Än Jiowa Pölüweni Emön Mi Iotek Ngeni Fän Tinikken
“Fän iten än aramas repwe silei pwe en, ewe mi iteni Jiowa, en chök ewe mi Tekia seni meinisin woon unusen fönüfan.”—KÖLFEL 83:18, NW.
1, 2. Met meefien chommong aramas atun ra kerän käeö ussun iten Kot we? Menni kapas eis sipwe tongeni eäni?
FITE ier loom, emön fefin a fokkun osukosuk ren mäloon ekkoch semirit lon eü kkar lon sopwun we. I emön chon Katolik, a tingorei ewe patere lon sopwun we pwe epwe älisi, nge ätewe ese fokkun mochen fos ngeni. Ina minne, a iotek ngeni Kot: “Ua lükuk . . . . nge use sissileok. Kese mochen kopwe älisiei pwe upwe sileok!” Ekiselo chök mwirin, Chon Pwäratä Jiowa ra chuuri, iwe, ra aururu me älisi pwe epwe silei Kot. Iei eü me lein ekkewe chommong mettoch ra äiti ngeni, pwe Kot mei wor itan, itan Jiowa. A fokkun chchüng letipan ren an silei itan Jiowa. A apasa, “Mwa met, nge iei i ewe Kot üa fokkun mochen silei ussun seni chök me lekükküni!”
2 A ina ussun meefien chommong atun ra silei pwe mei wor iten Kot. Fän chommong, ra kerän küna iten Jiowa we atun ra älleani Kölfel 83:18. Iei itiitin ena wokisin lon ewe Paipel itan New World Translation: “Fän iten än aramas repwe silei pwe en, ewe mi iteni Jiowa, en chök ewe mi Tekia seni meinisin woon unusen fönüfan.” Nge, ka fen ekieki ika met popun a mak Kölfel 83? Met sokkun mettoch epwe eriäni aramas meinisin ar repwe weweiti pwe Jiowa ewe emön chök Kot mi enlet? Menni lesen a mak lon ena kölfel fän itach ikenäi? Sipwe käeö pölüwen ekkena kapas eis lon ei lesen.a
Eü Rawangaü Ngeni Nöün Jiowa kewe Aramas
3, 4. Iö a wisen makkei Kölfel 83? Ifa ewe efeiengaü a kapas ussun?
3 Me ren itelapen Kölfel 83, iei “echö än Asaf köl.” Neman ewe chon makkei ena köl, i mwirimwirin ewe chon Lifai itan Asaf, emön sou ettik mi iteföülo atun nemenemen King Tafit. Lon ena kölfel, ewe chon makkei a tingorei Jiowa pwe epwe atekiatääi an pwüüng le nemenem me esilefeili itan we. Neman a mak ena köl mwirin mäloon Salomon. Pwata? Pun le atun nemenemen Tafit me Salomon, ewe kingen Tair ese oput Israel. Nge lupwen a mak Kölfel 83, chon Tair ra ü ngeni Israel me ra peni chon koputan.
4 Ewe chon makkei ei kölfel a makkei iten engol mwu mi rawangaü pwe repwe arosalo nöün Kot kewe aramas. Ekkena mwu ra pwelli Israel, me iei tetteliir: “Ekewe chon Etom me ekewe mwirimwirin Ismael, ekewe chon Moap me ekewe mwirimwirin Hakar, ekewe chon Kepal, chon Amon me chon Amalek, ekewe chon Filistia me chokewe mi imweimw lon ewe telinimw Tirus, pwal ekewe chon Asiria ra choniir.” (Kölf. 83:6-8) Pworausen menni uruwo a mak lon ena kölfel? Ekkoch ra apasa pwe ena kölfel a kapas ussun än ekkoch mwu maunei Israel lon fansoun Jehosafat, nge iter Amon, Moap, me ekkoch chon Meun. (2 Kron. 20:1-26) Pwal ekkoch ra lükü pwe a kapas ussun än Israel küna koput seni chon orur kewe lon unusen uruwoon meinisin.
5. Ifa ussun Kölfel 83 epwe tongeni älisi Chon Kraist ikenäi?
5 Nge meit ika ina meefier, nge a ffat pwe ena köl a mak fän emmwenien Jiowa Kot lupwen nöün kewe aramas repwele feiengaü. Ena köl a pwal tongeni apöchökküla nöün Kot kewe aramas ikenäi pun fän chommong lon unusen uruwoor, a wor chon koputer mi achocho le aroseerelo. Iwe, epwe pwal wesewesen apöchökkülakich lon mwachkkan lupwen Kok seni Makok epwe achufengenni chon pelian kewe pwe repwe säingooni ar sotuni le arosalo meinisin mi fel ngeni Kot lon ngün me enlet.—Älleani Isikiel 38:2, 8, 9, 16.
Met A Äkkäeüin Lamot ngeni ewe Chon Makkei ei Kölfel
6, 7. (a) Met ewe chon makkei kölfel a ioteki le poputään Kölfel 83? (b) Met a kon lamot ngeni ewe chon makkei ei kölfel?
6 Nengeni mwo meefien ewe chon makkei kölfel lon an iotek: “Ai Kot, kosap fanafanala, ai Kot, kosap mosonoson ika asösö. Pun nengeni, chon ü ngonuk ra akürang, nge chokewe mi oputok ra achimwätä mökürer. Ra rawangauei noum aramas fän atuputup. . . Ewer, ra tipeeufengen le rawangau. Ra föri eu pwonen atipeeufengen pwe repwe ü ngonuk.”—Kölf. 83:1-3, 5.
7 Met a äkkäeüin lamot ngeni ewe chon makkei ei kölfel? Pwüngün pwe neman a fokkun lolileniesini pwisin manauan me an we famili. Iwe nge, lon an iotek, a kon äkkäeüin lolileniesini än ekkewe mwu aitengaua iten Jiowa we me ar ekiekin arosalo nöün kewe aramas mi iteit seni itan. Amwo epwe pwal ina ussun ekiekich meinisin atun ach sipwe likiitü lon ekkeei rän mi weires, ränin le sopwoloon ei otot minen loom.—Älleani Mattu 6:9, 10.
8. Met popun ekkewe mwu ra rawangaü ngeni Israel?
8 Iei alon chon koputen Israel me ren ewe chon makkei kölfel: “Ou etto, ousipwe aroserela pwe resap chüen eu mwü, esap pwal wor eman epwe chüen chechemeni Israel.” (Kölf. 83:4) A ifa me watteen koputen nöün Kot kewe aramas me ren ekkena mwu! Nge a pwal wor och popun ra rawangaü. Ra mocheniaiti fönüen Israel, me ra eäni ei kapasen sikäsini: “Ousipwe angei fän itach ekewe fanüen Kot pwe sipwe fanüeni.” (Kölf. 83:12) A fen fis ena mettoch lon ach ei fansoun? Ewer!
“Leniom we mi Pin”
9, 10. (a) Lon fansoun loom, ifa än Kot we leeni mi pin? (b) Ikkefa ekkewe feiöch ewe lusun mi kepit me ekkewe “pwal ekkoch siip” ra pwapwaesini?
9 Lon fansoun loom loom, ewe Fönü mi Pwon a iteni leenien Kot we mi pin. Chechchemeni mwo ewe kölün win ekkewe chon Israel ra kölü mwirin ar ra ngaselo seni Isip: “Lon om tong ellet ka emweni ekewe aramas ka amanaueer, ka emwenirela ren om pöchökül ngeni leniom mi pin.” (Eks. 15:13) Mwirin, lon ena ‘leeni mi pin,’ a wor eü imwen fel fiti fengen me eü mwichen samol-fel me ewe iolap, Jerusalem. A pwal wor eü tettelin king seni mwirimwirin Tafit kewe mi mommot woon än Jiowa we leenien motun nemenem. (1 Kron. 29:23) Ina ewe popun Jises a eita ngeni Jerusalem “telinimwen ewe king mi lapalap.”—Mt. 5:35.
10 Nge ifa ussun ach ei fansoun? Lon ewe ier 33, eü mineföön mwu, “ewe Israelin Kot,” a poputä. (Kal. 6:16) Ena mwu a wewe ngeni pwiin Jises kewe mi kepit, ra föri ewe angang ewe mwuun Israel loom ese tongeni apwönüetä, weween, ar repwe wisen pwäratä iten Kot we. (Ais. 43:10; 1 Pit. 2:9) Jiowa a pwon ngeniir ewe chök pwon a eäni ngeni ekkewe chon Israel loom: “Ngang üpwe ar Kot, nge ir repwe nei aramas.” (2 Kor. 6:16; Lif. 26:12) Lon 1919, Jiowa a atolonga lusun ewe “Israelin Kot” lon eü kokkot mi sokkolo aücheaan. Lon ena fansoun, ra ussun itä fönüeni eü “fönü,” weween, eü leeni lon kapas awewe, ikewe repwe föri och sokkun angang mi fel, nge a kapachelong ar pwapwaesini feiöchün ar ririöch ngeni Jiowa. (Ais. 66:8) Mwirin 1930, fite million “pwal ekkoch siip” ra fiffitiir. (Jon 10:16) Pwapwaan me uwaöchün angangen Chon Kraist lon ach ei fansoun a fokkun ännetatä pwe a pwüng än Jiowa nemenem. (Älleani Kölfel 91:1, 2.) Ena mettoch a fokkun asonga Setan!
11. Met ekkewe chon oput Kot ra äkkäeüin achocho ngeni?
11 Lon unusen ei fansoun sopwoloon, Setan a aranga pelian kewe woon fönüfan ar repwe ü ngeni ekkewe lusun mi kepit me chiechier kewe pwal ekkoch siip. A fen fis ena lon chommong fönüen Iurop fän mwuun Hitler me mwuun Komunis. A pwal fis lon chommong fönü, iwe, epwe pwal fissefäl, äkkäeüin, le atun än Kok seni Makok säingoon maun. Lon ena atun, chon ü ngeni nöün Jiowa kewe aramas repwe angeimwäälli fönüer me pisekiir, ussun met chon koputer me loom ra föri. Iwe nge, Setan a äkkäeüin achocho le aparasa ach mwicheich pwe epwe morolo itach we “Chon Pwäratä Jiowa.” Iwe, met Jiowa epwe föri lupwen repwe ü ngeni an pwüüng le nemenem? Ekiekisefälli alon ewe chon makkei kölfel.
Pworaus mi Affata Pwe Jiowa Epwe Win lon Maun
12-14. Me ren ewe chon makkei kölfel, ifa pworausen ruu fansoun Jiowa a akkufu ekkewe mwichen sounfiu mi watte arap ngeni ewe telinimw Mekito?
12 Ewe chon makkei kölfel a fokkun lükü än Jiowa tufichin efitikokooi rawangaüen ekkewe mwu mi oput nöün kewe aramas. A achufengenni pworausen ruu fansoun atun Israel a akkufu chon koputan arap ngeni ewe telinimwen loom loom itan Mekito. Lon fansoun pwichikkar, a mwor ewe chanpupu Kison, iwe, a pwä epin. Lon fansoun patapat, mwirin an a püng rän, ewe chanpupu a pwu lemoolun ena chuukun Mekito. Neman, ina popun ewe chanpupu a pwal iteni “ekewe kolukun Mekito.”—Souk. 4:13; 5:19.
13 Ina epwe engol mail pekiloon Mekito, a wor ewe chuuk itan More. Lon fansoun ewe Sou Kapwüng Kition, sounfiun Mitian, Amalek, me fönüen öötiu ra mumufengen ikewe ie pwe repwe maun. (Souk. 7:1, 12) Ülüpükü chök nöün Kition kewe sounfiu, nge ren älillisin Jiowa, ra akkufu ena mwichen sounfiu mi watte. Ifa ussun? Fän än Kot emmwen, ra pwelli leenien chon koputer lepwin, iwe, ra kamwöch rume nge ra aopa töön lon. Fän än Kition emmwen, nöün kewe sounfiu ra amökkü ekkewe rume, iwe, a pwä ngeten ekkewe töön. Ra pwal ettiki nöür kewe rappwa me püchörütä, “Ewe ketilas fän iten [Jiowa], pwal fän iten Kition!” Ra kon fitikokokkis ekkewe sounfiu, me ra poputä le pwisin nifengennir. Ekkewe rese ninniilo ra sülo pekiloon ewe Chanpupu Jortan. Lon ena atun, pwal fitemön chon Israel ra chei chon koputer. Kapachelapen ekkewe sounfiu mi ninniilo, 120,000.—Souk. 7:19-25; 8:10.
14 Ina epwe rüänü mail pekiloon ewe chuuk More, peppeloon Mekito, a wor eü chuuk itan Tapor. Me ikewe ie, ewe Sou Kapwüng Parak a amwichafengenni 10,000 sounfiun Israel pwe repwe maun ngeni än Japin we mwichen sounfiu. Japin, i ewe kingen Hasor, eü fönüen Kanaan, nge nöün kana sounfiu ra nom fän nemenien nöün we meilapen sounfiu itan Sisera. A wor tiupükü wään Sisera wokenen maun mi för seni mechä, nge woon wiiler a pachetä mechä mi ussun chök saar. Lupwen ekkewe sounfiun Israel mi osupwangen pisekin maun ra mumufengen woon Chuukun Tapor, än Sisera we mwichen sounfiu ra sonolo pwe repwe ssälong lon ewe lemoolun chuk. Iwe, Jiowa “a eniwa Sisera me nöün sounfiu meinisin mi wawa woken.” Neman, a püng rän, pwe ekkewe woken ra mwolo lon pwakak pokiten pwuun ewe chanpupu Kison. Ekkewe chon Israel ra nielo unusen ewe mwichen sounfiu.—Souk. 4:13-16; 5:19-21.
15. (a) Lon än ewe chon makkei kölfel iotek, a tingor pwe Jiowa epwe fet? (b) Iten än Kot säingoon maun a ächchema ngenikich ussun met?
15 Ewe chon makkei kölfel a tingorei Jiowa pwe epwe pwal ina chök föfförün ngeni ekkewe mwu mi ekiekin arosalo Israel lon ränin we. A iotek: “Kopwe föri ngeniir usun mine ka föri ngeni chon Mitian, usun mine ka föri ngeni Sisera me Japin arun ewe chanpupu Kison. Ir ra ninnila me Entor, inisir a usun chök kiten mongö won pwül.” (Kölf. 83:9, 10) A fokkun lamot pwe än Kot säingoon maun ngeni än Setan otot a iteni Armaketon (weween lon fosun Ipru, “Chukun Mekito”). Ena it a ächchema ngenikich ussun ekkewe maun mi watte ra fis arap ngeni Mekito. Än Jiowa akkufu ekkewe mwu lon fansoun loom loom, eü minen anükünük ngenikich pwe epwe fokkun win lon ewe maun itan Armaketon.—Pwär. 16:13-16.
Ikkiotek pwe epwe Ffatolo än Jiowa Pwüüng le Nemenem
16. Lon ei fansoun, ifa ussun chon ü ngeni Jiowa ra fen ‘säw’?
16 Lon meinisin ekkeei “ranin le sopwolon,” Jiowa a fen pinei än chon koputan sotuni le arosalo nöün kewe aramas. (2 Tim. 3:1) Ina popun, chon koputer ra säw. Kölfel 83:16 a oesini ena pwe iei alon: “Kopwe atoto wor säw, pwe repwe [kükkütta itom], ai Samol mi Lapalap,” Jiowa. Lon chommong fönü, ese fokkun pwönütä ekiekin chon ü ngeni Chon Pwäratä Jiowa lupwen ra sotuni le aükatiu ar angang. Lon ekkena fönü, üpposun me likitüün chon fel ngeni ewe emön chök Kot mi enlet a ussun och minen pwäratä ngeni aramas mi wenechar letiper, iwe, chommong ra ‘kükkütta iten Jiowa.’ Lon ekkoch fönü, ikewe Chon Pwäratä Jiowa ra fen piin küna me loom watteen riäfföü ie, iei a wor fitu kit are fitepükü ngeröü chon mwareiti Jiowa mi pwapwa. A ifa me winnen Jiowa! Nge, a ifa me asäwen chon koputan kewe!—Älleani Jeremaia 1:19.
17. Menni kefil a nom lesopwun mesen chon ü ngeni Jiowa? Ekiselo chök, menni iotek sipwe chechchemeni?
17 Sia fokkun silei pwe esaamwo wes föfförün chon eriäfföükich. Sia chüen chök akkafalafala ewe kapas allim, pwal mwo nge ngeni chon ü ngenikich. (Mt. 24:14, 21) Iwe nge, epwele muchulo ewe fansoun fän iten ar repwe tufichin aier me küna amanau. Piniloon iten Jiowa we a kon lamot seni amanauen aramas. (Älleani Isikiel 38:23.) Lupwen ekkewe mwu woon unusen fönüfan repwe chufengen pwe repwe sotuni le arosalo nöün Kot kewe aramas, sipwe chechchemeni iotekin ewe chon makkei kölfel: “Amwo repwe säw o nom lon niuokus watte tori feilfeilachök. Amwo repwe mäla lon itengau.”—Kölf. 83:17.
18, 19. (a) Met a nom lesopwun mesen chon ü ngeni än Jiowa nemenem? (b) Met sipwe föri pokiten a arapoto fansoun an epwe wesewesen ffatolo pwe a pwüng än Jiowa nemenem?
18 Ekkewe mi tipeförea mi ü ngeni än Jiowa nemenem repwele säw. Än Kot Kapas a affata pwe chokkana repwe ninniilo lon Armaketon pokiten ar “rese alleasochisi ewe kapas allim,” weween, repwe “poutmwalilo esemuch.” (2 Tes. 1:7-9) Ar ninniilo me pwal amanauen ekkewe mi enletin fel ngeni Jiowa epwe affataöchü pwe Jiowa ewe emön chök Kot mi enlet. Lon ewe fönüfan sefö, aramas resap tongeni mönüki winnen Jiowa lon ena maun mi lapalap. Chokkewe mi liwinsefällito lon “ewe manausefal ren ekkewe mi pung pwal ekkewe rese pung” repwe silei ussun än Jiowa we föfför mi fokkun lapalap. (Föfför 24:15) Lon ewe fönüfan sefö, repwe küna pisekin ännet mi nüküchar fän iten miritin ar repwe manau fän än Jiowa nemenem. Iwe, ekkewe mi mosonoson leir repwe mwittir lükü pwe Jiowa ewe emön chök Kot mi enlet.
19 A ifa me amwararen ekkewe mettoch Semach we mi tong lon läng a fen ammolnatä lon mwachkkan ren chokkewe mi fel ngeni! Letipom ese kan amwökütuk om kopwe iotek pwe ekiselo chök, Jiowa epwe pölüweni än ewe chon makkei kölfel iotek: “Amwo [chon oputok] repwe mäla lon itengau. Iwe, repwe silei pwe en ewe mi iteni [Jiowa], en chök ewe mi Unusen Tekia won unusen fanüfan”?—Kölf. 83:17, 18.
[Footnote]
a Mwen om kopwe käeö ei lesen, epwe mürinnö kopwe akkomw älleani Kölfel 83 pwe kopwe silei masouan.
Ka Tongeni Aweweei?
• Ifa ewe mettoch mi efeiengaü a tori Israel lupwen an a mak Kölfel 83?
• Met a äkkäeüin lamot ngeni ewe chon makkei Kölfel 83?
• Iö kewe Setan a äkkäeüin oput lon ach ei fansoun?
• Ekiselo chök, ifa ussun Jiowa epwe pölüweni ewe iotek lon Kölfel 83:18?
[Sasing lón pekin taropwe 19]
Ifa ussun ekkewe maun mi fis arap ngeni Mekito me loom ra weneiti ach äpilükülük fän iten mwachkkan?
Ewe Chanpupu Kison
Haroset
Chuukun Karmel
Lemoolun Jesreel
Mekito
Taanak
Chuukun Kilpoa
Chanütuun Arot
More
En-tor
Chuukun Tapor
Setin Kalili
Chanpupu Jortan
[Sasing lón pekin taropwe 16]
Met a amwökütü emön chon makkei kölfel an epwe makkei eü iotek seni wenecharen letipan?