Emmwen Mi Mürinnö fän iten Om Kopwe Emiriti Nöüm Kewe
IEI met Ruth a apasa ussun an äeüin pwopwo: “Ua 19 ier chök me towau seni aramasei kewe. Use mmonletä fän iten wisei kewe mi fö.” Esor mongeian are pwin Ruth kewe. Ina eü popun ese kan ekieki ussun ekkewe wisen inelap. Ia Ruth epwe küna me ie ewe fön me emmwen mi mürinnö?
Esap ina ussun Jan, emön sam a wor nöün kewe rüüemön nge ra fen watte iei. Jan a apasa: “Lupwen pwülüwei a nöünöü, ua lükü pwe upwe fen tufichin föleniöchü nöüm we nge, ua mwittir küna pwe use silei met upwe föri lupwen a wor osukosuk.” Ia ekkewe sam me in ussun chök Ruth me Jan repwe tongeni küna älillis me ie?
Lon ei fansoun, chommong aramas ra kütta älillis lon Internet nge mei mürinnö unusen ewe emmwen me fön mi kawor me ie? Mei wor popun kopwe ekieki ussun ena kapas eis. Iö a awora ewe fön mi kawor lon Internet? Ra kan emiritiöchü nöür kewe? Ese mwääl en ka fokkun tümünüöch ren mettoch meinisin a kkü om famili. Fän ekkoch, ussun chök a pwälo lon ewe pworaus mwen ei, pwe ewe emmwen seni ekkewe sou silelap ese mürinnö. Iwe, ia kopwe kütta me ie emmwen me fön mi mürinnö?
Jiowa Kot ewe popun emmwen mi mürinnö fän iten tümünün semirit pokiten ewe famili ina an we kokkot (Efisus 3:15) Jiowa ewe emön a wesewesen silelap. Lon ewe Paipel, Jiowa a awora fön mi mürinnö me emmwen mi wesewesen älillisöch. (Kölfel 32:6; Aisea 48:17, 18) Nge ewe emmwen esap älisikich ika sise apwönüetä alon.
Ekkewe pworaus mwirin ra pop seni ekkoch sam me in mi sopwöch le ämääraatä semirit mi tongei Kot me mirit. Me ren ekkeei sam me in, ra sopwöch pokiten ar achocho le apwönüetä an Paipel kewe emmwen. Ra lükü pwe ewe emmwen me fön lon Paipel a mürinnö iei, ussun chök a mürinnö me loom.
Awora Om Fansoun
Mei wor rüüemön nöün Catherine kewe. A mwittir apasa pwe ewe fön lon Tuteronomi 6:7 a fokkun älisi i. Iei alon ena wokisin: “Iwe, kopwe achocho le aiti ngeni noum kewe ekei kapas [ekkewe kapasen emmwen lon Paipel], kopwe pwal fos usur lupwen kopwe mot lon imwom pwal lupwen kopwe fetal won al, lupwen kopwe konola pwal lupwen kopwe pwätä.” Catherine a silei pwe epwe wisen awora an fansoun ngeni nöün kewe ika epwe apwönüetä ena fön.
Eli kopwe eäni ewe fos ‘mecheres pwe apasa nge weires pwe föri.’ Mei wor popun ewe sam me in repwe angang fän iten tufichin ewe famili. Iwe, ifa ussun epwe wor ar fansoun watte fän iten nöür kewe? Ei pworaus seni Torlief, emön sam a wor nöün mi watte iei. Ätewe a apasa pwe ewe fön lon Tuteronomi a fokkun lamot. Alon we ika nöüch kewe repwe fitikich ese lifilifil ia sia feilo ie, epwe wor chommong fansoun sipwe pworausfengen. Torlief a erenikich: “Lupwen a wor angang upwe föri lon imwem, nei we a kan älisiei. Aua säifengen lon fansoun asösö me aua pwal möngöfengen.” Ina ewe popun Torlief a apasa “nöüm we ese meefi pireir ren an pwärawu meefian ngenikem ese lifilifil met.”
Iwe nge, met kopwe föri ika ewe alen pworausfengen lefilemi me nöüm kewe a weires? A pwal ina ussun fän ekkoch lupwen ekkewe nau ra wattelo. Ina pwal eü fansoun om awora fansoun fän iten nöüm we epwe älisuk. Pwülüwen Catherine, itan Ken, a chechchemeni met a fis lupwen nöür we nengngin a wiliti säräfö. Ewe nengngin a apasa pwe seman ese aüseling lupwen a fos ngeni. A ina met chommong säräfö ra apasa. Iwe, met Ken a föri? “Ua filatä pwe upwe alapalo ekkewe fansoun aupwe akkarüüemön pwe aupwe tongeni fosfengen ussun meefian me ekiekin kewe, me met a letipengaü ren. Ina met a fokkun älisikem.” (Än Salomon Fos 20:5) Iwe nge, Ken a pwal lükü pwe a sopwöch pokiten a kan wor pworausfengen lefiler me nöün we me mwan. A apasa: “Äm me nei we aua chiechiöch, ina popun ese pireir an epwe fos ngeniei.”
Alon eü pworaus, ekkewe säräfö ra kan apasa pwe ese naf ewe fansoun semer me iner ra fos me kunou rer lap seni an ekkewe sam me in ra apasa pwe ese naf an ekkewe nau fansoun rer. Ina popun kopwe apwönüetä alon ewe emmwen lon Paipel. Kopwe angangfengen me nöüm kewe me kunou me asösö rer lon me lükün imwemi, mwen oupwe onnutolo me lupwen oua pwätä lesossor. Ika mi tufich, repwe fituk ese lifilifil ia kopwe feilo ie. Me ren Tuteronomi 6:7, esor och mettoch epwe tongeni siwili om awora om fansoun ngeni nöüm kewe.
Asukuler Ussun Minne Mi Pwüng Me Mwääl
A ina ussun met Mario a erä: “Tongei nöüm kewe, äkkälleä ngeniir.” Iwe nge, kesap chök achocho ar repwe tipatchemelo. Kopwe pwal älisiir le mirititi minne mi pwüng seni minne mi mwääl. Mario a apasa: “Asukuler ussun ewe Paipel.”
Iei pwal met ewe Paipel a pesei ekkewe sam me in: “Ousap asonga nöümi kewe, nge oupwe älisiir ren än Kraist kewe emirit me fön fän tong.” (Efisus 6:4. Weymouth) Ese kan wor emirit ussun minne mi pwüng me mwääl lon chommong famili ikenäi. Ekkoch ra lükü pwe nöür kewe repwe pwisin filatä minne mi pwüng fän iter lupwen ra watte. Ena ekiek mi pwüng me reom? Ika a lamot möngö mi mürinnö fän iten inisin ekkewe semirit, iwe, epwe pwal lamot emmwen me fön mi mürinnö fän iten tupwuer me letiper. Ika nöüm kewe resap käeö sonuk ussun minne mi pwüng me mwääl, repwe tongeni käeö seni chiener kewe chon sukul, seni ekkewe sense, are seni minne ra katol lon TV me rongorong lon köl.
Ewe Paipel a tongeni älisi sam me in ar repwe asukula nöür kewe le mirititi minne mi pwüng me minne mi mwääl. (2 Timoti 3:16, 17) Jeff, emön elter lon ewe mwichefel a wor rüüemön nöün mi watte. A apasa pwe ewe Paipel epwe fokkun älisi sam me in le emiritiöchü nöür kewe. Alon Jeff: “Nöünöün ewe Paipel epwe älisi semirit ar resap chök silei ekiekin Mama me Papa ussun och mettoch nge repwe pwal silei ekiekin Kot. Äm me pwülüwei aua küna pöchökkülen ewe Paipel woon tupwuen me letipen nöüch kewe. Lupwen a wor ar kewe föfför are ekiek mi mwääl, aua kan kütta eü wokisin lon Paipel mi fich ngeni ewe osukosuk. Iwe, mwirin, aua feilo ia esor aramas ie pwe nöüm we epwe pwisin älleäni ewe wokisin. Fän chommong ewe nau a ekis kechiu, fän ekkoch epwe fokkun kechiu. Aua fokkun mäirü ren ena. Manamanen ekkewe kapas lon Paipel a fokkun lapalap ese lifilifil met aupwe ekiekin föri are apasa.”
Iei met Ipru 4:12 a aweweei: “Pun ewe kapasen Kot mi manau o manaman . . . a pwal tongeni apungu ekkewe ekiek o mochenian letipach.” Ewe pworaus lon Paipel esap chök ekiekin are künaen ekkewe soumak. Ewe Paipel a ngenikich än Kot ekiek ussun minne mi pwüng me mwääl. A ina met a asokkalo ewe pworaus lon Paipel seni ekkewe ekkoch fön me emmwen meinisin. Lupwen kopwe nöünöü ewe Paipel ren om kopwe asukula nöüm kewe, kopwe älisiir le eäni än Kot ekiek. Kopwe tufichin achüngü letipen nöüm kewe pokiten repwe silei pwe met ka erä a feito seni än Kot we Kapas.
Catherine a tipeeü ngeni ena. A apasa: “Lupwen a fokkun watte ewe osukosuk, aua küttafichi älillis seni än Kot we Kapas. Iwe, ina ewe fön me emmwen mi sopwöch!” Kopwe tongeni alapalo om nöünöü ewe Paipel ren om kopwe älisi nöüm kewe ar repwe mirititi minne mi pwüng me minne mi mwääl?
Kopwe Mirit Me Mosonoson
Ewe aposel Paul a kapas ussun pwal eü lapalap a kan älisi ekkewe sam me in. A pesei chienan Chon Kraist: “Ami mosonoson epwe pwapwalo ngeni aramas meinisin.” (Filipai 4:5) Iwe, a fokkun lamot pwe nöüch kewe repwe küna pwe kich aramas mi mirit me mosonoson. Kopwe pwal chechchemeni pwe ena lapalap a pop seni “ewe tipatchem seni won.”—Jemes 3:17.
Iwe, ifa ussun ei mirit me mosonoson a riri ngeni ach emiriti nöüch kewe? Sia mochen äkkälisiir nge sise mochen nemeni ar kewe föfför meinisin. Ren chök awewe iei met Mario, emön Chon Pwäratä Jiowa, a chechchemeni: “Aua kan pesei nöüm kewe ar repwe achocho ngeni papatais, ewe afalafal full time, me pwal ekkoch mettoch lon pekin ngün. Nge aua pwal affata ngeniir pwe repwe pwisin filatä ika repwe föri ekkena mettoch lon ar we fansoun.” Iwe met mwiriloon? Iei, nöür kewe ra akkomwa ewe afalafal ussun ewe kapas allim lon manauer.
A wor ei kapasen öüröür lon ewe Paipel lon ewe puken Kolose 3:21 fän iten ekkewe sam: “Ousap asonga noumi kewe pwe rete apilukingau.” Ina eü wokisin a äkkälisi Catherine. Lupwen emön sam are in a nafangaüen mosonottam, a tongeni mwittir songetä me akkallük ngeni nöün we met epwe föri. Nge Catherine, pwal i emön Chon Pwäratä Jiowa, a apasa pwe sisap kon “eipö ngeni nöüch kewe ussun met chök sia kütta seni pwisin kich.” A pwal apasa: “Kopwe efisi än nöüm kewe pwapwaiti ar angang fän iten Jiowa.”
Iei pwal och än Jeff pworaus mi tongeni älisikich: “Emön chienei a apasa pwe a mäirü ren ükükün ekkewe fansoun epwe apasa aapw lupwen nöün kewe ra tingor. Ra mängaü, me ra meefi pwe semer a chök eriäniir. Ina popun a ereniei pwe upwe kütta ifa ussun upwe tongeni apasa wuu.
Jeff a apasa pwe “ena fön a fokkun aüchea. Aua kan kütta met nöüch kewe repwe tongeni föri ren chiener kewe. Aua ereniir: ‘Oua silei met chienemi epwe föri? Pwata ousap fitiir?’ Are ika nöüm kewe ra tingorekem pwe aupwe föri och mettoch, aupwe achocho ngeni pwal mwo nge lupwen äm mi mölülü. Aua föri ena pwe ausap ekkereniir aapw.” A ina ussun ra pwäralo mirit me mosonoson. Rese tunalo ekkewe kapasen emmwen lon Paipel nge ra achocho ngeni pwüng, kirekiröch, me tipemecheres.
Küna Älillis Seni Fön Mi Aüchea
Lape ngeni nöün ekkeei pwüpwülü ra watte iei me a wor nöün nöür kewe. Ra pwapwa pwe ekkewe kapasen emmwen lon Paipel mi fen älisiir ra pwal älisatä sopwöchün nöür kewe lon pekin sam me in. En kopwe tongeni küna älillis seni ewe fön lon Paipel?
Lupwen Ruth, ewe fefin sia fos ussun me le poputään ei pworaus, a nöünöü, i me pwülüwan we ra meefi pwe esor emön a tongeni älisiir. Nge a wor met epwe älisiir. Mei wor rer ewe emmwen mi mürinnö meinisin seni Kot lon ewe Paipel. Chon Pwäratä Jiowa ra fen föri chommong puk ussun ewe Paipel mi tongeni älisi ekkewe sam me in. Mei wor Nei Puken Porausen Paipel, me Learn From the Great Teacher (Käeö Seni Ewe Sense Mi Lapalap), Questions Young People Ask—Answers That Work (Än Ekkewe Sarafö Kapas Eis Me Pöluan kewe Mi Älillisöch), me The Greatest Man Who Ever Lived (Ewe Mwän Mi Lap Seni Meinisin Mi Fen Manau). Torlief, pwülüwen Ruth, a apasa: “Iei sam me in mi tongeni mwittir küna älillis seni chommong pworaus mi alongolong woon ewe Paipel. Ika repwe alamota ei emmwen, repwe küna älillis mi mürinnö fän iten ewe fansoun nöür kewe ra kükkün tori ra watte.”
[Lios lon pekin taropwe 5]
Ekkewe sam me in mi mirit ra akkota fansoun kukkunou fän iten nöür kewe