Áwewe fán Iten Manawach me Ach Angangen Afalafal Mwich
November 1-7
PWÓRÓUS AÚCHEA SENI KAPASEN KOT | JOSUA 18-19
“A Pwáló án Jiowa Tipachem lón Einetin ewe Fénú”
it-1 359 ¶1
Kiánin Fénú
Einetin ewe fénú ngeni ekkewe einang, a alóngólóng wóón ekkeei ruu mettóch: pwúngúlóón ewe úttút me úkúkún chóchóón eú einang. Pwúngúlóón ewe úttút a tongeni chék apwúngaló ewe leeni ia ewe fénú a nóm ie eú me eú einang epwe álemwiri, áwewe chék ika epwe nóm efeng are éér, éétiw are notou, arapakkan sáát, are ewe kinikin mi wor chuuk ie. Minne a pwúngúló lón ewe úttút a feito seni Jiowa, ina met a eppeti ekkewe einang ar resap lólówófengen are osukosukfengen. (SF 16:33) Ren ei mettóch, Kot a pwal emmweniéchú met Jekop a eáni emwirinimá fán iten álemwirien néún kewe, ewe mi mak lón Keneses 49:1-33.
it-1 1200 ¶1
Álemwir
Álemwir Fénú. Jiowa a ngeni néún Israel kewe álemwirier we fénú, ewe a áiti ngeni Moses kiánin. (Num 34:1-12; Jos 1:4) Néún Kat kewe, néún Rupen kewe, me esopwun ewe einangen Manasa ra angei álemwirier kewe me ren Moses. (Num 32:33; Jos 14:3) Ekkewe lusun einang ra angei álemwirier ren ewe úttút fán emmwenien Josua me Eleasar. (Jos 14:1, 2) Me ren án Jekop we oesini mi mak lón Keneses 49:5, 7, minne Simeon me Lefi ra álemwiri ese imuló seni ekkewe pwal ekkóch. Ewe kinikinin fénú Simeon a álemwiri, a nóm lukanapen fénúen Juta (Jos 19:1-9), nge Lefi, a kawor ngeni 48 telinimw mi nóm lón unusen fénúen ekkewe chón Israel. Pokiten chón Lefi ra kewis ngeni eú wis mi kkóló aúchean lón ewe imwenfel, ina minne ina álemwirier me ren Jiowa. Ra angei leengol pwe ina wiser are álemwirier. (Num 18:20, 21; 35:6, 7) Eú me eú famili ra angei wiser fénú me lón álemwirien ar we einang. Atun ekkewe famili ra chóchchómmóngoló me ra ngeni néúr kewe mwán fénúer, ló, ló, ló ekkewe fénú ra ineet lón kúkkún kinikin.
it-1 359 ¶2
Kiánin Fénú
Mwirin an pwúngúló me ren ewe úttút ia eú me eú einang epwe nónnóm ie, a lamot an epwe kapwúngúló lélléén ewe fénú pwe epwe pwénútá ewe oruuen mettóch: úkúkún chóchóón eú einang. “Oupwe aineti ewe fanü ren üttüt, aükük ngeni chochon ämi kewe cho pwe repwe fanüeni. Are eu ainang a watte, oupwe awattei fanüan, nge are eu ainang a kükün, oupwe pwal akükünü fanüan. Meni fanü eman a ütti, epwe pwal fanüeni.” (Num 33:54) Minne a pwúngúló me lón ewe úttút ren menni kinikinin fénú eú me eú einang epwe nónnóm ie esap fókkun ekkesiwil, nge ren úkúkún lélléén ewe fénú eú me eú einang epwe álemwiri a tongeni wor ekkesiwilin. Ina minne, lupwen a ffatoló pwe fénúen ewe einangen Juta a kon watte, iwe ekkóch kinikinin a ineet ngeni ewe einangen Simeon.—Jos 19:9.
Kúkkútta Pwóróus Aúchea
it-1 359 ¶5
Kiánin Fénú
Ewe pwóróus usun einetin ewe fénú ennefenin ewe Jortan, a áiti ngenikich pwe a akkomw pwúngúló ren úttút ekkewe fénú fán iten Juta (Jos 15:1-63), Josef (Efraim) (Jos 16:1-10), me esopwun ewe einangen Manasa ewe mi nóm notoun ewe Jortan (Jos 17:1-13), iwe a ffatoló eú me eú kiánin fénúer me telinimwer. Mwirin ena, usun itá a ekis kaúló einetin ewe fénú pún chón Israel ra mwékút seni Kilkal ngeni Silo. (Jos 14:6; 18:1) Ese ffat ika ifa úkúkún ttamen ena, nge mwirilóón Josua a apwúngú ekkewe fisu einang ren akkammanger le fénúeni ewe lusun fénú. (Jos 18:2, 3) A wor chómmóng pwóróus ren ewe popun ekkena fisu einang ra ina usun. Ekkóch leir ra erá pwe chón Israel ra liapeni chómmóng mettóch atun ar maunei chón Kanaan me rese chúen lólileniti án chón Kanaan repwe mauner, ina popun neman ra ekieki pwe ese pwal lamot ar repwe atapwal le fénúeni ewe lusun fénú. Pwal och, neman ra tipemwaramwar le maun ngeni ekkewe chón ú ngeniir. (Jos 13:1-7) Pwal och, eli rese kon silei ekkewe kinikinin fénú lón ewe Fénúen Pwon epwe usun ar silei ekkewe a fen einetiló.
November 8-14
PWÓRÓUS AÚCHEA SENI KAPASEN KOT | JOSUA 20-22
“Lesen Seni eú Wewengaw”
w06 4/15 5 ¶3
Ekkewe Mettóch mi Lamot lón Ámi Pwóróusfengen me Pwúlúwom
Pwóppwóróusfengen fán wenechar, a tongeni túmúnú an esap wor wewengaw are tipefesen. Lón fansoun chón Israel lóóm, ekkewe einangen Rupen, Kat, me esopwun ewe einangen Manasa, iir kewe mi nóm étiwen ewe chénúpupu Jortan, ra ssenatá “eu rongen asor mi fokun watte” me lón Jortan. Ekkewe ekkóch einang, ekkewe mi nóm notou, ra wewengaweiti ena. Ra ekieki pwe pwiir kana mi nóm pekilóón Jortan ra féri eú angangen rikiló, iwe ra mmólnetá le ló maun ngeni ekkena chón “ü ngeni.” Iwe nge, me mwen repwe maun ngeniir, ra mwo tiinaaló eú mwichen aramas pwe repwe fós ngeni chón ekkena einang mi nóm éétiw. Ina eú féfférún tipachem. Ra silei pwe ewe roong ra féri esap fán iten ar repwe eáni asoren kek wóón are asoren mwéngé. Ekkewe einang mi nóm éétiw ra niweiti ekkewe ekkóch einang ika repwe ereniir lón ekkewe fansoun epwe feito: “Esap wor wisemi me won ewe Samol mi Lapalap.” Ewe roong ina eú minen pwáraatá pwe pwal iir chón fel ngeni Jiowa. (Josua 22:10-29) Ra eita ngeni ewe roong Pisekin Pwáraatá, ese mwáál pokiten ina eú minen pwáraatá pwe me rer, Jiowa, i ewe Kot mi enlet.—Josua 22:34.
w08 11/15 18 ¶5
“Álisatá Ekkewe Mettóch mi Efisatá Kinamwe”
Eli ekkóch ekkewe chón Israel ra ekieki pwe a naf ekkewe pisekin pwáraatá pwe ekkewe einang ra tipis me esap kon chómmóng leir repwe máló rer ika repwe ánnifa le maunei ekkena einang. Iwe nge, lap seni ar repwe mwékútúkkái, ekkewe einang mi nóm notou ra mwo tiinaaló ekkóch mwán ngeni pwiir kana pwe repwe pwóróusfengen wóón ar na osukosuk. Ra eisiniir: “Pwota oua kirikiringau ngeni ewe Koten Israel? Pwota oua tok seni ewe Samol mi Lapalap?” Ren enletin, ekkewe einang mi ssenatá ewe roong, ese wor met mi pwári pwe rese tuppwél ngeni Kot. Nge met meefier ngeni ena tipimwáál? Iir mi eáni kapas mi ngaw ngeniir are rese mochen fós ngeniir? Iir ra fós fán pwetete, ra áweweéchú pwe pokiten ra enletin mochen angang ngeni Jiowa, ina popun ra féri ena. Minne ra apasa a túmúnú ar riri ngeni Kot me eppeti seniir angangen nimanaw. A pwák ena osukosuk ren pwóróusfengen fán kinamwe me a wor sefál kinamwe lefiler.—Jos. 22:13-34.
Kúkkútta Pwóróus Aúchea
it-1 402 ¶3
Kanaan
Inaamwo ika chómmóng chón Kanaan mi manawewu seni ewe maun me ú ngeni án Israel nemenem wóór, nge a pwúng alon Paipel ei pwe Jiowa “a ngeni chon Israel unusen ewe fanü a fen pwon fän akapel ngeni ar kewe lewo,” pwe I a ngeniir “kinamwe ekis meinisin,” me “ekewe pwon meinisin ewe Samol mi Lapalap a eäni ngeni ekewe chon Israel ra pwönüetä.” (Jos 21:43-45) Ekkewe chón oputa Israel mi pwellifeiliir, ra fen niwokkus me rese chúen eú minen eppet ngeni kinamween chón Israel. Kot a fen apasa me mwan pwe “ekis me ekis” epwe asúoló chón Kanaan pwe ete chómmóngoló manmwacho wóón ewe fénú ika a péénnúló. (Eks 23:29, 30; Tut 7:22) Inaamwo ika a kon múrinné án chón Kanaan kewe pisekin maun, kapachelong waar kewe woken mi wor mecháán mi usun ketilas mi ttam, nge sópwongawen án chón Israel liapeni ekkewe ekkóch fénú ese wewe ngeni án Jiowa ese apwénúetá an we pwon ngeniir. (Jos 17:16-18; Sou 4:13) Nge Paipel a fen áiti ngenikich pwe sópwongawen chón Israel lón maun, a fis pokiten rese tuppwél ngeni Kot.—Num 14:44, 45; Jos 7:1-12.
November 15-21
PWÓRÓUS AÚCHEA SENI KAPASEN KOT | JOSUA 23-24
“Án Josua Sáingoon Kapasen Éúréúr Ngeni Mwúún Israel”
it-1 75
Etipeeú
Mi sókkóló án ewe mwúún Israel epwe tolong lón Kanaan, ewe Fénúen Pwon. Pún ewe Samol mi Lapalap a ngeniir ar pwúúng le fénúeni ena fénú pwe epwe pwénútá an we pwon ngeni ar kewe lewo. Ina minne, iir resap chón ekis lón, me Jiowa a allúkú ngeniir ar resap féri etipeeú ngeni ekkewe pwal ekkóch mwú rese fel ngeni i. (Eks 23:31-33; 34:11-16) Iir repwe chék nóm fán án Kot allúk, nge esap allúkún ekkena mwú Kot epwele asúroló. (Lif 18:3, 4; 20:22-24) Kot a tichiki an allúk ngeniir pwe resap féri etipeeú ngeni ekkena mwú ren ar repwe pwúpwúlú ngeniir. Ekkena sókkun etipeeú a tongeni efisi ar repwe riri ngeni ekkewe fefin mi fel ngeni kot chofona, pwal ngeni aramaser kewe, me ngeni angangen me éérenien ar lamalam, iwe ena a tongeni emmwen ngeniir angangen rikiló me eú ssár ngeniir.—Tut 7:2-4; Eks 34:16; Jos 23:12, 13.
Alon Jiowa A Chök Pwöpwönüetä
19 Seni minne sia pwisin küna, sipwe tongeni apasa: “Ewe Samol mi Lapalap a ngenikemi ekewe mettoch mi mürina meinisin a pwon ngenikemi. Iteiten ekewe pwon a eäni ngenikemi ra pwönüetä, nge esap wor eu me leir esap pwönüetä.” (Josua 23:14) Jiowa a angasalo, tümünü, me atufichi manauen nöün kewe chon angang. Ka tongeni ekieki ussun eü pwon ese apwönüetä lon chök ewe fansoun a apasa epwe fis? Ese fokkun wor. Sipwe tipatchem ika sipwe lükülük woon Kapasen Kot.
20 Nge met ren mwachkkan? Jiowa a fen erä pwe lape ngenikich meinisin sia äpilükülükü ach sipwe manau woon eü fönüfan epwe wilisefäliti eü paratis mi lingöch. Chokisikis chök ra äpilükülükü ar repwe eti Kraist le nemenem lon läng. Ese lifilifil ika ifa ach äpilükülük, nge mei wor popun ach sipwe likiitü lon ach tuppwöl, ussun chök Josua. Epwe war ewe rän lupwen epwe pwönüetä ach äpilükülük allim. Ina atun sipwe lesöküriiti än Jiowa kewe pwon meinisin, iwe, sipwe pwal apasa: “Iteiten ekewe pwon a eäni . . . ra pwönüetä.”
Kúkkútta Pwóróus Aúchea
Menlapen Poraus Seni Ewe Puken Josua
24:2—Semen Eperiam we, Tera, a fel ngeni lios? Me le poputaan, Tera ese fel ngeni Jiowa Kot. Ese mwaal a feffel ngeni ewe koten maram itan Sin—emon kot mi itefoulo lon Ur. Me ren lukuen chon Jus, eli Tera emon mi fori lios. Iwe nge, lupwen Eperiam a feilo seni Ur fan an Kot alluk, Tera a fiti Eperiam le feilo Haran.—Keneses 11:31.
November 22-28
PWÓRÓUS AÚCHEA SENI KAPASEN KOT | SOUKAPWÜNG 1-3
“Eú Pwóróus Usun Pwora”
w04 3/15 31 ¶3
Ehut A Aúkatiw ewe Chón Eriáfféwú Israel
A sópwéch án Ehut kókkót, nge esap pokiten pwisin tufichin, are tufichingawen ewe chón oputa Israel. Pwénútáán án Kot kókkót ese lóngólóng wóón aramas. Ewe áeúin popun Ehut a sópwéch, pokiten Kot a álisi i. Minne Ehut a féri a tipeeú ngeni letipen Kot, ewe ese wor epwe tongeni eppeti An epwe angasaaló Néún kewe. Kot a filatá Ehut, iwe, “lupwen ewe Samol mi Lapalap a filätä soukapwüng fän iter [néún aramas], a eti ewe soukapwüng.”—Soukapwüng 2:18; 3:15.
w04 3/15 30 ¶1-3
Ehut A Aúkatiw ewe Chón Eriáfféwú Israel
Ewe áeúin mettóch Ehut a féri, a ammólnatá “fän itan efoch ketilas”—efóch mi kken me rúúepek, esap ttam pwe epwe tongeni koopoló fán úfan we. Eli a ekieki pwe ekkewe chón mmas repwe cheki. Lape ngeni ekkewe úúwen ra rietá néúr ketilas pelieméngúr pwe repwe mwittir uwawu. Pokiten Ehut emén kichó, iwe a opaló néún we ketilas “pelifichin wänükün me fän üfan” we, ikewe néún ewe king chón mmas resap cheki. Ina minne, ese pwal wor eppetin an epwe “uwala ngeni Eklon ewe kingen Moap ewe takises.”—Soukapwüng 3:16, 17.
Paipel ese tichiki minne a fiffis me mwan lón imwen King Eklon, iei chék met a apasa: “Lupwen Ehut a wes me ngeni Eklon ewe takises, a tinala ekewe aramas mi wisen uwei ewe takises, pwe repwe liwinla.” (Soukapwüng 3:18) Ehut a ngeni Eklon ewe takises, mwirin a fitaaló ekkewe chón uwei ewe takises tori ewe leeni mi kinamwe mi ekis towaw seni imwen Eklon we, mwirin ena, a kul me liwiniti Eklon. Pwata? Itá ekkena mwán ra fiti Ehut pwe epwe kúna túmún, are iir chék chón uwei ewe takises? Me a chék mochen túmúnúúr pwe resap feiengaw atun epwe féri minne a ekiekin féri? Ese lifilifil met Ehut a eáni ekiek, nge a pwora le liwiniti Eklon lón an ákkáláemén.
“[Ehut] a pwal etiir tori ekewe fau mi fal arun Kilkal. Mürin a kul o liwiniti Eklon. Iwe, a üreni Eklon, ‘Mi wor eu pworaus monomon ngonuk king.’” Paipel ese affata met a féri pwe epwe tongeni tolongsefál ren Eklon. Itá ekkewe chón mmas repwe ekiekingaw ngeni? Itá ra ekieki pwe pokiten i a chék ákkáláemén, iwe esap tongeni efeiengawa ar we king? Án Ehut feito lón an ákkáláemén chék a efisi ar repwe ekieki pwe epwe afangemá chón Israel? Ese lifilifil ewe popun, nge án Ehut kútta alen ar repwe fósfengen me ewe king nge iir chék, a fisiéch.—Soukapwüng 3:19.
Kúkkútta Pwóróus Aúchea
Menlapen Poraus Seni Ewe Puken Soukapwung
2:10-12. A lamot ach kkotun kaeon Paipel iteitan pwe sisap ‘monukalo ach kewe feioch meinisin me ren Jiowa.’ (Kol Fel 103:2) Sam me in repwe fotukalong lon letipen nour kewe ewe enlet lon Kapasen Kot.—Tuteronomi 6:6-9.
November 29–December 5
PWÓRÓUS AÚCHEA SENI KAPASEN KOT | SOUKAPWÜNG 4-5
“Jiowa A Néúnéú Rúúemén Fefin le Angasaaló Néún Kewe Aramas”
w15 8/1 13 ¶1
Ua ‘Ütä pwe Upwe Eman Inelap lon Israel’
Sisera! Ei it, a mwo nge efisi niwokkus me rúké lón Israel. A mmen fókkun ngaw lamalamen me eérenien chón Kanaan, ra kan eáni asor néúr kewe semirit me féri angangen amémé inisiir lón imwenfel. Epwe ifa usun manawen aramas fán nemenien ena meilapen soufiun Kanaan me an mwichen soufiu? Án Tepora we kél a pwári pwe a fókkun weires án aramas repwe sái ngeni ena fénú me arapakkan epwele péénnúló ekkewe leeni. (Soukapwüng 5:6, 7) Sia tongeni anchangei án aramas opoló lein wélúwél me wóón ekkewe ppan, ar niwokkus le atake are nónnóm lón ekkewe leeni ese wor tittin, me ar niwokkus le fetál wóón ekkewe alelap ika epwe wor chón awater, soláái seniir néúr kewe semirit, me reipei ekkewe fefin.
w15 8/1 13 ¶2
Ua ‘Ütä pwe Upwe Eman Inelap lon Israel’
Úkúkún 20 ier aramas ra meefi ena esin niwokkus tori án Jiowa a kúna pwe néún kewe aramas mi lúkúmach ra mmólnetá le ekkesiwili napanaper, are usun met án Tepora me Parak ei kél a apasa mi mak lón Paipel, “Tori en Tepora ka ütä, ka ütä pwe kopwe eman inelap lon Israel.” Sise silei ika pwúlúwen Lapitot ei, Tepora, i wesewesen emén inelap, nge ekkeei kapas, kapas áwewe chék. Usun itá Jiowa a ewisa ngeni Tepora an epwe túmúnún chón Israel, usun án emén inelap túmún. Kot a allúkú ngeni Tepora an epwe tiiti Soukapwúng Parak, emén mi watte an lúkú, me ereni pwe epwe maun ngeni Sisera.—Soukapwüng 4:3, 6, 7; 5:7.
w15 8/1 15 ¶2
Ua ‘Ütä pwe Upwe Eman Inelap lon Israel’
A lamot án Jael epwe mwittir mwékút. A etiwa Sisera an epwe asésé lón imwan we. Sisera a ereni Jael an esap akkaffat i ika e wor chón etto kútta. A konoló, mwirin neminna a pwélúoló, nge lupwen a tingor únúman konik, neminna a éúnú milik. Ese pwon mwo nge Sisera a annut. Mwirin, Jael a angei efóch mecháán ewe imw mangaku, ewe ekkewe fefin ra fen sissilei angangan, efóch chúfél me efóch ama. A fotopwásukutiw arapakkan chamwen Sisera, iei epwele féri och angang mi alólilen pwe epwe néún Jiowa chón apwúng. An ekis chék mwo tipemwaramwar, a tongeni emmwen ngeni watteen osukosuk. A itá ekieki néún Kot kewe aramas me ifa usun án ei mwán eriáfféwúr ren fansoun langattam? Are a itá aúcheani wisan we le peni Jiowa? Paipel ese affata. Sia chék silei pwe neminna a mwittir mwékút. Sisera a máló!—Soukapwüng 4:18-21; 5:24-27.
Kúkkútta Pwóróus Aúchea
Menlapen Poraus Seni Ewe Puken Soukapwung
5:20—Ifa ussun ekkewe fuun lang ra fiu fan iten Parak? Ewe Paipel ese affata ika ei mettoch a wewe ngeni alillis seni chon lang, pungutiuen fau seni lang noun Sisera kewe sou sile ra aweweni pwe och feiengau epwe feito, are neman ar pwee won fuu fan iten Sisera ese pwonuta. Nge ese lifilifil met ewe, ese mwaal Jiowa a aea och mettoch ren an epwe alisiir.
December 6-12
PWÓRÓUS AÚCHEA SENI KAPASEN KOT | SOUKAPWÜNG 6-7
“Kopwe Feila lon Om na Pöchökül”
w02 2/15 6-7
Kapasen Emmwen Seni Kot A Tongeni Efeiéchuk
Emén mi eáni ekiek pwúng usun pwisin i me silei úkúkún tufichin, ina i Kition, emén soukapwúng lein ekkewe chón Ipru lóóm. I ese ekiekin an epwe emén souemmwenin chón Israel. Iwe nge, lupwen a kewis ngeni ena wis, a apasa pwe ese wor aúchean. A erá: “Ai eterekes a chokükün seni meinisin lon ewe ainangen Manasa, nge ngang ese wor manei lon ai famili.”—Soukapwüng 6:12-16.
w05 7/15 16 ¶3
“Ewe Ketilas fän Iten ewe Samol mi Lapalap, Pwal fän Iten Kition!”
A ifa me eniwokkusun minne a fiffis ngeni chón Mitian! Mwittir chék, ar kinamwe a ta ren akúrangen mékkún ekkewe 300 rume, ttikin ekkewe 300 rappwa, me púchérún ekkewe 300 mwán. Chón Mitian ra kon rúké ren akúrangen ewe púchér, “ewe ketilas fän iten ewe Samol mi Lapalap, pwal fän iten Kition!,” nge a pwal lapóló ena akúrang ren ar pwisin púchérútá. Atun ena watteen osukosuk, ese fókkun tufich ar repwe silleni ié kewe chiener are chón oputer. Ekkewe 300 soufiu ra chék útá lón en me leenian atun Kot a efisi án ekkena chón oputer nifengeniir ren pwisin néúr ketilas. Chón Kition ra tééki ewe leenien soufiu, pinei ekkewe leenien sú, me sópweló le cheei ekkewe soufiu, iwe, a wesiló án chón Mitian nemenemengaw wóór. Ewe nemenem mi kirikiringaw mi fis lón fite fite ier, a muchúló.—Soukapwüng 7:19-25; 8:10-12, 28.
Kúkkútta Pwóróus Aúchea
Menlapen Poraus Seni Ewe Puken Soukapwung
6:25-27. Kition a pwarata tipemirit pwe esap asonga chon koputan ren och popun mi lamot mwaal. Lon ewe angangen afalafala ewe kapas allim, sipwe tumunu pwe sisap pwal asonga ekkoch ren lapalapen ach fos.
December 13-19
PWÓRÓUS AÚCHEA SENI KAPASEN KOT | SOUKAPWÜNG 8-9
“Tipetekison A Múrinné Seni Lamalamtekia”
w00 8/15 25 ¶3
Ifa Usun Kopwe Ataweei Tipefesen?
Atun Kition a maunei Mitian, a kútta álillis seni chón ewe einangen Efraim. Iwe nge, wesilóón ewe maun, chón Efraim ra fós ngeni Kition me ngúnúngúnúngaw ren an ese kériir seni chék me lepoputáán ewe maun. Paipel a apasa pwe “ra fokun anini ngeni.” Kition a ereniir: “Met ngang üa föri epwe fen nönnö ngeni mine ämi oua föri? Ifa usun, esap mürina rusien chon Efraim föün irän wain mürin fansoun räs, lap seni resin föün irän wain än chon ewe eterekesin Apieser? Kot a fangelong lepöümi ekewe samolun Mitian iter Orep me Seep. Met ngang üa tongeni föri epwe fen nönnö ngeni mine ämi oua föri?” (Soukapwüng 8:1-3) Ren án Kition filiéchú met epwe apasa me kapas fán kinamwe, a eppeti an epwe wor maunfengen lefilen ekkewe einang. Eli chón ewe einangen Efraim ra lamalamtekia me mochen iteféúló. Iwe nge, ekkena napanap mi nóm rer, ese eppeti án Kition achocho an epwe wor kinamwe. Kich mi tongeni ina usun?
Pwata A Lamot Tipetekison
15 Kition i eú leenien áppirú mi fókkun múrinné usun emén mi tipetekison. Lupwen Jiowa a ewisa ngeni an epwe amanawa Israel seni ekkewe chón Mitian, iei met a apasa: “Ai eterekes a chokükün seni meinisin lon ewe ainangen Manasa, nge ngang ese wor manei lon ai famili.” (Souk. 6:15) Nge Kition a lúkúlúk wóón Jiowa me etiwa ewe wis. Mwirin, Kition a ppiiéchú ika a unusen weweiti met Jiowa a mochen i epwe féri, me a iótek ngeni an epwe emmweni. (Souk. 6:36-40) Kition emén mwán mi péchékkúl me pwora, nge i mi pwal tipachem me túmúnúéch. (Souk. 6:11, 27) Iwe, lupwen aramas ra mochen án Kition epwe wisen nemeniir, i ese etiwa. Mwirin an féri met Jiowa a ewisa ngeni, a liwiniti pwisin leenian.—Souk. 8:22, 23, 29.
Älleäsochisi än Jiowa Kewe Allük
9 Ika sipwe wiliti chiechien Kot, a lamot ach sipwe “tipetekison.” (1 Pit. 3:8; Kölf. 138:6) Sia küna lamoten tipetekison lon Sou Kapwüng sopwun 9. Jotam, nöün Kition we, a apasa: “Ekewe irä ra chufengen pwe repwe seikätä eman king, pwe epwe nemeniir.” A kapas ussun ewe irä olif, irä fiik, me irään wain. Ra liosuetä aramas mi mürinnö resap mochen nemenem woon chiener kewe chon Israel. Iwe nge, ewe irä fölüföl mi lamot fän iten chök amwüch a liosuetä Apimelek, emön king mi lamalam tekia, emön chon nielo aramas mi mochen samoluni aramas. Inaamwo ika “Apimelek a nemeni Israel lon ükükün ülüngät ier,” nge a ninniilo le pöün aramas. (Souk. 9:8-15, 22, 50-54) Epwe fen mürinnö ach sipwe “tipetekison”!
Kúkkútta Pwóróus Aúchea
it-1 753 ¶1
Eché Úf Itan Efot, I
Ikaamwo a mmen éch án Kition mochen áchchema ngeni chón Israel pwe sópwéchúr lón maun, a fis pokiten Jiowa me itá repwe elingaaló i, nge ewe efot a “wiliti eu lenien likatup ngeni Kition me an famili,” pún ra tipisin lisowumwáál lón pekin ngún ren ar fel ngeni ena efot. (Sou 8:27) Iwe nge, Paipel ese apasa pwe pwisin Kition a fel ngeni, me ewe aposel Paulus a tichiki le apasa pwe Kition emén me lein chón ewe “watten mwichen” chón pwáraatá Jiowa lón fansoun mwen Kraist.—Ip 11:32; 12:1.
December 20-26
PWÓRÓUS AÚCHEA SENI KAPASEN KOT | SOUKAPWÜNG 10-12
“Jefta—Emén Mwán mi Akkomwa Jiowa”
Ach Tuppwél A Onómukich fán án Kot Chen
9 Án Josef leenien áppirú neman a álisi Jefta. Ese mwáál a káé seni ifa usun Josef a pwári úméúméch ngeni pwiin kewe inaamwo ika ra oput i. (Ken. 37:4; 45:4, 5) Án Jefta ekieki pwóróusen Josef neman a fen álisi an epwe eáni kefil mi apwapwaai Jiowa. Minne pwiin Jefta kewe ra féri ngeni a fókkun áweiresi. Nge án Jefta maun fán ásengesin iten Jiowa we me néún kewe aramas ina met a kon lamot me ren lap seni pwisin meefian. (Souk. 11:9) A tipeppós an epwe tuppwél ngeni Jiowa, me ina met a atoto án Jiowa feiéch ngeni pwisin i me pwal ngeni chón Israel.—Ipru 11:32, 33.
it-2 27 ¶2
Jefta
Jefta, emén mwán mi mwékútúkkái, ese onnusaaló an fansoun me a mwittir féri an angangen chón emmwen. A tiinaaló pwóróus ngeni ewe kingen Amon, pokiten Amon ewe a akkomw tééki Israel. Nge ena king a pélúweni pwe fen chón Israel ewe ra angei ewe fénú seni Amon. (Sou 11:12, 13) Iwe me ikeei ie, Jefta a pwári pwe esap chék i emén soufiu, nge i emén mi silefichi uruwoon Israel, ákkáeúin usun minne Kot a féri fán iten néún kewe aramas. Jefta a pwári pwe ena king a chék mwaken ren an apasa pwe (1) Israel ese kirikiringaw ngeni chón Amon, Moap, are Etom (Sou 11:14-18; Tut 2:9, 19, 37; 2Kr 20:10, 11); (2) Atun chón Israel ra liapeni ena fénú, chón Amon rese chúen nóm lón pún ekkewe chón Amor iir chón Kanaan, ra fen fénúeni me Kot a fangolong ar we king, Sihon, lepéún chón Israel fitifengen me fénúan kewe; (3) Amon ese osukosuk ngeni chón Israel wóón ena fénú lón ekkewe 300 ier ra ló, iwe pwata ra kerán osukosuker iei?—Sou 11:19-27.
it-2 27 ¶3
Jefta
Jefta a menlapei ewe Kot mi enlet. A erá pwe Jiowa Kot a ngeni chón Israel ewe fénú, ina minne rese fókkun tongeni mut ngeni ekkewe chón fel ngeni kot chofona ar repwe angei. A erá pwe Kemos, i ewe kot chón Amon ra fel ngeni. Ekkóch ra ekieki pwe mi mwáál ena. Nge, inaamwo ika Molok ina án chón Amon kot, Kemos ina án chón Moap we kot, nge iir me ruu Amon me Moap iir máráár, ra fel ngeni chómmóng kot. Pwal mwo nge Salomon a tipis ren an waalong lón Israel ewe fel ngeni Kemos pokiten pwúlúwan kewe fin lúkún Israel. (Sou 11:24; 1Ki 11:1, 7, 8, 33; 2Ki 23:13) Pwal och me ren ekkóch soukáé, “Kemos” a tongeni wewe ngeni “Chón Liapeni Fénú.” (Ppii Gesenius’s Hebrew and Chaldee Lexicon, me ren S. Tregelles, 1901, p. 401.) Eli Jefta a fósun ena kot, pún ekkewe chón Amon ra lúkú pwe ina i ewe kot a ‘liapeni’ ekkewe ekkóch aramas me ngeniir fénúer.
Kúkkútta Pwóróus Aúchea
it-2 26
Jefta
Semen Jefta we A Néúni Jefta me Wóón Wesewesen Pwúlúwan we. Inen Jefta we “eman fin lisowu,” iwe nge, esap weween nge Jefta i upun wóón emén fin lisowu. Inan we emén fin lisowu me mwen an wiliti érúúeménún pwúlúwen Kiliat, usun Rahap pwal emén fin lisowu me mwen an pwúlúweni Salmon. (Sou 11:1; Jos 2:1; Mat 1:5) Eú pisekin pwáraatá pwe semen Jefta we a néúni Jefta me wóón wesewesen pwúlúwan we, ina án pwiin kewe me wóón seman na asúeló pwe esap angei álemwirian. (Sou 11:2) Pwal och, mwirin och fansoun Jefta a wiliti emén souemmwen fán iten chón Kiliat (usun pwiin Jefta kewe me wóón seman we ra pwal kapachelong). (Sou 11:11) Pwal och, a eáni asor ngeni Kot lón ewe imwenfel. (Sou 11:30, 31) Ika i esap néún Kiliat me wóón wesewesen pwúlúwan, i ese tongeni féri ekkena mettóch. Pún me ren ewe Allúk ese fókkun mumu ngeni ekkena esin aramas ar repwe eáni asor lón ewe imwenfel tori áengolun pilóón mwirimwiriir.—Tut 23:2, NW.
December 27–January 2
PWÓRÓUS AÚCHEA SENI KAPASEN KOT | SOUKAPWÜNG 13-14
“Minne Sam me In Ra Tongeni Káé Seni Manoa me Pwúlúwan We”
w13 8/15 16 ¶1
Sam me In—Ákkáiti Néúmi Kewe Seni Lekúkkúnúr
Ekieki pwóróusen Manoa, i emén chón Tan mi nónnóm lón Sora lón Israel lóóm. Néún Jiowa we chónláng a ereni pwúlúwen Manoa we mi riit pwe epwe néúnatiw emén át. (Souk. 13:2, 3) Ese mwáál Manoa me pwúlúwan na ra fókkun pwapwa ren ei pwóróus. Iwe nge, ra pwal lólilen. Ina minne Manoa a iótek: “Ai Samol, üa tüngor ngonuk pwe kopwe mwüt ngeni ewe aramasen Kot, ka piin tinato, epwe liwinsefälito rem, pwe epwe aiti ngenikem mine aipwe föri ngeni ewe ät epwe uputiu.” (Souk. 13:8) Manoa me pwúlúwan we ra lólilen ren ifa usun repwe ámáári néúr na. Ese mwáál ra áiti néúr na át, Samson, án Kot kewe allúk, me a sópwéch ar achocho. Paipel a apasa: “Ngünün ewe Samol mi Lapalap a popuetä le amwökütükütü Samson.” Ina minne, Samson a féri chómmóng angang mi amwarar lón wisan soukapwúng lón Israel.—Souk. 13:25; 14:5, 6; 15:14, 15.
w05 3/15 25-26
Samson A Sópwéch Pokiten Jiowa A Fang Ngeni Péchékkúl!
Lupwen Samson a mámmááritá, “ewe Samol mi Lapalap a afeiöchü.” (Soukapwüng 13:24) Eú rán Samson a ereni seman kewe mi inan: “Üa küna eman ekewe föpwülün Filistia me lon Timna. Iei oupwe tüngor ngeniei neminewe pwe üpwe pwülüeni.” (Soukapwüng 14:2) Anchangei úkúkún rúkéér. Lap seni án néúr na epwe fen angasaaló Israel seni ekkena chón kirikiringaw, a fen mochen chiechi ngeniir ren an epwe pwúlúweni emén me leir. Án emén pwúlúweni emén fefin lein chókkewe mi fel ngeni kot chofona, a atai án Kot we Allúk. (Ekistos 34:11-16) Ina minne, seman kana me inan rese sani, ra ereni: “Ifa usun, esap wor eman fefin me lein ekewe föpwül nöün märärum ika lein aramasach meinisin, ina kopwe feila o angei eman pwülüom seni ekewe chon Filistia resap sirkomsais?” Nge, Samson a apasa: “Kopwe tüngor ngeniei neminewe, pun üa fokun sani.”—Soukapwüng 14:3.
Kúkkútta Pwóróus Aúchea
w05 3/15 26 ¶1
Samson A Sópwéch Pokiten Jiowa A Fang Ngeni Péchékkúl!
Pwata Samson a sani an epwe pwúlúweni ewe fépwúlún Filistia? Me ren ewe puk McClintock and Strong’s Cyclopedia, esap weween nge neminna a “liéch, chiechiéch,” nge mi éch fán iten “kataween eú ekiek, kókkót, are minne emén a mochen féri.” Epwe ataweei met? Soukapwüng 14:4, a áweweei pwe Samson “a kütta och popun an epwe maun ngeni ekewe chon Filistia.” I a sani ena fefin fán iten ena popun. Atun Samson a mámmááritá, “Ngünün ewe Samol mi Lapalap a popuetä le amwökütükütü,” are efisi an epwe féri och angang me ren. (Soukapwüng 13:25) Ina minne, án Jiowa we ngún mi fel, ina ewe manaman mi amwékútú Samson le eáni eú tingor mi kkóló an epwe pwúpwúlú, me pwal ina ewe manaman a álisi lón unusen wisan soukapwúng lón Israel. A fis met Samson a mochen? Sipwe akkomw pwóróusfengen wóón ifa usun Jiowa a anúkúnúkú Samson pwe epwe álisi i.