Ammólnatá fán Iten Eú Pwúpwúlú mi Sópwéch

1, 2. (a) Ifa usun Jesus a menlapei lamoten mmólnéch? (b) Mmólnéch a kon lamot lón menni kinikin?

MMÓLNÉCH a lamot ngeni eú angangen kaú imw. Me mwen an epwe fférútiw lóngólóngun eú imw, a lamot epwe akkomw mmólnetá ewe leeni me epwe wor liosun ewe imw. Iwe nge mi pwal wor met mi fókkun aúchea. Jesus a erá: “Are eman leimi a ekieki an epwe aüetä eu imw tekia, epwe akomwen mottiu o kütta fite ükükün liwinin pisekin, pwe epwe silei are a naf nöün moni an epwe tongeni awesala ewe angang.”​—Lukas 14:28.

² Minne mi lamot ngeni eú angangen kaú imw, a pwal lamot ngeni angangen kaútáán eú pwúpwúlú mi sópwéch. Chómmóng ra erá: “Ua mochen pwúpwúlú.” Nge fitemén me leir ra akkomw ekieki minne a kapachelong lón? Inaamwo ika Paipel a tipeeú ngeni kókkótun pwúpwúlú nge a pwal pwári ekkewe osukosuk ra kapachelong lón. (Än Salomon Fos 18:22; 1 Korint 7:28) Ina popun mi lamot ngeni chókkewe mi ekiekin pwúpwúlú ar repwe eáni eú ekiek mi pwúng usun feiéchún pwúpwúlú me met a kapachelong lón.

3. Pwata ewe Paipel a álilliséch ngeni chókkewe mi ekiekin pwúpwúlú? Ikkefa ekkewe úlúngát kapas eis ewe Paipel epwe álisikich le pélúweniir?

³ Ewe Paipel a tongeni awora álillis. An kewe kapasen fén ra feito seni Jiowa Kot, ewe Chón Poputááni ewe kókkótun pwúpwúlú. (Efisos 3:14, 15; 2 Timoty 3:16) Sia tongeni áeá án Paipel kewe kapasen fén mi álilliséch inaamwo ika a minen lóóm, ren ach ekieki (1) Ifa usun emén epwe tongeni silei ika a mmólnetá ngeni pwúpwúlú? (2) Ikkefa ekkewe napanap emén epwe kútta seni ewe epwe pwúlúweni? me (3) Ifa usun epwe wor ésúfélún ewe fansoun kammwetfengen?

KA MMÓLNEN PWÚPWÚLÚ?

4. Ifa eú mettóch mi kon aúchea fán iten túmúnún sópwéchún pwúpwúlú, me pwata?

⁴ A tongeni mémmong kaútáán eú imw, nge a pwal mémmong túmúnún. A pwal ina usun ren pwúpwúlú. Mi wor weiresin án emén epwele pwúpwúlú, iwe nge, epwe pwal ekieki túmúnún ewe ririin pwúpwúlú feilfeiló. Met a kapachelong lón án emén túmúnú ewe ririin pwúpwúlú? Eú mettóch mi lamot, ina an unusen apwénúetá ewe pwonen riri. Iei met Paipel a áweweei usun ririin pwúpwúlú: “Eman mwän epwe likiti saman me inan o pachei ngeni pwülüan, nge ekewe ruoman repwe wiliti eu chök inis.” (Keneses 2:24) Jesus Kraist a apasa eú chék popun mi lóngólóng wóón Paipel an epwe fis mufesen me pwúpwúlúsefál, ina ewe féfférún lisowumwáál. (Mateus 19:9) Ika ka ekiekin pwúpwúlú, kopwe ekieki ekkena allúk seni Paipel. Ika kesaamwo mmólnetá ngeni ena pwonen riri mi aúchea, iwe weween pwe kesaamwo mmólnen pwúpwúlú.​—Tuteronomi 23:21; Än Salomon Afalafal 5:4, 5.

5. (a) Pwata a lamot ngeni chókkewe mi ekiekin pwúpwúlú ar repwe aúcheani ewe pwonen riri mi aúchea inaamwo ika chómmóng ra niwokkus le tolong lón? (b) Met emén fefin epwe ekieki me mwen an epwe pwúpwúlú?

⁵ Chómmóng ra niwokkus le tolong lón eú pwonen riri mi aúchea. Nge ika ka wesewesen tongei eménnewe ka ekiekin pwúlúweni, iwe ena pwonen riri esap weires me reom. Kopwe pwal mwo nge núkúnúk ren ena riri. Ena pwon epwe álisi ewe pea ar repwe nómfengen lón fansoun mecheres me fansoun weires me repwe álillisfengen ese lifilifil met epwe fis. Ewe Chón Kraist aposel Paulus a makkeei pwe tong enlet “a engila fän mettoch meinisin” me “a tipeppos fän mettoch meinisin.” (1 Korint 13:4, 7) Nge epwe pwal wor och mettóch emén fefin epwe ekieki. Ewe Paipel a apasa pwe pwúlúwan we epwe wiliti ‘möküran.’ (1 Korint 11:3) Atun emén fefin a pwúpwúlú, ese chúen nóm fán nemenien seman kewe me inan, nge a nóm fán nemenien pwúlúwan we. Ina popun emén fefin mi lipich epwe pwisin eisini: “Upwe tipemecheres le nóm fán allúkún are nemenien áteei?” Epwe ekieki ena kapas eis mwen an epwe pwúpwúlú nge esap mwirin.​—Rom 7:3.

6. Pwata a fókkun múrinné án emén esap atapwalen pwúpwúlú atun a chúen kúkkún ierin?

⁶ A lamot emén epwe ásimaw ren an epwe apwénúetá ewe pwonen ririin pwúpwúlú. Ina popun, a éch an esap pwúpwúlú atun a chúen kúkkún ierin, ewe atun a kerán poputá me fókkun péchékkúl mochenin futukan mi tongeni orukaló ekiekin. Atun ra mámmááritá, ra kan mwittir sissiwil. Chómmóng mi pwúpwúlú atun a chúen kúkkún ieriir, ra kúna pwe mwirin chék fitu ier a sissiwil met a lamot ngeniir me mocheniir. Ekkewe repot ra pwári pwe ekkewe mi pwúpwúlú atun ra teenage, rese kon pwapwa me ra mufesen lap seni ekkewe watte mi pwúpwúlú. Ina popun kosap atapwalapwalen pwúpwúlú. Óm kewe fansoun lipich, epwe tongeni efisi óm kopwe ásimawetá me fich ngeni emén mi pélúwéch ngeni pwúlúwom we. Óm kosap atapwalen pwúpwúlú, epwe tongeni álisuk le silei pwisin napanapom, ewe mettóch mi lamot lón óm ámááraatá eú riri mi sópwéch lón pwúpwúlú.

AKKOMW SILEI PWISIN NAPANAPOM

7. Pwata chókkewe mi ekiekin pwúpwúlú repwe akkomw silei pwisin napanaper?

⁷ A mecheres ngonuk óm kopwe makkeetiw ekkewe napanap ka mochen kútta seni ewe emén kopwe pwúlúweni? A mecheres ngeni chómmóng ena. Iwe nge, ifa usun ren pwisin napanapom kewe? Ikkefa ekkewe napanap mi nóm reom repwe álisuk le álisatá eú pwúpwúlú mi sópwéch? Met sókkun mwán pwúpwúlú are fin pwúpwúlú kopwe wiliti? Áwewe chék, ka tipemecheres le pwári óm kewe mwáál me tipemecheres le etiwa kapasen fén are ka kan ttiimaw atun emén a apwúnguk? Ka kan wópwapwa iteitan, eáni ekiekéch are ka kan letipechou me ngúnúngúnúngaw fán chómmóng? (Än Salomon Fos 8:33; 15:15) Chechchemeni pwe ika ka pwúpwúlú, saminne epwe tongeni siwil napanapom. Ika ka lamalam tekia atun ka lipich, áchichchin are kese kan ekkekiekéch, iwe atun ka pwúpwúlú kopwe pwal chék ina usun. Pokiten a weires ngenikich ach sipwe silei ekiekin ekkewe ekkóch usun napanapach, iwe pwata kese tingorei emén sam are in are chiechiom we ka lúkúlúkú an epwe wenechar le erenuk usun napanapom me awora kapasen emmwen? Ika ka silei pwe mi wor napanapom kopwe tongeni siwili, iwe kopwe angang wóón mwen kopwe pwúpwúlú.

8-10. Ikkefa ekkewe kapasen fén Paipel a apasa pwe epwe álisi emén le mmólnen pwúpwúlú?

⁸ Ewe Paipel a pesekich ach sipwe mut ngeni án Kot we manaman mi fel an epwe angang wóóch ren ach sipwe ámááraatá ekkewe napanap ren choweán “chen, pwapwa, kinamwe, mosonotam, kirikiröch, aramasöch, allükülük, tipetekison me tipepwora.” A pwal pesekich ach sipwe féri pwe ‘letipach me ekiekkich epwe fokun söfösefäl, sipwe fokun angei ewe manau mi fö mi för lon lapalapen Kot o pwäla lon eu manau mi enletin pwüng’ me tuppwél. (Kalatia 5:22, 23; Efisos 4:23, 24) Óm apwénúetá ekkena kapasen fén atun ka lipich, usun itá ka iseis moni lón bank ewe mettóch mi fókkun aúchea ngonuk lón mwachkkan atun kopwe pwúpwúlú.

⁹ Áwewe chék ika en emén fefin, kopwe káé óm kopwe kon ánnefota ‘mine a nom lon letipom’ lap seni óm kopwe akkomwa foutom me lúkún. (1 Petrus 3:3, 4) Óm mirit me ika úfom me foutom a fich ngeni Chón Kraist, ina met epwe álisuk le eáni tipachem, ina wesewesen “epa mwaramwar mi ning.” (Än Salomon Fos 4:9, Kapasen God; 31:10, 30; 1 Timoty 2:9, 10) Ika en emén mwán, iwe kopwe káé le kirekiréch ngeni ekkewe fefin me súfélitiir. (1 Timoty 5:1, 2) Atun ka kákkáé le féri óm kewe kefil me apwénúetá wisom, kopwe pwal káé le itepék me rúúepek me tipetekison. Ewe napanap nemenemengaw epwe efisi fitikoko lón eú pwúpwúlú.​—Än Salomon Fos 29:23; Mika 6:8; Efisos 5:28, 29.

¹⁰ Inaamwo ika ese mecheres óm kopwe siwili ekiekum pwe kopwe eáni ekkena napanap, nge fen ikkena met mi lamot ngeni meinisin Chón Kraist ar repwe angang woor. Me epwe álisuk óm kopwe wiliti emén mwán are fin pwúpwúlú mi múrinné.

EKKEWE NAPANAP KOPWE KÚTTA SENI EWE KOPWE PWÚLÚWENI

11, 12. Ifa usun rúúemén repwe tongeni silei ika iir mi pélúwéchfengen are rese?

¹¹ Án emén pwisin filatá ié epwe pwúlúweni, ina eérenien fénúom we? Ika ina, met kopwe féri ika ka sani emén? Akkomw, kopwe pwisin eisinuk, ‘Ua wesewesen mochen pwúpwúlú?’ Ika emén a chék turunufaseei meefien emén ren an tipin sani, iwe a kirikiringaw. (Än Salomon Fos 13:12) Mwirin, kopwe eisinuk, ‘Ua naffún pwúpwúlú?’ Ika pwe pélúwen ekkena ruu kapas eis ‘ewer,’ iwe ekkewe mettóch kopwe féri mwirin, repwe alóngólóng wóón eérenien fénúom. Lón ekkóch fénú, mwirin óm ékkéúrú ewe emén ka sani, neman kopwe fós ngeni me ereni pwe ka mochen pwe oupwe sissilefengenikemi. Ika eménna ese mochen, iwe kosap eriáni pwe ete song reom. Chechchemeni pwe a pwal wor án eménna pwúúng le pwisin filatá met a mochen. Nge ika eménna a mochen, iwe neman kopwe akkóta ámi oupwe awora fansounfengen. Iwe iei epwele suuk ngonuk óm kopwe silei ika ina eú alen tipachem óm kopwe pwúlúweni ena emén. Iwe, met kopwele féri?

¹² Ren ach sipwe pélúweni ena kapas eis, ekieki mwo ekkeei ruu pisekin ettik, efóch úkúlele me efóch kitar. Ika a pwúng kiien eú me eú, iwe a ngiingiéch. Nge met epwe fis ika a kochufengen ttikin ewe úkúlele me ewe kitar? Iwe iei, mi lamot repwele matchfengen. A pwal ina usun reom me ewe emén ka ekiek ngeni. Neman emén me emén leimi oua fókkun achocho pwe epwe “ngiingiéch” are múrinné napanapemi. Nge iei ewe kapas eis: Oua matchfengen? Are pélúwéchfengen?

13. Pwata esap fókkun eú alen tipachem óm kopwe poputá le sani emén ese fituk lón óm lúkú?

¹³ Mi lamot pwe ámi me rúúemén epwe léllé ámi lúkú me ekkewe kapasen emmwen oua apwénúretá. Ewe aposel Paulus a makkeei: “Ousap rifengenikemi me chokewe resap lükü Kot.” (2 Korint 6:14; 1 Korint 7:39) Óm pwúlúweni emén ese fituk lón óm lúkú Kot, epwe tongeni efisi watteen tipefesen. Nge, án rúúemén tuppwél ngeni Jiowa Kot ina ewe lóngólóng mi fókkun apéchékkúla tipeeúfengen. Jiowa a mochen pwe kopwe pwapwa me pwapwaiti ewe ririéch ngeni ewe emén ka pwúlúweni. A mochen oupwe riri ngeni i me a mochen oupwe pwal riri lefilemi ren ewe úlúfóch sáál itan tong.​—Än Salomon Afalafal 4:12.

14, 15. Itá án rúúemén léllé wóón minne ra lúkú, ina chék met epwe efisi tipeeú lón pwúpwúlú? Áweweei.

¹⁴ Inaamwo ika án ámi me rúúemén fel ngeni Kot ina ewe mettóch mi fókkun lamot seni meinisin fán iten tipeeú, nge a pwal wor met a kapachelong lón. Ren án ámi oupwe pélúwéchfengen, mi lamot ámi oupwe léllé wóón met oua achocho le tikeri. Met oua mochen achocho le tikeri? Áwewe chék, ámi me rúúemén oua mochen epwe wor néúmi? Ikkefa ekkewe mettóch oua akkomwa lón manawemi?a (Mateus 6:33) Lón eú pwúpwúlú mi wesewesen sópwéch, eú pea ra chiechiéchfengen me ra pwapwaiti ar nónnómfengen. (Än Salomon Fos 17:17) Ren ei, mi lamot pwe iir me rúúemén repwe léllé wóón met ra sani. A weires an epwe wor ririéch lefilen chiechi ika rese tipeeú wóón mettóch, nge epwe fen kon weires lón pwúpwúlú. Nge ika ewe emén ka ekiek ngeni a pwapwaiti och sókkun minen kunou nge en kese sani, áwewe chék ren kunou wóón chuuk, iwe itá weween pwe ouse tongeni pwúpwúlú? Aapw esap ina weween. Neman mi wor met mi kon lamot oua léllé wóón le sani. Pwal och, neman ka tongeni apwapwaai ewe emén ka ekiek ngeni ren óm fiti i lón met a sani le féri.​—Föför 20:35.

¹⁵ Ren enletin, ewe mettóch pélúwéch a kon lóngólóng wóón úkúkún ámi tipemecheres lap seni úkúkún ámi lélléfengen. Lap seni óm eáni ei kapas eis, “Aua tipeeúfengen wóón mettóch meinisin?” Neman ikkeei ekkóch kapas eis mi éch kopwe eáni, “Met epwe fis ika ause tipeeúfengen? Aua tongeni pwóróus wóón ekkewe mettóch fán kinamwe me súfélfengen? Are lape ngeni ám pwóróusfengen a chék wililó wóón ánini?” (Efisos 4:29, 31) Ika ka mochen pwúpwúlú, kopwe túmúnú pwe kete pwúlúweni emén mi lamalam tekia, péchéú, are emén ese tipemecheres le siwil are a kan tipefirá me féraaló chék pwisin mochenin.

AKKOMW CHEKI

16, 17. Met emén mwán are fefin epwe kútta seni eménnewe a ekiekin pwúlúweni?

¹⁶ Lón ewe mwichefelin Chón Kraist, chókkewe mi wiseni eú wis, a lamot epwe akkomw wor “chekin manawer me ar tufich.” (1 Timoty 3:10, Agapé) Ka pwal tongeni apwénúetá ena kapasen emmwen. Áwewe chék, emén fefin a tongeni eis, “Áteei a silleló ren met? Ié kewe chiechian? I emén mi engiló? Ifa usun féfférún ngeni ekkewe chinnap? A mááritá lón met sókkun famili? Ifa usun féfférún ngeni chón an famili? Met an ekiek usun moni? A úkúkéch an ún sakaw? A kan wiliwilikkis napanapan me pwal mwo nge eáni féfférún akkachofesá? Met sókkun wis a eáni lón ewe mwichefel me ifa usun a apwénúretá? Ua tongeni unusen súféliti?”​—Lifitikos 19:32; Än Salomon Fos 22:29; 31:23; Efisos 5:3-5, 33; 1 Timoty 5:8; 6:10; Titus 2:6, 7.

¹⁷ Eli emén mwán epwe eis, “Neminnei a pwáraatá pwe a tongei Kot me súféliti? A tongeni famili? Met chón an we famili repwe mochen senikem? Neminnei a mirit, chofo me sile néúnéún moni are asochisi pisek? Met a kan fóffós usun? Neminnei a enletin chúngú nónnómun ekkewe ekkóch are a ekieki chék pwisin i me etikaalong pwéétún lón manawen ekkóch? A alúkúlúk? A tipemecheres le onómu pwisin i fán nemenem are a tipefirá, me pwal mwo nge eáni féfférún ú ngeni?”​—Än Salomon Fos 31:10-31; Lukas 6:45; Efisos 5:22, 23; 1 Timoty 5:13; 1 Petrus 4:15.

18. Met oupwe chechchemeni ika oua esilla ekis mwáállimi atun oua kammwetfengen?

¹⁸ Kosap ménúki pwe ewe ka ekiekin pwúlúweni, i ese unuséch pwe mwirimwirin Atam. Kich meinisin sia kan mwámmwáálliló me sise kan áteneki ekkóch mwáállich kewe me mwáállin ewe sipwe pwúlúweni. (Rom 3:23; James 3:2) Pwal och, mwáállimi kewe oua esilla, repwe atufichi ámi oupwe ásimawetá lón pekin lúkú. Áwewe chék, a ppiitá och tipefesen lefilemi atun oua kammwetfengen. Ekieki mwo ei: Fán ekkóch, pwal mwo nge chókkewe mi tongfengen me súfélfengen ra tipefesen wóón ekkóch mettóch. (Apépé ngeni Keneses 30:2; Föför 15:39.) Neman a chék lamot ngenikemi me rúúemén ámi oupwe alapaaló ámi pwisin ‘nemeni letipemi’ me káé ifa usun oua tongeni pwákini ewe osukosuk fán kinamwe. (Än Salomon Fos 25:28) Ewe emén ka ekiekin pwúlúweni a pwári pwe a mochen amúrinnéló napanapan? Nge en, ina met ka pwal mochen? Ka tongeni káé pwe kosap kon áchichchin? (Än Salomon Afalafal 7:9) Ámi kákkáé le pwákini ekkewe osukosuk epwe tongeni álisatá pwóppwóróusfengen fán wenechar, ina met mi lamot atun oupwe pwúpwúlú.​—Kolose 3:13.

19. Ifa ewe alen tipachem ika ekkewe osukosuk mi chou ra pwá atun kammwetfengen?

¹⁹ Iwe nge ifa usun ika ka kúna ekkóch mettóch mi fókkun aosukosukok? A lamot kopwe ekiekiéchú ekkena mettóch. Inaamwo ika ka tongei eménnewe are ka fókkun mochen pwúpwúlú, nge kosap éménúngaw seni ekkewe mwáál mi chou. (Än Salomon Fos 22:3; Än Salomon Afalafal 2:14) Ika ka kammwet ngeni emén ka fókkun tipemwaramwar ren, iwe alen tipachem óm kosap chúen sópweló ámi riri me kosap pwal féri eú pwonen riri ngeni eménna.

EPWE WOR ÉSÚFÉLÚN EWE FANSOUN KAMMWETFENGEN

20. Ifa usun ekkewe mi kammwetfengen ra tongeni amwéchú liméchún manawer?

²⁰ Ifa usun kopwe ésúfélú ewe fansoun kammwetfengen? Áeúin, kopwe anúkúnúkú pwe ka eáni manaw mi fókkun liméch. Lón fénúom we, a éch ngeni ekkewe resaamwo pwúpwúlú ar repwe kamwéchúpéú, kiis me foroppach? Inaamwo ika ese wor ngawen ekkena mettóch me ren ekkóch, nge epwe tongeni chék fis ika a ffat pwe ekkewe rúúemén repwele pwúpwúlú. Oupwe túmúnú pwe ámi eáni ekkewe féffér mi pwáraatá tong lefilemi, ete emmwen ngeni féffér mi limengaw pwal mwo nge ngeni féfférún lisowumwáál. (Efisos 4:18, 19; apépé ngeni Än Salomon Köl 1:2; 2:6; 8:5, 9, 10.) Pokiten a otuputup letipen aramas, iwe esap eú alen tipachem ika oupwe chék rúúeménúló lón eú imw, ruumw, waa, are ese lifilifil ia oua nóm ie nge a suuki alen ámi oupwe féri minne ese pwúng. (Jeremaia 17:9) Ren óm eliméchú ewe fansoun kammwetfengen, a pwáraatá pwe ka nemeniéchú pwisin mochenum me ka akkomwa met epwe échiti ewe emén lap seni pwisin óm mochen. Met a lamot seni meinisin, ina eú fansoun kammwetfengen mi liméch mi apwapwaai Jiowa Kot, ewe a allúk ngeni néún kewe chón angang ar repwe túmúnúúr seni féffér mi limengaw me lisowumwáál.​—Kalatia 5:19-21.

21. Met sókkun pwóróusfengen fán wenechar a lamot epwe fis pwe epwe ésúfél ewe fansoun kammwetfengen?

²¹ Oruuan, ewe mettóch pwóróusfengen fán wenechar, a pwal kapachelong lón ewe fansoun kammwetfengen mi ésúfél. Atun ámi kammwetfengen a feil ngeni pwúpwúlú, mi lamot oupwe wenechar le pwóróus wóón ekkóch mettóch. Áwewe chék, ia oupwe nóm ie? Ámi me rúúemén oupwe angangen moni? Oua mochen néúnéú? A pwal múrinné oupwe pwári ekkóch mettóch lón manawemi eli met a fis ngenikemi me lóóm nge a tongeni kkúú ewe ririin pwúpwúlú. Kapachelong liwinimmang watte are ekkewe wis mi chou are nónnómun péchékkúlen inis, áwewe chék ren samau mi chou are terin inis. Ese mwittir pwá pwe a nóm ren chómmóng ewe ménún semmwen mi efisi AIDS itan HIV. Ina popun, mi éch án ewe mi kammwet ngeni are án ekkewe sam me in mi túmúnúéch repwe tingorei ewe mi piin lisowufetál are soun opposaalóng lón inisin ekkewe sáfei mi efeiengaw an epwe angei chekin chcha fán iten AIDS. Ika a pwá pwe a úri ena emén HIV, iwe esap eriáni ewe emén an epwe sópwósópwóló ar kammwet ika a mochen aúkatiw ar riri. Ren enletin, a éch ngeni emén mi fen manaweni ewe sókkun manaw mi fókkun limengaw an epwe tipemecheres le angei chekin chcha fán iten AIDS mwen an epwe ekiekin kammwet ngeni emén.

EKIEKI EKKEWE FANSOUN MWIRIN EWE RÁNIN APWÚPWÚLÚ

22, 23. (a) Ifa usun a tongeni péút seni emén ewe napanap itepék me rúúepek atun mmolnetáán eú ránin apwúpwúlú? (b) Ifa ewe ekiek mi itepék me rúúepek mi lamot epwe amwéchú atun a ekieki ewe ránin apwúpwúlú me manawen pwúpwúlú?

²² Atun ekkewe maram mwen ewe ránin apwúpwúlú, ese mwáál ámi me rúúemén oua fókkun osukosuk le akkóta ewe rán. Oua tongeni ekisikisaaló ámi aúrek ika oua itepék me rúúepek. Eú apwúpwúlú mi kon tokorárá, neman epwe apwapwaai márárimi kewe me chón lón leeniemi we, nge ekkewe pwúpwúlúfé me chón ar kewe famili repwe fókkun pekkus me it néúr moni. Ese pwal wor ngawen ámi oupwe eáni ekkóch eérenien fénúemi we nge ika oua nikáppirú napanapen án ekkóch apwúpwúlú me neman fán okkuffengen, iwe epwe tongeni atopotopwaaló enletin weween ámi we ránin apwúpwúlú me epwe péút senikemi ewe pwapwa itá úrúrún oupwe meefi. Inaamwo ika mi lamot ámi oupwe pwal ekieki meefien ekkewe ekkóch, nge wesewesen wisen ewe mwán epwe apwúpwúlú an epwe filatá met epwe fis lón ewe pariin apwúpwúlú.​—Johannes 2:9.

²³ Chechchemeni pwe ewe ránin apwúpwúlú epwe chék wes lón eú rán, nge ewe ririin pwúpwúlú epwe nóm lón unusen manawemi. Túmúnú pwe kosap kon ekilapei ewe ránin apwúpwúlú. Nge kopwe lúkúlúk wóón án Jiowa Kot emmwen me akkóta manawemi manawen pwúpwúlú. Iwe ika ina, iwe oua fen mmólnéch fán iten eú ririin pwúpwúlú mi sópwéch.