Usun Kefilin Minen Apwapwa me Kunou mi Múrinné

1, 2. Menni kefil a lamot sipwe filatá usun ekkewe minen apwapwa me kunou?

ANCHANGEI pwe kopwele ocheei eféú ringo mi ngar nge ka kúna pwe a pwa eú kinikinin. Met kopwe féri? Ka tongeni ocheei unusen ewe ringo fiti kinikinin we mi pwa are ka tongeni péútaaló unusen ewe ringo fiti kinikinin we mi pwa. Are ka tongeni reieló ewe mi pwa me pwapwaiti le ocheei ewe mi múrinné. Menni kopwe filatá?

² Ekkewe minen apwapwa me kunou ra usun chék ena ringo. Fán ekkóch, ka mochen pwapwaiti ekkóch minen apwapwa me kunou, nge ka mirititi pwe lap ngeniir lón ei fansoun ra limengaw, pwal mwo nge annou. Iwe met kopwe féri? Eli ekkóch ra etiwa minne mi ngaw me etiwa ese lifilifil minen apwapwa me kunou a wor lón ei ótót. Ekkóch ra ttii seniir meinisin ekkewe minen apwapwa me kunou pwe ete efeiengawer. Nge ekkóch ra túmúnúéchú le ttii seniir minen apwapwa me kunou mi efeiengaw nge fán ekkóch ra pwapwaiti ekkewe mi múrinné. Met kopwe filatá pwe kopwe nóm lón ewe tongen Kot?

3. Met sipwele pwóróus usun iei?

³ Lape ngenikich sipwe filatá ewe sáingoon. Sia silei pwe mi lamot ach sipwe awora ekkóch fansoun fán iten minen apwapwa nge sia mochen pwe epwe chék ekkewe minen apwapwa me kunou mi liméch. Ina minne, mi lamot sipwe ekieki ika epwe ifa usun ach sipwe tongeni filatá minne mi múrinné are minne ese. Áeúin, sipwe pwóróus wóón ifa usun ewe minen apwapwa me kunou sia filatá epwe kkúú ach fel ngeni Jiowa.

“OUPWE FÖRI MEINISIN PWE KOT EPWE LING REN”

4. Ifa usun ach fangóló manawach ngeni Jiowa a kkúú ach kefil usun ekkewe minen apwapwa me kunou?

⁴ Lón ekkóch ier ra ló, iei met emén chinnap Chón Pwáraatá mi papatais lón 1946 a apasa: “Ua achocho ngeni ai upwe nóm iteiten a fis ewe afalafal fán iten chókkewe repwe papatais me ua aúselingéch, usun itá nge ina ai we ránin papatais.” Pwata? A apasa: “Eú mettóch a lamot ren ai upwe akkamwéchú ai tuppwél, an epwe chék ffaffat ngeniei popun ai fangóló manawei ngeni Jiowa.” Ese mwáál ka tipeeú ngeni ena. Óm ákkáchema ngonuk pwe ka pwon ngeni Jiowa pwe kopwe áeá unusen manawom le angang ngeni, ina met epwe amwékútuk le likiitú. (Än Salomon Afalafal 5:4; Ipru 10:7) Nge ren enletin, atun kopwe ekilonei óm fangóló manawom ngeni Jiowa, óm ekiek epwe usun án Jiowa ekiek usun án Chón Kraist angang me meinisin mwékútúkútún manawom kapachelong ekkewe minen apwapwa me kunou. Iei makkeien ewe aposel Paulus mi menlapei ena pwóróus ngeni ekkewe Chón Kraist lón an we fansoun: “Iei mine are oua momongö ika ükün, ika met oua föri, oupwe föri meinisin pwe Kot epwe ling ren.”​—1 Korint 10:31.

5. Ifa usun Lifitikos 22:18-20 a álisikich le kúna ewe éúréúr mi nóm lón Rom 12:1?

⁵ Meinisin minne ka féri lón manawom a riri ngeni óm fel ngeni Jiowa. Lón néún Paulus we taropwe ngeni ekkewe chón Rom, a néúnéú ewe itiitin kapas mi alóllóól weween le menlapei ewe enlet ngeni chienan kewe chón lúkú. A peseer: “Oupwe fangala inisimi pwe eu asor mi manau o pin fän iten än Kot angang o i epwe pwapwa ren. Iei usun pwüngün ämi fel ngeni Kot.” (Rom 12:1) Inisum, a kapachelong ekiekum, letipom me péchékkúlom. Ekkena meinisin, ka áeá le angang ngeni Kot. (Markus 12:30) Paulus a apasa pwe ena sókkun angang seni unusen letipach a usun eú asor. Ena itiitin kapas a wor éúréúr lón. Fán ewe Allúkún Moses, Kot a oput eú asor mi ter. (Lifitikos 22:18-20) Pwal ina chék usun, ika a wor limengawen án emén Chón Kraist asor lón pekin lúkú, iwe esap ketiw me ren Kot. Ifa usun epwe fis ena?

6, 7. Ifa usun emén Chón Kraist epwe tongeni elimengawaaló inisin me met pwúnúngawan?

⁶ Iei án Paulus éúréúr ngeni ekkewe Chón Kraist lón Rom: “Ousap fangelo ngeni tipis ekkewe kifetin inisimi.” Paulus a pwal ereniir pwe repwe “nielo foforun inis.” (Rom 6:12-14; 8:13, TF) Lepoputáán lón néún Paulus we taropwe, a apasa ekkóch mettóch mi weneiti “foforun inis.” Iei met a apasa usun ekkewe aramas mi tipis: “Auer mi ur ren ottek.” “Pecher mi feilikai ngeni ar repwe asuku chaan aramas.” “Esor mo niuokusun Kot mwen meser.” (Rom 3:13-18, TF) Emén Chón Kraist epwe elimengawa inisin ika a áeá ‘kifetin inisin’ fán iten ekkena féfférún tipis. Áwewe chék, lón ei fansoun ika emén Chón Kraist epwe wesewesen katol ekkena sókkun mettóch mi kon limengaw, usun chék sasingin me kachitoon kapasingaw are féfférún mwááneson mi masou ren án aramas pwapwaiti le eriáfféwú emén, iwe a “fangelo [mesan] ngeni tipis,” me elimengawa unusen inisin. Meinisin an kewe féfférún fel ngeni Kot repwe usun chék eú asor ese chúen pin me ketiw me ren Kot. (Tuteronomi 15:21; 1 Petrus 1:14-16; 2 Petrus 3:11) A ifa me watteen pwúnúngawen án emén filatá ekkewe minen apwapwa me kunou rese múrinné!

⁷ A ffat pwe eú mettóch mi chou ngeni emén Chón Kraist kefilin ekkewe minen apwapwa me kunou. Ina minne sia mochen filatá ekkewe minen apwapwa me kunou repwe ámúrinnééló ach asor ngeni Kot, nge resap elimengawa. Iei sipwele pwóróus wóón ifa usun sipwe tongeni esilla minne mi múrinné me minne ese múrinné.

“OPUT MINE A NGAU”

8, 9. (a) Ikkefa ekkewe ruu kinikin sipwe tongeni kinietiw ekkewe minen apwapwa me kunou lón? (b) Met sókkun minen apwapwa me kunou sipwe oput, me pwata?

⁸ Ren ach sipwe áweweei ekkewe minen apwapwa me kunou, sia tongeni kinietiw lón ruu kinikin. Eú kinikin a weneiti ekkewe minen apwapwa me kunou Chón Kraist resap fókkun féri. Nge ewe oruuen kinikin, ina ewe sókkun minen apwapwa me kunou epwe tongeni ketiw me ren Chón Kraist are esap tongeni ketiw. Sipwe poputááni ren ewe áeúin kinikin, ina ekkewe minen apwapwa me kunou ekkewe Chón Kraist resap féri.

⁹ Sia fen káé lón Sópwun 1 ekkóch minen apwapwa me kunou mi menlapei ekkewe féffér mi ffat pwe mi ú ngeni Paipel. Ekieki mwo ekkewe Web site, kachito, prokram lón TV me kél mi masou ren án aramas pwapwaiti le eriáfféwú emén. Are ekkewe mi masou ren angangen Satan, sasingin me kachitoon kapasingaw are apéchékkúla minne mi annou me féfférún sikepwach. Pún ekkewe sókkun féffér mi atai án Paipel kewe kapasen emmwen are allúk, lón ekkena minen apwapwa me kunou mi limengaw, ra ffér lón napanap mi múrinné, iwe Chón Kraist mi enlet repwe ttii seniir. (Föför 15:28, 29; 1 Korint 6:9, 10; Pwärätä 21:8) Ren óm péútaaló ekkena minen apwapwa me kunou mi limengaw, ka ánneta ngeni Jiowa pwe ka wesewesen “oput mine a ngau” me ka kan “kul seni mine a ngau.” Iwe a ffat pwe ka eáni eú “lúkú esap wor manawen likotupwutup lón.”​—Rom 12:9; Kölfel 34:14; 1 Timoty 1:5, Agapé.

10. Ifa ewe sókkun ekiek mi efeiengaw usun minen apwapwa me kunou, me pwata?

¹⁰ Iwe nge eli ekkóch repwe ekieki pwe ese wor efeiengawen ar kakkatol ekkewe minen apwapwa me kunou mi wesewesen pwári ekkewe féffér mi limengaw. Ra erá: ‘Ua tongeni katol lón kachito nge sanne upwe féri.’ Ena sókkun ekiek a otuputup me efeiengaw. (Jeremaia 17:9) Ika sia pwapwaiti le katol met Jiowa a oput, iwe itá sia wesewesen “oput mine a ngau”? Ach kakkatol, akkaúseling me ákkálleani ekkewe mettóch mi limengaw, epwe atopwaaló mwelien letipach. (Kölfel 119:70; 1 Timoty 4:1, 2) Ekkena sókkun féffér ra tongeni kkúú met sia féri are napanapen ach ekiek usun féfféringawen ekkewe ekkóch.

11. Ifa usun sia kúna pwúngún met a mak lón Kalatia 6:7 usun ekkewe minen apwapwa me kunou?

¹¹ Ina met a wesewesen fis ngeni ekkóch Chón Kraist. Ra féri féffér mi ngaw pokiten ra tipetipeló ren ekkewe minen kunou me apwapwa ra fen eérenaaló le kakkatol. Atun a toriir sópwongawen ar féffér, ina chék ewe atun ra káé pwe “mine eman aramas a fotuki, iei met epwe pwal kini.” (Kalatia 6:7) Nge ka tongeni ttii sonuk ena sókkun sópwongaw. Ika kopwe fótukalong lón ekiekum minne mi liméch, iwe kopwe pwapwaiti le kini minne mi múrinné lón manawom.—Ppii ewe pwóór “Met Sókkun Minen Apwapwa me Kunou Upwe Filatá?”

ÁN EMÉN KEFIL MI LÓNGÓLÓNG WÓÓN ÁN PAIPEL KAPASEN EMMWEN

12. Ifa usun Kalatia 6:5 a weneiti ekkewe minen apwapwa me kunou? Ifa ewe minen álillis mi kawor fán itach atun sia pwisin féri ach kefil?

¹² Iei sipwe pwóróus wóón ewe oruuen kinikin, ina ekkewe minen apwapwa me kunou án Kot we Kapas ese affata pwe a tipeeú ngeni are ese tipeeú ngeni. Atun emén me emén Chón Kraist a filatá ekkena sókkun minen apwapwa me kunou, a lamot epwe pwisin apwúngaló ika met a múrinné me ren. (Kalatia 6:5) Iwe nge, atun sia eáni ena sókkun kefil, a wor minen álillis fán itach. A wor ekkewe kapasen emmwen are pwóróus mi enlet lón ewe Paipel, ra atufichikich le mirititi ekiekin Jiowa. Ren ach álleasochisi ekkena sókkun kapasen emmwen, sipwe tufichin mirititi “met letipen” Jiowa lón mettóch meinisin kapachelong kefilin ekkewe minen apwapwa me kunou.​—Efisos 5:17.

13. Met epwe álisikich le ttii senikich ekkewe minen apwapwa me kunou mi eletipengawa Jiowa?

¹³ Sia weweiti pwe meinisin Chón Kraist rese lélléppék lón ar tufichin esilla minne mi pwúng me mwáál are lón ar mirit. (Filipi 1:9) Pwal och, Chón Kraist ra silei pwe lón pekin minen apwapwa me kunou a sókkópat met ra sani me met rese sani. Ina minne, sise tongeni ekieki pwe meinisin Chón Kraist repwe léllé lón ar kefil. Iwe nge, lapólóón ach mut ngeni án Kot kewe kapasen emmwen ar repwe nemeni ach ekiek me letipach, a pwal ina lapólóón ach mochen ttii senikich meinisin ekkewe minen apwapwa me kunou mi eletipengawa Jiowa.​—Kölfel 119:11, 129; 1 Petrus 2:16.

14. (a) Ifa ewe mettóch sipwe ekieki atun sia filatá ekkewe minen apwapwa me kunou? (b) Ifa usun sipwe akakkomwa mettóchun ewe Mwú lón manawach?

¹⁴ Atun ka kan filatá ekkewe minen apwapwa me kunou, mi pwal wor och mettóch mi lamot kopwe ekieki, ina óm fansoun. Ewe sókkun minen apwapwa me kunou ka filatá, a pwári minne mi éch me reom. Úkúkún ewe fansoun ka áeá le fiti ena minen apwapwa me kunou a pwári met mi lamot me reom. Me ren Chón Kraist, ekkewe mettóch mi riri ngeni ar fel ngeni Kot ra kon lamot. (Mateus 6:33) Met kopwe féri pwe mettóchun ewe Mwú epwe chék akkakkomw lón manawom? Ewe aposel Paulus a apasa: “Ousap manau ussun aramas mi tiparoch, nge oupwe manau ussun aramas mi tipachem. Oupwe fakkun anamwotaöchu iteiten fansoun mi murinno ngeni kemi.” (Efisos 5:15, 16, KG) Ren enletin, óm aúkúkú ewe fansoun kopwe áeá fán iten ekkewe minen apwapwa me kunou epwe álisuk le awora ewe fansoun mi lamot fán iten “mine a fokun mürina,” weween ekkewe angang repwe álisuk lón óm ririéch ngeni Kot.​—Filipi 1:10.

15. Pwata a eú alen tipachem ika sia filatá ekkewe minen apwapwa me kunou nge sia núkúnúk pwe mi múrinné?

¹⁵ A pwal eú alen tipachem ika sia filatá ekkewe minen apwapwa me kunou nge sia núkúnúk pwe mi múrinné. Met weween ena? Ekiekisefáli mwo ewe kapas áwewe usun ewe ringo. Ren óm kopwe núkúnúk pwe kosap ocheei ewe mi pwa, kosap chék reieló ewe mi pwa nge kopwe pwal ekis atowawa reirein seni ewe mi pwa. Pwal ina chék usun, a eú alen tipachem ika sipwe pwal féri ena atun sia filatá ekkewe minen apwapwa me kunou. Emén Chón Kraist mi tipachem esap chék atowauaaló seni ekkewe minen apwapwa me kunou mi ffat pwe ra atai án Paipel kewe kapasen emmwen nge pwal seni ekkewe sókkun mi tipemwaramwareiti are ekkewe mi wor mettóch lón mi tongeni atai an riri ngeni Jiowa. (Än Salomon Fos 4:25-27) Óm apwénúetáéchú án Paipel kapasen fén epwe álisuk le féri ena.

LEFARENI “MINNE MI LIMELIMOCH”

16. (a) Ifa usun sipwe pwári pwe sia eáni ekiekin Jiowa wóón minne mi pwúng me mwáál? (b) Ifa usun óm apwénúetá án Paipel kewe kapasen emmwen epwe wiliti eú eéreni lón manawom?

¹⁶ Atun án Chón Kraist mi enlet repwe filatá ekkewe minen apwapwa me kunou, repwe akkomw ppii ekiekin Jiowa. Ewe Paipel a pwári ekiekin Jiowa me an kewe allúk. Áwewe chék, King Salomon a makkeei chómmóng mettóch Jiowa a oput, usun choweán “kapas chofana, pau mi niela aramas esap wor ar tipis, eu leluk mi ekiekietä föför mi ngau, peche mi müttir sä ngeni föför esepwüng.” (Än Salomon Fos 6:16-19) Iwe met ekiekin Jiowa epwe ffér ngeni ekiekum? Ewe soumak kél a pesei chókkewe mi tongei Jiowa pwe repwe “oput mine a ngau.” (Kölfel 97:10) A lamot pwe filiom usun ekkewe minen apwapwa me kunou epwe pwári pwe ka enletin oput minne Jiowa a oput. (Kalatia 5:19-21) Kopwe pwal chechchemeni pwe féfférum lemonomon a kon pwári ika en met sókkun aramas lap seni féfférum lein aramas. (Kölfel 11:4; 16:8) Ina popun, ika ka enletin mochen pwári ekiekin Jiowa usun minne mi pwúng me mwáál lón unusen kinikinin manawom, iwe, iteitan kopwe eáni kefil mi tipeeú ngeni án Paipel kewe kapasen emmwen. Óm féfféri ena, epwe wiliti eú eéreni lón manawom.​—2 Korint 3:18.

17. Me mwen sipwe filatá ekkewe minen apwapwa me kunou, ikkefa ekkewe kapas eis mi lamot sipwe pwisin eisinikich?

¹⁷ Ifa pwal eú mettóch kopwe tongeni féri pwe epwe anúkúnúkuk pwe óm féffér a tipeeú ngeni ekiekin Jiowa atun kefilin ekkewe minen apwapwa me kunou? Ekieki mwo ei kapas eis: ‘Met ei mettóch epwe féri ngeniei me ai riri ngeni Kot?’ Áwewe chék me mwen kopwe filatá le katol eché kachito, pwisin eisinuk: ‘Met masouen ei kachito epwe efisi ngeni miritin letipei?’ Sipwe ppii ekkewe kapasen emmwen mi weneiti ena pwóróus.

18, 19. (a) Ifa usun ewe kapasen emmwen lón Filipi 4:8 epwe álisikich le silei ika ach kefil wóón ekkewe minen apwapwa me kunou a múrinné? (b) Ikkefa pwal ekkewe ekkóch kapasen emmwen mi tongeni álisuk le filatá ekkewe minen apwapwa me kunou mi múrinné? (Ppii ewe footnote.)

¹⁸ Iei eú kapasen emmwen mi lamot lón Filipi 4:8, TF: “Minne mi enlet, minne mi mosonoson, minne mi pung, minne mi limelimoch, minne mi tipemecheres, minne mi iteuoch, are mi wor och mi fakkun murinno, are mi wor och mi fich ngeni ach sipwe mwareiti, iwe, oupwe lefareni ekkeei mettoch.” Paulus a fósun ekiekin letipach, ewe epwe chék lónguni ekkewe mettóch mi apwapwaai Kot, nge ese fósun ekkewe minen apwapwa me kunou. (Kölfel 19:14) Nge alon na epwe pwal tongeni weneiti kapasen emmwen usun ekkewe minen apwapwa me kunou. Ifa usun?

¹⁹ Kopwe pwisin eisinuk: ‘Ai filatá menni kachito, video game, kél are pwal ekkóch minen apwapwa me kunou, repwe amasoua ekieki ren “minne mi limelimoch”?’ Áwewe chék, mwirin óm katol eché kachito, met sókkun sasing a mwéch lón ekiekum? Ika mi éch, limeliméch, me ekinamwe, iwe kopwe silei pwe óm na minen apwapwa me kunou a múrinné. Iwe nge, ika ewe kachito ka katol a efisi óm ekieki ekkewe mettóch mi limengaw, iwe óm na minen apwapwa me kunou ese múrinné, a pwal mwo nge efeiengaw. (Mateus 12:33; Markus 7:20-23) Pwata epwe efeiengaw? Pokiten óm ekkekieki ekkewe mettóch mi limengaw ra atai kinamween letipom, ekinasa mwelien letipom mi fen káit me ren Paipel me a tongeni atai óm riri ngeni Kot. (Efisos 5:5; 1 Timoty 1:5, 19) Pokiten ekkena sókkun minen apwapwa me kunou ra tongeni pwisin efeiengawok, iwe, kopwe úppós le ttii sonuk.a (Rom 12:2) Kopwe usun ewe soumak kél ewe mi iótek ngeni Jiowa: “Kopwe akulu mesei seni mettoch mi lomotongau.”​—Kölfel 119:37.

KÚTTA MET EPWE ÉCHÚITI ARAMAS

20, 21. Ifa usun 1 Korint 10:23, 24 a riri ngeni kefilin ekkewe minen apwapwa me kunou mi múrinné?

²⁰ Paulus a apasa eú kapasen emmwen mi múrinné seni Paipel mi lamot sipwe ekieki atun sia féri kefil mi pwisin weneitikich. A apasa: “Mettoch meinisin mi mut ngenikich, nge sap mettoch meinisin epwe aufichikicheta. Emon esap kukutta minne mi murinno ngeni pwisin i chok, pwe minne mi murinno ngeni chon orun.” (1 Korint 10:23, 24, TF) Ifa usun ena kapasen emmwen a riri ngeni kefilin ekkewe minen apwapwa me kunou? A lamot kopwe pwisin eisinuk: ‘Ifa usun ewe minen apwapwa me kunou ua filatá a kkúú ekkewe ekkóch?’

²¹ Eli epwe kinamwe mwelien letipom óm kopwe pwapwaiti eú sókkun minen apwapwa me kunou ka ekieki pwe mi mumu ngonuk are mi ketiw me reom. Iwe nge, ika ka kúna pwe mi tichik mwelien letipen ekkóch Chón Pwáraatá me ese éch me rer ewe minen apwapwa me kunou ka filatá, iwe neman kopwe filatá óm kosap chúen féri. Iwe pwata? Pún kese mochen “tipis ngeni pwiüm” are pwal mwo nge “tipis ngeni Kraist,” usun met Paulus a apasa, weween óm áweiresi chienom chón lúkú ar repwe akkamwéchú ar tuppwél ngeni Kot. Kopwe lefareni ei kapasen éúréúr: “Ousap manaueni eu sokun manau epwe afisätä chepetek.” (1 Korint 8:12; 10:32) Kich Chón Kraist mi enlet lón ei fansoun sia álleasochisi án Paulus kewe kapasen fén mi kirekiréch me mirit ren ach ttii senikich ekkewe minen apwapwa me kunou eli mi mumu ngenikich nge ese “aufichikicheta.”​—Rom 14:1; 15:1.

22. Pwata Chón Kraist repwe súféliti án chiener kewe ekiek mi sókkópat atun ra féri kefil mi pwisin weneitiir?

²² A wor pwal eú weween ach sipwe kúkkútta minne mi échúiti ekkewe ekkóch. Emén Chón Kraist mi kon tichik mwelien letipan wóón minne epwe féri, esap péchééú pwe meinisin lón ewe mwichefelin Chón Kraist repwe chék léllé wóón an we ekiek mi tichik usun ekkewe minen apwapwa me kunou mi múrinné me ren. Ika epwe ina usun, iwe a usun emén ese sani úf mi sangingi nge a eriáni chiechian kewe meinisin pwe repwe chék úféúf mi pwech. Ena sókkun ekiek ese pwáraatá tipemirit. Pokiten ewe tongen Chón Kraist, a lamot pwe ewe emén mi tichik mwelien letipan epwe pwal súféliti chienan kewe chón lúkú mi sókkóló ekiekiir usun ekkewe minen apwapwa me kunou nge ese atai án Chón Kraist kewe emmwen. Ina popun, a mut ngeni an “tipemirit epwe pwápwáló ngeni aramas meinisin.”​—Filipi 4:5, NW; Än Salomon Afalafal 7:16, NW.

23. Ifa usun kopwe núkúnúk pwe ekkewe minen apwapwa me kunou ka filatá ra múrinné?

²³ Ifa usun kopwe núkúnúk pwe ekkewe minen apwapwa me kunou ka filatá ra múrinné? Kopwe ttii sonuk meinisin ekkewe minen apwapwa me kunou mi wesewesen pwári féffér mi kon ngaw, weween ekkewe féffér Paipel a fen apwúngaló pwe mi ngaw. Kopwe álleasochisi án Paipel kewe kapasen emmwen mi tongeni weneiti ekkewe sókkun minen apwapwa me kunou nge Paipel ese chék affata. Kopwe ttii sonuk ekkewe minen apwapwa me kunou mi ekinasa mwelien letipom. Kopwe tipemecheres pwe kosap féri ekkewe minen apwapwa me kunou ekkóch repwe chepetek ren, nge ákkáeúin chienom kewe chón lúkú. Amwo óm úppós le féri ena epwe elingaaló Kot me onómuk me óm famili lón án Kot tong.