaog sa daotan, kondili padayong daoga ang daotan pinaagi sa maayo.”​—Roma 12:21.

SUGYOT

Matag adlaw, isulti sa imong ginikanan ang makalipayng mga butang nga nahitabo kanimo bisag dili kaayo kini importante. Sa ingon, dili ka na kaayo maglisod sa pagpakigsulti kanila kon may dakong problema nga motungha. Ug mas mamati pa sila nimog maayo.

NAHIBALO KA BA . . . ?

Maglisod ka sa pagsagubang sa imong pagbati kon ang imong lawas walay igong pahulay ug sustansiya.

ANG AKONG PLANONG HIMOON!

Kini ang pagbati nga naglisod ko sa pagkontrol ․․․․․

Kini ang akong himoon aron makontrolar nako kining pagbatia ․․․․․

Kon unsay akong gustong ipangutana sa akong ginikanan bahin niini ․․․․․

UNSAY IMONG HUNAHUNA?

● Nganong ang pagsilaob sa kasuko dili makapahimuot sa Diyos?

● Nganong ang pagkamasuk-anon makadaot kanimo?

● Unsay imong himoon aron makasagubang ka sa kaguol?

[Blurb sa panid 223]

“Makapaluag sa dughan ang pagkahibalo nga dunay nahingawa nako ug nga duna koy kaduolan kon maguol kaayo ko.”​—Jennifer

[Chart/​Mga hulagway sa panid 221]

Kontrolaha ang Imong Kasuko Kompletoha ang tsart

Hitabo Hininayak nga Mas Maayong

sa paglingaw-lingaw

[Hulagway sa panid 220]

Ang tawong naghambin ug kasuko kaamgid sa isda nga mikubit sa pasol​—iyang gitugotan ang uban sa pagkontrolar kaniya