Ang Mesiyas Tinuod nga Paglaom?

Siya nagngalan sa iyang kaugalingon nga Moses. Hinuon, ang tinuod niyang ngalan nalimtan na sa kasaysayan. Sa ikalimang siglo K.P., siya milibot sa pulo sa Creta, nga nagpatuo sa mga Hudiyo didto nga siya mao ang mesiyas nga gipaabot nila. Iyang gisultihan sila nga sa dili madugay ang ilang pagkadinaogdaog, pagkahininginlan ug pagkabinihag matapos na. Sila mingtuo. Sa pag-abot sa adlaw sa pagluwas kanila, ang mga Hudiyo minunot kang “Moses” ngadto sa habog nga lawis nga bantaaw sa Dagat Mediteranyo. Iyang giingnan sila nga kinahanglang molukso sila sa dagat ug kana moiway sa ilang atubangan. Daghan ang misunod, nga nanglukso sa dagat nga ang tubig wala moiway. Daghan kaayo ang nalumos; pipila giluwas sa mga marinero ug mga mananagat. Ugaling, wala na igkita si Moses. Ang maong mesiyas nahanaw.

UNSA ang usa ka mesiyas? Ang mga pulong “manluluwas,” “manunubos,” ug “pangulo” tingali mosantop sa alimpatakan. Daghang tawo naghunahuna nga ang mesiyas maoy usa ka persona nga modasig sa paglaom ug debosyon diha sa iyang mga sumusunod, nga manaad nga mangulo kanila gikan sa pagkadinaogdaog ngadto sa kagawasan. Sanglit ang kasaysayan sa tawo sagad maoy kasaysayan sa pagdaogdaog, dili katingad-an nga daghang ingon nga mga mesiyas minggimaw latas sa kasiglohan. (Itandi ang Ecclesiastes 8:9.) Apan sama sa nagpatindog-sa-kaugalingon nga si Moses sa Creta, ang maong mga mesiyas mas subsob nga miagak sa ilang mga sumusunod sa kahiubos ug katalagman kay sa kagawasan.

“Kini ang Mesiyas nga Hari!” Kana ang timbaya sa tinahod nga rabbi nga si Akiba ben Joseph kang Simeon Bar Kokhba sa tuig 132 K.P. Si Bar Kokhba usa ka tawong gamhanan nga nangulo ug usa ka kusgang kasundalohan. Sa kataposan ania na, mao ang hunahuna sa daghang Hudiyo, ang tawo nga motapos sa dugay nga pagdaogdaog kanila diha sa mga kamot sa Romanhong Gahom sa Kalibotan. Pakyas si Bar Kokhba; ginatos ka linibo sa iyang mga paisano namatay ingong sangpotanan sa maong kapakyasan.

Sa ika-12ng siglo, laing Hudiyong mesiyas migawas, nga niadtong panahona sa Yemen. Sa dihang ang caliph, o magmamando, nangayog ilhanan sa iyang pagkamesiyas, ang maong mesiyas misugyot nga ipapunggot sa caliph ang iyang ulo ug ang madali nga pagkabanhaw niya magsilbi nga ilhanan. Ang caliph misugot sa plano​—ug natigbak ang mesiyas sa Yemen. Niadtong samang siglo, usa ka lalaking ginganlag si David Alroy nagsulti sa mga Hudiyo sa Tungang Sidlakan nga mangandam sa pagsunod kaniya sakay sa mga pako sa mga manulonda aron mobalik sa Balaang Yuta. Daghan nagtuo nga siya ang mesiyas. Ang mga Hudiyo sa Baghdad nagpaabot nga mapailobon ibabaw sa ilang mga atop, nga wala magtagad ug wala magpakabana sa mga kawatan nga nangawat sa ilang mga butang.

Si Sabbatai Zevi mitungha sa ika-17ng siglo gikan sa Smirna. Gisangyaw niya ang iyang pagkamesiyas ngadto sa mga Hudiyo sa tibuok Uropa. Ang mga Kristohanon, usab, namati kaniya. Gitanyagan ni Zevi ang iyang mga sumusunod ug kagawasan​—dayag pinaagi sa pagtugot kanila sa pagpakasala nga walay pagpugong. Ang iyang labing suod nga mga sumusunod naghimo sa mga patuyang nga buhat, paghubo, pakighilawas, ug pag-unay, dayon nagsilot sa ilang kaugalingon pinaagi sa mga paglatigo, pinaagi sa pagligidligid nga hubo sa niyebe, ug pinaagi sa paglubong sa ilang kaugalingon kutob sa liog sa bugnaw nga yuta. Sa miadto siya sa Turkey, si Zevi gidakop ug giingnan nga kinahanglang makabig sa Islam o kaha mamatay. Siya nakabig. Daghan sa iyang mga sumusunod nahugno. Bisan pa niana, sa sunod duha ka siglo, si Zevi gitawag gihapong mesiyas sa pila ka tawo.

Ang Kakristiyanohan nagpatungha sa iyang bahin usab sa mga mesiyas. Sa ika-12ng siglo, usa ka lalaking ginganlag si Tanchelm mitukod sa usa ka panon sa mga sumusunod ug nagmando sa lungsod sa Antwerp. Ang maong mesiyas nagtawag sa iyang kaugalingon nga usa ka diyos; gibaligya pa gani niya ang iyang kaugalingong tubig nga gikaligo aron imnon sa iyang mga sumusunod ingong usa ka sakramento! Ang laing “Kristohanong” mesiyas mao si Thomas Müntzer sa ika-16-siglong Alemanya. Nangulo siya sa usa ka pag-alsa batok sa lokal nga mga awtoridad, nga nagsulti sa iyang mga sumusunod nga kadto ang gubat sa Armageddon. Siya misaad nga iyang sal-on ang mga bala sa kanyon diha sa iyang mga manggas. Inay hinuon, ang iyang katawhan gipamatay, ug si Müntzer gipunggotan. Daghan pang uban nga samang mga mesiyas nanggawas sa Kakristiyanohan latas sa kasiglohan.

Ang ubang mga relihiyon, usab, adunay ilang mesiyasnong mga tawo. Ang Islam mopunting kang Mahdi, o giniyahan sa husto nga usa, kinsa mopasulod sa usa ka panahon sa hustisya. Sa Hinduismo, ang pipila nangangkon nga maoy avatars, o mga inkarnasyon, sa lainlaing mga diyos. Ug, sumala sa giingon sa The New Encyclopædia Britannica, “bisan ang dili motuo sa mesiyas nga relihiyon sama sa Buddhismo nakapatungha sa pagtuo, taliwala sa mga pundok Mahāyāna, diha sa umaabot nga Buddha Maitreya nga manaog gikan sa iyang langitnong puloy-anan ug magdala sa matinuohon ngadto sa paraiso.”

Mga Mesiyas sa Ika-20ng Siglo

Sa atong siglo mismo, labi pang gikinahanglan kay sukad masukad ang usa ka tiunay nga mesiyas; mao nga dili katingad-an nga daghan nangangkon sa titulo. Sa African Congo sa katuigang 1920, 1930, ug 1940, si Simon Kimbangu ug iyang manununod si Andre “Jesus” Matswa gidayeg ingong mga mesiyas. Sila nangamatay, apan ang ilang mga sumusunod nagapaabot gihapon kanila nga mobalik ug magpasulod sa usa ka Aprikanhong milenyo.

Nakita usab niining sigloha ang pagtungha sa “karga nga mga kulto” sa New Guinea ug Melanesia. Ang mga membro nagdahom sa pag-abot sa usa ka barko o usa ka ayroplano, nga gidumala sa samag-mesiyas nga mga tawong puti nga magpadato kanila ug magpasulod sa usa ka panahon sa kalipay sa dihang bisan ang mga patay mobangon.

Ang industriyalisadong kanasoran nagbaton usab sa ilang mga mesiyas. Ang pipila maoy relihiyosong mga pangulo, sama kang Sun Myung Moon, usa ka nagsangyaw-sa-kaugalingon nga sumusunod ni Jesu-Kristo nga may tumong nga putlion ang kalibotan pinaagi sa nahiusang pamilya sa iyang mga sumusunod. Ang politikanhong mga pangulo naninguha usab sa pag-angkon sa posisyon sa mesiyas, nga si Adolf Hitler mao ang labing makalilisang nga pananglitan uban sa iyang mapasiatabong paghisgot bahin sa Usa ka Libo ka Tuig nga Pagmando.

Ang politikanhong mga pilosopiya ug mga organisasyon susamang nakakab-ot ug mesiyasnong posisyon. Pananglitan, ang The Encyclopedia Americana miingon nga ang Marxista-Leninistang politikanhong teoriya adunay mesiyasnong mga pagpasabot. Ug ang Hiniusang Kanasorang organisasyon, kaylap nga gidayeg ingong bugtong paglaom alang sa kalinaw sa kalibotan, daw nahimong usa ka matang sa mesiyas nga kapuli diha sa mga hunahuna sa daghan.

Usa ka Tinuod nga Paglaom?

Kining mubo malangkobong sumada nagapatin-aw lamang gayod nga ang kasaysayan sa mesiyasnong mga kalihokan sagad maoy usa ka kasaysayan sa panghanduraw, sa nagun-ob nga mga paglaom ug dili-hustong-pagkabutang nga mga pangandoy. Nan, dili katingad-ang daghang tawo karong adlawa ang nahimong maduhaduhaon mahitungod sa paglaom alang sa usa ka mesiyas.

Sa dili pa ihiklin dihadiha ang mesiyasnong paglaom, hinuon, kinahanglan unang masayran nato kon diin kini gikan. Sa pagkatinuod, ang “mesiyas” maoy usa ka pulong sa Bibliya. Ang Hebreohanong pulong mao ang ma·shiʹach, o “usa nga dinihogan.” Sa panahon sa Bibliya, ang mga hari ug mga saserdote usahay gitudlo sa ilang mga katungdanan pinaagi sa usa ka seremonyas sa pagdihog, diin ang humot nga lana ibubo sa ulo. Busa ang pulong ma·shiʹach gipadapat nga husto kanila. May mga tawo usab nga gidihogan, o gitudlo sa usa ka espesyal nga katungdanan, nga walay seremonyas sa pagdihog. Si Moises gitawag “Kristo,” o “usa nga dinihogan,” diha sa Hebreohanon 11:24-26, tungod kay siya napili nga propeta ug hawas sa Diyos.

Kining kabatbatan sa mesiyas ingong “usa nga dinihogan” nagapalahi sa Biblikanhong mga mesiyas gikan sa bakak nga mga mesiyas nga atong nahisgotan. Ang mga mesiyas sa Bibliya dili tinudlo sa kaugalingon; ni sila gipili sa pundok sa madayegong mga sumusunod. Wala, ang ilang pagkatinudlo naggikan sa itaas, gikan kang Jehova nga Diyos mismo.

Samtang ang Bibliya naghisgot bahin sa daghang mesiyas, kini nagpaila sa usa nga labaw sa uban. (Salmo 45:7) Ang maong Mesiyas mao ang pangunang gitumong sa tagna sa Bibliya, ang yawi sa katumanan sa kadaghanang makapadasig nga mga saad sa Bibliya. Ug ang maong Mesiyas nagabugno gayod sa mga suliran nga atong giatubang karong adlawa.

Ang Manluluwas sa Katawhan

Ang Mesiyas sa Bibliya nagasulbad sa mga suliran sa katawhan pinaagi sa pag-abot sa lintunganay niana. Sa dihang ang atong unang mga ginikanan, si Adan ug Eva, mirebelde batok sa Maglalalang sa paghulhog sa rebeldeng espiritung linalang nga si Satanas, sila sa pagkatinuod nangangkon sa kinalabwang katungod sa paggahom. Buot nila nga sila ang mohukom kon unsa ang matarong ug kon unsa ang daotan. Sa ingon sila migawas sa mahigugmaon, mapanalipdanon nga kagamhanan ni Jehova ug nagbalhog sa tawhanong banay ngadto sa kagubot ug kaalaotan sa pagmando-sa-kaugalingon, kadili-hingpit, ug kamatayon.​—Roma 5:12.

Nan, pagkamahigugmaon nga si Jehova nga Diyos mipili niadtong mangiob nga gutlo sa kasaysayan sa tawo sa paghatag sa tanang tawo ug silaw sa paglaom. Sa pagpahayag sa silot ngadto sa tawhanong mga rebelde, ang Diyos mitagna nga ang ilang mga kaliwat makabaton ug manluluwas. Ang maong Manluluwas, nga gitumong nga “binhi,” moabot aron sa pagbungkag sa daotang buhat nga gihimo ni Satanas didto sa Eden; ang Binhi magsamad sa maong “serpente,” si Satanas, diha sa ulo, nga magdugmok kaniya sa pagkawagtang.​—Genesis 3:14, 15.

Sukad sa karaang panahon, nasabtan sa mga Hudiyo nga kining tagnaa maoy bahin sa Mesiyas. Ang daghang Targum, Hudiyonhong mga pagpahayag pag-usab sa Sagradong Kasulatan nga sagad gigamit sa unang siglo, misaysay nga kining tagnaa matuman “sa adlaw sa Mesiyas nga Hari.”

Nan, dili katingad-ang sukad sa sinugdanan, ang mga tawo sa pagtuo nalipay sa maong saad sa umaabot nga Binhi, o Manluluwas. Hunahunaa ra gud ang mga gibati ni Abraham sa diha nga gisuginlan siya ni Jehova nga ang Binhi moabot pinaagi sa iyang banay, ug “ang tanan nga kanasoran sa yuta”​—dili lang ang iyang mga kaliwat mismo—​“magapanalangin sa ilang kaugalingon” pinaagi nianang Binhia.​—Genesis 22:17, 18.

Ang Mesiyas ug Kagamhanan

Ang ulahing mga tagna naglanggikit ning paglaoma uban sa palaabotong maayong kagamhanan. Sa Genesis 49:10, ang apo-sa-tuhod ni Abraham nga si Juda giingnan: “Ang setro dili mobulag kang Juda, ni ang barras sa pagkapangulo gikan sa taliwala sa iyang mga tiil, hangtod nga moabot si Shilo; ug maiya ang pagkamasinugtanon sa mga katawhan.” Tin-aw, ang maong “Shilo” maoy magamando​—ug siya magamando dili lamang sa mga Hudiyo kondili sa “mga katawhan.” (Itandi ang Daniel 7:13, 14.) Si Shilo giila nga mao ang Mesiyas sa karaang mga Hudiyo; ngani, ang pila sa Hudiyonhong mga Targum yanong nagpuli sa “Shilo” ug “Mesiyas” o “ang Mesiyas nga hari.”

Sa nagpadayon sa pagdan-ag ang kahayag sa dinasig nga tagna, mas daghan ang gipadayag mahitungod sa pagmando sa maong Mesiyas. (Proverbio 4:18) Sa 2 Samuel 7:12-16, si Haring David, usa ka kaliwat ni Juda, giingnan nga ang Binhi moabot gikan sa iyang banay. Dugang pa, kining Binhia, mamahimong usa ka talagsaong Hari. Ang iyang trono, o pagmando, molungtad sa walay kataposan! Ang Isaias 9:6, 7 nagapaluyo niining puntoha: “Alang kanato ang usa ka bata natawo, alang kanato ang usa ka anak lalaki gihatag; ug ang prinsipenhong pagmando [“kagamhanan,” King James Version] igatungtong sa iyang abaga. . . . Sa kadagaya sa prinsipinhong pagmando ug sa pakigdait walay kataposan, ibabaw sa trono ni David ug ibabaw sa iyang gingharian aron sa pagtukod niini nga malig-on ug sa pagtuboy niini pinaagi sa hustisya ug pinaagi sa pagkamatarong, gikan karon hangtod sa panahong walay katinoan. Ang kadasig mismo ni Jehova sa mga panon maoy magahimo niini.”

Mahanduraw mo ba ang ingon nga kagamhanan? Usa ka makataronganon, matarong nga magmamando nga magatukod sa pakigdait ug si kinsa magamando sa walay kataposan. Pagkalahi gikan sa makapasubo nagsunodsunod bakak nga mga mesiyas sa kasaysayan! Halayo sa mahandurawon, nagtudlo-sa-kaugalingong pangulo, ang Mesiyas sa Bibliya maoy usa ka magmamando sa kalibotan nga nagbaton sa tanang gahom ug pagbulot-an nga gikinahanglan aron sa pag-usob sa mga kahimtang sa kalibotan.

Ang maong palaaboton makahuloganon uyamot sa atong gubot nga kapanahonan. Ang katawhan labaw pa gayong nagkinahanglan sa maong kalaoman. Hinuon, sanglit sayon kaayo nga mangupot sa bakak nga mga paglaom, hinungdanon nga matag usa kanato mainampingon nga magtuon niining pangutanaha: Si Jesus nga taga-Nazaret mao ba ang gitagna nga Mesiyas sumala sa gituohan sa daghan? Ang mosunod nga artikulo maghisgot sa butang.

[Kahon sa panid 6]

Usa ka Mesiyas sa Brooklyn?

Mga poster, billboard, ug mga sugang neon sa Israel karong bag-o nagmantalang “Pangandam kamo sa pag-abot sa Mesiyas.” Kining $400,000 nga kampanya sa publisidad gihimo sa Lubavitchers, usa ka labihan ka ortodoksong sekta sa Hasidic nga mga Hudiyo. Adunay kaylap nga pagtuo taliwala sa 250,000-membrong pundok nga ang ilang dakong rabbi, si Menachem Mendel Schneerson nga taga-Brooklyn, New York, mao ang Mesiyas. Ngano? Si Schneerson nagtudlo nga ang Mesiyas moabot niining kaliwatana. Ug sumala sa magasing Newsweek, ang opisyales sa Lubavitchers miinsistir nga ang 90-anyos nga rabbi dili mamatay sa dili pa moabot ang Mesiyas. Sa daghang siglo ang sekta nagtudlo nga matag kaliwatan mopatunghag labing menos usa ka tawo nga mokuwalipikar ingong Mesiyas. Si Schneerson morag mao ang maong tawo alang sa iyang mga sumusunod, ug siya wala magtudlog manununod. Bisan pa niana, kadaghanang Hudiyo wala magdawat kaniya ingong Mesiyas, matud sa Newsweek. Sumala sa mantalaang Newsday, usa ka 96-anyos kaindig nga rabbi si Eliezer Schach nagtawag kaniyang “bakak nga mesiyas.”

[Hulagway sa panid 7]

Daghang tawo ang nangamatay tungod sa pagtuo nga si Moses sa Creta mao ang mesiyas