En Mi Wesewesen Lükü Pwe Epwe Wor Eü Fansoun Manausefäl?
“Epwe fis ewe manausefal.”—FOFOR 24:15.
“ESOR och mettoch mi wesewesen nüküchar woon ei fönüfan, chilon chök mälo me takises.” Ena kapas, makkeien emön chon Merika mi iteföülo itan Benjamin Franklin lon 1789, iwe, ekkoch ra ingeiti tipatcheman. Iwe nge, chommong aramas rese wenechar lon fansoun kamötiuen takises. A ussun itä sisap tongeni sü seni mälo chök. Esor emön leich epwe tongeni pwisin ngaselo seni. A chök nom le sopwun mesen oukich meinisin. Seol, leenien peiasen aramas meinisin, a ussun chök emön manmwocho, iwe, a ussun itä okochei attongach kewe. (Än Salomon Fos 27:20) Nge ekieki mwo eü pworaus mi tongeni aururukich.
2 A mak lon än Jiowa we Kapas ewe äpilükülük mi enlet, äpilükülükün ewe manausefäl. Esap ina eü chök ttan, iwe, ese fokkun wor och mettoch epwe tongeni pinei än Jiowa apwönüetä ena äpilükülük. Iwe nge, chommong rese weweiti pwe ren ekkoch, rese lükü pwe mälo a chök nom le sopwun meser. Pwata? Pun eü “mwich mi lapalap” ese mak iteiter resap mälo lon “ewe riäfföü mi lapalap,” ewe epwele fis ekiselo chök. (Pwarata 7:9, 10, 14) Repwe manauelo mwirin fän ewe äpilükülükün ar repwe manau tori feilfeilo chök. Ina minne, mälo ese nom le sopwun meser. Pwal och, “ewe amüchülan chon oputan epwe mola, iei mäla.”—1 Korint 15:26.
3 A lamot pwe sipwe wesewesen lükü pworausen ewe manausefäl ussun chök ewe aposel Paul, nge iei alon: “Epwe fis ewe manausefal ren ekkewe mi pung pwal ekkewe rese pung.” (Fofor 24:15) Sipwe pwoppworaus ussun ekkeei ülüngät kapas eis ussun ewe manausefäl. Äeüin, pwata a nüküchar ena äpilükülük? Oruuan, ifa ussun ewe äpilükülükün manausefäl epwe tongeni aururuk? Aülüngätin, ifa ussun ena äpilükülük epwe tongeni emmweni manauom iei chök?
Epwe Wesewesen Wor Eü Fansoun Manausefäl
4 A wor fitu mettoch mi änneta pwe ewe manausefäl epwe wesewesen fis. Äkkäeüin, a ussun eü chüülap lon än Jiowa kokkot. Chechchemeni mwo pwe Setan a paanalong lon tipis aramas, iwe, pwününgaüan, mälo. Ina popun, iei alon Jises ussun Setan: “I eman chon niela aramas seni lepoputän.” (Jon 8:44) Nge Jiowa a pwonei pwe “emön fefin,” weween, an we mwicheich lon läng mi ussun chök pwülüwan, epwe ussun itä nöünatiu “emön mwirimwirin,” iwe, epwe afölü ena “serepenitin lom” woon möküran, weween, epwe ätterielo. (Keneses 3:1-6, 15; Pwarata 12:9, 10; 20:10) Lupwen Jiowa a pwäri an we kokkot ussun ewe Messaia ekis me ekis, a ffatolo pwe sap minne ewe Messaia epwe chök nielo Setan. Nge iei alon ewe Kapasen Kot: “Iei popun pwe Nöün Kot a war an epwe atala än Tefil angang.” (1 Jon 3:8) Ewe mälo mi popu seni ewe tipis sia angei seni Atam, iei äkkäeüin me lein än Setan kewe angang Jiowa epwe atatakkisi ren an nöünöü Jises Kraist. Pokiten ena kokkot, a wenewenen lamot ewe möön kepich Jises a awora me ewe fansoun manausefäl.—Fofor 2:22-24; Rom 6:23.
5 Letipen Jiowa pwe epwe alinga itan we mi pin. Setan a fen pweni iten Kot we me a föratä chommong pworaus mi chofona. A kapas chofona lupwen a apasa pwe Atam me If ‘resap fokun mäla’ ika repwe ochei ewe föün irä mi pin. (Keneses 2:16, 17; 3:4) Iwe mwirin, Setan a föratä ena sokkun kapas chofona, awewe chök ren ewe afalafal mi apasa pwe och sokkun ngün a manau mwirin mäloon inisin aramas. Iwe nge, ren ewe manausefäl, Jiowa epwe pwäri meinisin ekkena pworaus mi chofona. Epwe affata tori feilfeilo chök pwe i chök ewe Chon Seläni me Chon Amanauasefälli aramas.
6 Jiowa a fokkun mwötöresiti an epwe amanauasefälli aramas. Ewe Paipel a affata meefien Jiowa ussun ena. Ren chök awewe, ekieki mwo ei kapas mi fel seni ewe mwän mi tuppwöl itan Jop: “Ika emön mwän mi aümanau epwe mälo, epwe tongeni manausefäl? Üpwe witiwit lon meinisin ränin ai angangen kinrosi, tori ai upwe ngaselo. En kopwe kökkö, iwe, üpwe pölüenuk. Kopwe mwötöresiti angangen poum kana.” (Jop 14:14, 15, NW) Met weween ena kapas?
7 Jop a silei pwe mwirin an mälo, epwe witiwit lon onnutun mälo. An ekiek nge ena fansoun a ussun itä eü “fansoun kinrosi,” weween, epwe ussun itä föfö tori an epwe ngaselo seni. An ekiek nge epwe wesewesen wor eü fansoun ngaselo. Jop a weweiti pwe epwe war ena fansoun. Met popun? Pun a silei meefien Jiowa. Jiowa epwe “mwötöresiti” an epwe künasefälli nöün na chon angang mi tuppwöl. Ewer, Kot a mwötöresiti an epwe amanauasefälli aramas mi pwüng meinisin. Jiowa epwe pwal awora ngeni pwal fitemön ewe äpilükülükün ar repwe manau tori feilfeilo chök lon Paratis woon fönüfan. (Luk 23:43; Jon 5:28, 29) Pokiten a iei letipen Kot pwe epwe apwönüetä ena kokkot, itä iö epwe tongeni pinei i?
8 Ach äpilükülükün küna manau lon mwach kkan a nükücharetiu ren manausefällin Jises. Iei alon Paul lupwen a afalafal lon Atens: “Pun a filätä eu rän epwe apwüngü unusen chon fanüfan meinisin fän pwüng ren eman mwän i a awisa ngeni. A fen alletätä ei ngeni aramas meinisin ren an amanauasefäli ei mwän seni mäla.” (Fofor 17:31) Ekkoch mi aüseling ngeni Paul ra esiita lupwen ra rong ussun pworausen manausefäl. Iwe nge, ekkoch ra wiliti chon lükü. Eli a kkü letiper ar rong pwe a nüküchar ena äpilükülük. Lupwen Jiowa a amanauasefälli Jises, ei manaman a lap seni an kewe manaman meinisin. A amanauatä Nöün we pwe epwe emön ngün mi fokkun pöchökkül. (1 Piter 3:18) Mwirin an manausefäl, än Jises pöchökkül a lap seni an pöchökkül mwen an feitiu fönüfan. Iei Jises esap tongeni mälo me a nampa ruu fän Jiowa lon an pöchökkül, iwe, a tongeni wiseni wis mi fokkun amwarar seni Seman. Ren an nöünöü Jises, Jiowa epwe apwönüetä ewe angangen amanauatä aramas, iwe, repwe manau lon läng are woon fönüfan. Iei alon Jises: “Ngang ewe manausefäl me ewe manau.” (Jon 5:25; 11:25) Ren an amanauasefälli Nöün we, Jiowa a anüküchara ekkena sokkun äpilükülük ren chon tuppwöl meinisin.
9 A wor chon pwäratä ussun manausefällin aramas me a mak ekkena pworaus lon ewe Kapasen Kot. A mak lon Paipel pworaus mi titchik ussun wanimön aramas mi manausefäl woon fönüfan. Sap minne ekkena manaman ra fis le monomon, nge fän chommong a wor chon pwäratä ussur. Jises a amanauasefälli Lasares mwen mesen chon feito woon, nge ätewe a fen mä ükükün ruuanu ran, iwe, ese mwääl chon an famili, chienan kewe, me chon orun kewe ra nom leir. A mmen nüküchar ena pisekin ännet mi affata pwe Jises a titiito seni Kot pwe iwe esap fän eü ekkewe chon oputa Jises ra apasa pwe ese fis. Nge ra rawangaüei ar repwe nielo Jises, nge esap i chök, pwe pwal Lasares! (Jon 11:17-44, 53; 12:9-11) Ewer, sipwe tongeni lükü pwe epwe wesewesen wor eü fansoun manausefäl. Kot a awora ngenikich pworausen ekkewe aramas mi manausefäl loom loom pwe repwe aururukich me apöchökkülatä ach lükü.
Ifa Ussun ewe Äpilükülükün Manausefäl Epwe Tongeni Aururukich
10 A kan watte om ekieki ika met epwe tongeni aururuk pokiten mäloon emön attongom? Eü mettoch mi nüküchar fän iten aururuun letipach, iei än Paipel kewe pworaus ussun manausefällin aramas. Ika sipwe älleäni ekkena pworaus, ekiekifichiir, me wewefichitiir, iwe, epwe lapelo ach ächiföüa ewe äpilükülükün manausefäl. (Rom 15:4) Sap minne ir tutulap chök. Nge ra wesewesen fis ngeni aramas mi ussuch, weween, ra wesewesen manau lon en me an fansoun me pwal lon en me leenian. Sipwe ekis nengeni eü pworaus, pworausen ewe äkkäeüin manausefäl a mak lon Paipel.
11 Ekieki mwo ekkeei mettoch. Ren ekkoch wiik, ewe soufos Elisa emön wasöla lon imwen emön fefin mi mä pwülüwan, emön fin Sarefat, iwe, a nom lon eü ruum woon osun imwan we. Ina eü fansoun watte riäfföü. Ese püng üt fansoun langattam me a wor lengita. Chommong ra kan mämmä. Jiowa a fen nöünöü Elisa pwe epwe föri eü manaman fän iten lüküen ena fefin mi tipetekison. Ir me nöün we ät ra lükünümä pokiten ar echik, iwe, lupwen an epwele itelo ar möngö, Kot a atufichi Elisa pwe epwe föri eü manaman pwe ete it seniir ar pilawa me apura. Iwe nge, a fis eü mettoch mi eriäfföü. Ewe ät a samau, iwe, ese chüen ngasangas. A ifa me watteen letipetaan ena fefin! A fen watte an riäfföü me osupwang pokiten mäloon pwülüwan, nge iei a fen pwal mälo nöün we äläemön. A kon watte letipechoun, ina minne, a tipi ngeni Elisa me an we Kot Jiowa ren minne a fis ngeni! Met ewe soufos epwe föri?
12 Elisa ese apwüngü ewe fefin ren an tipimwääl. Nge iei alon: “Kopwe uwato rei noum we ät.” Mwirin an uweiatä lon ewe ruum asan ewe at mi mä, Elisa a iotek fän chommong pwe epwe manausefäl. Iwe mwirin, Jiowa a föri eü manaman! Ekieki mwo watteen chengelin Elisa lupwen a küna än ewe ät poputä le ngasangas. A suuk apwölün mesan, iwe, a ttinetä mesan kewe. Elisa a watiu ren inan we, iwe, a apasa: “Nengeni, a manau noum we ät.” A sokkolo watteen an pwapwa. Iei alon: “Iei üa silei pwe en eman aramasen Kot, nge alon ewe Samol mi Lapalap ka apasa a let.” (1 King 17:8-24) A fen wenewenen pöchökkületä seni loom an lükü Jiowa me nöün na soufos.
13 Om ekilapei ena sokkun pworaus epwe enletin aururuuk. A mmen ffatöch pwe Jiowa a tongeni akkufu mälo, ewe chon appölüakich! Ekieki mwo ewe fansoun lupwen ewe sokkun chengel ewe fefin mi mä seni pwülüwan a meefi epwe fokkun lapelo ika ekkewe mi mälo repwe manausefäl! Epwe pwal watte ewe chengel lon läng lupwen Jiowa epwe pwapwaesini an epwe ereni Nöün we pwe epwe wisen akkota manausefällin aramas woon unusen fönüfan. (Jon 5:28, 29) Emön attongom a fen mä sonuk? A mmen apwapwa ach silei pwe Jiowa a tongeni amanauasefälli chon mälo, iwe, epwe wesewesen föri ei mettoch!
Om Äpilükülük me Nonnomum lon Ei Fansoun
14 Ifa ussun ewe äpilükülükün manausefäl epwe tongeni kkü manauom lon ei fansoun? Ka tongeni pöchökkülelo seni ena äpilükülük ika epwe toruk fansoun weires, än aramas eriäfföük, are mettoch mi efeiengaü. Setan a mochen an epwe watte om niueiti mälo pwe kopwe tongeni mecheresin likitalo tuppwölüm fän iten om kosap mälo. Chechchemeni mwo pwe iei alon Setan ngeni Jiowa: “Eman aramas epwe fangala meinisin mine a eäni fän iten manauan.” (Hiop 2:4) Ren alon na, Setan a pweni oukich meinisin, pwal en. Ächiöü pwe kosap chüen angang ngeni Kot ika epwe toruk och mettoch mi efeiengaü? Ren om ekilapei äpilükülükün ewe fansoun manausefäl, kopwe tongeni apposa letipom fän iten om kopwe likiitü le föfföri letipen Semom we lon läng.
15 Iei alon Jises: “Oute niuokusiti ir mi nielo inisich, nge rese tongeni nielo ngunuch. Nge oupwe niuokusiti ewe mi tongeni atailo ngunuch me inisich lon Keena.” (Mattu 10:28) Esor popun sipwe niueiti Setan are ekkewe aramas mi nom fän nemenian. A enlet pwe eli ekkoch repwe tongeni eriäfföükich are pwal mwo nge nikichelo. Iwe nge, sap minne esap tongeni molo minne repwe föri ngenikich. Jiowa epwe amoielo feiengaüen nöün kewe chon angang mi tuppwöl, epwe pwal mwo nge amanaueeretä. Mi fichiiti Jiowa chök ach sipwe niueiti, menniniiti, me süföliti. A nom ren i chök ewe manaman, manamanen an epwe angei seni aramas manauer me ar äpilükülükün küna manau lon mwach kkan, ren an atterielo inisiir me manauer lon Keena. Sia pwapwa pun Jiowa ese mochen an epwe fis ngonuk ena. (2 Piter 3:9) Pokiten nöün Kot kewe chon angang ra eäni ewe äpilükülükün manausefäl, iwe, sipwe tongeni lükü pwe a nükünüköch manauach. Ika sipwe tuppwöl, manau esemuch a nom mwach, iwe, esor och mettoch Setan are nöün kewe chon angang repwe tongeni föri pwe repwe pinei senikich ei mettoch.—Kölfel 118:6; Ipru 13:6.
16 Ika sia wesewesen lükü ewe äpilükülükün manausefäl, epwe tongeni siwili ekiekich ussun manauach. Sia mirititi pwe “are sia manau ika mäla, sia nöün ach Samol.” (Rom 14:7, 8) Ina minne, sia kan akkapwönüetä än Paul ei fön lupwen sipwe akkota met epwe akkom lon manauach: “Ousap apirü pomwen fanüfan, nge oupwe mwüt ngeni Kot pwe epwe awilikemi o asöföla unusen letipemi. Mürin oupwe tongeni silei letipen Kot, ren met mi mürina me unusöch, pwal met mi apwapwai i.” (Rom 12:2) Chommong aramas ra kan kitipöppö fän iten ar repwe föri pwisin mochenir me ekiekiir meinisin. Pokiten ar meefi pwe manauer mi mwoch, a ussun itä nge ra umwesin chei pwapwaan fönüfan, me ika a wor ar lamalam, ese tipeeü ngeni ‘letipen Kot, letipan we mi unusöch.’
17 A enlet pwe manauach a mwoch. A “müttir wesila usun chök aia ässila,” neman mwirin 70 are 80 ier. (Kölfel 90:10) Aramas ra kan pwükütä me mwittir morolo ussun chök fetil, ussun chök nurun och mettoch, me ussun chök ach ngasangas. (Kölfel 103:15; 144:3, 4) Nge sap minne ekiekin Kot pwe sipwe määritä ekkoch ier me ekis tipätchemelo, iwe mwirin, inisich epwe apwangapwangelo, iwe, sipwe semmwenilo me mälo. Jiowa a föratä aramas pwe repwe tipeni ar repwe manau tori feilfeilo chök. Ewe Paipel a apasa pwe “a pwal atolonga ekiekin fansoun esemwüch lon letipen aramas.” (Än Salomon Afalafal 3:11) Kot a itä kirikiringaü pokiten an minalong lon letipach ena ekiek, iwe mwirin, a pinei senikich ach sipwe tori? Aapw, ese fokkun pwüng ena pun “Kot mi tong.” (1 Jon 4:8) Epwe äeä ewe fansoun manausefäl fän iten an epwe atoto manau esemuch ngeni aramas mi fen mälo.
18 Pokiten a wor ewe äpilükülükün manausefäl, epwe tongeni nükünüköch manauach lon fansoun mwach. Esor popun ach sipwe lolilen pokiten ach ekiekin äeäfichi meinisin tufichich kewe lon chök ei fansoun. Esor popun ach sipwe äeälo “unusen” ach fansoun me pöchökkül fän iten mettochun ei otot epwele morolo. (1 Korint 7:29-31; 1 Jon 2:17) Sia sokko seni ekkewe esor ar äpilükülük mi enlet pun a nom rech ewe liffang mi amwarar, liffangen ach silei pwe ika sipwe tuppwöl ngeni Jiowa Kot fansoun meinisin, sipwe tongeni mwareiti i me küna pwapwa lon manauach tori feilfeilo chök. Ina minne, sipwe wesewesen mwareiti Jiowa iteiten rän meinisin, pun a anüküchara ewe äpilükülükün manausefäl!
Ifa Ussun Kopwe Pölüeni?
• Epwe itä met meefiach ussun ewe fansoun manausefäl?
• Ikkefa ekkewe pisekin pwäratä mi alleta ewe äpilükülükün manausefäl?
• Ifa ussun ewe äpilükülükün manausefäl epwe tongeni aururuk?
• Ifa ussun ewe äpilükülükün manausefäl epwe tongeni kkü nonnomum?
[Ekkewe kapas eis fan iten ewe lesen]
1. Pwata a ussun itä nge mälo a chök nom le sopwun mesach?
2, 3. (a) Pwata chommong rese weweiti pwe sap minne mälo a chök nom le sopwun mesach? (b) Met sipwe pwoppworaus ussun lon ei lesen?
4. Ifa ussun ewe manausefäl a ussun eü chüülap lon än Jiowa kokkot?
5. Pwata ewe manausefäl epwe alinga iten Jiowa?
6, 7. Ifa meefien Jiowa ussun an amanauasefälli aramas, me pwata sia silei pwe ina meefian?
8. Ifa ussun Jiowa a awora eü minen “alletätä” ach äpilükülük ren mwach kkan?
9. Ifa ussun minne a mak lon Paipel a wesewesen alleta pwe epwe wesewesen wor eü fansoun manausefäl?
10. Met epwe älisikich fän iten ach sipwe küna aururuun letipach seni pworausen än aramas manausefäl lon Paipel?
11, 12. (a) Ifa ewe mettoch mi fokkun eriäfföü ewe fin Sarefat a küna, nge mei fet meefian akkom? (b) Aweweei mwo minne ewe soufos Elisa a tufichin föri fän iten ewe fefin ren än Jiowa manaman.
13. Pwata ewe pworaus ussun än Elisa amanauatä emön ät, nöün emön fefin mi mä seni pwülüwan, epwe tongeni aururukich lon ei fansoun?
14. Ifa ussun ewe äpilükülükün manausefäl epwe tongeni kkü manauom?
15. Ifa ussun alon Jises lon Mattu 10:28 epwe tongeni aururukich lon fansoun mi efeiengaü?
16. Ifa ussun ekiekich ussun ewe fansoun manausefäl a kan nemeni met sia kan akkomwa lon manauach?
17, 18. (a) Ifa ussun a pwal ffatolo lon än Jiowa we Kapas pwe a mwoch manauen aramas, nge met Kot a mochen ach sipwe küna? (b) Met popun sipwe mwareiti Jiowa iteiten rän meinisin?
[Lios lon pekin taropwe 10]
Jop a silei pwe Jiowa a mwötöresiti an epwe amanauasefälli aramas mi pwüng
[Lios lon pekin taropwe 11]
“Nengeni, a manau noum we ät”