Hustong Paglitok

DILI tanang Kristohanon nakaeskuyla ug daghang tuig sa sekular nga edukasyon. Bisag ang mga apostoles nga si Pedro ug Juan gibatbat ingong “mga tawong dili edukado ug ordinaryo.” (Buh. 4:13) Bisan pa niana, hinungdanon nga likayan nga madaot ang imong presentasyon sa kamatuoran sa Bibliya pinaagi sa dili hustong paglitok sa mga pulong.

Mga Butang nga Pagatagdon. Walay usa ka hugpong sa mga lagda sa paglitok nga ikapadapat sa tanang pinulongan. Daghang pinulongan ang naggamit ug mga alpabeto. Dugang pa sa Latin nga alpabeto, anaa ang mga alpabeto nga Arabiko, Cyrillic, Grego, ug Hebreohanon. Imbes nga alpabeto, ang sinulat nga Ininsek naggamit ug mga karakter nga tingali gilangkoban ug ubay-ubay nga lintunganayng mga elemento. Kini nga mga karakter sagad magahawas sa usa ka pulong o bahin sa usa ka pulong. Bisag ang Hapones ug Koreano nanghulam gikan sa Ininsek, ang mga karakter tingali gamiton sa paghawas sa lahi kaayong mga tingog ug lagmit dili samag kahulogan.

Diha sa mga pinulongan nga naggamit ug alpabeto, ang hustong paglitok nagkinahanglan sa paggamit ug hustong tingog alang sa matag letra o sa kombinasyon sa mga letra. Kon ang maong pinulongan nagsunod sa pihong mga lagda, sama sa Grego, Kinatsila, ug Zulu, ang hustong paglitok dili kaayo lisod. Ugaling, ang langyaw nga mga impluwensiya diha sa usa ka pinulongan mahimong moresulta sa mga paglitok nga nagbanaag sa gigikanan sa mga pulong. Tungod niini, ang espesipikong letra o grupo sa mga letra mahimong litokon nga kapin pa kay sa usa ka paglitok o, usahay, dili na gayod litokon pa. Kinahanglang sag-ulohon nimo ang mga eksepsiyon ug dayon gamiton kini kanunay diha sa imong pagpanulti. Sa Ininsek, ang hustong paglitok nagkinahanglan sa pagsag-ulo sa libolibong karakter. Sa pipila ka pinulongan ang kahulogan sa usa ka pulong mausab kon usbon ang tono. Ang dili paghatag ug igong pagtagad niining bahina sa usa ka pinulongan mahimong mosangpot sa paghatag ug sayop nga mga ideya.

Kon ang mga pulong sa usa ka pinulongan gilangkoban ug mga silaba, hinungdanon nga ibutang ang pangunang pagpasiugda diha sa hustong silaba. Daghang pinulongan nga naggamit sa maong han-ay dunay regular nga sistema sa binabang pagpasiugda. Kon dunay mga eksepsiyon niana nga sistema, ang usa ka aksinto tingalig bahin sa sinulat nga pulong. Kini motabang sa pagpasayon sa hustong paglitok. Ugaling, kon ang sistema dili piho, mas lisod ang problema. Ang pagdumala niini sa malamposong paagi nagkinahanglan ug daghang pagsag-ulo.

Sa pipila ka pinulongan, ang mga aksinto maoy usa ka dakong butang nga tagdon. Naglakip kini sa mga marka nga anaa sa itaas ug sa ubos sa pipila ka alpabeto, sama sa: è, é, ô, ñ, ō, ŭ, č, ö, ç. Ang mga aksinto mahimong isulat, o mahimong dahomon ang magbabasa nga maoy mobutang niini sumala sa konteksto nga niana gigamit ang usa ka pulong. Sa naulahing kahimtang, ang mainampingon nga pagpangandam lagmit kinahanglanon kon ikaw giasayn nga mobasa diha sa publiko.

Mahitungod sa paglitok, dunay pipila ka lit-ag nga likayan. Ang hinobra ka eksaktong paglitok makahatag ug ideya sa pagkaartipisyal, bisan sa pagpagawal. Ang sama niana ikaingon usab bahin sa paglitok nga wala na gamita sa kadaghanan. Ang epekto lamang mao ang pagkuha sa pagtagad alang sa mamumulong. Sa laing bahin, maayong likayan ang kaatbang nga paghinobra sa walay-tagad nga pagpanulti ug paglitok. Ang pipila niining mga butanga gihisgotan na ubos sa “Mga Pulong Tin-awng Gisulti.”

Ang dalawatong paglitok sa mga pulong sa usa ka pinulongan tingalig magkalahi sa lainlaing nasod, bisan gikan sa usa ka bahin sa nasod ngadto sa laing bahin sa samang nasod. Ang usa ka tawo nga taga-laing nasod mahimong mosulti sa lokal nga pinulongan nga may laing pamunto. Ang mga diksiyonaryo hayan maglista ug kapin sa usa ka dalawatong paglitok sa usa ka pulong. Ilabina kon limitado kaayo ang kahigayonan sa sekular nga edukasyon sa usa ka tawo o kon ang pinulongan nga iyang gigamit karon dili iyang lumad nga pinulongan, siya makabenepisyo pag-ayo pinaagi sa mainampingong pagpamati niadtong maayong mosulti sa lokal nga pinulongan ug unya sundogon niya ang ilang paagi sa paglitok. Ingong mga Saksi ni Jehova, buot natong mosulti sa paagi nga mohatag ug kaligdong sa mensahe nga atong gisangyaw ug daling masabtan sa mga tawo diha sa atong dapit.

Sa matag adlaw nga pagpanulti labing maayo nga mogamit sa mga pulong nga sinati kaayo nimo. Sa naandan, ang paglitok dili usa ka problema sa kasagarang kabildohay. Ugaling, kon ikaw mobasag kusog, makita tingali nimo ang pipila ka pulong nga wala nimo gamita sa matag adlaw nga pagpanulti. Ug ang mga Saksi ni Jehova kanunayng mobasag kusog. Mobasa kita sa Bibliya ngadto sa mga tawo sa dihang mopamatuod kita kanila. Ang pipila ka igsoong lalaki hangyoon sa pagbasa sa mga parapo sa panahon sa Pagtuon sa Bantayanang Torre o sa Pagtuon sa Libro sa Kongregasyon. Hinungdanon nga kita hustong mobasa ug kita dili magadaot sa mensahe pinaagi sa sayop nga paglitok sa mga pulong.

Nalisdan ka ba sa paglitok sa pipila ka personal nga ngalan diha sa Bibliya? Sa Ingles, ang usa ka marka sa pagpasiugda magsunod sa silaba nga angayng hatagan ug pangunang pagpasiugda. Kon ang kataposang letra sa silaba nga may aksento maoy usa ka bokales, nan dugayon ang paglitok niini nga bokales. Kon ang kataposang letra sa silaba maoy usa ka konsonante, nan daklit ra ang paglitok sa bokales niana nga silaba. Sa dihang ang duha ka bokales nga a ug i gikombinar, sama sa Morʹde·cai ug Siʹnai, ang ai gilitok sa yano ingong dugayon nga i. Nga may eksepsiyon sa ngalang Rachel, ang ch nga kombinasyon sa mga letra gihatagan ug gahing k nga paglitok, sama sa paglitok sa Mel·chizʹe·dek.

Mga Paagi sa Pagpauswag. Daghan nga dunay problema sa paglitok wala makaamgo niini. Kon ipasiugda sa imong magtatan-aw sa tunghaan ang mga paagi sa imong paglitok nga nagkinahanglan ug pagtagad, pabilhi ang iyang kamaluloton. Sa dihang mahibaloan mo ang problema, unsaon nimo sa pagpauswag?

Una sa tanan, kon ikaw dunay asaynment sa pagbasag kusog, gahinig panahon ang pagkonsulta sa usa ka diksiyonaryo. Tan-awa ang mga pulong nga dili nimo sinati. Kon dili ka anad nga mogamit ug diksiyonaryo, paklia ang pangbukas nga mga panid nga nagpatin-aw sa mga simbolo nga gigamit o, kon kinahanglanon, hangyoa ang usa ka tawo sa pagpatin-aw niini kanimo. Ang diksiyonaryo magpakita kanimo kon asa ibutang ang pangunang pagpasiugda sa usa ka pulong nga gilangkoban sa kapin sa usa ka silaba ug kon asa ibutang ang ikaduhang pagpasiugda diha sa mas taas nga pulong. Kini magpakita sa mga tingog nga gamiton alang sa mga bokales ug sa mga konsonante sa usa ka tino nga pulong. Sa pipila ka kahimtang, ang usa ka pulong mahimong litokon sa kapin sa usa ka paagi, depende sa kahimtang sa pagkagamit niini. Bisan unsang pulonga ang imong pangitaon, litoka kini nga kusog sa makadaghan sa dili pa nimo itiklop ang diksiyonaryo.

Ang ikaduhang paagi nga mapauswag ang paglitok maoy pinaagi sa pagbasa ngadto sa laing tawo​—usa ka tawo nga maayong molitok sa mga pulong—​ug hangyoa siya sa pagtul-id sa imong mga sayop.

Ang ikatulong paagi sa pagpauswag sa paglitok maoy pinaagi sa mainampingong pagpamati sa maayong mga mamumulong. Kon mabatonan ang mga audiocassette sa New World Translation o sa mga magasing Watchtower ug Awake!, pahimusli kini. Samtang ikaw magapamati, matikdi ang mga pulong nga lahi ang pagkalitok gikan sa imong paagi sa paglitok. Isulat kini, ug bansaya kini. Sa ngadtongadto, ang imong pagpanulti mawad-an na sa mga lama sa sayop nga paglitok, ug kini magpalambo ug dako sa imong pagpanulti.