Kapitulo 4

Asa Kutob ang Limitasyon?

Tinuod o bakak . . .

Dili gayod maayong magpinarayganay ang managtrato, bisag unsa pay kahimtang.

□ Tinuod

□ Bakak

Ang managtrato nga magkarinyohay apan naglikay sa pagpakigsekso mahimong sad-an gihapon sa pagpakighilawas.

□ Tinuod

□ Bakak

Kon ang managtrato dili magpinarayganay, sila wala gayod maghigugmaay.

□ Tinuod

□ Bakak

SA TINUOD LANG makadaghan na nimo kining gipamalandong. Gani, kon duna kay trato, lisod matino kon asa kutob ang limitasyon dihang magpasundayag ug pagmahal. Atong hisgotan ang tulo ka pahayag sa ibabaw ug tan-awa kon sa unsang paagi ang Pulong sa Diyos makatabang kanato sa pagtubag sa pangutana, “Asa kutob ang limitasyon?”

● Dili gayod maayong magpinarayganay ang managtrato, bisag unsa pay kahimtang.

Bakak. Ang Bibliya dili supak sa desente ug hinlong mga pasundayag sa pagmahal. Pananglitan, ang Bibliya nag-asoy bahin sa sugilanon sa Sulamita ug sa magbalantay sa karnero nga naghigugmaay. Ang ilang panagtrato maputli. Apan, sila lagmit nagpakitag pipila ka pasundayag sa pagmahal una pa nagminyo. (Awit ni Solomon 1:2; 2:6; 8:5) Ang ubang managtrato karon nga nagplano na gayod nga magminyo tingali magtuo nga dili daotan ang pipila ka hustong mga pagpasundayag ug pagmahal.a

Apan, ang managtrato kinahanglan gayod nga mag-amping. Ang paghalok-halok, paggaksanay, o paghimog bisan unsang buhat nga makapukaw sa kailibgon moresulta ug imoral nga buhat. Bisan gani ang managtrato nga dungganon ug intensiyon mawad-ag pagpugong sa kaugalingon ug makapakighilawas.​—Colosas 3:5.

● Ang managtrato nga magkarinyohay apan naglikay sa pagpakigsekso mahimong sad-an gihapon sa pagpakighilawas.

Tinuod. Ang orihinal nga Gregong pulong nga gihubad nga “pakighilawas” (por·neiʹa) daghan ug kahulogan. Kini nagtumong sa tanang matang sa seksuwal nga buhat sa mga dili minyo ug sa pag-abuso sa kinatawo. Busa, ang pakighilawas naglakip dili lamang sa pagpakigsekso kondili sa mga buhat usab sama sa pag-ugay-ugay sa kinatawo sa uban ug sa pagpakigsekso pinaagig baba o lubot.

Dugang pa, dili lamang pakighilawas ang gihukman sa Bibliya. Si apostol Pablo misulat: “Dayag ang mga buhat sa unod, ug kini mao ang pakighilawas, kahugawan, malaw-ayng panggawi.” Siya midugang: “Kadtong nagabuhat sa maong mga butang dili makapanunod sa gingharian sa Diyos.”​—Galacia 5:19-21.

Unsay kahulogan sa “kahugawan”? Ang Gregong pulong nagtumong sa tanang matang sa kahilayan, sa pulong o sa buhat. Siyempre kahugawan gayod kon ang usa manguotkuot, manghubog sinina, o manghimashimas sa pribadong mga parte sa lawas, sama sa suso. Diha sa Bibliya ang paghapohap sa suso maoy lakip sa mga kalipay nga iya lang sa mga minyo.​—Proverbio 5:18, 19.

Ang ubang mga batan-on nangahas sa paglapas sa mga sukdanan sa Diyos. Sila motuyo paglapas sa limitasyon, o sila maghurohuro sa pagpangitag daghang kaparis nga ilang buhatan ug kahugawan. Tingali sila sad-an pa gani nianang gitawag ni apostol Pablo nga “malaw-ayng panggawi.” Ang Gregong pulong sa “malaw-ayng panggawi” nagtumong sa ‘mangil-ad nga mga buhat, paghinobra, pagbinastos, nag-uros-uros nga seksuwal nga kailibgon.’ Siyempre dili ka gayod gusto nga ang imong moralidad mohuyang pinaagi sa pagpadaog “sa malaw-ay nga panggawi sa pagbuhat sa tanang matang sa kahugawan uban ang kadalo.”​—Efeso 4:17-19.

● Kon ang managtrato dili magpinarayganay, sila wala gayod maghigugmaay.

Bakak. Sukwahi sa gihunahuna sa uban, ang pagpinarayganay dili makapalig-on sa usa ka relasyon. Hinunoa, kini makawalag pagtahod ug pagsalig sa usag usa. Palandonga ang nahitabo kang Laura. “Usa ka adlaw niana, ang akong trato mianha sa balay nga wala ang akong Mama, aron motan-aw konohay ug TV,” siya miingon. “Sa primero, iya lang gikuptan ang akong kamot. Dayon kalit lang, ang iyang kamot nagsugod na sa paghikap-hikap. Nahadlok ako sa pagbadlong kaniya kay basin unyag masuko siya ug mopauli.”

Unsay imong hunahuna? Ang trato ba ni Laura tinuod nga nahigugma kaniya, o gusto lang niyang magpatagbaw sa iyang kailibgon? Ang tawo ba nga nagtental kanimo sa paghimog malaw-ayng paggawi tinuod nga nahigugma kanimo?

Kon pugson sa usa ka lalaki ang babaye sa paglapas sa iyang konsensiya ug pagkabansay ingong Kristohanon, gisupak sa lalaki ang balaod sa Diyos ug gidaot niya ang iyang pagpangangkon nga siya tinuod gayod nga nahigugma sa babaye. Dugang pa, ang usa ka dalaga nga magpadaog nagtugot sa iyang kaugalingon nga mapahimudsan. Ang daotan pa, siya nakahimog mahugaw nga buhat​—basin gani siya nakapakighilawas pa.b​—1 Corinto 6:9, 10.

Pagbutang ug mga Limitasyon

Kon may trato ka, sa unsang paagi makalikay ka sa dili angay nga mga pagpasundayag ug pagmahal? Ang maalamong buhaton mao ang pagbutang daan ug mga limitasyon. Ang Proverbio 13:10 nag-ingon: “Kadtong nagkonsultahanay adunay kaalam.” Busa ipakigsulti sa imong trato kon unsang mga pasundayag sa gugma ang angay. Kon kamo maghulat hangtod nga manginit na kamong duha una pa magbutang ug limitasyon, sama ra kanag naghulat kamo nga masunog ang balay una pa magbutang ug alarma sa sunog.

Sa pagkatinuod, gil-as hisgotan kining mga butanga ilabina kon bag-o pa lang kamo nga nagkatrato. Apan ang pagbutang ug mga limitasyon dako kaayog mahimo aron walay seryosong problema unya nga motungha. Ang mga limitasyon susamag smoke detector nga moalarma kon may mamatikdan kini nga aso. Dugang pa, ang imong katakos sa pagpakigsulti bahin niining mga butanga magsilbing ilhanan usab kon molampos ba ang relasyon. Gani, ang pagpugong sa kaugalingon, pailob, ug pagkadili-hakog maoy pundasyon sa usa ka makapalipayng seksuwal nga relasyon sa kaminyoon.​—1 Corinto 7:3, 4.

Tinuod, dili sayon ang pagsunod sa sukdanan sa Diyos. Apan makasalig ka sa tambag ni Jehova. Dugang pa, diha sa Isaias 48:17, iyang gihubit ang iyang kaugalingon nga mao “ang Usa nga nagtudlo kanimo aron ikaw makabaton ug kaayohan, ang Usa nga nagpalakaw kanimo sa dalan nga angay mong pagalaktan.” Buot ni Jehova nga imong mabatonan ang labing maayo!

BASAHA ANG DUGANG PA BAHIN NIINI NGA ULOHAN DIHA SA TOMO 1, KAPITULO 24

[Mga footnote]

TEKSTO

“Ang gugma . . . dili bastos.”​—1 Corinto 13:4, 5.

SUGYOT

Pagdeyt uban sa grupo, o paneguroa nga may tsaperon kamo. Ayaw pahilit, pananglitan diha sa awto o sa balay nga kamo rang duha.

NAHIBALO KA BA . . . ?

Kon kamo kaslonon na, angay nga maghisgot kamo ug pipila ka pribadong butang maylabot sa kaminyoon. Apan ang pag-estoryahay ug mga butang maylabot sa sekso sa tuyo nga mapukaw ang gana maoy usa ka matang sa kahugawan​—bisag diha sa telepono o pinaagig text message.

ANG AKONG PLANONG HIMOON!

Kini ang akong himoon aron makalikay ako sa pagsulay-sulay sa imoral nga mga buhat: ․․․․․

Kini ang akong himoon kon pugson ako sa akong trato sa pagbuhat ug malaw-ay: ․․․․․

Kon unsay akong gustong ipangutana sa akong ginikanan bahin niini: ․․․․․

UNSAY IMONG HUNAHUNA?

● Unsang mga limitasyon ang imong itakda maylabot sa pagpadayag ug pagmahal sa kaatbang nga sekso?

● Isaysay kon unsay kalainan sa pakighilawas, kahugawan, ug malaw-ay nga panggawi.

[Blurb sa panid 46]

“Kami sa akong pamanhonon magduyog pagbasa ug binase sa Bibliya nga mga artikulo bahin sa pagpabiling putli. Mapasalamaton kaayo kami kay kini nakatabang kanamo sa paghupot ug hinlong konsensiya.”​—Leticia

[Kahon sa panid 44]

Komosta kon Nakalapas na Kami sa Limitasyon?

Komosta kon nakahimo ka ug malaw-ayng buhat? Ayaw limbongi ang imong kaugalingon sa pagtuo nga makasulbad ka sa problema nga ikaw-ikaw ra. “Ako moampo, ‘Tabangi kami nga dili na mousab sa pagbuhat niini,’” miingon ang usa ka batan-on. “Usahay mosaler kini, usahay dili.” Busa, pakigsulti sa imong ginikanan. Ang Bibliya naghatag usab niining maayong tambag: ‘Pakigsulti sa mga ansiyano sa kongregasyon.’ (Santiago 5:14) Kining Kristohanong mga magbalantay makahatag ug pahimangno, tambag, ug pagbadlong aron mapasig-uli ang imong relasyon sa Diyos.

[Mga hulagway sa panid 47]

Maghulat ba kamo hangtod nga masunog ang balay una pa kamo magtaod ug alarma sa sunog? Nan ayaw paghulat hangtod nga manginit kamong duha una pa magbutang ug mga limitasyon

Kapitulo 5

Nganong Magpabiling Ulay?

“Grabe kaayo ang pangagda sa pagsulay-sulay sa pagpakigsekso.”​—Kelly.

“Gilainan ko nga ulay gihapon ako.”​—Jordon.

“ULAY gihapon ka?” Tingali mokupoy ka niining pangutanaha! Ang tinuod, diha sa kadaghanang dapit ang tin-edyer nga ulay gihapon giisip nga dunay diperensiya. Tungod niini, daghang batan-on nakigsekso bisag tin-edyer pa!

Nadala sa Kailibgon, Napugos sa mga Higala

Kon Kristohanon ka, nahibalo ka nga gisugo ka sa Bibliya nga ‘dili makighilawas.’ (1 Tesalonica 4:3) Bisan pa niana, tingali naglisod ka sa pagkontrol sa imong seksuwal nga gana. “May mga panahon nga kalit lang mosantop sa akong hunahuna ang bahin sa sekso,” miadmitir ang usa ka batan-on nga ginganlag Paul. Makasalig ka nga kasagaran normal lang kana.

Apan dili gayod tiaw kon sulog-sulogon ug palagoton ka kay ulay gihapon ka! Pananglitan, komosta kon sultihan ka sa imong mga higala nga dili gayod ka lalaki o babaye gawas kon makigsekso ka? “Paibogon ka sa imong mga higala nga morag lalim ug normal ang pagpakigsekso,” miingon si Ellen. “Kon wala ka makigsekso, para nila abnormal ka.”

Apan dunay usa ka butang bahin sa pagpakigsekso una pa maminyo nga wala hisgoti sa imong mga higala. Pananglitan, si Maria nga nakigsekso sa iyang trato, nahinumdom: “Naulaw kaayo ko human niadto. Nasuko ako sa akong kaugalingon ug naglagot sa akong trato.” Kini maoy kasagarang bation sa mga tin-edyer nga wala lang maamgohi sa kadaghanang batan-on. Sa tinuod lang, ang pagpakigsekso una pa maminyo maoy masakit kaayo nga kasinatian​—nga makadaot ug epekto!

Apan, usa ka tin-edyer nga ginganlag Shanda nangutana, “Nganong gihatagan man sa Diyos ang mga tin-edyer ug pangibog sa pagpakigsekso, nga nahibalo man unta siya nga kini dili nila angayng buhaton una pa magminyo?” Maayo kana nga pangutana. Apan palandonga ang mosunod:

Ang pangibog sa pagpakigsekso mao lang ba ang kusganong pagbati nga imong nasinatian? Dili gayod. Ikaw gilalang ni Jehova nga Diyos nga may katakos sa pagbati ug nagkalainlaing mga pangibog ug emosyon.

Angay ba nimong tagbawon ang imong gana sa pagpakigsekso matag higayon nga kini mapukaw? Dili, kay ikaw gilalang usab sa Diyos nga may katakos sa pagkontrol sa imong mga aksiyon.

Busa unsay imong nakat-onan? Tingali dili nimo mapugngan ang pipila ka pangibog nga motungha, apan makakontrol ka sa imong kaugalingon kon mapukaw ang maong pangibog. Gani, kon tagbawon dayon nimo ang imong gana sa pagpakigsekso matag higayong mapukaw kini, sama ra kini kadaotan ug kabinuang sa pagpanumbag ug tawo matag higayong masuko ka.

Ang tinuod, dili gayod katuyoan sa Diyos nga abusohan nato ang atong katakos sa pagsanay. “Ang matag usa kaninyo kinahanglang mahibalo kon unsaon paghupot sa iyang kaugalingong sudlanan diha sa kabalaan ug kadungganan,” nag-ingon ang Bibliya. (1 Tesalonica 4:4) Sama nga adunay “panahon sa paghigugma ug panahon sa pagdumot,” may panahon usab sa pagtagbaw sa seksuwal nga gana ug sa pagpugong niini. (Ecclesiastes 3:​1-8) Sa tinuod lang, ikaw maoy mokontrol sa imong mga pangibog!

Apan unsay imong himoon kon adunay magyagayaga nimo, nga moingon, “Siyaro ulay gihapon ka?” Ayawg kahadlok. Ingna ang tawo nga gimenosan nimo: “Oo, ulay pa ako, unya unsa may daotan niana? Garbo ko nga ulay gihapon ko!” O mahimong moingon ka, “Personal kana nga butang nga dili nako angayng hisgotan sa uban.”⁠a (Proverbio 26:⁠4; Colosas 4:6) Sa laing bahin, tingali sa imong hunahuna ang tawong nangutana angayng mahibalo pag dugang. Kon mao, mahimo nimong ipatin-aw kaniya ang imong binase sa Bibliya nga baroganan.

May mahunahunaan ka bang ubang tubag kon bugal-bugalan ka ug sultihan ka, “Siyaro ulay gihapon ka?” Kon duna, isulat kana sa ubos.

․․․․․

Usa ka Hamiling Gasa

Unsay bation ni Jehova sa usa ka tawo nga makigsekso bisag dili pa kasal? Handurawa nga mipalit kag gasa alang sa imong higala. Apan, kay nakuryoso siya, iyang gibuksan ang gasa bisag wala pa gani nimo ikahatag kaniya! Dili ba masuko ka? Nan, hunahunaa kon unsay bation sa Diyos kon makigsekso ka nga dili ka pa minyo. Buot niya nga maghulat ka hangtod maminyo ka una pa nimo kalipayan ang gasa sa pagpakigsekso.​—Genesis 1:28.

Unsay imong himoon sa imong gana sa pagpakigsekso? Sa yanong pagkasulti, pagtuon sa pagkontrolar niini. May gahom ka sa pagkontrolar niini! Pangayog tabang ni Jehova pinaagi sa pag-ampo. Ang iyang espiritu makatabang kanimo sa pagpugong sa imong kaugalingon. (Galacia 5:22, 23) Hinumdomi nga si Jehova ‘dili maghikaw ug bisan unsang maayo niadtong nagalakaw nga dili salawayon.’ (Salmo 84:11) Usa ka batan-on nga ginganlag Gordon miingon: “Sa matag higayong mangatarongan ko nga dili ra kaayo bug-at nga sala ang pagpakigsekso una pa maminyo, akong palandongon ang daotang epekto niini sa akong pagpakighigala kang Jehova ug naamgohan ko nga walay sala nga takos ikabaylo sa akong relasyon kang Jehova.”

Sa pagkatinuod, dili ka abnormal kon ulay ka. Ang pagpakigsekso una pa maminyo mao hinuoy mangil-ad, makauulaw, ug makadaot. Busa ayawg padala sa propaganda sa kalibotan nga magpatuo kanimo nga may diperensiya ka kon mosunod ka sa mga sukdanan sa Bibliya. Pinaagi sa pagpabiling ulay, imong mapanalipdan ang imong panglawas, emosyon, ug​—labaw sa tanan—ang imong relasyon sa Diyos.

BASAHA ANG DUGANG PA BAHIN NIINI NGA ULOHAN DIHA SA TOMO 1, KAPITULO 23

[Footnote]

TEKSTO

‘Kon ang usa . . . nakadesisyon na sa iyang kasingkasing sa pagpabiling ulay, maayo ang iyang kahimtang.’​—1 Corinto 7:37.

SUGYOT

Ayaw pagpakig-uban niadtong dili kaayo lig-on ug moral nga mga sukdanan, bisag moangkon pa sila nga parehas kamog tinuohan.

NAHIBALO KA BA . . . ?

Ang mga tawo nga mapatuyangon sa pagpakigsekso walay purohan nga magbag-o sa ilang batasan inigkaminyo nila. Sa kasukwahi, ang mga tawo nga nagmauno- ngon sa moral nga mga sukdanan sa Diyos sa dalaga o ulitawo pa dakog posibilidad nga dili mobudhi sa ilang kapikas dihang maminyo.

ANG AKONG PLANONG HIMOON!

Kini ang kinahanglan nakong himoon aron makapabilin akong ulay hangtod maminyo: ․․․․․

Kini ang akong himoon kon pahuyangon sa akong mga kauban ang akong determinasyon sa pagpabiling ulay: ․․․․․

Kon unsay akong gustong ipangutana sa akong ginikanan bahin niini: ․․․․․

UNSAY IMONG HUNAHUNA?

● Sa imong opinyon, nganong biaybiayon sa uban ang mga ulay?

● Nganong lisod man nga magpabiling ulay?

● Unsa ang mga kaayohan kon magpabilin kang ulay hangtod nga maminyo?

● Sa unsang paagi imong ikapatin-aw ang mga kaayohan sa pagpabiling ulay ngadto sa imong manghod?

[Blurb sa panid 51]

“Makagahom ako sa pagsukol sa mga tentasyon sa pagpakigsekso pinaagi sa paghinumdom kanunay nga ‘walay makihilawason o tawong mahugaw ang makapanunod sa gingharian sa Diyos.’” (Efeso 5:5)​—Lydia

[Kahon sa panid 49]

Worksheet

Unsa Gyod Kahay Mahitabo?

Ang imong mga higala ug ang popular nga mga kalingawan kasagaran maayo kaayong motabon sa dili maayong epekto sa pagpakigsekso nga dili pa minyo. Tagda ang mosunod nga tulo ka kahimtang. Sa imong hunahuna unsa gyod kahay mahitabo niining mga batan-ona?

● Usa ka estudyante nanghambog nga daghan na siyag nahilabtang babaye. Siya miingon nga lalim kaayo kini​—walay nasakitan. Unsa gyod kahay mahitabo​—kaniya ug sa mga babaye? ․․․․․

● Gipakita sa kataposan sa salida nga ang duha ka dili minyo nga mga batan-on nagsekso ingong pagpasundayag sa ilang gugma sa usag usa. Unsa gyod kahay mahitabo sa tinuod nga kinabuhi? ․․․․․

● Nakahigala ka ug guwapong batan-on nga nanghagad kanimo sa pagpakigsekso. Iya kang gipasaligan nga dili niya kini itabi sa uban. Kon misugot ka ug imo kanang gitago, unsa gyod kahay mahitabo nimo? ․․․․․

[Hulagway sa panid 54]

Kon makigsekso ka nga dili ka pa minyo sama ra kanag nagbukas ka ug gasa nga wala pa ikahatag kanimo