Si Jehova Maoy “Tigpadayag sa mga Tinago”

“Sa pagkamatuod ang inyong Diyos maoy usa ka Diyos sa mga diyos ug usa ka Ginoo sa mga hari ug usa ka Tigpadayag sa mga tinago.”—DAN. 2:47.

UNSAON NIMO PAGTUBAG?

Unsang mga detalye bahin sa umaabot ang gibutyag ni Jehova kanato?

Unsay gisimbolohan sa unang unom ka ulo sa mapintas nga mananap?

Unsay koneksiyon sa mapintas nga mananap ug sa larawan nga nakita ni Nabucodonosor?

1, 2. Unsay gibutyag ni Jehova kanato, ug ngano?

UNSA nga mga kagamhanan ang magdominar sa yuta sa dili pa laglagon sa Gingharian sa Diyos ang tanang gobyerno sa tawo? Nahibalo kita sa tubag kay si Jehova nga Diyos maoy “Tigpadayag sa mga tinago,” ug iya kining gibutyag kanato pinaagi sa mga sinulat ni propeta Daniel ug ni apostol Juan.

² Gipakitaan sila ni Jehova ug sunodsunod nga mga panan-awon bahin sa mapintas nga mga mananap. Gipatin-aw usab sa Diyos kang Daniel ang kahulogan sa dakong metal nga larawan diha sa usa ka matagnaong damgo. Gipasulat ug gipreserbar kana ni Jehova diha sa Bibliya aron kita makabenepisyo. (Roma 15:4) Gusto niyang palig-onon ang atong paglaom nga sa dili madugay laglagon sa iyang Gingharian ang tanang gobyerno sa tawo.—Dan. 2:44.

3. Aron tukmang masabtan ang mga tagna sa Bibliya, unsay kinahanglan una natong mahibaloan, ug ngano?

³ Gibutyag sa mga asoy ni Daniel ug Juan ang bahin sa walo ka hari, o kagamhanan, ug ang sunodsunod nga pagtungha niini. Apan tukma lang natong masabtan ang maong mga tagna kon nahibalo kita sa kahulogan sa unang tagna sa Bibliya. Ngano? Kay ang katibuk-ang tema sa Bibliya ug ang tanang tagna niini konektado sa unang tagna.

ANG BINHI SA SERPENTE UG ANG MAPINTAS NGA MANANAP

4. Kinsa ang maglangkob sa binhi sa babaye, ug unsay himoon niini?

⁴ Wala madugay human sa rebelyon sa Eden, si Jehova misaad nga ang usa ka “babaye” magpatunghag “binhi.”a (Basaha ang Genesis 3:15.) Ang maong binhi magdugmok sa ulo sa serpente, si Satanas. Gibutyag ni Jehova sa ulahi nga ang binhi maggikan kang Abraham, sa nasod sa Israel, sa tribo ni Juda, ug sa banay ni Haring David. (Gen. 22:15-18; 49:10; Sal. 89:3, 4; Luc. 1:30-33) Ang pangunang bahin sa binhi mao si Jesu-Kristo. (Gal. 3:16) Ang ikaduhang bahin sa binhi mao ang dinihogang mga membro sa Kristohanong kongregasyon. (Gal. 3:26-29) Si Jesus ug ang mga dinihogan maoy maglangkob sa Gingharian sa Diyos. Kini ang gamiton sa Diyos sa paglaglag kang Satanas.—Luc. 12:32; Roma 16:20.

5, 6. (a) Pila ka dagkong gahom ang gihisgotan ni Daniel ug Juan? (b) Unsay gisimbolohan sa mga ulo sa mapintas nga mananap diha sa Pinadayag?

⁵ Gihisgotan usab sa unang tagna nga gihatag didto sa Eden nga si Satanas magpatunghag “binhi.” Ang iyang binhi makig-away o magdumot sa binhi sa babaye. Kinsa ang maglangkob sa binhi sa serpente? Ang tanang nagsundog kang Satanas, kinsa nagdumot sa Diyos ug naglutos sa iyang katawhan. Latas sa kasaysayan, giorganisar ni Satanas ang iyang binhi ngadto sa lainlaing politikal nga organisasyon, o gingharian. (Luc. 4:5, 6) Apan pipila lang niini ang nagdumot ug nakig-away sa katawhan sa Diyos, sa nasod man sa Israel o sa kongregasyon sa dinihogang mga Kristohanon. Nganong importante kini nga detalye? Kay gipatin-aw niini kon nganong ang mga panan-awon ni Daniel ug Juan naghisgot lag walo ka dagkong gahom.

⁶ Sa hinapos sa unang siglo K.P., ang gibanhaw nga si Jesus naghatag kang apostol Juan ug kahibulongang mga panan-awon. (Pin. 1:1) Sa usa niana, nakita ni Juan ang Yawa, nga gisimbolohan sa usa ka dragon, nga nagtindog sa baybayon sa lapad nga kadagatan. (Basaha ang Pinadayag 13:1, 2.) Si Juan nakakita usab ug usa ka mapintas nga mananap nga migimaw sa dagat. Kini may pito ka ulo ug gihatagan sa Yawa ug dakong awtoridad. Sa ulahi, si Juan nakakita na pod ug sanag-pula nga mananap nga may pito usab ka ulo. Kini maoy larawan sa mapintas nga mananap sa Pinadayag 13:1. Gipatin-aw sa usa ka manulonda ngadto kang Juan nga ang pito ka ulo sa sanag-pula nga mananap nagsimbolo sa “pito ka hari,” o kagamhanan. (Pin. 13:14, 15; 17:3, 9, 10) Dihang gisulat kini ni Juan, ang lima niana napukan na, ang usa nagmando pa, ug ang lain “wala pa moabot.” Kinsa ang maong mga kagamhanan, o gahom sa kalibotan? Atong hisgotan ang tagsatagsa ka ulo sa mapintas nga mananap diha sa Pinadayag. Hisgotan usab nato kon sa unsang paagi ang sinulat ni Daniel naghatag ug dugang katin-awan bahin niini nga mga kagamhanan, nga usahay gatosan pa ka tuig una nagmando.

EHIPTO UG ASIRYA—ANG UNANG DUHA KA ULO

7. Unsay gisimbolohan sa unang ulo, ug ngano?

⁷ Ang unang ulo sa mapintas nga mananap nagsimbolo sa Ehipto. Ngano? Kay ang Ehipto mao ang unang gahom sa kalibotan nga nagdumot ug nakig-away sa katawhan sa Diyos. Sa dihang ang mga kaliwat ni Abraham—diin maggikan ang gisaad nga binhi sa babaye—midaghan sa Ehipto, sila gidaogdaog niini. Gisulayan pagpuo ni Satanas ang katawhan sa Diyos aron dili motungha ang binhi. Sa unsang paagi? Iyang gigamit si Paraon sa pagpatay sa tanang batang lalaki nga Israelinhon. Apan gipukgo kana ni Jehova ug gipagawas ang iyang katawhan gikan sa pagkaulipon sa Ehipto. (Ex. 1:15-20; 14:13) Sa ulahi, iyang gihatag sa mga Israelinhon ang Yutang Saad.

8. Unsay gisimbolohan sa ikaduhang ulo, ug unsay gisulayan niini paghimo?

⁸ Ang ikaduhang ulo sa mapintas nga mananap nagsimbolo sa Asirya. Kini misulay usab sa pagpuo sa katawhan sa Diyos. Tinuod, gigamit ni Jehova ang Asirya sa pagsilot sa napulo ka tribo nga gingharian sa Israel tungod sa idolatriya ug rebelyon. Apan ang sunod nga giatake sa Asirya mao ang Jerusalem. Lagmit buot ni Satanas nga puohon ang harianong banay diin maggikan si Jesus. Kana nga pag-atake dili bahin sa katuyoan ni Jehova, busa giluwas niya ang iyang matinumanong katawhan pinaagi sa paglaglag sa kasundalohan sa Asirya.—2 Hari 19:32-35; Isa. 10:5, 6, 12-15.

BABILONYA—ANG IKATULONG ULO

9, 10. (a) Unsay gitugot ni Jehova nga buhaton sa Babilonya? (b) Aron matuman ang mga tagna, unsay kinahanglang mahitabo?

⁹ Ang ikatulong ulo sa mapintas nga mananap nga nakita ni Juan nagsimbolo sa gingharian diin ang Babilonya mao ang kaulohan niini. Gitugotan ni Jehova ang Babilonya sa paglaglag sa Jerusalem ug sa pagbihag sa iyang katawhan. Apan una pa niini, gipasidan-an ni Jehova ang rebelyosong mga Israelinhon nga mahitabo kini kanila. (2 Hari 20:16-18) Gipahibalo niya nga maputol ang linya sa tawhanong mga hari nga gikaingong naglingkod sa “trono ni Jehova” sa Jerusalem. (1 Cron. 29:23) Apan misaad usab si Jehova nga dunay moabot nga kaliwat ni Haring David, kinsa may “legal nga katungod” nga mokuha pag-usab sa maong awtoridad.—Ezeq. 21:25-27.

¹⁰ Gipakita usab sa laing tagna nga ang mga Hudiyo magsimba gihapon diha sa templo sa Jerusalem sa dihang moabot ang gisaad nga Mesiyas, o Dinihogang Usa. (Dan. 9:24-27) Ang lain pang tagna, nga gisulat una pa mabihag ang mga Israelinhon ngadto sa Babilonya, nag-ingon nga ang Mesiyas matawo sa Betlehem. (Miq. 5:2) Aron matuman kining mga tagnaa, ang mga Hudiyo kinahanglang mahigawas sa pagkabihag, mobalik sa ilang yutang natawhan, ug magtukod pag-usab sa templo. Apan dili batasan sa Babilonya nga magpagawas ug mga binihag. Nan, unsaon kini pagsulbad? Gibutyag kini ni Jehova ngadto sa iyang mga propeta.—Amos 3:7.

11. Sa tagna ni Daniel ug Juan, unsay nagsimbolo sa Imperyo sa Babilonya? (Tan-awa ang potnot.)

¹¹ Lakip si Daniel sa mga gibihag ngadto sa Babilonya. (Dan. 1:1-6) Gigamit siya ni Jehova aron ibutyag ang mosunod nga mga gahom sa kalibotan human sa Babilonya. Gibutyag ni Jehova ang maong mga tinago pinaagig lainlaing mga simbolo. Pananglitan, iyang gipadamgo ang hari sa Babilonya nga si Nabucodonosor ug usa ka dakong larawan nga hinimo sa lainlaing metal. (Basaha ang Daniel 2:1, 19, 31-38.) Pinaagi kang Daniel, gibutyag ni Jehova nga ang bulawang ulo sa larawan nagsimbolo sa Imperyo sa Babilonya.b Human sa Babilonya, ang sunod nga gahom sa kalibotan gihulagwayan sa dughan ug mga bukton nga plata. Kinsa kini, ug giunsa niini pagtratar ang katawhan sa Diyos?

MEDO-PERSIA—ANG IKAUPAT NGA ULO

12, 13. (a) Unsay gibutyag ni Jehova bahin sa pagkapukan sa Babilonya? (b) Nganong ang Medo-Persia haom nga gisimbolohan sa ikaupat nga ulo sa mapintas nga mananap?

¹² Kapig 100 ka tuig una pa sa panahon ni Daniel, gibutyag ni Jehova pinaagi ni propeta Isaias ang mga detalye bahin sa gahom sa kalibotan nga magpukan sa Babilonya. Gidetalye ni Jehova kon sa unsang paagi mapukan ang siyudad sa Babilonya ug kon kinsay magpukan niini. Siya si Ciro nga Persianhon. (Isa. 44:28–45:2) Si Daniel nakadawat ug duha pa ka panan-awon bahin sa Medo-Persia nga Gahom sa Kalibotan. Sa unang panan-awon, kini gihulagway ingong oso nga nag-isa sa usa niya ka tiil ug gisugo sa ‘pagkaon ug daghang unod.’ (Dan. 7:5) Sa ikaduhang panan-awon, kini gihulagway ingong duhag-sungay nga laking karnero.—Dan. 8:3, 20.

¹³ Gigamit ni Jehova ang Imperyo sa Medo-Persia aron matuman ang tagna sa pagpukan sa Babilonya ug sa pagpasig-uli sa mga Israelinhon ngadto sa ilang yutang natawhan. (2 Cron. 36:22, 23) Apan sa ulahi ang Medo-Persia misulay sa pagpuo sa katawhan sa Diyos. Gihisgotan sa basahong Ester sa Bibliya nga dunay daotang plano si Haman, ang primer ministro sa Persia. Nagtakda siyag adlaw aron puohon ang tanang Hudiyo sa tibuok Imperyo sa Persia. Apan gipanalipdan pag-usab ni Jehova ang iyang katawhan batok sa daotang laraw sa binhi ni Satanas. (Est. 1:1-3; 3:8, 9; 8:3, 9-14) Busa ang Medo-Persia haom nga gisimbolohan sa ikaupat nga ulo sa mapintas nga mananap diha sa Pinadayag.

GRESYA—ANG IKALIMANG ULO

14, 15. Unsang mga detalye ang gibutyag ni Jehova bahin sa karaang Imperyo sa Gresya?

¹⁴ Ang ikalimang ulo sa mapintas nga mananap diha sa Pinadayag nagsimbolo sa Gresya. Sumala sa gibutyag ni Daniel bahin sa damgo ni Nabucodonosor, ang tiyan ug paa nga tumbaga nagsimbolo usab sa Gresya. Si Daniel nakadawat ug duha pa ka panan-awon nga naghatag ug dugang detalye bahin sa maong imperyo ug sa labing iladong magmamando niini.

¹⁵ Sa usa ka panan-awon, nakita ni Daniel ang Gresya nga gisimbolohan sa leopardo nga may upat ka pako. Kini nagpaila nga ang maong imperyo paspas kaayong mamukan sa ubang nasod. (Dan. 7:6) Sa laing panan-awon, nakakita si Daniel ug kanding nga may usa ka dakong sungay. Kalit nga gipatay niini ang duhag-sungay nga laking karnero, ang Medo-Persia. Gibutyag ni Jehova kang Daniel nga ang kanding nagsimbolo sa Gresya ug ang dakong sungay nagsimbolo sa usa sa mga hari niini. Si Daniel midugang nga ang dakong sungay mabali, ug motubo puli niini ang upat ka gagmayng sungay. Bisag gisulat kining tagnaa mga 200 pa ka tuig una nahimong gahom sa kalibotan ang Gresya, natuman ang tanang detalye niini. Si Alejandro nga Bantogan, ang labing iladong hari sa karaang Gresya, maoy nanguna sa pagpukan sa Medo-Persia. Apan nabali ang maong sungay dihang si Alejandro namatay samtang gamhanan pa kaayo ug 32 anyos pa lang. Dayon, ang iyang gingharian gibahin sa upat niya ka heneral.—Basaha ang Daniel 8:20-22.

16. Unsay gihimo ni Antiochus IV?

¹⁶ Human mapukan ang Persia, ang katawhan sa Diyos nailalom sa Gresya. Nianang panahona, ang mga Hudiyo nakabalik na sa Yutang Saad ug nakatukod na pag-usab sa templo sa Jerusalem. Sila gihapon ang piniling katawhan sa Diyos, ug ang bag-ong templo mao gihapon ang sentro sa matuod nga pagsimba. Apan sa ikaduhang siglo W.K.P., giatake sa Gresya ang katawhan sa Diyos. Si Antiochus IV, usa sa mga manununod sa nabahing imperyo ni Alejandro, nagbutang ug paganong halaran sa hawanan sa templo sa Jerusalem ug nagbaod nga patyon ang tanang nagsunod sa relihiyon sa mga Hudiyo. Gidumtan gayod niini nga bahin sa binhi ni Satanas ang katawhan sa Diyos! Apan wala madugay, ang Gresya gipulihan ug laing gahom sa kalibotan. Kinsa ang ikaunom nga ulo sa mapintas nga mananap?

ROMA—ANG IKAUNOM NGA ULO, “MAKAHAHADLOK UG MAKALILISANG”

17. Unsang espesipikong bahin sa Genesis 3:15 ang gituman sa ikaunom nga ulo?

¹⁷ Ang Roma mao ang gahom sa kalibotan dihang nadawat ni Juan ang panan-awon bahin sa mapintas nga mananap. (Pin. 17:10) Kining ikaunom nga ulo adunay dakong papel sa katumanan sa tagna sa Genesis 3:15. Gigamit ni Satanas ang Romanong mga opisyal sa pagsamad “sa tikod” sa binhi. Sa unsang paagi? Ilang gihusay ug gihukman si Jesus ingong rebelde ug gipapatay. (Mat. 27:26) Apan naayo ra dayon ang samad kay si Jesus gibanhaw ni Jehova.

18. (a) Unsang bag-ong nasod ang gipili ni Jehova, ug ngano? (b) Sa unsang paagi ang binhi sa serpente padayong nagdumot ug nakig-away sa binhi sa babaye?

¹⁸ Ang relihiyosong mga lider sa Israel nakigkunsabo sa Roma batok kang Jesus, ug ang kadaghanan sa nasod sa Israel nagsalikway kaniya ingong Mesiyas. Busa gisalikway sila ni Jehova ingong iyang katawhan. (Mat. 23:38; Buh. 2:22, 23) Siya mipilig bag-ong nasod, ang “Israel sa Diyos.” (Gal. 3:26-29; 6:16) Kini nga nasod mao ang kongregasyon sa dinihogang mga Kristohanon nga gilangkoban sa mga Hudiyo ug mga Hentil. (Efe. 2:11-18) Human mamatay ug mabanhaw si Jesus, ang binhi sa serpente padayong nagdumot ug nakig-away sa binhi sa babaye. Sa makadaghan, gipaningkamotan sa Roma nga mahanaw ang kongregasyon sa dinihogang mga Kristohanon, ang ikaduhang bahin sa binhi sa babaye.c

19. (a) Giunsa paghubit ni Daniel ang ikaunom nga gahom sa kalibotan? (b) Unsay hisgotan sa artikulo sa panid 14?

¹⁹ Sa damgo ni Nabucodonosor nga gihubad ni Daniel, ang Roma gisimbolohan sa mga bitiis nga puthaw. (Dan. 2:33) Ang sunod nga panan-awon nga nakita ni Daniel wala lang maghubit sa Imperyo sa Roma apan naghubit usab sa gahom sa kalibotan nga mogula gikan sa Roma. (Basaha ang Daniel 7:7, 8.) Sulod sa daghang katuigan, ang Roma giisip sa iyang mga kaaway nga “makahahadlok ug makalilisang ug talagsaon ang pagkakusganon.” Apan ang tagna nag-ingon nga may “napulo ka sungay” nga motubo gikan niini nga imperyo. Dayon may laing ‘gamay nga sungay’ nga mogula ug mahimong mas gamhanan. Kinsa ang napulo ka sungay, ug kinsa ang gamay nga sungay? Unsang bahina sa dakong larawan sa damgo ni Nabucodonosor ang parehog gisimbolohan sa gamay nga sungay? Tubagon kini sa artikulo sa panid 14.

Gibutyag ni Jehova Kon Unsay “Mahitabo sa Dili-Madugay”

“Usa ka pinadayag ni Jesu-Kristo, nga gihatag sa Diyos kaniya, aron ipakita sa iyang mga ulipon ang mga butang nga kinahanglang mahitabo sa dili-madugay.”—PIN. 1:1.

UNSAON NIMO PAGTUBAG?

Unsang bahina sa dakong larawan ang nagsimbolo sa Anglo-Amerikanong Gahom sa Kalibotan?

Giunsa paghubit ni Juan ang relasyon sa Anglo-Amerikanong Gahom sa Kalibotan ug sa United Nations?

Giunsa paghubit ni Daniel ug Juan ang kalaglagan sa tanang gobyerno sa kalibotan?

1, 2. (a) Sa unsang paagi makatabang nato ang tagna ni Daniel ug Juan? (b) Unsay gisimbolohan sa nag-unang unom ka ulo sa mapintas nga mananap?

KON atong itandi ang mga tagna ni Daniel ug Juan, masabtan nato ang kahulogan sa mga panghitabo sa kalibotan karon ug sa umaabot. Unsay atong makat-onan gikan sa panan-awon ni Juan sa mapintas nga mananap, sa asoy ni Daniel sa makahahadlok nga mananap nga may napulo ka sungay, ug sa interpretasyon ni Daniel sa dakong larawan? Ug unsay angayng epekto niini kanato?

² Atong hisgotan ang panan-awon ni Juan sa mapintas nga mananap. (Pin., kap. 13) Sa miaging artikulo, atong nakat-onan nga ang nag-unang unom ka ulo sa mapintas nga mananap nagsimbolo sa Ehipto, Asirya, Babilonya, Medo-Persia, Gresya, ug Roma. Silang tanan nagdumot sa binhi sa babaye. (Gen. 3:15) Ang Roma, ang ikaunom nga ulo, nagpabiling gahom sa kalibotan sulod sa daghang siglo human masulat ni Juan ang iyang panan-awon. Apan dunay ikapitong ulo nga mopuli sa Roma. Unsa kini nga gahom sa kalibotan, ug unsaon niini pagtratar ang binhi sa babaye?

ANG BRITANYA UG ESTADOS UNIDOS NAHIMONG GAMHANAN

3. Unsay gisimbolohan sa makahahadlok nga mananap ug sa napulo ka sungay niini?

³ Mailhan nato ang ikapitong ulo sa mapintas nga mananap diha sa Pinadayag kapitulo 13 pinaagi sa pagtandi sa panan-awon ni Juan ug sa panan-awon ni Daniel sa makahahadlok nga mananap nga may napulo ka sungay.a (Basaha ang Daniel 7:7, 8, 23, 24.) Ang mananap nga nakita ni Daniel nagsimbolo sa Roma. (Tan-awa ang tsart sa panid 12-13.) Sa ikalimang siglo K.P., ang Imperyo sa Roma anam-anam nga nabahin ngadto sa gagmayng mga gingharian. Ang napulo ka sungay nga mitubo sa maong mapintas nga mananap nagsimbolo sa mga gingharian nga mitungha gikan sa maong imperyo.

4, 5. (a) Unsay gihimo sa ‘gamay nga sungay’? (b) Kinsa ang ikapitong ulo sa mapintas nga mananap?

⁴ Upat sa mga sungay, o gingharian, nga mitubo sa ulo sa makahahadlok nga mananap ang gihatagag linaing pagtagad. Ang tulo ka sungay naibot ug napulihag ‘gamay nga sungay.’ Natuman kini dihang nahimong prominente ang Britanya, nga kanhi gamayng bahin sa Imperyo sa Roma. Sa wala pa ang ika-17 nga siglo, ang Britanya dili pa kaayo gamhanan. Mas gamhanan pa gani ang Espanya, Netherlands, ug Pransiya, nga bahin sa karaang Imperyo sa Roma. Apan usa-usa silang giibot o gipildi sa Britanya. Sa tunga-tunga sa ika-18 nga siglo, ang Britanya nagsugod na sa pagkahimong labing gamhanang nasod sa kalibotan. Apan wala pa kini mahimong ikapitong ulo sa mapintas nga mananap.

⁵ Bisag nahimo nang labing gamhanang nasod ang Britanya, ang mga kolonya niini sa North America mirebelde ug nahimong Estados Unidos. Bisan pa niana, gitugotan ra kini sa Britanya nga mahimong gamhanang nasod ug giprotektahan pa sa mga barko degira sa Britanya. Pagsugod sa adlaw sa Ginoo niadtong 1914, ang Britanya nahimong kinadak-ang imperyo sa kasaysayan ug ang Estados Unidos ang labing gamhanang nasod maylabot sa industriya.b Sa Gubat sa Kalibotan I, ang Estados Unidos nahimong suod nga alyado sa Britanya. Busa naporma ang Anglo-Amerikanong Gahom sa Kalibotan, ang ikapitong ulo sa mapintas nga mananap. Giunsa niini pagtratar ang binhi sa babaye?

6. Giunsa pagtratar sa ikapitong ulo ang katawhan sa Diyos?

⁶ Wala madugay human magsugod ang adlaw sa Ginoo, ang ikapitong ulo miatake sa katawhan sa Diyos—ang nahibiling mga igsoon ni Jesus dinhi sa yuta. (Mat. 25:40) Gipaila ni Jesus nga panahon sa iyang presensiya, ang nahibiling binhi sa babaye aktibo dinhi sa yuta. (Mat. 24:45-47; Gal. 3:26-29) Ang Anglo-Amerikanong Gahom sa Kalibotan nakig-away sa maong mga balaan. (Pin. 13:3, 7) Sa Gubat sa Kalibotan I, gilutos niini ang katawhan sa Diyos, gibando ang ilang mga publikasyon, ug gibilanggo ang mga hawas sa matinumanong ulipon nga matang. Halos napahunong sa ikapitong ulo sa mapintas nga mananap ang buluhatong pagsangyaw niadtong panahona. Nakita daan ni Jehova kini nga hitabo ug iya kining gipadayag kang Juan pinaagig panan-awon. Gisultihan usab sa Diyos si Juan nga ang ikaduhang bahin sa binhi mapasig-uli ngadto sa mas dakong espirituwal nga kalihokan. (Pin. 11:3, 7-11) Gipamatud-an kini sa modernong kasaysayan sa mga alagad ni Jehova.

ANG ANGLO-AMERIKA UG ANG MGA TIIL NGA PUTHAW UG YUTANG KULONON

7. Unsay koneksiyon sa ikapitong ulo sa mapintas nga mananap ug sa dakong larawan?

⁷ Unsay koneksiyon sa ikapitong ulo sa mapintas nga mananap ug sa dakong larawan? Ang Britanya, apil ang Estados Unidos, naggikan sa Imperyo sa Roma. Apan, komosta ang mga tiil sa larawan? Gihubit kini ingong puthaw apan may sagol nga yutang kulonon. (Basaha ang Daniel 2:41-43.) Haom kaayo kini nga paghubit sa pagmando sa ikapitong ulo—ang Anglo-Amerikanong Gahom sa Kalibotan. Maingon nga ang puthaw nga gisagolag yutang kulonon maoy huyang kon itandi sa solidong puthaw, ang Anglo-Amerikanong Gahom sa Kalibotan maoy huyang kon itandi sa Imperyo sa Roma nga gigikanan niini. Sa unsang paagi?

8, 9. (a) Giunsa pagpakita sa ikapitong ulo ang iyang samag-puthaw nga gahom? (b) Unsay gisimbolohan sa yutang kulonon sa mga tiil sa larawan?

⁸ May mga panahon nga gipakita sa ikapitong ulo sa mapintas nga mananap ang iyang samag-puthaw nga gahom. Pananglitan, kini nagmadaogon sa Gubat sa Kalibotan I ug II, ug kini padayon pang nagpakita sa iyang samag-puthaw nga gahom.c Apan sukad sa pagsugod sa Anglo-Amerikanhong Gahom sa Kalibotan, ang maong puthaw may sagol na nga yutang kulonon.

⁹ Dugay nang gipaningkamotang masabtan sa mga alagad ni Jehova ang kahulogan sa mga tiil sa larawan. Gihubit sa Daniel 2:41 nga ang nagsagol nga puthaw ug yutang kulonon maoy usa lang ka “gingharian,” dili daghan. Busa ang yutang kulonon nagsimbolo sa mga elemento nga ilalom sa Anglo-Amerikanong Gahom sa Kalibotan, mga elemento nga nakapahuyang niini kon itandi sa solidong puthaw nga Imperyo sa Roma. Ang yutang kulonon nagtumong sa “mga kaliwat sa katawhan,” o sa ordinaryong mga tawo. (Dan. 2:43) Ilalom sa Anglo-Amerikanong Gahom sa Kalibotan, ang mga tawo naghimog mga kampanya alang sa tawhanong katungod, mga unyon sa trabahante, ug mga kampanya alang sa independensiya. Gipahuyang sa ordinaryong mga tawo ang samag-puthaw nga gahom sa Anglo-Amerika. Dugang pa, ang mga tawo magkalahig opinyon bahin sa politika. Ug kon ang usa ka lider modaog sa eleksiyon nga gamay rag ligas sa boto, siya wala kaayoy awtoridad sa pagpatuman sa iyang mga plataporma sa gobyerno. Si Daniel mitagna: “Ang gingharian sa usa ka bahin malig-on ug sa laing bahin mahuyang.”—Dan. 2:42; 2 Tim. 3:1-3.

10, 11. (a) Sa umaabot, unsay mahitabo sa “mga tiil”? (b) Unsay atong ikahinapos sa gidaghanon sa mga tudlo sa tiil?

¹⁰ Hangtod karon, suod gihapong magkaalyansa ang Britanya ug Estados Unidos, nga sagad nagtinabangay sa dagkong isyu sa kalibotan. Ang mga tagna bahin sa dakong larawan ug sa mapintas nga mananap nagpakita nga wala nay laing gahom sa kalibotan nga mopuli sa Anglo-Amerika. Bisag huyang kini kon itandi sa Roma nga gisimbolohan sa bitiis nga puthaw, kini dili mapukan sa iyang kaugalingon.

¹¹ Duna bay kahulogan ang gidaghanon sa mga tudlo sa tiil? Sa ubang panan-awon, si Daniel naghisgot ug espesipikong mga numero—sama sa gidaghanon sa sungay diha sa ulo sa lainlaing mananap. Importante ang maong mga numero. Apan sa dihang gihubit ni Daniel ang larawan, wala niya hisgoti ang gidaghanon sa mga tudlo sa tiil niini. Busa dili ra importante ang gidaghanon sa mga tudlo sa tiil, maingon nga dili ra importante ang gidaghanon sa bukton, kamot, tudlo sa kamot, bitiis, ug tiil sa larawan. Apan espesipikong gihisgotan ni Daniel nga ang mga tudlo sa tiil maoy puthaw ug yutang kulonon. Base sa iyang paghubit, atong masabtan nga ang Anglo-Amerika mao ang gahom sa kalibotan sa dihang ang “bato” nga nagsimbolo sa Gingharian sa Diyos moigo sa mga tiil sa larawan.—Dan. 2:45.

ANG ANGLO-AMERIKA UG ANG DUHAG-SUNGAY NGA MAPINTAS NGA MANANAP

12, 13. Unsay gisimbolohan sa duhag-sungay nga mapintas nga mananap, ug unsay gihimo niini?

¹² Bisag ang Anglo-Amerikanong Gahom sa Kalibotan maoy puthaw nga may sagol nga yutang kulonon, ang panan-awon nga gihatag ni Jesus kang Juan nagpakita nga kini adunay hinungdanong papel sa kataposang mga adlaw. Sa unsang paagi? Si Juan nakakitag duhag-sungay nga mapintas nga mananap nga nagsulti sama sa usa ka dragon. Unsay gisimbolohan niini nga mananap? Kini may duha ka sungay, busa kini maoy duha ka kagamhanan nga nagkombuya. Ang nakita ni Juan mao gihapon ang Anglo-Amerikanong Gahom sa Kalibotan, apan sa linaing papel.—Basaha ang Pinadayag 13:11-15.

¹³ Giawhag niining duhag-sungay nga mananap ang paghimog larawan sa mapintas nga mananap nga may pito ka ulo. Si Juan miingon nga ang larawan sa mapintas nga mananap motungha, dayon mawala, ug motungha pag-usab. Kana gayoy nahitabo sa organisasyon nga gituboy sa Britanya ug Estados Unidos, nga ang tuyo mao ang paghiusa sa mga nasod ug paghawas kanila.d Kini nga organisasyon mitungha human sa Gubat sa Kalibotan I ug ginganlag League of Nations. Apan kini nawala pagsugod sa Gubat sa Kalibotan II. Panahon sa maong gubat, ang katawhan sa Diyos miingon nga sumala sa tagna sa Pinadayag, ang larawan sa mapintas nga mananap motungha pag-usab. Ug mitungha gayod kini ingong ang United Nations.—Pin. 17:8.

14. Nganong gitawag ni Juan ang larawan sa mapintas nga mananap ingong “ikawalo nga hari”?

¹⁴ Gihubit ni Juan ang larawan sa mapintas nga mananap ingong “ikawalo nga hari.” Nganong iya kining gitawag nga “hari”? Wala kini ipakita ingong ikawalong ulo sa orihinal nga mapintas nga mananap. Larawan lang kini sa maong mananap. Ang gahom sa United Nations naggikan sa mga nasod nga membro niini, ilabina sa pangunang tigpaluyo niini nga mao ang Anglo-Amerikanong Gahom sa Kalibotan. (Pin. 17:10, 11) Busa si Juan nagtawag niini nga “hari” kay kini nakadawat ug awtoridad sa paghimog usa ka espesipikong buluhaton nga makaapektar sa tibuok kalibotan.

ANG LARAWAN SA MAPINTAS NGA MANANAP MAGLAGLAG SA BIGAON

15, 16. Unsay gisimbolohan sa babayeng bigaon, ug unsay nahitabo sa mga nagsuportar kaniya?

¹⁵ Gihubit usab ni Juan ang usa ka babayeng bigaon nga nagsakay sa sanag-pula nga mananap, ang larawan sa mapintas nga mananap. Ang babayeng bigaon gitawag nga “Dakong Babilonya.” (Pin. 17:1-6) Kini haom nga nagsimbolo sa tanang bakak nga relihiyon, ilabina ang mga relihiyon sa Kakristiyanohan. Ang relihiyosong mga organisasyon nagpaluyo sa larawan sa mapintas nga mananap, ug naningkamot sa pagkontrolar niini.

¹⁶ Apan panahon sa adlaw sa Ginoo, nakita sa Dakong Babilonya nga ang “mga tubig,” o mga tawo nga nagsuportar kaniya, mihubas. (Pin. 16:12; 17:15) Pananglitan, dihang mitungha ang larawan sa mapintas nga mananap sa unang higayon, ang mga relihiyon sa Kakristiyanohan—ang impluwensiyadong bahin sa Dakong Babilonya—maoy nagdominar sa mga nasod sa Kasadpan. Apan karon, daghang tawo ang nawad-an nag pagtahod niining mga relihiyona ug sa ilang mga ministro. Gani, daghan ang nagtuo nga ang relihiyon maoy nakapasamot o hinungdan sa kagubot. Nagkadaghan usab ang militanteng grupo sa Kasadpan nga nanawagan nga taposon na ang impluwensiya sa relihiyon diha sa katilingban.

17. Unsay hapit nang mahitabo sa bakak nga relihiyon, ug ngano?

¹⁷ Ang bakak nga relihiyon dili inanay nga mawala. Magpabilin kining impluwensiyado ug maningkamot sa pagkontrolar sa mga hari hangtod nga ibutang sa Diyos ang usa ka ideya diha sa kasingkasing sa mga magmamando. (Basaha ang Pinadayag 17:16, 17.) Sa dili madugay, gamiton ni Jehova ang politikal nga mga elemento sa sistema ni Satanas, nga gisimbolohan sa United Nations, aron atakehon ang bakak nga relihiyon. Ilang hanawon ang impluwensiya ug mga bahandi niini. Daw imposible kanang mahitabo pipila ka dekada kanhi. Apan karon, ang babayeng bigaon hapit nang mahulog sa likod sa sanag-pula nga mapintas nga mananap. Hinuon, dili inanay ang iyang pagkahulog, kondili kalit kining mahitabo.​—Pin. 18:7, 8, 15-19.

MALAGLAG ANG MAPINTAS NGA MGA MANANAP

18. (a) Unsay himoon sa mapintas nga mananap, ug unsay resulta niini? (b) Sumala sa Daniel 2:44, unsa nga mga gingharian ang pagalaglagon sa Gingharian sa Diyos? (Tan-awa ang kahon sa panid 17.)

¹⁸ Human malaglag ang bakak nga relihiyon, ang mapintas nga mananap, nga mao ang politikal nga sistema ni Satanas sa yuta, palihokon aron atakehon ang Gingharian sa Diyos. Kay dili makaatake didto sa langit, pahimungtan sa mga hari sa yuta ang mga tawong nagpaluyo sa Gingharian sa Diyos. Tino gayod ang resulta niini. (Pin. 16:13-16; 17:12-14) Gihubit ni Daniel kon unsay mahitabo sa kataposang gubat. (Basaha ang Daniel 2:44.) Ang mapintas nga mananap nga gihisgotan sa Pinadayag 13:1, ang larawan niini, ug ang duhag-sungay nga mapintas nga mananap pagalaglagon.

19. Sa unsa kita makaseguro, ug unsay kinahanglan natong buhaton karon?

¹⁹ Kita nagkinabuhi na sa panahon sa ikapitong ulo sa mapintas nga mananap. Wala nay laing ulo nga motungha una kini malaglag. Ang Anglo-Amerika mao ang gahom sa kalibotan dihang malaglag ang bakak nga relihiyon. Ang mga tagna ni Daniel ug Juan nangatuman gayod bisan sa kinagamyang detalye. Makaseguro kita nga duol na ang kalaglagan sa bakak nga relihiyon ug ang gubat sa Armagedon. Abante kining gipadayag sa Diyos kanato. Seryosohon ba nato ang mga pasidaan sa maong mga tagna? (2 Ped. 1:19) Kinahanglan kitang modapig kang Jehova karon ug mosuportar sa iyang Gingharian.​—Pin. 14:6, 7.

[Mga footnote]

[Kahon sa panid 17]

KINSAY NAGLANGKOB “NIINING TANANG GINGHARIAN”?

Ang tagna sa Daniel 2:44 nag-ingon nga ang Gingharian sa Diyos “magadugmok ug magatapos niining tanang gingharian.” Kini nga tagna nagtumong lang sa mga gingharian nga gisimbolohan sa lainlaing bahin sa larawan.

Komosta ang tanang ubang gobyerno sa tawo? Ang susamang tagna sa Pinadayag naghatag ug dugang katin-awan. Kini nag-ingon nga ang “mga hari sa tibuok gipuy-ang yuta” magtigom batok kang Jehova “sa dakong adlaw sa Diyos nga Labing Gamhanan.” (Pin. 16:14; 19:19-21) Busa, dili lang ang mga gingharian nga gisimbolohan sa larawan ang malaglag panahon sa Armagedon, kondili lakip usab ang tanang ubang gobyerno sa tawo.

Walo ka Hari Gibutyag

Gibutyag sa mga basahong Daniel ug Pinadayag ang bahin sa walo ka hari, o kagamhanan, ug ang sunodsunod nga pagtungha niini. Mahibaloan lang nato ang kahulogan niining mga tagnaa kon atong masabtan ang unang tagna sa Bibliya.

Latas sa kasaysayan, giorganisar ni Satanas ang iyang binhi ngadto sa lainlaing politikal nga organisasyon o gingharian. (Luc. 4:5, 6) Apan pipila lang niini ang nagdumot ug nakig-away sa katawhan sa Diyos, sa nasod man sa Israel o sa kongregasyon sa dinihogang mga Kristohanon. Ang mga panan-awon ni Daniel ug Juan naghubit ug walo lang ka dagkong gahom.

[Chart/Mga hulagway sa panid 12, 13]

(Alang sa aktuwal nga pagkahan-ay, tan-awa ang publikasyon)

1. Ehipto

2. Asirya

3. Babilonya

5. Gresya

6. Roma

KATAWHAN SA DIYOS

2000 W.K.P.

Abraham

1500

Nasod sa Israel

1000

Daniel 500

W.K.P./K.P.

Juan

Israel sa Diyos 500

1000

1500

2000 K.P.

[Mga footnote]

[Mga hulagway]

Ang dakong larawan (Dan. 2:31-45)

Upat ka mananap gikan sa dagat (Dan. 7:3-8, 17, 25)

Ang laking karnero ug ang laking kanding (Dan., kap. 8)

Ang pitog-ulo nga mapintas nga mananap (Pin. 13:1-10, 16-18)

Giawhag niining duhag-sungay nga mananap ang paghimog larawan sa mapintas nga mananap (Pin. 13:11-15)

[Credit Lines]

Photo credits: Egypt and Rome: Photograph taken by courtesy of the British Museum; Medo-Persia: Musée du Louvre, Paris

Mga Pangutana Gikan sa mga Magbabasa

Sumala sa tagna sa Bibliya, kanus-a nahimong ikapitong gahom sa kalibotan ang Anglo-Amerika?

▪ Ang dakong metal nga larawan nga nakita ni Haring Nabucodonosor wala magsimbolo sa tanang gahom sa kalibotan. (Dan. 2:31-45) Kini nagsimbolo sa lima lang ka gahom nga nagmando sukad sa panahon ni Daniel paunahan, nga nagdumot ug nakig-away sa katawhan sa Diyos.

Atong masabtan sa paghubit ni Daniel sa larawan nga ang Anglo-Amerikanong Gahom sa Kalibotan maggikan mismo sa Roma, dili kay magpukan niini. Sa larawan nga nakita ni Daniel, ang mga bitiis hangtod sa mga tudlo sa tiil maoy puthaw. (Sa mga tiil ug mga tudlo niini, ang puthaw may sagol nga yutang kulonon.)a Gipakita niana nga ang Anglo-Amerikanong Gahom sa Kalibotan motungha gikan sa mga bitiis nga puthaw, ug tukma gayod kana sumala sa kasaysayan. Ang Britanya, nga kanhi sakop sa Imperyo sa Roma, nahimong gamhanang nasod sa ulahing bahin sa katuigang 1700. Sa ulahi, nahimong gamhanan usab ang Estados Unidos sa Amerika. Apan ang ikapitong gahom sa kalibotan diha sa tagna sa Bibliya wala pa maporma. Ngano? Kay ang Britanya ug Estados Unidos wala pa magkaalyado. Kini nahitabo panahon sa Gubat sa Kalibotan I.

Nianang panahona, “ang mga anak sa gingharian” aktibo kaayo ilabina sa Amerika, diin ang ilang hedkuwarter atua sa Brooklyn, New York. (Mat. 13:36-43) Ang dinihogang matang aktibong nagsangyaw diha sa mga nasod nga gimandoan sa Imperyo sa Britanya. Panahon sa Gubat sa Kalibotan I, nag-alyansa ang Britanya ug Estados Unidos batok sa ilang mga kaaway sa politika. Kay nasugnoran sa nasyonalismo tungod sa gubat, sila napungot usab niadtong bahin sa binhi sa “babaye” sa Diyos. Ilang gidili ang pagpanagtag sa mga publikasyon niini ug gibilanggo ang mga nagdumala sa buluhatong pagsangyaw.​—Pin. 12:17.

Busa pinasukad sa tagna sa Bibliya, ang ikapitong gahom sa kalibotan wala motungha sa ulahing bahin sa katuigang 1700 sa dihang nahimong gamhanan ang Britanya. Hinunoa, kini mitungha pagsugod sa adlaw sa Ginoo.b