Watchtower ONLINE LIBRARY
Watchtower
ONLINE LIBRARY
Chuuk
  • PAIPEL
  • PUK
  • MEETINGS
  • Manau Lon ‘Ranin Jiowa We’
    Ewe Leenien Mas—1998 | January 1
    • la ekkewe aramas tekia meinisin seni Juta. Mwirin a alusawu foun mesen Setekia o foti ngeni selimacha, pwe epwe uweela Papilon. Iwe, ekkewe chon Papilon ra kenala ewe imwen king me imwen ekkewe aramas, ra pwal ataietiu tittin Jerusalem. Murin, Nepusaratan ewe meilapen chon tumwunu ewe king a uweela Papilon ekkewe lusun aramas mi chuen nom lon ewe telinimw fiti chokewe mi su ngeni me mwan.”​—Jeremaia 39:6-9.

      13. Io kewe ra manau lon ewe ranin Jiowa lon 607 B.C.E., iwe, pwata?

      13 Eu ran mi fokkun aniuokkus! Iwe nge, ekkoch aramas mi alleasochisi Jiowa ra nonnom lein ir kewe mi ngaselo seni ena kapwung. A kapachelong ekkewe chon Rekap, sap ir chon Israel, mi sokkolo seni chon Juta pun ir mi tipetekison me alleasochis. A pwal manau ewe atelipich mi tuppwol itan Epet-melek, atewe mi fen efieta Jeremiah seni malo lon eu chonuttu, me pwal Paruk, noun Jeremiah we chon mak mi tuppwol. (Jeremaia 35:18, 19; 38:7-13; 39:15-18; 45:1-5) Jiowa a apasa ngeni ena esin aramas: “Ngang ua silei minne ua ekieki ngenikemi. Ua ekieki feiochumi, nge sap feiengauemi, pwe upwe ngenikemi eu fansounoch me apilukuluk.” Ena pwon a ekis pwonueta lon 539 B.C.E. lupwen atewe mi pworaiti Papilon, King Sairus, a angasalo ekkewe chon Jus mi niuokkusiti Kot, iwe, ra liwiniti Jerusalem pwe repwe ausefallieta ewe telinimw pwal ewe imwenfel. Ikenai ir kewe mi tou seni lamalamen Papilon me liwiniti ar fel ngeni Jiowa mi limelimoch repwe pwal tongeni apilukulukuni kinamwe mi lingoch lon an Jiowa we Paratis epwe fissefal.​—Jeremaia 29:11; Kol Fel 37:34; Pwarata 18:2, 4.

      Ewe “Riaffou mi Lapalap” lon ewe Aeuin Senturi

      14. Pwata Jiowa a unusen poutalo Israel?

      14 Iei sipwe ekieki usun minne a fis lon ewe aeuin senturi C.E. Lon na fansoun ekkewe chon Jus mi liwinsefal ra fen kulsefal seni fel mi enlet. Jiowa a tinatiu noun we Alaemon ngeni fonufan pwe epwe wiliti noun we mi Kepit, are Messaia. Lefilen ekkewe ier 29 me 33 C.E., Jises a afalafal lon ewe fonuen Israel, a era: “Oupwe aier, ami kana aramas, pun muun lang a arapoto.” (Mattu 4:17) Pwal eu, a ionifengenni me asukula chon kaeo pwe repwe eti le afalafala ewe kapas allim usun ewe Muu. Met ekkewe sou nemenemen Jus ra fori? Ra eriaffou Jises, iwe, le sopwolon ra tipis watte ren ar fori pwe epwe kuna malo won efoch iraan ninni. Jiowa a poutalo ekkewe chon Jus pwe resap chuen noun kewe aramas. Iei a unusen poutalo ena muu.

      15. Ifa ewe wis auchea ekkewe chon Jus mi aier ra tufichin apwonueta?

      15 Lon ewe ranin Pentekos 33 C.E., mwirin an Jises manausefallita, a ninatiu ngun mi fel, iwe, a atufichi noun kewe chon kaeo ar repwe fos lon kapas mi sokkofesen ngeni ekkewe chon Jus me chon wilippos mi muttir mwichefengen. Ewe aposel Piter a fos ngeni ewe pwin aramas, a apasa: “Kot a fen autasefalli atewe Jises, o am meinisin chon pwarata usun. . .Iei minne, chon lon imwen Israel meinisin repwe fokkun silei pwe Kot a fen seikata Jises, pwe epwe Samol pwal Kraist, atewe ami oua nielo.” Met ekkewe chon Jus mi letip-wenechar ra fori? “A ku letiper,” iwe, ra aier seni tipisir, me ra papataiselo. (Fofor 2:32-41) Ra amuttiri ewe angangen afalafala ewe muu, iwe, mwirin 30 ier, a fen tori “ekis meinisin fan lang.”​—Kolose 1:23.

      16. Ifa usun Jiowa a nemeni minne a fis tori fansoun an a apwonueta an kapwung won Israel lon pekin futuk?

      16 A tori fansoun Jiowa epwe apwonueta an kapwung won ekkewe aramas a fen poutalo, Israel lon pekin fituk. Fitu ngerou aramas seni ekkewe muun fonufan lon na fansoun ra kito ngeni ekkewe mwichefelin chon Kraist, iwe, ra kepit pwe repwe choni ewe “Israelin Kot” lon pekin ngun. (Kalesia 6:16) Iwe nge, ewe lamalamen Jus lon na fansoun a fen aleni ewe alen oput me foffor mi akkachofesa. Rese fori minne Paul a makkei pwe ‘repwe alleasochisi ekkewe muu mi nemeni ir,’ nge ra fokkun u ngeni ewe muun Rom. (Rom 13:1) A pwalo pwe Jiowa a efisi minne a fis mwirin. Lon ewe ier 66 C.E., ekkewe sounfiun Rom fan General Gallus ra feito pwe repwe toki Jerusalem. Ekkewe sounfiun Rom ra tolong lon ewe telinimw, iwe, ra ataielo eu kinikinin tittin ewe imwen fel. Usun ewe sou uruwo Josephus a repotei, a wesewesen fis riaffou watte lon ewe telinimw me won ekkewe aramas.a Nge muttir chok, ekkewe sounfiu ra su. A mut ngeni noun Jises kewe chon kaeo ar repwe ‘suri ekkewe chuuk,’ usun Jises a oesini repwe fori lon Mattu 24:15, 16.

      17, 18. (a) Ren menni riaffou Jiowa a apwungu chon Jus? (b) Menni fituk ‘a ngaselo,’ iwe, ena mettoch nurun met?

      17 Iwe nge, esaamwo tori fansoun Jiowa epwe unusen apwonueta an kapwung. Lon 70 C.E., ekkewe sounfiun Rom, iei fan emmwenien General Titus, ra liwinsefal pwe repwe toki Jerusalem. Lon na fansoun, ra wesewesen win! Ekkewe chon Jus mi fen pwal fiufengen lefiler, rese tongeni pworaiti ekkewe sounfiun Rom. Ewe telinimw pwal an we imwenfel ra unusen tatakkis. Lap seni eu million chon Jus mi lukun ma ren ar echik ra riaffou me malo, iwe, ra oturalo 600,000 som soma lukun tittin ewe telinimw. Mwirin taloon ewe telinimw, 97,000 chon Jus ra eolo, nge chommong leir ra malo mwirin lon an chon Rom kewe urumot mi efeiengau. Enlet, ewe chok fituk mi manau lon ierin ena riaffou a wewe ngeni ekkewe chon Kraist mi alleasochis mi suri ekkewe chuuk lukun ewe Jortan.​—Mattu 24:21, 22; Luk 21:20-22.

      18 A ina usun an Jises oesini mi lap usun “ekkewe ranin le sopwolon ei ototen mettoch” a akkom pwonueta, iwe, a muchulo lon ranin Jiowa we pwe epwe apwonueta an kapwung won muun Israel mi lukumach lon 66-70 C.E. (Mattu 24:3-22) Iwe nge, ina chok nurun “ewe ranin Jiowa mi lapalap me aniuokkus epwe feito,” ewe amuchuloon riaffou epwele tori unusen fonufan. (Sowel 2:31) Ifa usun kopwe “kuna manau”? Ewe lesen mwirin epwe aiti ngenikich.

  • Sipwe Pwarata Ren Auach O Sipwe Kuna Manau
    Ewe Leenien Mas—1998 | January 1
    • Sipwe Pwarata Ren Auach O Sipwe Kuna Manau

      “Iteiten aramas meinisin mi kori iten Jiowa epwe kuna manau.”​—ROM 10:13.

      1. Lon uruwoon aramas, ikkefa ekkewe kapas ourour ra katowu?

      URUWOON Paipel a era pwe mei wor ekkoch ‘ranin Jiowa.’ Ewe Noter lon ranin Noa we, taloon Sotom me Komora, me taloon Jerusalem lon 607 B.C.E. me 70 C.E., ikkena ekkoch ranin Jiowa mi lap me aniuokkus. Ikkena ekkoch ranin kapwung won ir kewe mi u ngeni Jiowa. (Malakai 4:5; Luk 21:22) Lon ekkena ran, chommong ra malo pokiten ar fofforingau. Nge ekkoch ra manau. Jiowa a awora kapasen ourour, pwe epwe esilei ngeni ekkewe mi ngau usun ewe kapwungungau epwe torir pwal suuk ngeni ir kewe mi pwung letiper tufichin ar repwe kuna manau.

      2, 3. (a) Ifa ewe kapasen ourour lon oesini emon a aloni alon lon Pentekos? (b) Seni Pentekos 33 C.E., ifa usun emon epwe kori iten Jiowa?

      2 Ren kapas awewe, ekieki usun taloon Jerusalem lon 70 C.E. Ewe soufos Sowel a oesini usun arapakan 900 ier me mwen an a fis, iwe, a makkei: “Iwe, upwe awarato manaman won lang pwal won fonufan, cha me ekkei, pwal kuchuun otuot. Akkar epwe rochola, nge maram epwe wiliti cha mwen epwe war ranin Jiowa mi Lapalap, ewe ran mi lap o eniwokus.” Ifa usun emon epwe manau mwirin ena fansoun mi aniuaniu? Sowel a mak fan emmwenien ngun mi fel: “Iwe, epwe fis pwe io epwe kori iten Jiowa epwe manau, pun won ewe chuk Saion pwal lon Jerusalem repwe nom chokewe mi su seni feiengau, usun Jiowa a fen apasa. Nge me lein ekkewe mi chuen manau epwe wor chokewe Jiowa a afiliir.”​—Sowel 2:30-32.

      3 Lon Pentekos 33 C.E., ewe aposel Piter a kapas ngeni eu pwin chon Jus me chon wilippos lon Jerusalem, a pwal aloni alon an Sowel we oesini, me a aiti ngeni chon rongorong pwe repwe kuna pwonuetaan ena oesini lon ar we ran, a era: “Upwe fori mettoch mi aweitifengen lon lang, pwal esissin won fonufan, cha, o ekkei o topotopun otuat. Ewe akkar epwe wiliti rochopwak, o ewe maram epwe wiliti cha, mwen fansoun ranin Jiowa epwe feito, ewe ran mi lapalap o aweitifengen. Iwe, iteiten aramas meinisin mi kori iten Jiowa epwe kuna manau.” (Fofor 2:16-21) Ekkewe pwin aramas mi auseling ngeni Piter ra nom fan ewe Allukun Moses, ina popun, ra silei iten Jiowa. Piter a awewei pwe seni ena fansoun feffeilo, epwe kapachelong pwal ekkoch mettoch lon an aramas kori iten Jiowa. Akkaeuin, epwe kapachelong an emon epwe papataiselo fan iten Jises, ewe emon mi ninnilo me manausefallita mwirin ngeni manau esemuch lon lang.​—Fofor 2:37, 38.

      4. Ifa ewe poraus chon Kraist ra esilefetalei?

      4 Seni Pentekos feffeilo, ekkewe chon Kraist ra esilefeili ewe kapas usun ewe Jises mi fen manausefal. (1 Korint 1:23) Ra esileilo pwe Jiowa Kot epwe tongeni muti aramas pwe repwe noun kewe lon pekin ngun, iwe, repwe tongeni choni ewe minefoon “Israelin Kot,” eu muu lon pekin ngun mi epwe ‘arongafeili amwararen Jiowa.’ (Kalesia 6:16; 1 Piter 2:9) Ir kewe mi tuppwol tori malo repwe alemwiri manau esemuch lon lang usun chon alemwir eti Jises lon an we Muu lon lang. (Mattu 24:13; Rom 8:15, 16; 1 Korint 15:50-54) Pwal eu, ekkena chon Kraist repwe arongafeili ewe ranin Jiowa mi lap me aniuokkus epwe feito. A lamot ar repwe ouroura ewe ototen Jus pwe epwe kuna eu riaffou mi watte seni mettoch meinisin minne a fen tori Jerusalem me ekkewe chon Jus tori ena fansoun. Iwe nge, epwe wor epwe manau. Io? Ir kewe mi kori iten Jiowa.

      “Lon ekkewe Ranin le Sopwolon”

      5. Ikkefa ekkewe oesini ra pwonueta ikenai?

      5 Chommong lapalap lon na fansoun ra liosueta minne sia kuna ikenai. Seni 1914, aramas ra nonnom lon eu fansoun mi sokkolo aucheaan Paipel a eita ngeni “ewe fansoun sopwolon,” “muchuloon ewe ototen mettoch,” me “ekkewe ranin le sopwolon.” (Taniel 12:1, 4; Mattu 24:3-8; 2 Timoti 3:1-5, 13) Lon ach ei senturi, maun mi kirikiringau, foffor mi mwanesol, me aingauen kokkotun aramas me fonufan ra apwonueta ekkewe oesini lon Paipel. Ir meinisin kinikinin eu esissin Jises a oesini usun, ewe mi pwarata pwe epwele tori aramas ewe amuchuloon ranin Jiowa mi aniuokkus. Epwe sopwolo lon ewe maunen Armaketon, le muchuloon eu “riaffou mi lapalap, usun chok esaamo fis seni le poputaan fonufan tori ikenai, o esap pwal usun chok mwirin.”​—Mattu 24:21; Pwarata 16:16.

      6. (a) Ifa usun Jiowa a mwokutukut pwe epwe selani ekkewe mi tipetekison? (b) Ia a mak ia an Paul kapasen fon ren ifa usun sipwe su seni feiengau?

      6 Atun ewe ranin tatakkis a chok arapoto, Jiowa a mwokutukut fan iten amanauen ekkewe mi tipetekison. Lon ei “fansoun le sopwolon,” a ionifengenni ekkewe lusun chon ewe Israelin Kot lon pekin ngun me pwal seni 1930 feffeilo, a okullu ekiekin noun kewe chon angang won fonufan pwe repwe ionifengenni “eu mwich mi lapalap, esor emon mi tongeni alleani iteiter, seni muu meinisin me einang meinisin, o sokkun aramas meinisin, o sokkun kapas meinisin.” Chon ena mwich repwe “tou seni ewe riaffou mi lapalap” weween, repwe manau. (Pwarata 7:9, 14) Nge ifa usun emon me emon epwe tongeni alukuluku an amanau? Ewe aposel Paul a polueni ena kapas eis. Lon Rom sopwun 10, a awora kapasen fon mi murinno fan iten amanau​—kapasen fon mi lamot lon ranin we me pwal lon ach ei fansoun.

      Eu Iotek fan iten Amanau

      7. (a) Rom 10:1, 2 a aiti ngenikich usun menni apilukuluk allim? (b) Pwata a tufich iei pwe Jiowa epwe fori pwe ewe “kapas allim” epwe esilefetalei lap seni lom?

      7 Lupwen Paul a makkei ewe puken Rom, Jiowa a fen poutalo ewe muun Israel. Iwe nge, ewe aposel a alukuluku: “Iei ai mochen seni lon letipei, o pwal iei ai iotek ngeni Kot fan asengesir, pwe repwe kuna manau.” A apilukuluku pwe emon me emon chon Jus epwe angei sile mi enlet usun letipen Kot, me emmwen ngeni ar repwe manau. (Rom 10:1, 2) Pwal eu, Jiowa a mochen pwe aramas meinisin mi luku repwe kuna manau, usun an a mak lon Jon 3:16: “Pwe a chok iei usun an Kot tongei fonufan pwe a fangelo Noun we Alaemon pwe iteiten aramas meinisin mi luku i esap poutmwaalilo, nge epwe kuna manau esemuch.” An Jises we moon kepich a suuki ewe al ngeni amanau. Usun chok lon ranin Noa we me pwal ekkoch ranin kapwung mwirin, Jiowa a efisi pwe epwe rongfeil ewe “kapas allim”, pwe epwe emmweni aramas ngeni ewe alen amanau.​—Mark 13:10, 19, 20.

      8. Ren ar akkappiru Paul, chon Kraist enlet ikenai ra pwarata kichioch ngeni io, iwe, ifa usun?

      8 Paul a pwarata an umoumoch ngeni chon Jus me chon Jentail ren an afalafal iteiten fansoun mi fich ngeni. A “sotun asoulangi ekkewe chon Jus me chon Krik.” A ereni ekkewe elter lon Efisus: “Use mo amwochu senikemi och mi lamot ngenikemi, pun ua chok kapas ngenikemi, o afalafala ngenikemi, lon mwich pwal lon imwemi. Ua pwarata ngenikemi, re Jus o pwal re Kris, usun aier ngeni Kot, o luku ngeni ach Samol Jises Kraist.” (Fofor 18:4; 20:20, 21) Pwal usun chok, Chon Pwarata Jiowa ikenai ra achocho le afalafal, sap chok ngeni chon Kristendom, pwe pwal ngeni aramas meinisin, pwal mwo nge “lon unusen fonufan meinisin.”​—Fofor 1:8; 18:5.

      Pwarata “ewe ‘Kapasen’ Luku”

      9. (a) Rom 10:8, 9 a peseikich ach sipwe eani met sokkun luku? (b) Inet me ifa usun sipwe pwarata ach luku ren auach?

      9 A lamot luku mi lukuchar fan iten amanau. Paul a aloni alon Tuteronomi 30:14, a apasa: “‘Ewe kapas a chok arap ngonuk, lon a uom o pwal lon letipom’; usun chok ewe kapasen luku sia arongafeili.” (Rom 10:8) Atun sipwe afalafala ena “‘kapasen’ luku,” epwe fotukalong lon letipach. A ina usun Paul, iwe, alon kewe repwe pwal apochokkula ach mochen appiru an esilei ngeni aramas an luku: “Pun are kopwe pwarata ren auom pwe Jises mi ewe Samol, o are kopwe luku lon letipom pwe Kot a fen autasefalli i seni malo, kopwe kuna manau.” (Rom 10:9) Ese chok pwarata mwen mesen aramas atun an a papataiselo pwe epwe chok pwapwarata, ren tinikken ngeni aramas meinisin usun ekkewe sokkopaten poraus mi kapachelong lon ewe enlet meinisin. Ewe enlet a itelapei ewe it mi auchea, iten ewe Samol mi Lapalap Jiowa; won ach Messaia King me Moon Kepich, ewe Samol Jises Kraist, me won ekkewe pwon usun ewe Muu mi lingoch.

      10. Me ren Rom 10:10, 11, ifa usun sipwe anganga ei “‘kapasen’ luku”?

      10 Esor amanau fan iten ir kewe rese nguuri me apwonueta ei “‘kapasen’ luku,” usun ewe aposel a pwal apasa: “Sia luku ren letipach, o sia kuna pung; sia pwarata ren auach, o sia kuna manau. Ewe puk a apasa, “Iteiten aramas meinisin mi luku i resap sau.’” (Rom 10:10, 11) Sipwe fokkun angei sile mi enlet usun ena “‘kapasen’ luku” me sopweilo le amari lon letipach pwe epwe amwokutukich ach sipwe arongafeili ngeni aramas. Jises a pwisin achema ngenikich: “Pun are emon epwe sauesiniei me ai kewe kapas me lein ei tappin aramas mi mocheisou me tipis, ewe Noun-Aramas epwe pwal sauesini i lupwen epwe feito lon lingen Seman eti ekkewe chonlang mi fel.”​—Mark 8:38.

      11. Ewe kapas allim epwe tori ia, iwe, pwata?

      11 Usun ewe soufos Taniel a oesini, lon ei fansoun sopwolon, “ekkewe chon mirit” repwe meriweriw “usun meriweriwen lang,” atun ewe afalafal usun ewe Muu epwe tori ekis meinisin won fonufan. Ra “aiti ngeni chommong aramas usun ar repwe fori minne a pwung,” me sile mi enlet epwe lapelo, pun Jiowa a atittina saram won ekkewe oesini usun ei fansoun sopwolon. (Taniel 12:3, 4) Iei eu poraus usun amanau mi fokkun lamot ngeni ir meinisin mi tongei enlet me pwung.

      12. Ifa usun Rom 10:12 a riri ngeni wisen ewe chonlang lon Pwarata 14:6?

      12 Ewe aposel Paul a sopweilo: “Pun ese mo sokkofesen lefilen re Jus me re Kris, ewe chok

Meinisin mi Peres lón Fósun Chuuk (1987-2025)
Log Out
Log In
  • Chuuk
  • Share
  • Preferences
  • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
  • Terms of Use
  • Privacy Policy
  • Privacy Settings
  • JW.ORG
  • Log In
Share