MGA BATAN-ON NANGUTANA
Unsay Akong Himoon Kon May Magbinastos Nako?
Unsay nalangkit sa pagbinastos?
Ang pagbinastos naglangkit ug mga lihok nga dili angay—sama sa paghikap-hikap o pagsultig hilas. Pero usahay dili mahibaloan ang kalainan sa pagtiaw-tiaw, pamirig-birig, ug pagbinastos.
Nahibalo ka ba sa kalainan niining tulo? Tubaga ang quiz bahin sa pagbinastos ug susiha ang hustong tubag!
Ikasubo nga sa mag-eskuyla ka o sa magtrabaho ka na, duna gyoy magbinastos nimo. Pero, kon may kompiyansa ka ug makamaong moatubang niini karon, mahibalo ka kon unsay imong himoon dihang magsugod ka sa pagpanarbaho. Ug tingali masumpo nimo ang tawong magbinastos sa pagpamiktima sa uban!
Unsay akong himoon kon ginabastos ko?
Lagmit dili ka na bastoson kon nahibalo ka kon unsa ang giisip nga pagbinastos ug kon unsay imong himoon! Sayra ang tulo ka situwasyon ug kon unsay puwede nimong himoon.
SITUWASYON:
“Sa trabahoan, sigehan kog sulti sa ubang lalaki nga magulang kaayo nakog edad nga guwapa ko ug nga maayo untag mas bata sila ug 30 anyos. Usa kanila miduol sa akong luyo ug misimhot sa akong buhok!”—Tabitha, 20.
Tingali maghunahuna si Tabitha: ‘Kon palabyon nako ni ug agwantahon na lang, tingali mohunong ra siya.’
Kon nganong dili kana mosaler: Ang mga eksperto nag-ingon nga kon palabyon sa mga biktima ang pagbinastos, kini sagad magpadayon ug gani mosamot pa.
Sulayi kini: Sa kalmadong paagi prangkahi ang nagbinastos nimo nga wala ka makaangay sa iyang gihimo. “Kon dunay maghikap-hikap nako,” miingon ang 22 anyos nga si Taryn, “atubangon nako siya ug prangkahan nga dili ko gustong maghikap-hikap siya nako. Ang mga lalaki makalitan niana.” Kon dili siya mohunong, ayaw gyod padaog ug ayaw pagsurender. Kon bahin sa paghupot ug taas nga sukdanan sa moral, ang Bibliya nagtambag: “Magmalig-on, magmahamtong ug magmasaligon.”—Colosas 4:12, The New Testament in Contemporary Language.
Unsay imong himoon kon hulgaon ka sa nagbinastos nimo? Ayaw siyag komprontaha. Lakaw dayon, ug pangayog tabang sa usa ka kasaligang hamtong.
SITUWASYON:
“Sa grade six pa ko, gibira ko sa duha ka batang babaye. Ang usa kanila tomboy, ug gusto niyang makigdeyt nako. Bisag mibalibad ko, adlaw-adlaw nila kong bastoson sa matag tapos sa klase. Kas-a, ila pa gani kong gipaod sa bungbong!”—Victoria, 18.
Tingali maghunahuna si Victoria: ‘Kon mosumbong ko, basin magtuo ang uban nga huyang ko, o kaha walay motuo nako.’
Kon nganong dili kana mosaler: Kon dili nimo kini isumbong, ang nagbinastos nimo tingali magpadayon sa iyang gihimo ug mamiktima usab sa uban.—Ecclesiastes 8:11.
Sulayi kini: Pangayog tabang. Ang mga ginikanan ug titser makatabang aron mahunong ang pagbinastos kanimo. Apan unsay imong himoon kon ang imong gisumbongan dili ra magtagad? Sulayi kini: Matag higayon nga bastoson ka, isulat ang mga detalye. Ilakip ang petsa, oras, ug lugar, hasta ang iyang gisulti. Dayon hatagig kopya niini ang imong ginikanan o titser. Tagdon sa kadaghanang tawo ang reklamo nga sinulat kay sa isulti lang.
SITUWASYON:
“Dihay lalaki nga gikahadlokan kaayo nako nga membro sa football team. Halos 6.5 piye ang iyang gitas-on, ug may timbang nga mga 135 kilos! Gusto gyod niya nga ‘makuha’ ko niya. Iya kong gihasi halos adlaw-adlaw—sa tibuok tuig. Usa ka adlaw samtang kami rang duha sa klasrom, iya unta kong korneron. Mitindog ko ug midagan.”—Julieta, 18.
Tingali maghunahuna si Julieta: ‘Ingon ana gyod ang mga lalaki.’
Kon nganong dili kana mosaler: Ang nagbinastos nimo lagmit dili magbag-o kon ang tanan magtuo nga ingon gyod niana ang mga lalaki.
Sulayi kini: Ayaw idala kinig katawa o pahiyom. Hinunoa, paneguroa nga ang imong reaksiyon—hasta ang ekspresyon sa imong nawong—maklaro sa nagbinastos nimo nga dili ka masayon-sayon.
Unsay akong himoon kon ugaling may magbinastos nako?
TINUOD NGA HITABO 1:
“Dili nako kinaiya ang pagkawalay-tahod. Busa bisag gisigehan ko nilag binastos, sultihan nako sila nga wala ko makaangay sa ilang gihimo—apan walay puwersa ang akong pagsulti, ug usahay magpahiyom ko. Abi nilag namirig-birig ko.”—Tabitha.
Kon ikaw pa si Tabitha, unsay imong himoon sa nagbinastos nimo? Ngano?
Unsay makapahunahuna sa nagbinastos nga namirig-birig ka niya?
TINUOD NGA HITABO 2:
“Nagsugod ang tanan sa dihang may gisulting hilas ang uban nakong mga klasmet nga lalaki sa PE. Gipalabay lang nako kana sa pipila ka semana, apan nagpadayon silag sultig bastos. Dayon motapad-tapad na silag lingkod nako ug mangagbay. Ako silang gitulod, apan wala sila mohunong. Sa ulahi, usa kanila mitunol nakog papel nga dunay law-ayng mensahe. Gihatag nako kini sa akong titser. Ang lalaki gisuspenso sa eskuylahan. Nakaamgo ko nga maayo pa untag gitug-an dayon nako kini sa among titser!”—Sabina.
Sa imong hunahuna, nganong wala dayon kini isumbong ni Sabina ngadto sa iyang titser? Husto ba ang iyang gihimo? Nganong ‘Oo’ o nganong ‘Dili’ ang imong tubag?
TINUOD NGA HITABO 3:
“Ang akong igsoong si Greg giduol ug lalaki diha sa CR. Midip-ig siyag maayo kang Greg ug miingon, ‘Haloki ko.’ Wala mosugot si Greg, pero wala mohawa ang lalaki. Gitulod pa gani siya ni Greg.”—Suzanne.
Biktima ba si Greg sa pagbinastos? Nganong ‘Oo’ o nganong ‘Dili’ ang imong tubag?
Nganong ang ubang lalaki magpakahilom lang dihang bastoson ug laing lalaki?
Husto ba ang paagi ni Greg sa pag-atubang sa situwasyon? Kon ikaw pa to, unsay imong himoon?
Dugang impormasyon: Tan-awa ang kapitulo 32, “Unsay Akong Himoon Aron Dili Ko Mabiktima sa Tigmolestiya?” sa librong Mga Pangutanang Gisukna sa mga Batan-on—Mga Tubag nga Mosaler, Tomo 1.