Watchtower ONLINE LIBRARY
Watchtower
ONLINE LIBRARY
Chuuk
  • PAIPEL
  • PUK
  • MEETINGS
  • w97 4/1 p. 19-23
  • “Achocho Le Tumunu Wasola”

Ese wor video fán iten ei kinikin.

Omusaaló, a wor osukosuk le eppietá ewe video.

  • “Achocho Le Tumunu Wasola”
  • Ewe Leenien Mas a Esilefeili án Jiowa We Mwú—1997
  • Itelap Kisikis
  • Pwal Ekkóch
  • Efich Chon Ekis
  • Jiowa, ewe mi Unusoch le Awasolaoch
  • Emon mi Awasola Chonlang
  • Eu Mwichen Aramas mi Awasolaoch
  • Ousipwe Awasélaéchúúr
    Kél Ngeni Jiowa fán Pwapwa
  • Awora “Mettoch mi Mürina” ren Ach Awasélaéch (Mat. 12:35a)
    Ach Angangen Afalafala Ewe Mwu—2014
  • An Chon Kraist Awasolaoch Lon Ei Fonufan Mi Kinikinfesen
    Ewe Leenien Mas a Esilefeili án Jiowa We Mwú—1997
  • Eperiam, Emön Mwän mi Tipetekison
    Ewe Leenien Mas a Esilefeili án Jiowa We Mwú—2012
Ewe Leenien Mas a Esilefeili án Jiowa We Mwú—1997
w97 4/1 p. 19-23

“Achocho Le Tumunu Wasola”

“Oupwe alisi aramas mi fel lon ar osupwang. O oupwe achocho le tumunu wasola.”​—ROM 12:13.

1. Ifa eu mettoch mi lamot ngeni aramas meinisin, me ifa ussun a kan pwalo?

ELI sipwe niuokkus ika sipwe fetal won eu al lepwin lon eu leeni sise eoreni ach sipwe feffetal ie. Nge eli epwe pwal ina ussun mefiach ika sipwe nom lein chommong aramas, iwe nge, sise sissilei emon are esor emon mi sileikich. A enlet pwe mi lamot ngeni aramas ar repwe silei pwe ir mi auchea, me ar kuna tumun me tong, pwe ina eu lapalap a pukun nom rer. Esor emon mi mochen mefi pwe i emon chon ekis are emon chon lukun.

2. Ifa ussun Jiowa a fen awora minne mi lamot ngenikich fan iten ewe mettoch chiechi?

2 Jiowa Kot, ewe Chon Forata mettoch meinisin, a sileiochu pwe mi lamot ngeni aramas ewe mettoch chiechi. Pokiten i ewe Chon Alapalapa aramas, seni le poputaan Kot a silei pwe “esap murinno ngeni ewe mwan an epwe alaemon chok,” me a fori och mettoch ussun ena. (Keneses 2:18, 21, 22) A mak fan chommong lon Paipel ekkewe fofforun kirokiroch Jiowa me noun kewe chon angang ra eani ngeni aramas. Ekkena poraus a atufichikich ach sipwe kaeo ifa ussun sipwe “achocho le tumunu wasola,” nge ina eu mettoch epwe atoto pwapwa ngeni aramas me pwal ngeni pwisin kich.​—Rom 12:13.

Efich Chon Ekis

3. Awewei mwo weween ei kapas awasolaoch.

3 Ewe kapas lon Paipel fan iten “awasolaoch” a afou seni ewe kapasen Krik phi·lo·xe·niʹa, nge a popu seni ruu kapas mi wewe ngeni “tong” me “chon ekis.” Ina minne, awasolaoch a wewe ngeni “tongei chon ekis.” Iwe nge, esap ina eu chok wis are foffor mi pwarata fairo. A pwal kapachelong ekkewe sokkun memmef mi popu seni letipach. Me ren James Strong’s Exhaustive Concordance of the Bible, ewe kapas phi·leʹo, a wewe ngeni “chiechi ngeni (efich [emon aramas are och mettoch]), are saani (a pwarata ewe sokkun riri mi popu seni ewe letip, pwe a longolong won tong are memmef).” Ina minne, awasolaoch a lu seni ewe sokkun tong mi longolong won alluk, eli fan iten chok an emon mefi pwe ina wisan are an angang. Nge a kan wewe ngeni an emon pwarata an efich, saani, are chiechi ngeni aramas seni wesewesen letipan.

4. Sipwe ita pwarata awasolaoch ngeni io?

4 Ewe emon mi kuna an aramas efich are tongei i, ina i ewe “chon ekis” (Krik, xeʹnos). Io ena? Pwal eu, Strong’s Concordance a apasa pwe ewe kapas xeʹnos a wewe ngeni ‘chon pwal eu fonu (ren kapas wesewesan, emon mi war me towau, are ren kapas awewe, emon mi sokkolo senikich); ren pwal och awewe, emon wasola are (ren mwaalfesenin) emon chon ekis.’ Iwe, awasolaoch, ussun an a mak lon Paipel, a tongeni wewe ngeni ewe sokkun kirokiroch sia kan pwarata ngeni emon sia efich, are, ngeni emon sia keran aewin chuuri. Jises a awewei pwe “Are oupwe chok tongei ir mi tongeikemi, epwe met liwinimi? Sap chon angei takises ra fori ussun chok? O are oupwe kapong ngeni chok pwiimi, meta oupwe fori lap seni ekkewe ekkoch? Sap ekkewe re Jentail ra fori ussun chok?” (Mattu 5:46, 47) Awasolaoch mi enlet a kan tekia seni ewe kinikinfesen me apap mi fis pokiten lifilifil aramas me niuokkus.

Jiowa, ewe mi Unusoch le Awasolaoch

5, 6. (a) Met Jises a ekieki lupwen a apasa, “Sememi lon lang a unusoch”? (b) Ifa ussun a kan pwalo kisaseun Jiowa?

5 Mwirin an affata nafangauen ewe tong aramas ra pwarata lefiler, ussun an a mak asan, Jises a pwal eani ei kapas: “Iwe, ami oupwe unusoch, ussun chok Sememi lon lang a unusoch.” (Mattu 5:48) Pwungun pwe Jiowa a unusoch lon mettoch meinisin. (Tuteronomi 32:4) Iwe nge, Jises a menlapei eu chok mettoch Jiowa a unusoch lon, ussun an a fen eani ei kapas me mwan: “[Kot] a atota an akkar won ir mi ingau pwal ir mi murinno, o a apungatiu ut mi pwung pwal ir kewe rese pwung.” (Mattu 5:45) Ren ewe mettoch pwarataan ummoumoch, Jiowa ese kan lifilifil aramas.

6 Pokiten i ewe Chon Forata mettoch meinisin, ir meinisin an Jiowa. Iei alon Jiowa: “Pun ekkewe man lein petewel mi ai chok, ekkewe kowu won engerou chukuchukuta. Ua fen silei ekkewe mansusu fan lang meinisin, o mettoch meinisin mi mwokutukut lon petewel pwal ei chok.” (Kol Fel 50:10, 11) Iwe nge, ese kan kichingau. Lon an kisaseu, a akawora minne mi lamot ngeni forian kewe meinisin. Iei makkeien ewe sou makkei kol fel: “Ka suukalo poum, o ka amotalo mettoch meinisin minne mi manau.”​—Kol Fel 145:16.

7. Met sipwe tongeni kaeo seni fofforun Jiwoa ngeni chon ekis me chon osupwang?

7 Jiowa a kan akawora ngeni aramas minne mi lamot ngenir, pwal mwo nge ir kewe rese kan sissilei i, me ra usun chon ekis mwen mesan. Paul me Parnapas ra achema ngeni ekkewe mi fel ngeni ululun lon ewe telinimw Lystra pwe Jiowa “ese mwo likitalo aramas pwe esap wor minen pwarata ussun i, pun a fori foffor murinno, o a ngenikemi ut seni lang, pwal fansoun ras; a akinamwelo letipemi ren mongo o pwapwa.” (Fofor 14:17) Jiowa a kan akkaewin kirokiroch me kisaseu ngeni ekkewe mi osupwang. (Tuteronomi 10:17, 18) A wor chommong mettoch sipwe tongeni kaeo seni Jiowa ussun pwarataan kirokiroch me kisaseu, weween, awasolaoch ngeni aramas.

8. Ifa ussun Jiowa a fen pwarata an kisaseu lon an akkawora ngenikich met a lamot lon pekin ngun?

8 Sap minne Jiowa a chok akawora chommong mettoch ren forian kewe lon pekin aion, nge a pwal akawora minne a lamot ngenir lon pekin ngun. Jiowa a wenewenen kisaseu lupwen a mwokut pwe epwe awora alillis ngenikich lon pekin ngun, pwal mwo nge me mwen ach weweiti pwe sia fokkun osupwang lon pekin ngun. Iei alon Rom 5:8, 10: “Nge Kot a fen pwarata an we tong ngenikich, pun, lupwen sia chuen tipis, Kraist a malo fan asengesich . . . . Kot a fen achasefallikich ngeni pwisin i ren an Noun we malo, nge kich chon oput i.” Ena kokkot a atufichi aramas mi tipis ar repwe eani eu ririin famili mi apwapwa lefiler me Semach we lon lang. (Rom 8:20, 21) Jiowa a pwal awora ngenikich emmwen me fon pwe sipwe sopwoch lon manauach inaamwo ika kich chon tipis me sise unusoch.​—Kol Fel 119:105; 2 Timoti 3:16.

9, 10. (a) Pwata sia tongeni apasa pwe Jiowa ewe chon awasolaoch mi unusoch? (b) Ifa ussun chon ewe lamalam mi enlet repwe ita appiru Jiowa lon ena mettoch?

9 Seni minne mi mak asan, sia tongeni apasa pwe Jiowa a unusoch le awasolaoch lon chomomng lapalap. Ese kan tunalo ekkewe mi osupwang, ekkewe mi tipefesir, me ekkewe mi tekisosson. A kan pwarata an ekieki me an afanni chon ekis, pwal mwo nge ekkewe mi oput i, me ese kan kutta liwinin seni. Pokiten an a ina ussun, esap pwe i ewe leenien appiru mi murinno seni meinisin fan iten emon mi unusoch le awasolaoch?

10 Pokiten i emon Kot mi ur ren kirokiroch me kisaseu, Jiowa a mochen pwe ekkewe mi fel ngeni i repwe appiru i. Lon unusen ewe Paipel, sia kuna poraus mi affataochu ena sokkun kirokiroch. Ewe Encyclopaedia Judaica a apasa pwe “lon Israel lom, sap minne awasolaoch a longolong won filien emon an epwe pwarata fairo are esap, nge ina wesewesen eu eoreni mi pwung mi ffotutiu lein aramas . . . Ekkewe eoreni lon Paipel ussun an aramas etiwa chon sai mi pekkus me ar aleenia chon ekis leir, iei poputaan ewe mettoch awasolaoch me ekkewe foffor me lapalap meinisin mi chu ngeni, iwe, a feffeita tori an a wiliiti eu foffor mi fokkun auchea lon eorenien chon Jus.” Sap minne ewe mettoch awasolaoch epwe esissinnen chok chon eu fonu are einang, nge ina eu lapalap epwe ita nom ren meinisin chon fel ngeni Jiowa mi enlet.

Emon mi Awasola Chonlang

11. Ifa ewe poraus mi kkolo ochchun mi pwarata pwe awasolaoch a atoto feioch, inaamwo ika chokewe rese ekiekin kuna feioch seni? (Pwal pi Keneses 19:1-3; Sou Kapung 13:11-16.)

11 Eu poraus mi choufetal seni Paipel fan iten pwarataan awasolaoch, iei porausen Eperiam me Sarah lupwen ra imweimw tento lein ekkewe ira watte lon Mamre, arap ngeni Hebron. (Keneses 18:1-10; 23:19) “Ousap monuki awasolaoch, pun ren ena, ekkoch ra fen etiwa chonlang, nge rese esinner.” (Ipru 13:2) Ach kaeo ena poraus epwe alisikich ach sipwe kuna pwe sap minne awasolaoch a chok popu seni och eoreni are seni an aramas lewo. Nge, ina eu lapalap mi fichiti chon angangen Kot me a kan atoto feioch mi lapalap.

12. Ifa ussun Eperiam a pwarata pwe a tongei chon ekis?

12 Keneses 18:1, 2 a affata pwe Eperiam ese silei chokewe mi pwereto, me ese silei pwe repwe war, nge a chok apasa pwe ir ulumon chon ekis mi sai lon ewe fonu. Me ren ekkoch sou aporaus, a wor eu eoreni lein ekkewe chon Eisia pwe emon mi sai lon eu fonuen ekis epwe tongeni ekiekin kuna awasolaoch, inaamwo ika ese kan sissilei emon mi nom ikewe ie. Nge Eperiam ese witiwit ren an ekkewe chon ekis tingor seni ena mettoch, pwe a muttir mwokut. A “poputa le ssaiti” ekkena chon ekis mi chuen ekis towau seni, nge ina ewe atun an a “pwichikar ewe ran,” me Eperiam a 99 ierin! Esap pwe ena poraus a pwarata ewe popun Paul a neman ekieki Eperiam an epwe eu leenien appiru rech? Ina weween awasolaoch, ach efich are tongei chon ekis, me ach ekiekin awora minne mi lamot ngenir. Ina eu lapalap mi amwokutu aramas ar repwe fofforoch.

13. Pwata Eperiam a “rotiu” ngeni ekkewe mi wareiti leenian?

13 Ewe poraus a pwal erenikich pwe mwirin an chuuri ekkewe chon ekis, Eperiam a “rotiu le ppwul.” Pwata a rotiu ngeni chon ekis? Iwe, an emon rotiu, ussun fofforun Eperiam, ina eu sokkun kapong ngeni emon wasola mi auchea are ngeni emon mi wis tekia, nge sap minne a wewefengen me eu fofforun fel ngeni emon pwe ina eu mettoch mi fichiti Kot chok. (Alollo ngeni Fofor 10:25, 26; Pwarata 19:10.) Ren an “rotiu le ppwul,” nge esap chok an apworatiu mokuran, Eperiam a asamolu ekkewe chon ekis ren an amef ngenir pwe ir aramas mi achengicheng. I mokuren eu famili mi watte me pisekisek, nge a ekieki pwe ekkena chon ekis ra tekia me lamot seni i. A ifa sokkofesenin ena lapalap me an aramas eani ekiek mi amoson ussun chon ekis, weween, ar pi akkom ika mei fet nikinikir. Eperiam a enletin pwarata weween ei kapas: “Oupwe achocho le asamolufengennikemi.”​—Rom 12:10.

14. Lupwen Eperiam a awasola ekkewe chon ekis, ifa ukukun ewe angang a fori me ewe kisaseu a pwarata?

14 Lusun ewe poraus a pwarata pwe mi enlet mefien Eperiam. Ewe mongo a pwal kkolo. Lon pwal mwo nge eu watten famili mi nouni chommong man, sap minne ra kan ochoch “emon appanen kowu mi murinno me anno” iteiten ran. Iei alon eu puk itan Daily Bible Illustrations, makkeien John Kitto, usun ekkewe eoreni lon ena leeni: “Rese kan fori mongo mi kkolo ochchun chilon chok lon ekkoch ranin fetellap are ika chon ekis epwe war, iwe, lon chok ekkena fansoun ra ochoch man, pwal mwo nge lein ekkewe mi nouni chommong pwin man.” Pwichikaren ewe leeni ese mut ngenir ar repwe isoni mongo mi tongeni ngauolo, ina minne, ren ar repwe fori ena sokkun mongo, repwe muttir ammolnata mettoch meinisin lon chok ena atun. Esap ina ewe popun pwe lon ena poraus mi moch, ewe kapas “muttir” are “muttirilong” a mak fan ulungat, me Eperiam a “ssa” pwe epwe ammolnata ewe mongo!​—Keneses 18:6-8.

15. Ifa ewe ekiek mi pwung ussun ekkewe mettoch emon epwe awora lupwen epwe awasola aramas, ussun an a pwalo ren fofforun Eperiam?

15 Iwe nge, sap minne sipwe fori eu mongo watte fan iten aramas repwe ingeiti. Inaamwo ika Eperiam me Sarah ra angang weires fan iten ar repwe ammolnata ewe mongo, nge nengeni met Eperiam a apasa ussun me mwan: “Repwe wato remi ekis konik pwe oupwe tolu pechemi. Iwe, oupwe asoso fan ewe ira. Nge ngang upwe feilo o angei ekis pilaua pwe oupwe chuunikemi. Iwe mwirin, oupwap feilo. A och pwe oua feito rei ngang noumi chon angang.” (Keneses 18:4, 5) Ena “ekis pilaua” a wiliilo, wiliiti eu kametip, pwe a wor ewe kowu mi aumanau fitifengen me foun pilaua mi for seni pilaua mi murinno, pwoto, me milik, weween, ina eu kametip mi fichiti emon king. Ifa ewe lesen? Ika sipwe awasola emon, sap minne sipwe menlapei are akkomwa murinnoon anan are unuman, are ekkewe minen apwapwa sipwe awora ngeni. Awasolaoch ese longolong won an emon tufichin moni mettoch mi liwinimmong. Nge a longolong won an emon wesewesen ekieki met epwe ochiti aramas me an mochen foffor murinno ngeni aramas ukukun an tufich. Och mwiitun lon Paipel a apasa, “A murinno ach mongofengen iasai, nge mi wor tong lefilach, lap seni ach ochochfengen futuken kowu mi kiris, nge mi wor koput lefilach,” iwe, ina ewe mettoch sipwe menlapei fan iten awasolaoch mi enlet.​—Än Salomon Fos 15:17.

16. Ifa usun Eperiam a pwarata an aucheani mettochun ngun lon minne a fori fan iten ekkewe chon ekis?

16 Iwe, sipwe chechemeni pwe angangen lang a pacheri unusen ewe poraus. Ese ffat ifa ussun Eperiam a mirititi pwe ekkewe wasola, ir chon uwei poraus seni Jiowa. Ena mettoch a pwalo ren an erenir ekkeei kapas: “Jiowa, are ua kuna umoumoch me reom, kosap feilo seniei ngang noum chon angang.”a (Keneses 18:3; alollo ngeni Ekistos 33:20.) Eperiam ese silei ika ir mi uwei poraus ngeni i are ir mi chok sai ikewe ie. Nge a chok weweiti pwe och kokkot seni Jiowa epwele pwonuta. Ekkena ulumon ra fori och angang fan iten Jiowa. Ika epwe tongeni alisir lon ena angang, epwe kuna pwapwa ren. A mirititi pwe mi awora ena ukukun an tufich. Ren an fori ena mettoch, epwe toto eu feioch lon pekin ngun ren pwisin i are pwal emon. A fisilo pwe Eperiam me Sarah ra wesewesen feioch ren ar awasolaoch seni enletin letiper.​—Keneses 18:9-15; 21:1, 2.

Eu Mwichen Aramas mi Awasolaoch

17. Met Jiowa a kutta seni ekkewe chon Israel ren fofforur ngeni chon ekis me chon osupwang mi nonnom leir?

17 Ewe muu mi popu seni Eperiam esap ita monuki ewe leenien appiru mi kkolo ochchun i a isetiu. Lon ewe Alluk Jiowa a ngeni ekkewe chon Israel, a kapachelong ekkwe alluk mi apasa pwe repwe pwarata awasolaoch ngeni ekkewe chon ekis mi nonnom leir. “Ewe chon ekis mi nom remi epwe ussun chok emon re wilipwos leimi. Kopwe acheni i ussun pwisin om achenuk, pun oua fen pin wiliiti chon ekis lon ewe fonu Isip. Ngang Jiowa ami we Kot.” (Lifitikos 19:34) Ekkewe aramas repwe akkaewin ekieki ekkewe mi osupwang lon pekin aion me resap tunalo ir. Lupwen Jiowa a efeiochur ren chommong uwaan ar kewe atake, me lupwen ra chengel lon ar kewe ranin apwapwa, me lupwen ra asoso seni ar angang lon ekkewe ierin Sabbath, me pwal lon ekkewe ekkoch fansoun, ekkewe aramas repwe chechemeni ekkewe mi osupwang, weween, ekkewe fefin mi fen malo senir puluwer, ekkewe at esor semer, me ekkewe chon ekis mi nonnom leir.—Tuteronomi 16:9-14; 24:19-21; 26:12, 13.

18. Ifa ukukun lamoten awasolaoch fan iten an aramas tufichin angei chen me feioch seni Jiowa?

18 Lamoten kirokiroch, kisaseu, me awasolaoch ngeni aramas, nge akkaewin, ngeni ekkewe mi osupwang, a pwalo lon an Jiowa foffor ngeni ekkewe chon Israel lupwen rese eani ekkena lapalap. Jiowa a affata pwe noun kewe aramas repwe tongeni kukkuna feioch seni i ika repwe kirokiroch me kisaseu ngeni chon ekis me chon osupwang. (Kol Fel 82:2, 3; Aisea 1:17; Jeremiah 7:5-7; Isikiel 22:7; Zechariah 7:9-11) Lupwen ewe muu a apwonueta ekkena mettoch me wisan kewe meinisin, ra feioch me ra pwapaesini chommong mettoch lon pekin aion me pekin ngun. Lupwen ra chechei chok pwisin letiper me rese pwarata ekkena lapalap mi murinno ngeni ekkewe mi osupwang, ra kuna apwung seni Jiowa, iwe, lo, lo, a wesewesen chou an apwungur.​—Tuteronomi 27:19; 28:15, 45.

19. Epwe lamot ach sipwe pwal kaeo met?

19 Iwe, a ifa watten lamoten ach sipwe chosani pwisin kich ren ach sipwe pi ika sia kan foffori met Jiowa a kutta senikich ena mettoch! A akkaewin lamot ena ikenai pokiten an a choufetal ewe ngunun kichingau me kinikinfesen lein chon fonufan. Ifa ussun sipwe tongeni pwarata ewe sokkun awasolaoch mi fichiti chon Kraist lon ei fonufan mi kinikinfesen? Ina ewe poraus sipwe kaeo ussun lon ena eu lesen mwirin ei.

[Footnote]

a Ren pwal och poraus mi titchik usun ei mettoch, pi ewe lesen “Has Anyone Seen God?” lon Ewe Leenien Mas, minen May 15, 1988, pekin 21-3.

En mi Chechemeni?

◻ Ifa weween ewe kapas lon Paipel mi afou ngeni “awasolaoch”?

◻ Ifa ussun Jiowa ewe leenien appiru mi unusoch fan iten ewe mettoch pwarataan awasolaoch?

◻ Ifa ukukun achochoon Eperiam fan iten an epwe awasolaoch?

◻ Pwata a lamot ngeni meinisin chon ewe lamalam mi enlet ar repwe “achocho le tumunu wasola”?

    Meinisin mi Peres lón Fósun Chuuk (1987-2025)
    Log Out
    Log In
    • Chuuk
    • Share
    • Preferences
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Terms of Use
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Log In
    Share