Áwewe fán Iten Manawach me Ach Angangen Afalafal Mwich
January 7-13
PWÓRÓUS AÚCHEA SENI KAPASEN KOT | FÖFFÖR 21-22
bt-E 177-178 ¶15-16
‘Epwe Fis Letipen Jiowa’
15 Atun án Paulus nónnóm ren Filip, pwal emén waséla a war, ina i Akapus. Ekkewe mi nóm lón imwen Filip we ra silei pwe Akapus emén soufós, i a fen oesini pwe eú watteen lengita epwe fis atun án Klautius nemenem. (Föf. 11:27, 28) Neman ra ekieki: ‘Pwata Akapus a war? Met sókkun pwóróus epwe apasa?’ Atun ra nennengeni, a angei án Paulus we penit, och sókkun penit mi ttam mi ffér seni mangaku, mi tongeni uwoulóng moni me ekkóch mettóch lón nge a kan féfé ngeni lukanapan. Iwe, Akapus a féti ngeni pwisin péún me pechen. Mwirin, a fós. Ewe pwóróus a mmen aúchea: “Iei met ewe Ngünmifel a apasa: ‘Ekewe chon Juta mi nom lon Jerusalem repwe föti ätewe mine an ei pelit lon ei lapalap, repwe pwal atolonga lepöün ekewe chon lükün Israel.’”—Föf. 21:11.
16 Ewe oesini a affata pwe Paulus epwe feiló Jerusalem. A pwal pwári pwe an chuuri ekkewe chón Jus me ikena ie epwe efisi ar repwe atolonga i “lepöün ekewe chon lükün Israel.” A mwékút letipen chókkewe mi nóm atun ra rong ena oesini. Lukas a makkeei: “Lupwen aia rong ekei kapas, äm me ekewe aramas mi nom rem, aia tüngormau ngeni Paulus, pwe esap feila Jerusalem. Mürin, Paulus a pölüeni, ‘Pwota oua kechü o atai letipei? Ngang üa molotä sap ngeni chök ai üpwe föfö, nge pwal ngeni ai üpwe mäla lon Jerusalem fän iten ach Samol Jesus.’”—Föf. 21:12, 13.
bt-E 178 ¶17
‘Epwe Fis Letipen Jiowa’
17 Anchangei minne a fiffis lón ena atun. Ekkewe Chón Kraist, kapachelong Lukas, ra tingormaú ngeni Paulus an esap feiló. Ekkóch me leir ra kechiw. Pokiten a fókkun chúng letipen Paulus ren ar pwári ar tong ngeni, i a apasa pwe ra ‘atai letipan.’ Iwe nge Paulus a tipeppós, me usun met a fen fis lupwen an chuuri pwiin kewe Chón Kraist lón Tirus, ese pwal mut ngeni ar tingormaú are kechiw epwe eppeti i. Iwe, a fen áwewe ngeniir popun a lamot an epwe feiló. A ifa me tipepworan me tipeppósun! Usun chék Jesus, Paulus a nefótófót wóón an epwe feiló Jerusalem. (Ipru 12:2) Paulus ese kútta an epwe emén mi iteféúló ren an máló, nge ika epwe ninniiló, a ekieki pwe an máló pokiten i chón tapweló mwirin Kraist Jesus, ina eú mettóch mi múrinné.
bt-E 178 ¶18
‘Epwe Fis Letipen Jiowa’
18 Ifa usun ekkewe Chón Kraist ra etiwa alon Paulus kana? Ra pwári ar súféliti. Paipel a apasa: “Esap pitela rem, iei mine aia fanafanala. Iwe, aia üra, ‘Epwe fis letipen ach Samol.’” (Föf. 21:14) Chókkewe mi sótun etipetipa Paulus an esap ló Jerusalem rese chúen oumwesi an esap ló. Ra aúseling ngeni Paulus me rese chúen eppeti, ra esilla me etiwa minne Jiowa a tipeni, inaamwo ika ar féri ena a áweires ngeniir. Paulus a fen poputá le fetál wóón ewe al epwe emmwen ngeni an máló. Epwe fen kon mecheres ngeni ika chókkewe mi tongei resap achocho le epiita i.
Kúkkútta Pwóróus Aúchea
bt-E 184-185 ¶10-12
“Oupwe Aüseling Ngeniei, Pun Üpwe Püsin Peniei Mwemi”
10 Iwe nge, Paulus mi weweiti meefien chókkewe rese meefi osukosuken ar repwe apwénúetá ekkóch ekkewe eéreni án chón Jus, choweán asésé seni angang lón Sapat are resap mwéngé ekkóch sókkun mwéngé. (Rom 14:1-6) Me i ese eiteitatiw sókkun allúk fán iten sirkumsais. Ren enletin, Paulus a sirkumsaisi Timoty, ewe seman emén re Krik, pokiten ekkewe chón Jus resap lúkúlúkúmmang ngeni átena. (Föf. 16:3) Pwisin filien emén ika epwe sirkumsais ika esap. Paulus a ereni ekkewe chón Kalatia: “Esap chüen wor lomoten ach sipwe sirkomsais ika sisap sirkomsais, nge met chök a aüchea, iei ach lükü Jesus mi pwä lon ach echeni aramas.” (Kal. 5:6) Nge, án emén epwe sirkumsais ren an epwe nóm fán nemenien ewe Allúkún Moses are an apwúngaló pwe ina alen an epwe nóm fán án Kot chen, a pwáraatá pwe ese wor an lúkú.
11 Iwe, inaamwo ika aramas re chék alapaaló ekkewe pwóróus, nge ekkewe chón Jus Chón Kraist ra chúen chék osukosuk rer. Ren ena wewe, ekkewe mwán mi ásimaw ra ngeni Paulus ei éúréúr: “Mi wor föman mwän mi nom ikei, ra fen föri eu pwon mwen mesen Kot. Kopwe etiir o pach ngeniir lon ar angangen limelim, kopwe pwal mönätiu ewe ükükün liwin fän iten ekewe asoren limelim. Mürin repwe tongeni reipöpöla mökürer. Ren ei lapalap aramas meinisin repwe mefi pwe püsin en ka apwönüetä än Moses kewe Allük.”—Föf. 21:23, 24.
12 Paulus a tongeni erá pwe ewe osukosuk, esap ekkewe pwóróus mi chéúfetál usun i, nge fen án ekkewe chón Jus Chón Kraist tinikken fán iten ewe Allúkún Moses. Nge a chék tipemecheres le féri ese lifilifil met ika pwe ese atai kapasen emmwen seni Paipel. Me mwan a fen makkeei: “Ngeni ekewe mi nom fän än Moses kewe Allük, üa manau usun chök eman mi nom fän ekewe Allük, inamwo ika üsap nom fän ekewe Allük. Nge üa föri ei, pwe üpwe asoulängirela.” (1 Kor. 9:20) Lón ei atun, Paulus a tipemecheres le álleasochisi ekkewe mwán mi ásimaw lón Jerusalem me a usun emén mi “nom fän ekewe Allük.” An féri ena a atufichi i an epwe isetiw eú leenien áppirú mi múrinné fán itach lón ei fansoun, ren ach sipwe tipemecheres le álleasochisi ekkewe mwán mi ásimaw me sisap péchéúló le féri met chék sia mochen.—Ipru 13:17.
(Föför 22:16, NW) Nge met ka witiwiti iei? Kopwe útá o papatais, me télúoló óm kewe tipis ren óm kékkéri itan we.”
nwtsty-E study note wóón Föf 22:16, NW
télúoló óm kewe tipis ren óm kékkéri itan we: Are “télúoló óm kewe tipis me kéri itan we.” Epwe téttélúló án emén tipis, esap ren ewe konikin papatais, nge ren an kékkéri iten Jesus. An féri ena a wewe ngeni an epwe wor an lúkú lón Jesus me an pwáraatá an na lúkú ren féfférún mi fich ngeni Chón Kraist.—Föf 10:43; Jas 2:14, 18.
January 14-20
PWÓRÓUS AÚCHEA SENI KAPASEN KOT | FÖFFÖR 23-24
“Ra Tipi Ngeni pwe I mi Efeiengaw me Chón Poputááni Fitikoko”
bt-E 191 ¶5-6
“Kosap Niuokus!”
5 Ewe kapasen apéchékkúl ngeni Paulus a fókkun fich ngeni ewe atun. Lón chék ewe rán mwirin, lap seni 40 re Jus “ra atolongeer lon eu pwon mi fis fän akapel, pwe resap mongö ika ün och tori ar repwe niela Paulus.” Ei “pwon mi fiti raw” a pwári úkúkún án ekkena chón Jus wesewesen mochen nieló ewe aposel. Ika pwe rese sópwéch lón ar na raw, ra lúkú pwe epwe eú anúmamaú are och mettóch mi ngaw, ngeni pwisin iir. (Föf. 23:12-15) Ekkewe souasor mi lap me ekkewe souakkomw ra tipeeú ngeni ar na raw án Paulus epwe kapwúng sefál ren ewe Sanhedrin, án chón Jus we mwichen soukapwúng mi tekia, pwe epwe sópwósópwóló ar etittina i, pwe itá ese pwúng lón ewe áeúin atun. Nge atun Paulus epwe sái, iwe ina atun ekkeei chón rawangaw repwe supwuri me nieló i.
6 Nge emén át, tettelin néún Paulus, a rong usun ei raw iwe a ereni. Iwe, Paulus a ereni ei alúwél pwe epwe repotei ngeni Klautius Lisias, ewe sounemenemen án Rom we mwichen soufiu. (Föf. 23:16-22) Mi enlet pwe Jiowa a tongei ekkewe kúkkún me sáráfé, mi usun néún Paulus ei át, ese affat itan, le pwora le akkomwa manawen néún Kot kewe aramas lap seni pwisin manawer me tuppwél le féri úkúkún ar tongeni le penaatá ewe Mwú.
bt-E 192 ¶10
“Kosap Niuokus!”
10 Lón Seserea, a wor ‘sounfiu ra mamasa’ Paulus “lon ewe imw Herotes a aüetä” pwe epwe witiwiti warotoon ekkewe chón etipisi seni Jerusalem. (Föf. 23:35) Mwirin nimu rán ra war, ewe souasor mi lap Ananias, ewe souafalafal itan Tertullus, me eú mwichen souakkomw. Tertullus a akkomw mwareiti Feliks ren met a féfféri fán iten ekkewe chón Jus, neman ren an epwe emichimichi me féri met epwe peni ren. Mwirin, epwap apasa ei ren Paulus: “Ei mwän eman aramas mi fokun afeiengau. A popuetä fitikoko lein ekewe chon Juta won unusen fanüfan, i eman souemwenin ewe mwichen Nasaret. A pwal sotuni an epwe apiningaua ewe Imwenfel, nge äm aia turufi.” Ekkewe ekkóch chón Jus “ra tipeeu ngeni ekewe kapasen atipisi o üra pwe meinisin a let.” (Föf. 24:5, 6, 9) Án emén pesei aramas le ú ngeni mwú, emmweni eú lamalam mi efeiengaw, me epiningawa ewe imwenfel, ikkeei ekkewe otuttur emén a tongeni ninniiló ren.
bt-E 193-194 ¶13-14
“Kosap Niuokus!”
13 Paulus a isetiw eú leenien áppirú fán itach ika epwe wor atun sipwe útá me mwen néúwisin mwú fán iten ach fel ngeni Jiowa me an a wor tipimwáál ngenikich pwe kich chón pesei án aramas repwe efisatá osukosuk, kich chón ú ngeni mwú, are chón eú “lamalam mi efeiengaw.” Paulus ese apasaatá chómmóng kapasen mwareiti ewe governor, usun Tertullus. A chék mosonoson me pwáraatá súfél. Fán mirit, a eáni kapasen pwáraatá mi fataffatéch me enlet. A apasa pwe rese nóm ekkewe “chon Juta seni ewe fanü Asia,” iir kewe ra etipisi i pwe a epiningawa ewe imwenfel, me mi wor an pwúng án chókkana repwe nóm pwe repwe nennefengen me epwe pwisin rong seniir ar kana kapasen otuttur.—Föf. 24:18, 19.
14 A mmen amwarar pún Paulus ese pireir le apwóróusa usun an lúkú. Fán pwora, a apasasefáli an lúkú lón ewe manawsefál, ina ewe pwóróus mi efisi osukosuk atun an we útá me mwen ewe Sanhedrin. (Föf. 23:6-10) Ren án Paulus epwe ánneta pwúngún an kapas, a menlapei ewe ápilúkúlúk lón ewe manawsefál. Pwata? Pokiten a afalafala usun Jesus me an we manawsefál seni máló, ina ewe mettóch ekkewe chón ú ngeni rese etiwa. (Föf. 26:6-8, 22, 23) Ewer, ei pwóróus usun ewe manawsefál nge kon lien usun lúkú lón Jesus me an we manawsefál, ina populapen ewe osukosuk.
Kúkkútta Pwóróus Aúchea
nwtsty-E study note wóón Föf 23:6
Ngang emén Farisi: Ekkóch chón ewe mwich ra sissilei Paulus. (Föf 22:5) Atun Paulus a kér ngeni pwisin i néún emén Farisi, ekkewe Farisi mi chóni ewe Sanhedrin ra tongeni weweiti pwe a eppiietá met ewe a léllé ngeniir wóón, inaamwo ika a fen wiliti emén Chón Kraist mi tinikken. Paulus ese kefisitá pwóróus usun pwisin i. Nge lón ei itiitin, sia tongeni weweiti alon Paulus ei ren ach silei popun an apasa. Paulus a afóta an pwóróus wóón ekkewe Farisi, nge esap ekkewe Satusi, pokiten a léllé an me án ekkewe Farisi lúkú lón ewe manawsefál. An féri ena, a atufichi an epwe isetiw met i me ekkewe Farisi mi nónnóm ikewe ie repwe tipeeú le fós wóón. Neman a áneánei pwe an eppiietá ei pwóróus mi efisatá tipefesen epwe luki ekkóch chón ewe Sanhedrin ar repwe peni i, iwe ina met a fis. (Föf 23:7-9) Alon Paulus ei lón Föf 23:6 a pwal léllé ngeni met a apasa usun pwisin i lupwen a útá me mwen King Akripa. (Föf 26:5) Me atun a mak seni Rom ngeni pwiin kewe Chón Kraist lón Filipi, a pwal kapas sefál usun an emén Farisi. (Fp 3:5) A pwal álilliséch ach sipwe álleani met Föf 15:5 a apasa usun pwal ekkóch Chón Kraist iir Farisi me lóóm.—Ppii study note wóón Föf 15:5.
nwtsty-E study note wóón Föf 24:24
Trusilla: Ewe aúlúménún me kúkkúnúfóchun nengngin me lein néún Herotes, ewe Föf 12:1 a fós usun, ina i Herotes Akripa I. Neminnei a uputiw ina epwe lón ewe ier 38, me i fefinen Akripa II me Pernike. (Ppii study note wóón Föf 25:13 me ewe Glossary, “Herotes.”) Governor Feliks érúúeménún pwúlúwan. Neminnei a akkomw pwúpwúlú ngeni ewe Kingen Siria Azizus seni Emesa nge a mu seni me pwúpwúlú ngeni Feliks órun ewe ier 54, are atun an ina epwe 16 ierin. Neman a nóm atun Paulus a kapas ngeni Feliks “usun pwüng, usun ach sipwe tongeni nemeni püsin inisich, pwal usun ewe ränin kapwüng lon ewe fansoun lesopolan.” (Föf 24:25) Lupwen Festus a wii Feliks lón ewe wis governor, Feliks a likiti Paulus lón imwen fétek pokiten a mochen “kütta an chen me ren ekewe chon Juta,” nge ekkóch ra ekieki pwe a féri ena ren an epwe apwapwaai pwúlúwan we nengngin chék, fin Jus.—Föf 24:27.
January 21-27
PWÓRÓUS AÚCHEA SENI KAPASEN KOT | FÖFFÖR 25-26
“Paulus A Ámweta An Kapwúng Ngeni Sisar me A Afalafal Ngeni King Herotes Akripa”
bt-E 198 ¶6
“Üa Tüngor pwe ei Kapwüng Epwe Amwet Ngeni Sisar”
6 Án Festus mochen féri letipen ekkewe chón Jus a tongeni efisi met Paulus epwe ninniiló ren. Ina popun, Paulus a áeá an we pwúúng, án chón Rom. A ereni Festus: “Ngang üa ütä me mwen än Sisar lenien kapwüng, ewe ia üpwe kapwüng ie. Ngang üsap föri och föför mi mwäl ngeni ekewe chon Juta usun ka fen silei. . . . ngang üa tüngor pwe ei kapwüng epwe amwet ngeni Sisar.” Lupwen emén epwe tingor pwe an kapwúng epwe ámwet ngeni Sisar, iwe ese wor met epwe tongeni eppeti an esap fis. Festus a ánnetatá ei lupwen a apasa: “Ka tüngor pwe om ei kapwüng epwe amwet ngeni ewe Sisar, iei popun kopwe fokun feila ren Sisar.” (Föf. 25:10-12) Án Paulus tingor pwe an kapwúng epwe ámwet ngeni eú kapwúng tekia, a eú leenien áppirú fán iten Chón Kraist mi enlet lón ach ei fansoun. Lupwen chón ú ngeni ewe enlet ra féri “mine a pwüngingau, nge ra aita ngeni pwe iei pwüngün allük,” Chón Pwáraatá Jiowa ra áeá ekkewe álillis seni allúkún mwú ar repwe penaatá ewe kapas allim.—Kölf. 94:20.
bt-E 198-201 ¶10-16
“Üa Tüngor pwe ei Kapwüng Epwe Amwet Ngeni Sisar”
10 Fán súfél, Paulus a kilisou ngeni King Akripa pún i a tongeni ánnetatá ngeni mwáállin ekkewe kapasen otuttur fán itan, me a erá pwe a silei pwe ena king a sipeéch wóón meinisin eérenien chón Jus me met kewe ra eáni tipefesen wóón lefiler. Paulus a áweweei manawan me lóóm usun ‘eman Farisi, chon ewe mwich mi fokun tichik me lon ar lamalam.’ (Föf. 26:5) Án Paulus we emén Farisi, a ápilúkúlúk lón warotoon ewe Messaia. Iei, an a emén Chón Kraist, a pwora le pwáraatá pwe Jesus Kraist, i ewe aramas ra witiwiti seni lóóm. Paulus a tolong lón kapwúng lón na ránin ren minne i me ekkewe chón etipisi ra lúkú lón, ina ewe ápilúkúlúk lón pwénútáán án Kot we pwon ngeni semelaper kewe. Ei a efisi án Akripa mochen silei met Paulus epwe apasa.
11 Ren án Paulus chemeni an we angangen eriáfféwú ekkewe Chón Kraist me lóóm, i a apasa: “Püsin ngang üa ekieki, pwe üpwe fokun föri meinisin mine üa tongeni ai üpwe ü ngeni ewe Jesus seni Nasaret . . . Lon ai lingeringeritiir [ekkewe chón tapweló mwirin Kraist] üa fen mwo nge feila ngeni ekewe telinimwen chon ekis pwe üpwe ariaföüür.” (Föf. 26:9-11) Paulus a wesewesen féri ekkena mettóch. Chómmóng aramas ra silei usun ewe féfférún eriáfféú a féri ngeni ekkewe Chón Kraist. (Kal. 1:13, 23) Ese mwáál Akripa a ekieki. ‘Epwe met a efisi ekkesiwilin manawen ei mwán?’
12 Minne Paulus a apasa mwirin, a awora pélúwan. A apasa: “Üa feila Tamaskus fän pwüngün me akünöüen ekewe souasor mi lap. Ämäfen king, lupwen üa fetal won ewe al leoloas, üa küna eu saram seni läng mi saramaram seni akkar a sarametiu ünüki me chiechiei kewe mi etiei. Iwe, äm meinisin aia turutiu lepwül, nge ngang üa rong eu möngüngü mi kapas ngeniei lon fosun Ipru, ‘Saul, Saul, pwota ka ariaföüüei? Ka püsin afeiengauok ren om ü ngeniei, usun eman kow a chepeti ewe wok mi nom lepöün ewe chon tümwünü.’ Iwe, ngang üa ais, ‘En iö Samol?’ Ach Samol a pölüeni, ‘Ngang Jesus ewe ka ariaföüü.’”—Föf. 26:12-15.
13 Me mwen ei atun epwe fis ei manaman, usun nge Paulus “a chepeti ewe wok mi nom lepöün ewe chon tümwünü” emén kow. Usun chék án emén man pwisin efeiengawa ren an kikini mesen ewe wok mi ken, Paulus a efeiengawa pwisin i ren an úkkú ngeni minne Kot a tipeni. Ren án Jesus ewe mi manawsefál, pwá ngeni Paulus me wóón ewe al ngeni Tamaskus, a efisi án ei mwán mi letipwenechar nge mi tupuló epwe siwili an ekiek.—Joh. 16:1, 2.
14 Paulus a féri watteen siwil lón manawan. A apasa ngeni Akripa: “Üsap aleasolap ngeni künaei we seni läng. Üa afalafal akom lon Tamaskus me Jerusalem, mürin lon unusen fanüen ekewe chon Juta, pwal lein ekewe chon lükün Israel, pwe repwe aier seni ar tipis o kul ngeni Kot, pwe repwe föri sokun föför mi pwärätä pwe ra ekieksefäl.” (Föf. 26:19, 20) Ren fite fite ier, Paulus a apwénúetá ewe wis Jesus Kraist a ewisa ngeni atun a kúna ewe lángipwi lón ewe leolowasan. Met mwirilóón? Chókkewe mi álleasochisi ewe kapas allim Paulus a afalafala ngeniir, ra aier seni ar féffér mi limengaw, féffér mi chofona, me ra kul ngeni Kot. Chókkeei ra wiliti chón álleasochis lón leenier kewe, ra chón apwénúetá me pwári súfél ngeni allúkún leenier kewe.
15 Iwe nge, ekkena feiéch ese wor aúchear me ren ekkewe chón Jus, chón ú ngeni Paulus. Paulus a apasa: “Iei popun pwe ekewe chon Juta ra turufiei o sotuni ar repwe nieila. Nge tori ikenai Kot a alisiei, iei mine üa ütä ikei o pwärätä mine a let ngeni aramas meinisin, seni ekewe mi kis tori ekewe mi lap.”—Föf. 26:21, 22.
16 Pokiten kich Chón Kraist mi enlet, mi lamot sipwe “molotä fansoun meinisin” le áweweei ach lúkú. (1 Pet. 3:15) Lupwen sipwe fósun ach lúkú atun ach kapas ngeni ekkewe soukapwúng me sounemenem, epwe mmen álilliséch ach áppirú met Paulus a féri lupwen a kapas ngeni Akripa me Festus. Ach áweweei fán súfél ifa usun ewe enlet lón Paipel a ámúrinnééló manawach me manawen chókkewe mi álleasochisi met sia afalafala, neman sia tongeni achchúngú letipen chókkana mi eáni wis tekia.
(Föför 26:28, NW) Nge Akripa a ereni Paulus: “Lón fansoun mwochomwoch chék ka tongeni peseei ai upwe wiliti emén Chón Kraist.”
bt-E 202 ¶18
“Üa Tüngor pwe ei Kapwüng Epwe Amwet Ngeni Sisar”
18 Nge Paulus a pélúwen ngeni ewe governor: “En ämäfen Festus, ngang üsap umwes. Mine üa apasatä lon ai mirit a let. King Akripa, en ka silei usun ekei mettoch meinisin, iei mine üa pwora le kapas ngonuk. Üa lükü pwe ka sileiöchü ekei mettoch meinisin . . . King Akripa, ka lükü kapasen ekewe soufos? Ngang üa silei pwe ka lükü!” Akripa a pélúweni: “Lón fansoun mwochomwoch chék ka tongeni peseei ai upwe wiliti emén Chón Kraist.” (Föf. 26:25-28) Ikaamwo mi enlet ekkeei kapas are rese, nge ra pwári pwe minne Paulus a pwáraatá a fókkun kkúú meefien ewe king.
Kúkkútta Pwóróus Aúchea
nwt-E glossary
Ewe wok mi nóm lepéún ewe chón túmúnú. Efóch wok mi ttam mi wor och mechá mi kken wóón únúnan we, chón atake ra kan áeá le pwosu ngeni ekkewe man pwe repwe mochen mwékút. Ei wok a wewe ngeni án emén aramas mi mirit kapas mi amwékútú ewe chón aúseling an epwe apwénúetá kapasen éúréúr mi múrinné. Ei itiitin kapas “chepeti ewe wok mi nom lepöün ewe chon tümwünü” a feito seni án emén kow mi aúcho mi ú ngeni emmwenien ena wok ren an kikini, iwe a pwisin efeiengawa.—Föf 26:14; Sou 3:31.
Akkalisi Aramas Pwe Repwe Luku Porausen Ewe Muu
14 Paul a silei pwe esap Akrippa wesewesen emon chon Jus, nge a chok pwomweni pwomwan. Paul a paani silelapen Akrippa ussun ewe lamalamen Jus, iwe, a awewei pwe lon an angangen afalafal, esap “kapas och, pwe ewe chok minne ekkewe soufos me Moses ra apasa epwe fis” ussun maloon me manausefallin ewe Messaia. (Fofor 26:22, 23) Paul a fos wenewen ngeni Akrippa, iwe, a eisini: “Maing, King Akrippa, ka luku ekkewe soufos?” Akrippa a osukosuk ren ena. Ika epwe apasa pwe ese luku ekkewe soufos, epwe itengauolo pun ita uruurun pwe i emon mi fiti ewe lamalamen Jus. Nge ika epwe nguuri alon Paul, epwe wewe ngeni an epwe pwarawu mwen mesen aramas pwe a tipeeu ngeni ena aposel, iwe, aramas repwe ekieki pwe i emon chon Kraist. Fan mirit, Paul a pwisin polueni an we kapas eis ren an apasa pwe “Ua silei pwe en mi luku.” Letipen Akrippa a amwokutu auan pwe epwe apasa met? A polueni: “Lon ekis chok fansoun kopwe tongeni etipetipaei pwe upwe wiliiti emon chon Kraist.” (Fofor 26:27, 28, NW) Inaamwo ika Akrippa ese wiliiti emon chon Kraist, nge neman alon Paul a kku letipan.—Ipru 4:12.
January 28–February 3
PWÓRÓUS AÚCHEA SENI KAPASEN KOT | FÖFFÖR 27-28
“Paulus A Sáiló Rom”
bt-E 208 ¶15
“Esap Wor Eman me Leich Epwe Mäla”
15 Ese mwáál Paulus a fen afalafal ngeni chómmóng me wóón ewe sip usun ewe ápilúkúlúk Kot a pwonei. (Föf. 26:6; Kol. 1:5) Nge iei, atun ewe sip epwele ta, Paulus a tongeni awora eú popun mi lúkúchar fán iten eú ápilúkúlúk repwele kúna. A apasa: “Lepwin ewe eman nöün Kot chon läng, . . . a feito rei o üreniei, ‘Kosap niuokus Paulus! Kopwe fokun ütä me mwen ewe Sisar. Nge Kot, lon an kirikiröch epwe pwal amanaua chokewe meinisin mi etuk lon ei sai.’” Paulus a peseer: “Iei mine ämi mwän, oupwe apilükülüköch! Pun üa lükü Kot, pwe epwe fis usun mine a üreniei. Nge sipwe fokun pasetä won wochen eu fanü.”—Föf. 27:23-26.
bt-E 209 ¶18
“Esap Wor Eman me Leich Epwe Mäla”
18 Chókkana mi kúna manaw ra nóm wóón ewe fénú itan Malta, a nóm éérún Sicily. (Ppii ewe pwóór “Malta—Ia?”) Chón ena fénú mi kkóló ar fós ra “fokun kirikiröch” ngeniir. (Föf. 28:2) Ra ékú eú ekkei fán iten chókkeei rese sissileer, iir kewe ra tori piien fénúer ei lón ar chéchchén me féú. Ewe ekkei a álisiir le meefi pwichikkar inaamwo ika a patapat me púng rán. Iei pwal ewe atun a fis eú manaman.
bt-E 210 ¶21
“Esap Wor Eman me Leich Epwe Mäla”
21 Ewe mwán mi pisekisek ren watteen fénúan itan Puplius a kan nónnóm lón ena leeni. Ese mwáál i ewe mi tekia seni meinisin ekkewe néúwisin Rom lón Malta. Lukas a apasa pwe “i samolun ewe fanü,” a néúnéú ena itelap mi léllé ngeni met mi nechenech wóón ekkewe ruu faw mi pwá me lón Malta. Puplius a onómu me awasélaéchú Paulus me chienan kana lón úkúkún úlúngát rán. Nge, semen Puplius we a samau. A pwúng án Lukas áweweei an we samau. A makkeei pwe ewe mwán “a mwelilong leimw ren an pwichikar me feiseni,” a apasa tichikin ewe semmwen. Paulus a iótek me isetá péún wóón ewe mwán, iwe a chikar. Pokiten ra mwaar ren ei manaman, chón ewe fénú ra waló pwal ekkóch mi semmwen ren Paulus pwe epwe echikareretá, me ra uwouló liffang fán iten álillisin Paulus me chienan kewe.—Föf. 28:7-10.
bt-E 213 ¶10
“Seni Lesosor Tori Lepwin A Afalafaleer”
10 Lupwen ewe mwichen chón sái ra tori Rom, “ra mwüt ngeni Paulus pwe epwe tongeni aemanüla le nonom, nge eman sounfiu epwe nom ren o mamasa.” (Föf. 28:16) Ren chókkewe ese kon chou minne aramas ra etipisiir wóón, a wor efóch sein a riri ngeni i me ewe chón masa pwe esap tongeni sú. Iwe nge, Paulus emén chón afalafala usun ewe Mwú, me efóch sein ese tongeni eppeti seni an epwe afalafal. Ina popun, mwirin chék úlúngát rán an asésé mwirin an we sái, a kérfengeni souemmwenin ekkewe chón Jus mi nónnóm Rom ren an epwe affata ngeniir ika i ié me an epwe afalafal ngeniir.
Kúkkútta Pwóróus Aúchea
nwtsty-E study note wóón Föf 27:9
ewe Ränin Echikefel: Are “ewe echikefel atun ewe Ránin Ácháchá.” Krik, “ewe echikefel.” Ewe itiitin kapasen Krik fán iten “ewe echikefel” a weneiti ewe chék eú echikefel mi allúkútiw me ren ewe Allúkún Moses, ina ewe echikefel mi riri ngeni ewe Ránin Ácháchá a kan fis iteiten ier, ewe a pwal iteni Yom Kippur (Ipru, yohm hak·kip·pu·rimʹ, “ránin pwélúoló [ina, ekkewe tipis]”). (Lif 16:29-31; 23:26-32; Num 29:7; ppii ewe Glossary, “Ránin Ácháchá.”) Néúnéún ewe itiitin kapas “oupwe echikefel,” ren ewe Ránin Ácháchá a kan wewe ngeni án emén féri sókkopaten angangen pennúkú pwisin mochenin, pachelong pwal echikefel. (Lif 16:29) Néúnéún ei kapas “ewe echikefel” lón Föf 27:9 a álisatá ewe ekiek pwe echikefel a pachelong lón ewe ákkáeúin angangen án emén pennúkúóló pwisin mochenin atun ewe Ránin Ácháchá. Ewe echikefel lón Ránin Ácháchá a kan sereni lesópwólóón September are lepoputáán October.
(Föför 28:11, NW) Mwirin úlúngát maram, aua su wóón efóch sip mi wor liosun “Néún Seus kewe” wóón. Ewe sip a feito seni Aleksantria me nónnóm lón ewe fénú atun fansoun afféú.
nwtsty-E study note wóón Föf 28:11
Néún Seus kewe: Me ren lúkúen chón Krik me Rom, “Néún Seus kewe” (Krik, Di·oʹskou·roi) iter Kastor me Polluk, rúúemén nippwe át néún ewe kot Seus (Jupiter) me ewe Kiwinen Sparta itan Leda. Me lein pwal ekkóch mettóch usun néún Seus keei át, aramas ra lúkú pwe iir chón wisen túmúnú chón sái wóón mataw, chón seláni chón sái wóón mataw lupwen ra nóm lón feiengaw lemataw. Ei tichikin pwóróus usun ewe lios wóón lesopwun me mwen ewe sip a ánnetatá pwe ei pwóróus makkeien emén mi pwisin kúna ewe lios ren mesan.