Nagkinabuhi ta sa panahon sa kabalaka, “makuyaw nga mga panahong lisod sagubangon.” (2 Timoteo 3:1) Daghan ang nabalisa tungod sa krisis sa pinansiyal, panagbulag sa pamilya, gubat, makamatayng sakit, ug sa katalagman nga kinaiyanhon o hinimo sa tawo. Naa pay personal nga kabalaka: ‘Kanseros kaha ning bugon sa akong lawas?’ ‘Unsang matanga sa kalibotan ang dak-an unya sa akong mga apo?’

Dili tanang kabalaka makadaot. Normal lang nga makulbaan ta sa dili pa ang eksam, pasundayag, o interbiyo. Ug ang kahadlok sa kapeligrohan makatabang nato sa paglikay sa kadaot. Pero dili maayo ang epekto sa naghinobra o kanunayng pagkabalaka. Gipakita sa di pa dugayng sunodsunod nga pagtuon nga giapilan ug kapig 68,000 ka tawo nga bisag ang diyutayng kabalaka makapataas sa risgo sa ahat nga kamatayon. Busa, si Jesus nangutana: “Kinsa ba kaninyoy makadugang ug usa ka maniko sa gitas-on sa iyang kinabuhi pinaagi sa pagkabalaka?” Tinuod, ang kabalaka dili makapataas sa kinabuhi. Busa si Jesus nagtambag: “Hunong na sa pagkabalaka.” (Mateo 6:25, 27) Pero unsaon man?

Ang tubag naa sa pagpadapat sa praktikal nga kaalam, pag-ugmad ug tinuod nga pagtuo sa Diyos, ug pagbaton ug kasaligang paglaom sa umaabot. Kon wala ta magkalisod karon, basin mahitabo sa umaabot. Busa sayron nato kon sa unsang paagi ang tubag nakatabang kang Paul, Janet, ug Alona sa pagsagubang sa kabalaka.

“Dihang may krisis sa among nasod, ang pagkaon nahimong mahal ug nihit,” matod ni Paul, may asawa ug duha ka anak. “Pila ka oras ming naglinya, pero sagad wa nay pagkaon pag-abot sa among turno. Nagniwang ang mga tawo tungod sa gutom, ug ang uban nakuyapan sa dalan. Ang presyo sa pangunang panginahanglan nahimong minilyon, dayon binilyon. Unya, wa nay balor ang among kuwarta. Nawala ang akong tinigom sa bangko, insyurans, ug pensiyon.”

Nasayod si Paul nga aron makalahutay ang iyang pamilya, kinahanglan niyang gamiton ang “praktikal nga kaalam.” (Proverbio 3:21) “Elektrisyan ko niadto, pero gidawat nako ang bisan unsang trabaho, nga ubos kaayo ang suweldo,” matod niya. “Ang uban mibayad nakog pagkaon o mga gamit sa balay. Kon bayran kog upat ka baretang sabon, gamiton nako ang duha ug ibaligya ang uban. Ngadtongadto, nakabaton kog 40 ka pisô. Dihang nanagko kini, akô ning gibaligya ug mipalit kog kapin sa 300 pa ka pisô. Kadugayan, ang 50 ka manok akong gipabayloan ug duha ka sakong harina nga mais nga tag-50 kilos ang usa. Kadto ang nakasustenir sa akong pamilya ug sa uban pang pamilya sa dugaydugayng panahon.”

Nasayod pod si Paul nga ang pagsalig sa Diyos mao ang labing praktikal nga himoon. Kon mosunod ta sa sugo sa Diyos, tabangan ta niya. Bahin sa mga panginahanglan sa kinabuhi, si Jesus miingon: “Hunong na sa pagkamabalak-on; kay . . . ang inyong Amahan nahibalo nga nagkinahanglan kamo niining mga butanga.”—Lucas 12:29-31.

Makaguol nga ang kalibotan gilimbongan ni Satanas, ang dakong kaaway sa Diyos, aron sila magpokus sa materyal nga mga butang. Nabalaka pag-ayo ang mga tawo sa ilang panginahanglan, tinuod man ug imahinasyon lang, ug sila naningkamot gyod nga mabatonan bisan ang wala kinahanglana. Daghay nakautang, ug nakaamgo nga “ang manghuhulam maoy sulugoon sa . . . nagapahulam.”—Proverbio 22:7.

Ang uban dili maayog mga desisyon. “Daghang silingan ang namiya sa ilang mga pamilya ug higala aron manimpalad sa ubang nasod,” matod ni Paul. “Ang uban way klarong papeles ug wa makatrabaho. Sagad magtagotago sila tungod sa mga polis, ug matulog sa kadalanan. Wa nila hatagig kahigayonan ang Diyos nga tabangan sila. Pero kami, ingong pamilya, nagtinabangay nga masagubang ang problema sa panalapi uban sa tabang sa Diyos.”

PAGSUNOD SA TAMBAG NI JESUS

Mipadayon si Paul: “Matod ni Jesus: ‘Ayaw gayod kamo kabalaka bahin sa sunod nga adlaw, kay ang sunod nga adlaw adunay iyang kaugalingong mga kabalaka. Igo na sa matag adlaw ang iyang kaugalingong pagkadaotan.’ Busa giampo lang nako kada adlaw nga ang Diyos ‘mohatag kanamo karong adlawa sa among tinapay’ aron mi makalahutay. Ug siya mitabang gayod, ingon sa gisaad ni Jesus. Dili sa tanang higayon nga makuha namo ang among gusto. Kas-a, milinya ko bisag wa ko kahibalo kon unsay gibaligya. Pag-abot sa akong turno, yogurt diay ang gilinyahan. Di ko ganahag yogurt. Pero pagkaon to, busa nangaon mig yogurt nianang gabhiona. Mapasalamaton ko sa Diyos nga sulod nianang panahona, wa gyod magutmi ang akong pamilya.”a

“Sa pagkakaron, medyo arang-arang ang among panginabuhi. Pero nakakat-on mi sa among kasinatian nga ang labing importanteng tambal sa kabalaka mao ang pagsalig sa Diyos. Si Jehovab kanunayng motabang nato basta atong buhaton ang iyang kabubut-on. Tinuod ang giingon sa Salmo 34:8: ‘Tilawi ug tan-awa ninyo nga si Jehova maayo; malipayon ang tawo nga . . . modangop kaniya.’ Tungod niini, dili na mi mahadlok kon makaagom na pod mig kalisod sa ekonomiya.

“Nakita gyod namo nga pagkaon ang gikinahanglan sa tawo aron makalahutay, dili trabaho o salapi. Naghinamhinam ming moabot ang panahon nga matuman na ang saad sa Diyos: ‘Aduna unyay dagayang lugas sa ibabaw sa yuta.’ Sa kasamtangan, ‘kon kita adunay makaon ug ikabesti, kita magmakontento na niining mga butanga.’ Napalig-on mi sa giingon sa Bibliya: ‘Himoa ang inyong paagi sa pagkinabuhi nga mahigawas sa gugma sa salapi, samtang kamo magmakontento sa presenteng mga butang. Kay siya nag-ingon: “Dili ko gayod ikaw pagabiyaan ni sa bisan unsang paagi pagatalikdan.” Sa ingon kita magmaisogon ug makaingon: “Si Jehova ang akong magtatabang; dili ako mahadlok.”’”c

Gikinahanglan ang lig-ong pagtuo aron ‘makalakaw uban sa matuod nga Diyos’ sama sa gihimo ni Paul ug sa iyang pamilya. (Genesis 6:9) Nag-atubang man ta karon ug dakong krisis sa ekonomiya o sa umaabot pa, makakat-on ta sa panig-ingnan ni Paul sa pagtuo ug praktikal nga kaalam.

Pero komosta kon mga suliran sa pamilya ang hinungdan sa atong kabalaka?

“Human mamatay ang akong amahan, giingnan ko sa akong bana nga naa siyay laing babaye,” miingon si Janet. “Dayon, gibiyaan ko niya ug ang among duha ka anak nga wala nay dugang pahibalo o panamilit.” Si Janet nakatrabaho, pero dili paigo ang iyang suweldo. Gawas niana, may lain pa siyang problema. “Grabe akong kabalaka kay ako nay moabaga sa tanang bag-ong responsibilidad,” siya nahinumdom. “Nakonsensiya ko kay dili nako mahatag sa akong mga anak ang mahatag sa ubang ginikanan. Ug bisan karon, nabalaka gihapon ko kon unsay panglantaw sa uban kanako ug sa akong mga anak. Naghunahuna kaha sila kon gihimo ba nako ang tanan aron dili unta mabungkag ang among kaminyoon?”

Ang pag-ampo nakatabang kang Janet nga makontrol ang iyang emosyon ug maugmad ang panaghigalaay sa Diyos. “Lisod ilabina sa gabii, dihang hilom kaayo ug dili ko kapugong sa akong kabalaka. Aron makatulog, mag-ampo ko ug magbasag Bibliya. Paborito nako ang Filipos 4:6, 7: ‘Ayaw kabalaka sa bisan unsang butang, apan sa tanang butang pinaagi sa pag-ampo ug pangamuyo uban ang pagpasalamat ipahibalo ang inyong mga pangaliya sa Diyos; ug ang kalinaw sa Diyos nga labaw sa tanang panghunahuna magbantay sa inyong mga kasingkasing ug sa inyong mga gahom sa pangisip.’ Daghang gabii kong mag-ampo ug nahupayan ko sa kalinaw ni Jehova.”

Ang makapahupayng mga pulong ni Jesus bahin sa pag-ampo diha sa iyang Wali sa Bukid mapadapat sa tanang matang sa kabalaka: “Ang . . . inyong Amahan nahibalo sa mga butang nga inyong gikinahanglan sa wala pa gani kamo mangayo kaniya.” (Mateo 6:8) Ug kinahanglang mangayo ta niya. Ang pag-ampo maoy pangunang paagi sa ‘pagduol sa Diyos.’ Ang resulta? “Siya moduol kaninyo.”—Santiago 4:8.

Oo, mahupayan ta sa pag-ampo kay gisulti nato ang atong mga kabalaka, pero labaw pa ang mahimo niana. Si Jehova, ang “Tigpatalinghog sa pag-ampo,” molihok sab para niadtong nangita ug may pagtuo kaniya. (Salmo 65:2) Kanay rason kon nganong gitudloan ni Jesus ang iyang mga sumusunod nga “mag-ampo kanunay ug dili moundang.” (Lucas 18:1) Kanunay gyod tang mangayog giya ug tabang sa Diyos, nga masaligong siya moganti sa atong pagtuo. Dili ta magduhaduha sa iyang tinguha o katakos sa paglihok. Kon kita ‘mag-ampo nga walay-hunong’ niining paagiha, gipakita natong tinuod ang atong pagtuo.—1 Tesalonica 5:17.

ANG KAHULOGAN SA PAGBATON UG PAGTUO

Pero unsa man gyod ang pagtuo? Lakip sa pagtuo ang “pagkuha ug kahibalo” sa Diyos ingong persona. (Juan 17:3) Una, mahimo nato kana pinaagi sa pagsabot sa mga hunahuna sa Diyos diha sa Bibliya. Atong makat-onan nga siya nakakita nato ug gustong motabang. Pero, dili pa igo ang pagkuhag kahibalo sa Diyos. Ang tinuod nga pagtuo nagkahulogan sab nga kita dunay suod nga panaghigala kaniya. Sama sa tawhanong panaghigalaay, kini dili nato maugmad sa usa lang ka gabii. Ang atong pagtuo padayong ‘molambo’ dihang magkadaghan ang atong makat-onan kaniya, dihang ‘buhaton nato ang mga butang nga makapahimuot kaniya,’ ug dihang masinati nato ang iyang tabang. (2 Corinto 10:15; Juan 8:29) Kana nga pagtuo ang nakatabang kang Janet nga masagubang ang iyang mga kabalaka.

“Milig-on gyod ang akong pagtuo kay nakita nako nga si Jehova pirmeng mitabang namo,” miingon si Janet. “Kadaghan mi makasinatig inhustisya nga daw dili namo makaya. Uban sa mga pag-ampo, si Jehova kanunayng naghatag namog solusyon nga dili gyod nako mahunahunaan kon ako ra. Dihang pasalamatan nako siya, mahinumdom ko sa tanan niyang gihimo para nako. Pirme mi niyang tabangan, sa panahon nga kana gikinahanglan gyod namo. Ug gihatagan ko niyag mga higala nga tinuod nga mga Kristohanon. Naa sila kanunay para nako ug maayo silang ehemplo sa akong mga anak.”a

“Kahibalo ko kon nganong si Jehova nag-ingon sa Malaquias 2:16: ‘Gidumtan ko ang pagdiborsiyo.’ Para sa giluibang kapikas, sakit kaayo ni. Daghang tuig na ang milabay sukad gibiyaan kog bana, pero usahay mobati gihapon kog kahaw-ang. Kon bation nako na, motabang ko sa uban, ug ako mahupay.” Busa, kay gisunod ni Janet ang prinsipyo sa Bibliya nga dili magpalain, nasagubang niya ang kabalaka.b—Proverbio 18:1.

Si Janet miingon, “Nahupay kaayo ko sa pagkasayod nga ang Diyos ‘nag-amoma sa mga wala nay amahan ug nanalipod sa mga biyuda.’ Dili gyod mi niya biyaan, dili sama sa akong bana.” (Salmo 68:5, Ang Bag-ong Maayong Balita Biblia) Nahibalo si Janet nga ang Diyos dili magsulay nato sa “daotang mga butang.” Hinuon, siya naghatag ug kaalam nga “madagayaon ngadto sa tanan” ug “gahom nga labaw sa kasarangan” aron atong masagubang ang mga kabalaka.—Santiago 1:5, 13; 2 Corinto 4:7.

Pero komosta kon nabalaka ta kay ang atong kinabuhi nameligro?

“Kon mowangwang, kulbaan ko ug modagan sa tagoanan,” miingon si Alona. “Pero mabalaka gihapon ko didto. Samot na kon naa ra ko sa gawas, nga walay katagoan. Kas-a, samtang naglakaw ko sa dalan, mihilak ko ug dili makaginhawa. Pila ka oras gyod ayha ko mikalma. Dayon miwangwang na sab.”

Usa lang ang gubat sa mga kapeligrohan karon. Pananglitan, kon masayran nimo nga ikaw o ang imong hinigugma may makamatayng sakit, bation nimo nga morag nabombahan. Ug ang uban nabalaka kay nahadlok sa umaabot. Sila naghunahuna, ‘Ang amo kahang mga anak, o ilang mga anak, magkinabuhi sa kalibotan nga punog gubat, krimen, polusyon, kausaban sa klima, ug epidemya?’ Unsaon nato pagsagubang ang maong mga kabalaka?

Kay nahibalong may daotang mahitabo, “ang maalamon nga nakakita sa katalagman nagtago sa iyang kaugalingon.” (Proverbio 27:12) Ingon nga maningkamot ta nga protektahan ang atong panglawas, maprotektahan pod nato ang atong panghunahuna ug emosyon. Ang pintas nga kalingawan ug ang makalilisang nga mga balita makapasamot sa kabalaka nato ug sa atong mga anak. Ang paglikay niana wala magpasabot nga atong gibalewala ang realidad. Wala disenyoha sa Diyos ang atong utok para magsigeg hunahunag daotan. Hinuon, kinahanglang pun-on nato nig “bisan unsang butang matuod, . . . matarong, . . . maputli, . . . hiligugmaon.” Kon ato nang himoon, “ang Diyos sa kalinaw” maghatag natog kalinaw sa hunahuna ug kasingkasing.—Filipos 4:8, 9.

ANG KAHINUNGDANON SA PAG-AMPO

Ang tinuod nga pagtuo makatabang nato sa pagsagubang sa kabalaka. Giawhag ta sa Bibliya nga “magmabinantayon labot sa mga pag-ampo.” (1 Pedro 4:7) Makapangayo ta sa Diyos ug tabang, kaalam, ug kaisog para atong maatubang ang problema, nga masaligong “siya magpatalinghog kanato labot sa bisan unsay atong pangayoon.”—1 Juan 5:15.

Gipatin-aw sa Bibliya nga si Satanas, dili ang Diyos, ang “magmamando niining kalibotana” ug nga “ang tibuok kalibotan nailalom sa gahom sa usa nga daotan.” (Juan 12:31; 1 Juan 5:19) Busa, dili simboliko ang gipasabot ni Jesus dihang iya tang gitudloan sa pag-ampo: “Luwasa kami gikan sa usa nga daotan.” (Mateo 6:13) “Matag higayon nga mowangwang, moampo ko kang Jehova para makontrolar ang akong kabalaka,” miingon si Alona. “Tawgan sab ko sa akong pinalanggang bana ug mag-ampo mi. Makatabang gyod ang pag-ampo.” Sama kana sa giingon sa Bibliya: “Si Jehova haduol kanilang tanan nga nagatawag kaniya, kanilang tanan nga nagatawag kaniya sa kamatinud-anon.”—Salmo 145:18.

ANG ATONG PAGLAOM SA UMAABOT

Sa iyang Wali sa Bukid, gitudloan ni Jesus ang iyang mga tinun-an sa pag-ampo: “Paanhia ang imong gingharian.” (Mateo 6:10) Wagtangon sa Gingharian sa Diyos ang tanang makadaot nga kabalaka hangtod sa hangtod. Pinaagi kang Jesus, ang “Prinsipe sa Pakigdait,” pahunongon sa Diyos “ang mga gubat hangtod sa kinatumyan sa yuta.” (Isaias 9:6; Salmo 46:9) “Siya [ang Diyos] magahukom gayod taliwala sa daghang mga katawhan . . . Dili sila mobakyaw sa espada, nasod batok sa nasod, ni makakat-on pa sila sa gubat. . . . Walay usa nga magpakurog kanila.” (Miqueas 4:3, 4) Ang malipayong mga pamilya “magtukod ug mga balay ug magpuyo niini; ug sila gayod magtanom ug kaparasan ug magkaon sa ilang mga bunga.” (Isaias 65:21) “Ug walay pumoluyo nga moingon: ‘Ako masakiton.’”—Isaias 33:24.

Karon, bisan pa sa tanang pasidaan, dili kanunayng mapugngan ang “wala damhang panghitabo” o malikayan nga maanaa sa sayop nga lugar ug panahon. (Ecclesiastes 9:11) Ang maayong mga tawo padayong gipatay sa gubat, kapintasan, ug sakit sama sa nahimo niini sa katuigan. Unsay ilang paglaom?

Mabuhi pag-usab ang minilyong nangamatay, ug Diyos lang ang nasayod sa gidaghanon niini. Sa pagkakaron, sila nangatulog, luwas diha sa hingpit nga panumdoman sa Diyos, hangtod sa panahon nga “ang tanan nga anaa sa handomanang mga lubnganan . . . manggula.” (Juan 5:28, 29) Bahin sa pagkabanhaw, ang Bibliya nagpasalig: ‘Kini nga paglaom nabatonan nato ingong angkla sa kalag, nga seguro ug malig-on.’ (Hebreohanon 6:19) Ug ang Diyos “naghatag ug garantiya . . . sa tanang tawo sa pagkaagi nga siya nagbanhaw [kang Jesus] gikan sa mga patay.”—Buhat 17:31.

Sa kasamtangan, kadtong naningkamot sa pagpahimuot sa Diyos mabalaka gihapon. Pero nakasagubang si Paul, Janet, ug Alona kay sila nagsunod sa praktikal nga mga tabang, nakigsuod sa Diyos diha sa pag-ampo, ug nagbaton ug pagtuo sa paglaom diha sa Bibliya para sa umaabot. Sama sa gihimo sa Diyos kanila, “hinaot nga ang Diyos nga nagahatag ug paglaom magpuno kaninyo sa tanang kalipay ug kalinaw pinaagi sa inyong pagpanuo.”—Roma 15:13.