Akkasamolu Semach me Inach Ra Chinnap

1. Ikkefa ekkewe popun sia liwinimmang ngeni semach me inach? Epwe ifa meefiach me féfférúch ngeniir?

“NEI, kopwe aüselinga alon semom, ätewe ka up seni, nge kosap aücheangaua inelapom, lupwen a chinlap,” iei alon emén mwán mi tipachem me lóóm lóóm. (Än Salomon Fos 23:22) Neman kopwe apasa: “Usap fókkun féri ena mettóch!” Lap ngenikich a alóllóól ach tongei inach are semach nge sise aúcheangawer. Sia silei pwe a watte ach liwinimmang ngeniir. Ákkáeúin, semach me inach ra ngenikich manaw. Ewer, Jiowa Popun manaw nge sise tongeni manaw ika ese wor semach me inach. Ese wor och mettóch sia tongeni ngeni semach me inach epwe léllé ngeni aúchean manaw. Pwal ekieki mwo ar pennúkúóló mocheniir, ar aúrek le túmún, moni le kamé mettóch me ar fansoun le túmún fán tong, ekkeei mettóch meinisin ra féri fán iten álillisin néúr we semirit le mámmááritá seni lekúkkúnún tori an wattetá. Ina popun, a múrinné án Paipel ei fén: “Kopwe asamolu semom me inom . . . pwe kopwe feiöch me manauatam won fanüfan.”​—Efisos 6:2, 3.

MIRITITI OSUPWANGER LÓN PEKIN MEMMEEF

2. Ifa usun ekkewe nau ra watte repwe “liwini ngeni” semer kewe me iner?

² Ewe aposel Paulus a mak ngeni Chón Kraist, a apasa: “Ika . . . a wor nöün ika nöün nöün, ir repwe akomwen apwönüetä pwüngün wiser lon ar souläng ngeni püsin ar famili. Ren ei repwe liwini ngeni semer me iner, pwal ngeni semen me inen semer me iner mine ra piin föri ngeniir, pun iei met Kot a pwapwa ren.” (1 Timoty 5:4) Ekkewe nau ra watte repwe ‘liwini ngeniir’ ren ar pwáraatá kilisou pokiten ewe tong, angang me túmún lón fitu ier semer me iner me semer me iner chinnap ra ngeniir. Eú alen án ekkewe nau repwe tongeni féri ena, ar mirititi pwe ekkewe chinnap iir usun chék kich ra osupwangen tong me apéchékkúl, fen iir ra kon osupwangen ena. Mi lamot ar repwe meefi pwe manawer mi wor aúchean.

3. Ifa usun sipwe tongeni asamolu semach me inach me semach me inach chinnap?

³ Sia tongeni asamolu semach me inach me semach me inach chinnap ren ach esile ngeniir pwe sia tongeer. (1 Korint 16:14) Ika semach me inach rese nónnóm rech, mi lamot ach sipwe chechchemeni pwe a aúchea ngeniir ika sia kan pwóppwóróus ngeniir. Eché taropwe mi amwasangasang, eú kékké lón phone, are ach etto lón imwer, ekkeei mettóch ra kon apwapwaar. Emén Chón Kraist mwán mi ásimaw lón Afrika itan Antru a sái 60 mwail fán ruu iteiten wiik pwe epwe túmúnú seman mi semmwen nge esap i chón lúkú Jiowa. Antru a apasa: “Atun ua wiliiti emén Chón Pwáraatá Jiowa, semei a fókkun oput. Nge atun a kúna úkúkún ai túmúnú atun an semmwen, a peppesei pwii kewe me fefinei kis fái ren an erá: ‘Oupwe fiti Antru lón an lamalam!’ Iwe, ena mettóch a achchúngú letiper pún iei néún semei kewe meinisin tiwemén ra wiliiti Chón Pwáraatá Jiowa.”

ÁKKÁLILLIS LÓN PEKIN AION

4. Ifa usun eérenien lamalamen chón Jus a apéchékkúla kirikiringaw ngeni sam me in ra chinnap?

⁴ Esap pwe ach asamolu semach me inach a pwal wewe ngeni ach sipwe álisiir lón pekin aion? Ewer, ina weween. Nge lón fansoun Jesus we, ekkewe néúwisin lamalamen chón Jus ra apéchékkúla ewe eéreni pwe ika emén a apasa “Ei mettoch än Kot,” ren néún moni are pisek, iwe a fen ngaseló seni wisen an epwe áeá wéún kana fán iten túmúnún seman me inan. (Mateus 15:3-6) A ifa me watteen kirikiringawan! Pún ren enletin, ekkena néúwisin lamalam ra pesei ekkewe aramas pwe resap asamolu semer me iner nge repwe aúcheangawer ren ar rese mochen ataweei osupwanger. Sise fókkun mochen féri ena mettóch!​—Tuteronomi 27:16.

5. Pwata fán ekkóch ach awora álillis lón pekin moni a kapachelong lón ach asamolu semach me inach?

⁵ Lón chómmóng fénú ikenái, a wor álillis seni ekkewe mwú le awora ekkóch osupwang lón pekin aion ngeni ekkewe ra chinnap, ren choweán mwéngé, úf, imw me social. Pwal och, ekkewe ra chinnap neman ra féri och mettóch fán iten ar repwe pwisin túmúnúúr atun ra chinnap. Nge ika ekkena álillis ra it are rese naf, ekkewe nau repwe asamolu semer me iner ren ar féri úkúkún ar tufich le ataweei osupwangen semer kewe me iner. Pwúngún, ach túmúnú semach me inach ra chinnap, ina pwáratáán ach tuppwél ngeni Jiowa Kot, ewe Chón Poputááni kókkótun famili.

TONG ME PENNÚKÚ PWISIN MOCHENIIR

6. Ifa usun ekkóch ra siwili nónnómur pwe repwe túmúnú osupwangen semer me iner?

⁶ Chómmóng nau mi mwukóló ra ataweei osupwangen semer me iner mi semmwen fán tong nge ra pennúkú pwisin mocheniir. Ekkóch ra túmúnú semer me iner lón pwisin imwer are ra mwékút pwe repwe kkan ngeniir. Ekkóch ra mwékút pwe repwe nónnóm ren semer me iner. Lap ngeni ekkena sókkun kókkót ra apwapwaai ekkewe sam me in me ekkewe nau.

7. Pwata a múrinné ach sisap kon mwittir le apwúngaló mettóch usun semach me inach ra chinnap?

⁷ Iwe nge, fán ekkóch ekkena kókkót rese sópwéch. Pwata? Neman pokiten ra kon mwittir le apwúngaló mettóch are a lóngólóng chék wóón met ra eáni memmeef. Ewe Paipel a tipachem le eáni ei éúréúr: “Eman mi mirit a nenengeni ia epwe feila ie.” (Än Salomon Fos 14:15) Áwewe chék, inom we a chinnap a kúkkúna weires nge ka ekieki pwe kopwe álisi ren an epwe nóm reom lón imwom. Atun ka ekiekiéchú minne kopwe féri, neman kopwe chechchemeni ekkeei mettóch: Met a wesewesen osupwangan? Mi wor ekkóch álillis seni mwú are ekkóch aramas ra tongeni pwákini án inei osupwang? Inei a mochen epwe mwékút? Ika a mochen mwékút, ifa usun epwe kkúú manawan? Epwe pwal likitaló chiechian kewe? Ika ina, epwe ifa meefian usun? Ua fen fós ngeni usun ekkeei mettóch? Epwe ifa usun án inei nóm rei lón imwei epwe kkúúei, epwe kkúú pwúlúwei, me nei kewe? Ika mi lamot túmún ngeni inei we, ié epwe túmúnú? Ekkóch repwe pwal awora álillis lón túmúnún inei we? Ua fen fós ngeni chón ai famili usun ekkeei mettóch?

8. Ié kewe sipwe tongeni fós ngeni atun sia féri kefil usun semach kewe me inach ra chinnap?

⁸ Pokiten wisen meinisin nau ar repwe túmúnú semer kewe me iner ra chinnap, iwe a múrinné ika epwe wor pwúngúpwúngfengen lefilen chón ewe famili me apasawu ar memmeef atun ra féri kefil. Neman epwe pwal álilliséch ika oupwe fós ngeni ekkewe mwán mi ásimaw lón ewe mwichefel are chiechiemi mi piin eáni ena sókkun weires. Paipel a éúréúra: “Are esap wor kapasen öüröür, esap fis mine aramas ra ekiekietä. Nge are a wor chomong chon öüröür, a fisiöch mine ra ekiekietä.”​—Än Salomon Fos 15:22.

WEWEITI MEEFIER FÁN KIREKIRÉCH

9, 10. (a) Ifa usun sipwe pwáraatá ach áfánni ekkewe ra chichchinnapeló? (b) Ese lifilifil met emén nau mi mwukóló epwe féri fán iten seman me inan nge met epwe pwáraatá iteitan?

⁹ A lamot ach sipwe weweiti meefier fán kirekiréch lón ach asamolu semach kewe me inach ra chinnap. Atun ra chinnapeló, a lallapóló weiresin ar repwe fetál, mwéngé me chechchemeni mettóch. Neman mi lamot ngeniir álillis. Nge fán chómmóng ekkewe nau ra kon lólileniesini túmúnúúr. Nge ekkewe chinnap iir mi mwukóló, lón unusen manawer a fen watte ar tipachem me chómmóng mettóch ra fen fis lón manawer. Pwal eú, lón unusen manawer ra pwisin túmúnúúr me pwisin féri ar kefil. Pwóróusen manawer me osúfélúúr eli a lóngólóng wóón ar féri wiser wisen sam are in me i emén mi pwisin silei met epwe eáni ekiek. Ina popun, ekkóch sam me in ra lichippúng are song ika ra meefi pwe repwe mut ngeni néúr kewe ar repwe angolong lón manawer. Ekkóch ra oput me ú ngeni ewe sókkun álillis ra ekieki pwe epwe angei seniir ar tufichin pwisin féri mettóch.

¹⁰ Ese wor alen mecheres an epwe pwák ekkena osukosuk, nge eú alen kirekiréch ika sia mut ngeni semach kewe me inach ra chinnap ar repwe pwisin túmúnúúr me féri pwisin ar kefil úkúkún ar tongeni. Pwal eú alen tipachem ika sisap féri kefil usun met epwe échitiir ika sise mwo fós ngeniir akkomw. Neman rese chúen tongeni féri chómmóng mettóch. Nge mut ngeniir ar repwe féri met ra tongeni. Neman kopwe kúna pwe ika kese kon angolong lón manawer, iwe epwe múrinnéló ewe riri lefilemi. Iir repwe pwapwa, iwe kopwe pwal pwapwa. Inaamwo ika mi lamot óm kopwe péchékkúl le féri mettóch epwe échitiir nge lón óm asamoluur kopwe pwal pwár ngeniir súfélúr me aúchear. Án Kot Kapas a fénéú: “Kopwe ütä me mwen eman mi pwech möküran o asamolu ekewe chinlap.”​—Lifitikos 19:32.

ÁKKEÁNI EWE EKIEK MI PWÚNG

11-13. Ika án emén watte riri ngeni seman me inan ese kon éch me lóóm, ifa usun epwe tongeni túmúnúúr atun ra chinnap?

¹¹ Fán ekkóch eú osukosuk ekkewe nau mi mwukóló ra kúna lón ar asamolu semer kewe me iner ra chinnap, ina ar riri lefiler me lóóm. Neman semom i emén ese kan pwáraatá tong, inom mi kon tichik me kirikiringaw. Eli ka chúen meefi lichippúng, song are riáfféú pokiten esap ina ewe sókkun sam are in ka ekiekin kopwe semeni are ineni. En mi tongeni óm kopwe péútaaló ekkena sókkun memmeef?a

¹² Iei alon Basse, ewe a mááritá lón ewe fénú itan Finland: “Pwúlúwen inei we, i emén soufiu lón Nazi Germany. A kan mwittir song me a tongeni efeiengawa ekkóch. Fán chómmóng a awata inei atun ngang mi nóm. Eú rán atun a song ngeniei, a nouti ngeniei an we penit, iwe a kkúú mesei mecháán we. A kon péchékkúl an kkúúei ina pwata ua turuló wóón ewe peet.”

¹³ Nge me lúkún ena, Basse a pwal apasa: “Nge pwúlúwen inei na a fókkun angang weires me a wisen túmúnú ám famili lón pekin aion. Ese fókkun pwáraatá ngeniei tongen emén sam ngeni néún nge ua silei pwe mi wor an weires lón pwisin manawan. Lekúkkúnún, inan a asúoló me lón imwer. I a kan sounfiu atun a mámmááritá me a fiti maun atun a alúwél. Ua ekis weweiti pwúlúwen inei na me use ekieki pwe tipisin. Atun ua watte semei na a semmwen, iwe ua mochen álisi úkúkún ai tongeni tori an máló. Ese mecheres ena, nge ua féri úkúkún ai tufich. Ua achocho ai upwe emén nau mi kirekiréch tori an a máló me ua ekieki pwe a silei pwe ngang emén nau mi kirekiréch.”

14. Ifa ewe wokisin a weneiti meinisin kapachelong túmúnún ekkewe sam me in ra chinnap?

¹⁴ Ei kapasen fén seni Paipel a weneiti meinisin kapachelong famili: “Oupwe pwilitalong womi tong, kirikiröch, tipetekison, lukpwetete me mosonotam. Oupwe songomangfengen o amusamusfengen are eman a chou ngeni eman. Oupwe fokun amusamusfengen usun ach Samol a amusala ämi tipis.”​—Kolose 3:12, 13.

A PWAL LAMOT TÚMÚN FÁN ITEN CHÓN TÚMÚN

15. Pwata fán ekkóch a weires ach túmúnú semach me inach?

¹⁵ Ach túmúnú semach are inach mi semmwen, ina eú angang mi weires pún epwe wor chómmóng angang, watteen wis me langattamen awaan túmún. Nge ewe mi kon áweires, lap ngeni, ina meefiach. A mmen eletipechou ach kúna an a péút seni semach me inach péchékkúler, ekiekiir me tufichiir le pwisin féri mettóch. Iei alon Sandy seni Puerto Rico: “Inei we i lóngólóngun ám famili. A fókkun metek letipem atun aua túmúnú inem. Akkomw a nikoikoi, mwirin a wokowok, mwirin a wawa efóch usun sea pwe epwe kamwéch wóón atun a fetál, mwirin a wawa wheelchair. Iwe mwirin ekkena, a apwangapwangoló tori a máló. Nge i mi úri kanserin chúú, a lamot epwe wor túmún iteiten lerán me lepwin. Ám aua atútú, amwéngééni me állea ngeni. A fókkun weires ákkáeúin lón letipem. Atun ua silei pwe inei epwele máló, ua kechiw pún ua fókkun tongei.”

16, 17. Ifa usun ewe chón túmúnú mi semmwen epwe tongeni eáni ewe ekiek mi itepék me rúúepek?

¹⁶ Ika ina usun nónnómum iei, met ka tongeni féri pwe kopwe likiitú? Óm akkaúseling ngeni Jiowa ren óm ákkállea Paipel me fóffós ngeni lón iótek repwe fókkun álisuk. (Filipi 4:6, 7) Epwe álilliséch ngonuk ika ka mwéngé ekkewe mwéngé mi vitamin me achocho pwe epwe naféch óm annut. Ren óm féfféri ekkena, a tongeni péchékkúleló inisum me meefiom pwe kopwe tongeni túmúnú ewe mi áchengicheng me reom. Neman fán ekkóch ka tongeni akkóta pwe kopwe asésé seni óm angangen túmúnú ewe mi semmwen. Inaamwo ika kese tongeni ló ekis nge a chúen eú alen tipachem óm kopwe awora fansoun asésé. Neman ka tongeni aota pwe emén epwe nónnóm ren semom are inom mi semmwen atun ka asésé.

¹⁷ Fán chómmóng ewe chón túmúnú ewe mi semmwen a ekieki pwe a tongeni féri ekkóch mettóch nge ese chúen ki ngeni. Nge kosap mengiringir ren ekkewe mettóch kese tongeni féri. Ika en ewe chón túmún, féri chék minne kopwe tufich ngeni nge ika a lamot, kútta álillis seni ekkewe ekkóch. Kopwe eáni ewe ekiek mi itepék me rúúepek le ataweei esap chék osupwangen semom me inom nge pwal osupwangen noum kewe, pwúlúwom me pwisin en.

PÉCHÉKKÚL MI SOMWOLÓ

18, 19. Ifa ewe álillis Jiowa a pwonei? Ifa ewe pwóróus a pwáraatá pwe Jiowa a apwénúetá minne a pwonei?

¹⁸ Ren an we Kapas, ewe Paipel, Jiowa a awora emmwen fán tong pwe epwe tongeni fókkun álisi emén an epwe túmúnú seman me inan ra chinnap. Nge esap chék ina ewe álillis Jiowa a awora. Iei makkeien ewe soumak kélfel: “Ewe Samol mi Lapalap a arap ngeni ir meinisin mi köri . . . a rong ar siö o amanaueer.” Jiowa epwe amanawa are túmúnú néún kewe mi tuppwél pwal mwo nge lón ekkewe fansoun mi fókkun áweires.​—Kölfel 145:18, 19.

¹⁹ Myrna seni Philippine a fen káé ena lesen lón ena atun a túmúnú inan, ewe a fókkun apwangapwang ren stroke. Iei met Myrna a apasa: “Ese wor mettóch mi kon elichippúng seni ach kúna emén mi áchengicheng me rech a kan rirriáfféú, ese tongeni apasa ngonuk ia a metek ie. Usun itá nge ua kúna án inei a kokotiw ekis me ekis nge ese wor mettóch ua tongeni féri. Fán chómmóng ua fótopwúkútiw me ereni Jiowa úkúkún ai pekkus. Ua kechiw usun Tafit, ewe a sié ngeni Jiowa pwe epwe osupwalong chénún mesan lón rume me chechchemeni i. [Kölfel 56:8] A ngeniei ewe péchékkúl a lamot ngeniei usun met Jiowa a pwonei. ‘Ewe SAMOL mi ai chon alisi.’”​—Kölfel 18:18, TF.

20. Ikkefa án Paipel kewe pwon ra álisi emén chón túmún chinnap epwe ápilúkúlúkú inaamwo ika a máló túmúnúan we?

²⁰ Ekkóch aramas ra fen erá pwe án emén túmúnú seman me inan ra chinnap a usun tutulap ese muchúló ren pwóróus mi apwapwa. Inaamwo ika a kon múrinné ar túmún nge neman ekkewe chinnap repwe máló, usun met a fis ngeni inen Myrna we. Nge chókkewe mi eáni lúkúlúk wóón Jiowa ra silei pwe máló esap ina sópwólóón. Ewe aposel Paulus a apasa: “Mi wor ai apilukuluk allim lon Kot . . . pwe epwe fis ewe manausefal ren ekkewe mi pung pwal ekkewe rese pung.” (Föför 24:15, TF) Chókkewe ra péút seniir semer kewe me iner ra chinnap ra kúna ourur ren ewe ápilúkúlúkún manawsefál me pwal án Kot we pwonen ótót sefé ikewe “esap chüen wor mäla” ie.​—Pwärätä 21:4.

21. Met mwirilóón ach asamolu semach kewe me inach?

²¹ Néún Jiowa kewe chón angang ra fókkun áfánni semer kewe me iner inaamwo ika ra fen chinnap me ra asamoluur. (Än Salomon Fos 23:22-24) Ren ar féri ena, ra kúna pwúngún ei mwitún seni Paipel, a apasa: “Kopwe föri mine semom me inom repwe pwapwa ren, amwo neminewe mi nöünuk epwe meseik reöm.” (Än Salomon Fos 23:25) Nge met a kon lamot seni meinisin, chókkewe ra asamolu semer kewe me iner ra chinnap ra pwal apwapwaai me asamolu Jiowa Kot.