Jiowa A Tongeikemi
“Oupwe iseta won i mettoch meinisin, minne oua aurek ren, pun a fen tongeikemi.”—1 PITER 5:7.
1. Ifa ussun Jiowa me Setan ra unusen mwaalfesen?
JIOWA me Setan ra unusen mwaalfesen. Emon a mochen chiechi ngeni Jiowa epwe mochen su seni Setan. Eu puken awewe a menlapei mwaalfesenniir. Ewe Encyclopædia Britannica (1970) a awewe won an Setan kewe foffor lon ewe puken Jop iei ussun: ‘Setan a saifetal won fonufan ren an epwe kukkutta foffor are aramas mi ngau; iwe, an angang a mwaalfesen me angangen “mesen ewe Samol,” mi saifetal won fonufan ren an repwe apochokkula mettoch mi murinno meinisin (II Chron. xvi, 9). Setan a alamotangaua murinnoon aramas me a mumuta an sotuni murinnoon aramas fan nemenemen an Kot kewe minen aukuk.’ Ewer, a ifa me watten mwaalfesenir!—Hiop 1:6-12; 2:1-7.
2 Ewe kapas “Tefil” a feito seni eu kapasen Krik mi wewe ngeni “emon mi tipimwaal,” “chon pweni.” A pwalo lon ewe puken Jop an Setan tipimwaal ngeni noun Jiowa we chon angang mi tuppwol, Jop, pwe a angang ngeni Kot pokiten chok ekkewe feioch epwe angei, ren ekkeei kapas: “Ifa ussun, Hiop epwe niuokusituk ika esap wor an feioch?” (Hiop 1:9) Ewe poraus lon ewe puken Hiop a affata pwe Jop a akkarap ngeni Kot fan sossot me riaffou. (Hiop 10:9, 12; 12:9, 10; 19:25; 27:5; 28:28) Mwirin a wes an kewe osukosuk, Jop a ereni Kot: “Me mwan ua rong usum ren selingei, nge iei ua nenengenuk ren mesei.”—Hiop 42:5.
3 A fen wes an Setan tipi ngeni noun Kot kewe chon angang mi tuppwol lon ranin Jop we? Aapw. Alon ewe puken Pwarata, Setan a chuen tipi ngeni pwiin Kraist kewe mi kepit me chiener kewe. (2 Timoti 3:12; Pwarata 12:10, 17) Iwe, ina ewe popun a mmen lamot pwe oukich chon Kraist mi enlet meinisin sipwe anomukich fan ewe Kot mi tong, Jiowa, me angang ngeni pokiten ach tongei i. Iei ussun sipwe annetata pwe a mwaal met Setan a tipi ngenikich, me sipwe pwal apwapwai letipen Jiowa.—An Salomon Fos 27:11.
Jiowa A Kukkutta Ifa Ussun A Tongeni Alisikich
4 Ewe Tefil a feffeilfetal won fonufan, ren an epwe kutta io kewe a tongeni tipi ngeni me oromalo. (Hiop 1:7, 9; 1 Piter 5:8) Mi mwaalfesen me ena an Jiowa kukkutta ifa ussun a tongeni alisi chokkewe mi osupwangen an pochokkul. Ewe soufos Hanani a ereni King Asa: “Pun ewe Samol mi Lapalap a nenengeni unusen fanufan, pwe epwe apochokula chokewe mi fang ngeni unusen letiper.” (2 Kronika 16:9) A ifa me sokkofesennin an Setan akkatolakich fan koput me an Jiowa tumun mi tong!
5 Jiowa ese operikich ren an epwe liapenikich iteiten fansoun sia tipis are lupwen a pwalo ach apwangapwang. Ewe soumak kol fel a makkei: “SAMOL, are kopwe chechemeni ekkewe tipis, Samol, io epwe tongeni uta?” (Kol Fel 130:3) A ussun ita poluen ena kapas eis: esap wor emon epwe tongeni uta. (An Salomon Afalafal 7:20) Ika sia arap ngeni Jiowa ren unusen letipach, mesan epwe afotakich, sap pokiten a mochen apwungukich, nge pokiten a mochen atola ach kewe angang me polueni ach kewe iotekin tingor fan iten alillis me omusamusen tipis. Ewe aposel Piter a makkei: “Pun mesen ewe Samol mi chok nennengeni ekkewe aramas mi pung, o selingan mi susuuk ngeni ar kewe iotek. Nge won-mesen ewe Samol a u ngeni ir mi fori ingau.”—1 Piter 3:12.
6 Tafit ese unusoch me an tipis a watte. (2 Samuel 12:7-9) Nge a suuki letipan ngeni Jiowa me a arap ngeni ren iotek seni lon letipan. (Kol Fel 51:1-12, ekkewe kapas mi mak asan) Jiowa a auselinga an Tafit iotek me a omusalo an tipis, nge a chuen tori Tafit liwinin an tipis. (2 Samuel 12:10-14) Ei poraus epwe aururukich me ourourakich. Ach silei pwe Jiowa a mochen omusalo ach kewe tipis ika sia wesewesen aier epwe aururukich, nge a lamot ach chechchemeni pwe tipis epwe chuen wato liwininingau. (Kalesia 6:7-9) Ika sia mochen arap ngeni Jiowa, sipwe atowauakichelo seni mettoch meinisin Jiowa ese pwapwa ren.—Kol Fel 97:10.
Jiowa A Lukeato Noun Kewe
7 Tafit a makkei lon eu me lein noun kewe kol mi fel: “Inaamwo ika ewe SAMOL mi tekia, nge a lolileniesini ekkewe mi tekison, nge a chok sinei ekkewe mi lamalam tekia seni touau.” (Kol Fel 138:6) Ussun we chok, pwal eu kol mi fel a apasa: “Io mi usun chok ewe SAMOL, ach Kot, ewe mi mottiu won ewe leeni mi tekia, ewe mi nennetiu won ekkewe lang o pwal fonufan? A apwatai ekkewe aramas mi woungau seni lon pwul moromor, o a pwisata ekkewe mi osupwang seni won ekkewe chukuchukun falang.” (Kol Fel 113:5-7) Ewer, ewe Chon Forutaan lang me fonufan mi lapalap a nennetiu fonufan, me mesan kewe ra kuna “ekkewe mi tekison,” “ekkewe mi woungau,” ekkewe mi “letipeta o kechiu ren ekewe fofor mi anioput ra fis lon.” (Isikiel 9:4) A lukeato ekkena sokkun aramas ngeni pwisin i ren Noun we. Lupwen a nonnom won fonufan, Jises a apasa: “Esor emon epwe tongeni feito rei, ika ewe Sam mi tinieito esap emmwenato i . . . Esor emon epwe tongeni feito rei are ewe Sam esap mut ngeni i.”—Jon 6:44, 65.
8 Aramas meinisin repwe feito ren Jises me eani lukuluk lon ewe moon kepichilo pokiten ir meinisin chon tipis, me ra imulo seni Kot. (Jon 3:36) A lamot ar repwe chasefal me Kot. (2 Korint 5:20) Kot ese witiwit tori ekkoch chon tipis ra fen poputa le tingor fan iten och kokkot mi atufichi ar repwe kinamwesefal ren i. Ewe aposel Paul a makkei: “Nge Kot a fen pwarata an tong ngenikich, pun, lupwen sia chuen tipis, Kraist a malo fan asengesich. . . . Pun are Kot a fen achasefallikich ngeni pwisin i ren an Noun we malo, nge kich chon oput i, iwe, epwe pwal fakkun amanauakich ren an Noun we manau, pokiten sia chasefal.”—Rom 5:8, 10.
9 Ewe aposel Jon a apwungu ewe enlet mi ling pwe Kot a mochen achasefalli aramas ngeni pwisin i ren an makkei: “A iei ussun ewe tongen Kot a pwapwalo lefilach, pwe Kot a fen tinato Noun we Alaemon ngeni fonufan, pwe sipwe kuna amanauen ngunuch ren i. Tong a chok iei usun, sap pwe sia tongei Kot, nge a fen tongeikich o a tinato Noun we pwe epwe minen omusamus ren ach tipis.” (1 Jon 4:9, 10) Kot, sap aramas, a mwokutukut akkom. Kese kan mochen chiechi ngeni emon Kot mi kon tongei “chon tipis,” pwal mwo nge “chon koput”?—Jon 3:16.
Ewe Lamoten Ach Sipwe Kukkutta Jiowa
10 Pwungun pwe Jiowa ese erianikich ach sipwe chuto ren. Sipwe kukkutta i, “attapafetalei o kuna i. Nge ese touau seni emon me emon leich.” (Fofor 17:27) Sipwe tipeeu pwe a wor an Jiowa pwuung le kutta senikich ach sipwe anomukich fan an nemenem. Ewe aposel Jemes a makkei: “Iei minne, oupwe alleasochisi Kot. Oupwe u ngeni ewe tefil, iwe, epwe su senikemi. Oupwe arap ngeni Kot, iwe, epwe arap ngenikemi. Ami chon tipis, oupwe limeti poumi; o ami chon tipemaramwar, oupwe alimalima letipemi.” (Jemes 4:7, 8) Sisap tipemwaramwar lon ach u ngeni ewe Tefil me uppos fan iten Jiowa.
11 Weween pwe sipwe atowauakich seni an Setan we otot mi ngau. Jemes a pwal makkei: “Ami chon lisou kena, ouse mo sinei pwe ami mi chiechi ngeni ei fonufan, oua chon oput Kot? Iei minne, are emon epwe chiechi ngeni fonufan, iwe, a foralo pwisin i emon chon oput Kot.” (Jemes 4:4) Iwe, ika sia mochen wiliiti chiechien Jiowa, sia silei pwe an Setan we fonufan epwe oputakich.—Jon 15:19; 1 Jon 3:13.
12 Lupwen an Setan we fonufan a u ngenikich, a lamot ach sipwe iotek ngeni Jiowa ren ach sipwe kutta alillis. Tafit a kuna alillis seni Jiowa fan chommong, me a aururukich ren ekkeei kapas: “Ewe SAMOL a chok arap ngeni ir meinisin ekkewe mi kokori i, ngeni ir meinisin ekkewe mi kokori i ren enlet. Epwe apwonueta minne ir ekkewe mi niuokusiti i ra mochen, epwe pwal rong ar pupuchor, o epwe amanaua ir. Ewe SAMOL a chok tutumunu ir meinisin ekkewe mi tongei i; nge epwe nielo ir meinisin ekkewe mi ngau.” (Kol Fel 145:18-20) Ei kol mi fel a pwalo pwe Jiowa a tongeni amanaua emon lupwen a kuna sossot me epwe amanaua noun kewe aramas lupwen a tori ewe “riaffou mi lapalap.” (Pwarata 7:14) Jiowa epwe arap ngenikich ika sia arap ngeni i. Ewe soufos Asaria a makkei fan emmwenien “ngunun Kot”: “Ewe Samol mi Lapalap a etikemi, lupwen oua eti i. Are oua kutta i, oupwe kuna, nge are oua poutala i, epwe poutikemiila.”—2 Kronika 15:1, 2.
Jiowa Epwe Emon Mi Wesewesan Ngenikich
13 Ewe aposel Paul a makkei ussun Moses pwe “a likiitu, usun a chok nennengeni ewe emon sise tongeni nengeni.” (Ipru 11:27) Pwungun pwe Moses ese wesewesen kuna Jiowa. (Ekistos 33:20) Nge Jiowa emon mi wesewesan ngeni Moses. A ussun ita pwe a wesewesen kuna Jiowa. Ussun we chok, a ffatolo an Jop kuna Jiowa ren mesen an luku mwirin an kewe sossot. A kuna pwe Kot emon mi mutata sossotun noun kewe chon angang mi tuppwol nge esap likitiirelo. (Hiop 42:5) A fen makketiu pwe Inok me Noa ra “chiechifengen me Kot.” Ra fori ren ar achocho le apwapwai Kot me alleasochisi i. (Keneses 5:22-24; 6:9, 22; Ipru 11:5, 7) Ika Jiowa emon mi wesewesan ngenikich, ussun chok Jiowa mi wesewesan ngeni Inok, Noa, Jop, me Moses, epwe ‘aiti ngenikich ewe aal mi pwung.’—An Salomon Fos 3:5, 6.
14 Mwen chok ekkewe chon Israel repwe feilong lon ewe Fonu mi Pwonetiu, Moses a awora ei fon: “Oupwe fetalla murin ewe Samol mi Lapalap ami we Kot o meniniti, oupwe apwonueta an kewe alluk o aleasochisi alon, oupwe pwal fel ngeni o fitipacheiti.” (Tuteronomi 13:4) Repwe tapwelo mwirin Jiowa, niuokkusiiti i, alleasochisi i, me fitipacheiti. Emon sou kaeo Paipel a makkei ussun ewe kapas mi affou ngeni “fitpacheiti” pwe “ewe kapas a wewe ngeni eu chiechi mi fokkun pochokkul.” Ewe soumak Kol a makkei: “Ewe SAMOL epwe chiechi ngeni ir ekkewe mi niueiti i, o epwe esinei ngeni ir an we pwon.” (Kol Fel 25:14) Epwe wor ei chiechi mi fokkun auchea lefilach me Jiowa ika i emon mi wesewesan ngenikich me ika ach tongei i a kon watte pwe sise mochen aletipechou i.—Kol Fel 19:9-14.
En Mi Meefi An Jiowa We Tumun?
15 Eu me lein an Setan kewe foffor mi tipatchem sola, ina an efisata ach monuki pwe ach we Kot, Jiowa, a tuttumunu noun kewe chon angang mi tuppwol. King Tafit a fokkun silei ussun an Jiowa tumun pwal mwo nge lupwen a tongeni feiengau watte. Lupwen a tipin umwes mwen King Akish seni ewe telinimw Gath, Tafit a fori ei kol, eu kol mi fel mi ling, a kapachelong ekkeei poraus mi pwarata an luku: “Oupwe etiei le mwareiti ewe SAMOL, o sipwe atekiafengennieta itan we! Ua kutta ewe SAMOL, o a polueniei, a pwal angasaeilo seni ai kewe niuokus meinisin. Ewe chonlangin ewe SAMOL a pwepwellifetalei ekkewe ir mi niueiti i, o a angaserelo. Oupwe chok neni o nengeni pwe ewe SAMOL mi murinno! Mi pwapwa emon mi opelong lon i! Ewe SAMOL a chok arap ngeni chon letipeta, a pwal amanaua ekkewe mi ta lon ngunur. Chommong sokkun riaffou repwe tori emon mi pung; nge ewe SAMOL epwe chok angasalo i senir meinisin.”—Kol Fel 34:3, 4, 7, 8, 18, 19; 1 Samuel 21:10-15.
16 Ka fokkun lukuluk won an Jiowa manaman mi amanauakich? Ka silei ussun ewe tumun mi kawor ren ekkewe chonlang? Ka fen neni me ka fen kuna murinnoon Jiowa? Ineet ka fen pwisin meefi murinnoon Jiowa? Sotun chechchemeni. A fen fis atun om feilo afalafal, lupwen ka fen molululo me a wor eu chok imw lusun me ka meefi pwe kese chuen tongeni sopweilo? Neman ina ewe fansoun ka fen pwapwaeisini om afalafal ngeni chon ena imw. Ka fen chechchemeni om kopwe kilisou ngeni Jiowa pokiten an apochokkuloketa me fan iten ewe feioch ka kuna? (2 Korint 4:7) Iwe nge, eli a weires om chechchemeni och mettoch mi murinno Jiowa a fen fori fan itom. Neman kopwe ekieki ussun met a fen fis lon ewe wiik, lon ewe maram, lon ewe ier, are lap seni ena. Ika a ina ussum, pwata kesap achocho ngeni om kopwe arap ngeni Jiowa me sotun kutta ifa ussun Kot a alisuk me emmwenuk? Ewe aposel Piter a pesekich chon Kraist: “Iei minne, oupwe atipetekisona-kemi-etiu fan poun ewe Kot mi manaman, . . . oupwe iseta won i . . . minne oua aurek ren, pun a fen tongeikemi.” (1 Piter 5:6, 7) Pwungun pwe kopwe ingeiti ren ukuukun an tongeok!—Kol Fel 73:28.
Kukkutta Jiowa
17 Sipwe akkangang ngeni ach sipwe akkamwochu ach chiechioch me Jiowa iteitan. Jises a iotek ngeni Seman: “Iwe, iei ewe manau esemuch, pwe repwe sinei en, ewe emon chok Kot mi enlet, pwal Jises Kraist ewe ka akunooto.” (Jon 17:3) Sipwe akkangang ngeni ach sipwe angei sile ussun Jiowa me ussun Noun we. A lamot ngenikich alillis seni iotek me ngun mi fel ika sipwe weweiti ekkewe sile ussun Kot mi alollon. (1 Korint 2:10; Luk 11:13) A pwal lamot ewe emmwen seni “ewe chon angang mi tuppwel o tipatchem” ren ach sipwe ani ewe mongo lon pekin ngun mi kawor “lon ewe fansoun mi pwung.” (Mattu 24:45, New World Translation) Ren ena chon angang, Jiowa a achema ngenikich pwe sipwe alleani an we Kapas iteiten ran, fiffiti ekkewe mwichen chon Kraist, me fiti ewe angangen afalafala ewe “kapas allim ussun ewe muu” ren letip unus. (Mattu 24:14) Ren ach fori ekkena mettoch, sia kukkutta ach Kot mi tongeikich, Jiowa.
18 Setan a angang weires ren an epwe efisata riaffou mwaal, u ngeni, me osukosuk won noun Jiowa kewe aramas. A sotun le aosukosuka ach kinamwe me ataielo ach uoch mwen mesen Kot. Ese mochen pwe sipwe likiitu le kukkutta ekkewe aramas mi letip wenechar me alisiir ar repwe pekini pekin Jiowa ren ewe popun alongolongun kapwung ussun nemenemen lang me fonufan. Iwe, sipwe uppos lon ach tuppwol ngeni Jiowa, me sipwe lukulukoch pwe Jiowa epwe amanauakich seni ewe emon mi ngau. Ren ach kukkutta emmwen seni an Kot we Kapas me ren ach achocho le angang lon an Kot we mwicheich won fonufan, sia silei pwe Jiowa epwe alisikich fansoun meinisin.—Aisea 41:8-13.
19 Amwo kich meinisin sipwe nukuchar lon ach u ngeni Setan me an kewe foffor mi tipatchem sola, me kukkutta ach Kot mi achengicheng, Jiowa, ewe Kot esap kkuf ren an epwe ‘anukucharakichelo, me apochokkulakichelo.’ (1 Piter 5:8-11) Iei ussun sipwe ‘iseis pwisin kich lon ewe tongen Kot,’ atun sia ‘witiwiti umoumochun ach Samol Jises Kraist ngeni manau esemuch.’—Juta 21.
Ifa Ussun Kopwe Polueni?
• Ifa weween ewe kapas “Tefil,” me ifa ussun fofforun Setan a tipeeu ngeni weween itan?
• Ifa ussun Jiowa a sokko seni ewe Tefil ren ifa ussun a atola chon fonufan?
• Met popun emon epwe etiwa ewe moon kepich ika a mochen arap ngeni Jiowa?
• Met weween ach “fitipacheiti” Jiowa, me ifa ussun sipwe tongeni likiitu lon ach sipwe kukkutta i?
2, 3. (a) Ifa ussun a pwalo weween ewe kapas “Tefil” ren met a fis ngeni Jop? (b) Ifa ussun ewe Paipel a affata pwe Setan a chuen tipi ngeni noun Jiowa kewe chon angang won fonufan?
4, 5. (a) Met Jiowa a kutta won fonufan mi mwaalfesen me met Setan a kutta? (b) Ika sipwe kuna an Kot chen, met sipwe fori?
6. Ifa ussun porausen Tafit a aururukich me ourourakich?
7. Met sokkun aramas Jiowa a kutta, me ifa ussun a lukiireto ngeni i?
8, 9. (a) Met popun kich meinisin sipwe feito ren Jises? (b) Met popun kaworen ewe moon kepich a kon amwarar?
10, 11. (a) Met sipwe fori ika sipwe kutta Jiowa? (b) Epwe ifa ussun ach ekiek ussun an Setan we otot?
12. (a) Ikkefa ekkewe kapas mi aururukich Tafit a makkei? (b) Ifa ewe ourour Jiowa a awora ren ewe soufos Asaria?
13. Ifa ussun sipwe pwaralo pwe Jiowa emon mi wesewesan ngenikich?
14. Ifa weween ach “fitipacheiti” Jiowa?
15, 16. (a) Ifa ussun Kol Fel 34 a affata pwe Jiowa a tongeikich? (b) Met sipwe fori ika a weires ach chechchemeni ekkewe foffor mi murinno Jiowa a fori ngenikich?
17. Met a lamot ika sipwe likiitu le kukkutta Jiowa?
18, 19. (a) Sipwe apposa letipach ren ach sipwe fori met? (b) Ika sia nukuchar lon ach u ngeni ewe Tefil me ika sia kukkutta Jiowa, ifa ussun sipwe feioch?
[Picture on page 15]
Inaamwo ika Jop a riaffou fan an kewe sossot nge, a fen weweiti pwe Jiowa a tongei i
[Pictures on page 16, 17]
Alleaan Paipel iteiten ran, fiffiti ekkewe mwichen chon Kraist, me achocho lon ewe angangen afalafal a achema ngenikich pwe Jiowa a tongeikich