“Tümwünüöchükemi Seni Sokkopaten Mochenia Meinisin”
“Pun manauen eman aramas esap longolong won met mi nom ren, inamwo are a fokun pisekisek.”—LUKAS 12:15.
ARAMAS ra ekieki pwe sopwöchün me lükülüköchün manauen emön a longolong woon moni, pisek, iteüöch, peioff mi watte, me famili. Inaamwo ika ekkewe fönü mi wöüöch are wöüngaü chommong aramas ra chök ekilapei ar repwe pisekisek me feffeitä lon pekin aion. Iwe nge, ar pwapwaiti ekkewe mettochun ngün ika mi fen wor a mwittir kisikisitiu.
2 Ina ussun met ewe Paipel a oesini. A apasa: “Fansoun weires epwe waroto lon ekkewe ran le sopolon. Pun aramas repwe tongei pwisin ir, repwe tongei moni, . . . repwe aücheani chok minne repwe pwisin pwapwa ren, nge resap tongei Kot, repwe amwochu pwomen ewe manau mi fich ngeni Kot, nge repwe amam manamanan.” (2 Timoti 3:1-5) Pokiten Chon Kraist ra nonnom lein sokkun aramas iteiten rän, ra küna sossot pwe repwe fiti ar kewe ekiek me nonnomur. Met epwe tongeni älisikich le ü ngeni etipetipaen fönüfan an epwe ‘ofikichilong lon pwisin napanapan’?—Rom 12:2, The New Testament in Modern English, by J. B. Phillips.
3 Jises Kraist ewe “Samolun ach luku o ewe Chon Aunusochulo,” a asukulakich ren eü lesen mi mürinnö ussun ei mettoch. (Ipru 12:2) Eü fansoun lupwen Jises a fos ngeni eü pwiin aramas fän iten ewe fel mi enlet, emön mwän a pökü an pworaus me a tingor: “Sense, kopwe ereni pwii pwe epwe inetifeseni am alemwir.” Jises a awora ekkoch fön mi aüchea ngeni ewe mwän me meinisin ekkena chon aüseling. A eäni kapasen öüröür ussun mochenia me a menlapei ena mettoch ren an nöünöü kapas awewe mi lamot ar repwe ekiek woon. Sipwe fokkun aüselingöch ngeni met Jises a apasa lon ena fansoun me nengeni ifa ussun sipwe tongeni küna feiöch ren ach apwönüetä än fön lon pwisin manauach.—Luk 12:13-21.
Och Tingor Ese Fich
4 Me mwen an ewe mwän pökü än Jises fos, Jises a foffos ngeni nöün kewe chon käeö me pwal ekkoch ren ifa ussun repwe tümünür seni föfförün likotupotup, ar repwe pwora le pwäratä Jises mwen mesen aramas, me ar repwe angei älillis seni ewe ngün mi fel. (Luk 12:1-12) Pwüngün pwe ikkeei ekkewe pworaus mi lamot nöün kewe chon käeö repwe lefareni. Iwe nge, atun Jises a chüen eäni ei afalafal mi achüngü letiper, ätewe a mwittir fosolong me tingorei Jises an epwe älisi lon eü osukosuk lon an famili mi weneiti pisekiir. Iwe nge, mei wor eü lesen mi aüchea sia tongeni käeö seni ei pworaus.
5 Emön a makkei pwe “sorosorun emön aramas a pwäpwälo ren met a ekkekieki atun a rongorong eü afalafal ussun lamalam.” Lupwen Jises a afalafal ussun ekkewe mettochun ngün mi fokkun aüchea, neman ewe mwän a kan ekkekiek woon met epwe tongeni föri pwe epwe angei watteen alemwirian seni pwiin we. Ese ffat lon ewe pworaus ika mei wor an ena mwän pwüng lon ewe osukosuk. Neman a mochen sotun le kütta älillis pokiten Jises emön mi mirit me tipatchem le ataweei än aramas kewe osukosuk. (Aisea 11:3, 4; Mattu 22:16) Nge, ese lifilifil met ena mwän a ekieki, mi chök pwälo seni an na tingor pwe lon alolloonun letipan ese aücheani ekkewe mettochun ngün. A mmen fokkun öch ach sipwe pwal etittina pwisin kich. Awewe chök, atun ekkewe mwich, a mmen mecheres ach sipwe anchang are ekieki met sipwe föri ssärin ewe mwich. Itä ürürün sipwe äüselingöch me ekieki ifa ussun sipwe apwönüetä lon manauach ewe afalafal ren an epwe pöchökkülelo ach ririöch ngeni Jiowa me pwiich kewe Chon Kraist.—Köl Fel 22:22; Mark 4:24.
6 Ese lifilifil ika met a amwökütü ewe mwän an epwe tingorei Jises, nge Jises ese apwönüetä ewe tingor. Jises a chök pölüen ngeni ewe mwan: “Aten, io mi seikieita pwe upwe wisen chon ineti remi?” (Luk 12:14) Met Jises a apasa a kkü och mettoch ekkewe aramas ra fokkun sileiöchü ussun, pun me ren ewe allükün Moses, ekkewe sou-kapwüng lon ekkewe telinimw repwe eäni apwüng woon ekkena sokkun mettoch. (Tuteronomi 16:18-20; 21:15-17; Rut 4:1, 2) Iwe nge, Jises a kon aücheani ekkewe mettoch mi wesewesen lamot watte, an epwe pwäratä ewe enlet ussun ewe mwu me an epwe asukula aramas ussun letipen Kot. (Jon 18:37) Sisap asolapa ach fansoun ren ekkewe mettoch mi lamot kisikis, nge sipwe fen äppirü Jises ren an äeä an fansoun me pöchökkül le afalafala ewe kapas allim me föralo “aramas woon fönü meinisin” pwe repwe chon käeö.—Mattu 24:14; 28:19.
Ti Seni Mochenia
7 Pokiten a tufichin küna alolloonun letipen ewe mwän, Jises a esinna pwe mei wor och ekiek mi mwääl lon an ewe mwän we tingor pwe Jises epwe angolong lon an osukosuk. Ina popun, Jises ese chök likitalo an ewe mwän we tingor nge a awena ngeni famonomolun an we tingor, Jises a apasa: “Oupwe mamasa o tümünüöchükemi ren sokopaten mochenia meinisin pun manauen eman aramas esap longolong won met mi nom ren, inamwo are a fokkun pisekisek.”—Luk 12:15.
8 Mochenia, esap chök itä mochenian moni, are mocheniaiti ekkoch pisek. Me ren ewe puken aweween kapas, a wewe ngeni “mochenia wachemwuk fan iten wöü me pisek are mocheniaiti pisekin emön.” Ei mochenia ese aüküük, a chüen tipemmongeiti pisek inaamwo ika mi fen wor ren nge a chök pwal mochen pisekini. Emön mi mochenia a mut ngeni ewe pisek an epwe lemenalo ekiekin letipan me an mwökütüküt, iwe ewe pisek a wiliti an kot. Nengeni alon Paul pwe a awewefengeni emön aramas mi mochenia me emön chon fel ngeni ululun, iwe, resap alemwiri ewe Mwuun Kot.—Efisus 5:5; Kolose 3:5.
9 Jises a eäni öüröür ussun “sokopaten mochenia meinisin.” Mochenia mi fis lon chommong napanap. Ewe amüchüloon me lon ewe Engol Allük a apasa: “Kosap mocheniaiti imwen chon arum, kosap pwal mochenia ngeni pwülüen chon arum are ngeni nöün chon angang mwän me chon angang fefin, kosap pwal mocheniaiti nöün kow me nöün aas are meinisin mine chon arum a eäni.” (Ekistos 20:17) A masou ewe Paipel ren pworausen aramas mi tupw lon sokkun tipisin mochenia. Setan, i ewe äkkäemönun chon mocheniaiti och mettoch esap an pwe än Jiowa, an we ling, süföl, me pwüngün nemenem. (Pwarata 4:11) If a pwal mocheniaiti ewe pwüngün pwisin nemeni i, iwe, an tupulo a emmwen ngeni aramas meinisin tipis me mälo. (Keneses 3:4-7) Ekkewe timon, ir chon läng rese menemenöch ren “wiser nge ra likitalo wesewesen lenier” pwe repwe chei minne esap ar. (Juta 6; Keneses 6:2) Pwal ekieki mwo ussun Pelaam, Ekan, Keasi, me Jutas Iskariot ekkewe rese meefi menemenöch ren nonnomun manauer, iwe ra mut ngeni mochenia an epwe efisatä ar repwe äeängaüei wiser, iwe ra ngaüelo me ninnilo.
10 A fokkun pwüng än Jises nöünöü ewe ititin kapas “oupwe mamasa” me lepoputään an we kapasen öüröür! Pwata a pwüng? Pun mi mecheres an aramas repwe küna pwe pwal emon a tipemmong are mochenia, nge mi weires ar repwe küna pwe fen ir pwisin ra mochenia. Ewe chon künö Paul a pwal apasa pwe, “mochenia moni, iei ewe popun ingau meinisin.” (1 Timoti 6:9, 10) Ewe chon käeö Jemes a pwal aweweei pwe “mwirin ewe mochenia-ingau a pwopwo, epwe nounatiu tipis.” (Jemes 1:15) Iwe, a pwal chök wewe me än Jises we kapasen fön pwe ‘sipwe mamasa,’ sap ren ach sipwe apwüngü föfförün emön pwe mi mochenia nge sipwe pwisin etittina ika letipach epwe uppos le apwönüetä ewe fon, “tümünüöchükemi seni sokkopaten mochenia meinisin.”
Eü Manau mi Pisekisek
11 Mei pwal wor och popun ach sipwe tümünükich seni mochenia meinisin. Sipwe nengeni met Jises a sopwelo le apasa: “Pun manauen eman aramas esap longolong won met mi nom ren, inaamwo are a fokun pisekisek.” (Luk 12:15) Mei enlet pwe iei och mettoch sipwe ekilapei äkkäeüin lon ei fansoun aramas ra ekieki pwe pwapwa a feito seni pisekisek watte. Ren ekkena kapas, Jises a affataöchü pwe ewe manau mi wenewenen aüchea esap longolong woon chommongun pisek.
12 Eli, ekkoch resap tipeeü ngeni. Ra ekieki pwe wöü epwe efisi pwapwa, kinamwe me aüchean manauen emön. Ina minne ra achocho lon ar angang pwe repwe pisekini chommong pisek ra tipeni. Ra ekieki pwe ena mettoch epwe atoto ngeniir eü sokun manau mi mürinnö. Ren ena esin ekiek, rese liapeni weween alon Jises we.
13 Jises ese kapas ussun pwungun are mwäälin ach sipwe wöüni watteen pisek, nge a apöchökküla pwe “manauen eman aramas esap longolong won met mi nom ren.” Ren ei ititin fos, sia silei pwe ese pwal lamot an epwe chommong pisek fän iten ach sipwe manau. Mi chök lamot an epwe wor ekis möngö, üf, me eü leeni ach sipwe nonnom lon. Ekkewe mi pisekisek ra fen pisekini chommong ekkeei mettoch, me ekkewe mi wöüngaü ra ötüres pwe epwe wor rer minne a lamot ngeni manauer. Nge ese wor sokkofeseniir, ir mi chök wewefengen, pun lupwen repwe mälo, mettoch meinisin ra pisekini rese chüen lamot ngeniir. (Än Salomon Afalafal 9:5, 6) Ina popun, sisap chök kükkütta me chechchei pisek ach sipwe pisekini pwe manauach epwe lamot me aüchea. Epwe ffatolo ei sokkun ekiek lupwen sia etittina met sokkun manau Jises a kapas ussun.
14 Lupwen Jises a apasa pwe “manauen eman aramas esap longolong won met mi nom ren,” ewe kapas a nöünöü fän iten “manau” (kapasen Krik, zo·e’) ese wewe ngeni nonnomun aramas, pwe a wewe ngeni pukun manauen aramas.a Jises a apasa pwe ese lifilifil ika sia pisekisek are wöüngaü, nge esor ach nemenem woon ükükün ttamen manauach. Sisap tongeni silei ika sipwe fen manau lesor me pwonon. Lon an we afalafal woon ewe chuuk, Jises a apasa: “Io leimi epwe tongeni alangattamalo manauan ukukun emwanu ren an aurek?” (Mattu 6:27) Ewe Paipel a affata ngenikich pwe Jiowa chök ewe “puachen manau,” me I chök epwe tongeni ngeni ekkewe mi tuppwöl “ewe manau mi enlet,” are “ewe manau esemuch,” lon läng are woon fönüfan.—Kölfel 36:9; 1 Timoti 6:12, 19.
15 Alon Jises a pwäri mecheresin an aramas repwe wewengaüeiti are ekiek-mwääl ussun manau. Ese lifilifil ika ir mi pisekisek are wöüngaü, nge aramas meinisin rese unusöch, iwe, lo, lo, lo, repwe sopwolo. Moses a apasa: “Ekkewe ierin am manau mi fiik, are, pokiten chok am pochokkul, walik; nge am ier meinisin ra ur ren angang o riaffou; ra muttir feilo, o am aua asilo.” (Kölfel 90:10; Hiop 14:1, 2; 1 Piter 1:24) Ina popun, ika aramas rese ämääraatä ar chiechiöch me Kot, repwe kan eäni ei sokkun ekiek, “Sipwe chok momongo o ukkun, pun leesor sipwe malo.” (1 Korint 15:32) Ekkoch ra meefi pwe manau mi chök mwittir muchulo me ur ren aürek, ina popun, ra achocho le kütta wöüür pwe repwe meefi lükülüköch. Eli ra meefi pwe ar pisekini chommong pisek epwe alükülüküöchu manauer. Ina popun, ra fokkun akkangang weires fän iten ar repwe achukuchukatä pisekir, pun ra mwäälilo le ekieki pwe epwe atoto rer pwapwa me lükülüköch.—Kölfel 49:6, 11, 12.
Manau mi Lükülüköch lon Mwach Kkan
16 Eli mei pwüng pwe chommongun möngö, uf, imw, me pisek repwe tongeni amecheresi me alangattama manauen emön pun epwe tufichin kütta safei are tümün mi mürinnö seni pioing. Iwe nge, ren enletin, ena sokkun manau mi wenewenen aüchea me lükülüköch? Ewe manau mi aüchea ese longolong woon ttamen ierin emön are chukutään pisek mi nom ren. Ewe aposel Paul a eäni öüröür ussun feiengaüen emön mi eäni lükülük woon ekkena mettoch. A mak ngeni Timoti: “Iwe kopwe fonou ekkewe aramas mi pisekisek lon ei fonufan pwe resap lamalam tekia, o rete apilukuluku pisek chok mi epwe morelo; nge repwe apilukuluku ewe Kot mi chok fafang ngenikich mettoch meinisin pwe sipwe pwapwa ren.”—1 Timoti 6:17.
17 Esap eü alen tipatchem än emön epwe eäni lükülük woon pisek pun ir ‘repwe morelo.’ Jop emön mi wöüöch, nge lupwen osukosuk watte mi weiweitä a tori, wöün kewe meinisin ra mwittir morolo, iwe, resap chuen tongeni älisi i. Än Jop ririöch mi pöchökkül ngeni Kot a fen alikiitü i fan ekkewe sossot me riäfföü. (Hiop 1:1, 3, 20-22) Eperiam ese mut ngeni watteen pisekin kewe ar repwe eppeti i le etiwa ewe ökünö mi weires seni Jiowa me a küna feiöch ren an wiliti “semen chomong ainang.” (Keneses 12:1, 4; 17:4-6) A mmen öch ach sipwe äppirü Jop me Eperiam pwal ekkewe ekkoch. Ese lifilifil ika kich säräfö are chinnap, a lamot ach sipwe etittina pwisin kich ren met sia äpilükülükü me met a wesewesen lamot lon manauach.—Efisus 5:10; Filipai 1:10.
18 A mmen lamot eü asukul mi aüchea än Jises kewe kapas ussun mochenia me ewe sokkun ekiek mi pwüng sipwe eäni ussun manauach. Iwe nge, mei pwal wor och lesen Jises a ekiekin asukula aramas, ina popun a sopweilo le apworausa eü kapas awewe ussun emön mwän mi puch. Ifa ussun ena kapas awewe epwe weneiti manauach ikenäi me ifa ewe lesen sipwe tongeni käeö seni? Ewe lesen epwe tapweto mwirin epwe pölüeni ekkena kapas eis.
[Footnote]
a Mei pwal wor eü kapasen Krik ra nounou fän iten ewe kapas “manau”, ina bio’s. Me ren ewe Vine’s Expository Dictionary of Old and New Testament Words, ena kapas bio’s a wewe ngeni “ttammen manau,” me “nonnomun manau,” me “napanapen manau.”
Ifa Ussun Kopwe Pölüeni?
• Met sipwe tongeni käeö seni än Jises ese apwönüetä an ewe mwän we tingor?
• Pwata sipwe tümünükich seni mochenia me ifa ussun sipwe föri?
• Met popun manauen emön ese longolong woon ekkewe pisek mi nom ren?
• Ifa ewe mettoch epwe enletin atoto ewe sokkun manau mi wor lamotan me lükülüköch?
[Study Questions]
1, 2. (a) Met om nennengeni ussun ekiekin aramas me ekkewe mettoch ra achocho ngeni ikenäi? (b) Ifa ussun epwe tongeni kkü kich ekkena napanap?
3. Menni fön Jises a awora ach sipwe ekilapei iei?
4. Pwata ese fich än ewe mwän fosolong atun Jises a afalafal?
5. An ewe mwän tingor a pwäratä met ussun i?
6. Pwata Jises ese mochen apwönüetä met ewe mwän a tingor?
7. Met Jises a küna pwe ina alolloonun masouen an ewe mwän we kapas?
8. Met weween mochenia me mi tongeni emmwen ngeni met?
9. Lon menni napanap sokkun mochenia meinisin a pwälo? Aweweei ekkoch.
10. Ifa ussun ach ‘sipwe mamasa’ ussun met Jises a eäni fön?
11, 12. (a) Ifa än Jises kapasen öüröür ussun mochenia? (b) Pwata a lamot ach sipwe apwönüetä alon Jises we?
13. Ifa ewe ekiek mürinnö sipwe eäni ussun manau me ekkewe pisek mi nom ren aramas?
14. Met sipwe tongeni käeö seni ewe kapas a nöünöü fan iten “manau” mi mak lon Paipel?
15. Pwata chommong ra eäni äpilükülük woon pisek?
16. Manau mi aüchea ese longolong woon met?
17, 18. (a) Iö kewe ra isetiu eü leenien äppirü mi mürinnö ren ar eäni ekiek pwüng ussun pisek? (b) Ifa än Jises we awewe sipwe käeö lon ewe lesen mwirin?
[Picture on page 9]
Ifa ussun Eperiam a eäni ekiek mi pwüng ussun pisekin kewe?
[Picture on page 10]
Pwata Jises ese apwönüetä an emon mwän we tingor?
[Pictures on page 10]
Mochenia a tongeni emmwen ngeni feiengaü watte