Áwewe fán Iten Manawach me Ach Angangen Afalafal Mwiich
© 2023 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
SEPTEMBER 4-10
PWÓRÓUS AÚCHEA SENI KAPASEN KOT | ESTER 1-2
“Achocho le Pwáári Tipetekison Ussun Chék Ester”
Ka Tongeni Akkamwéchú Óm Tipetekison
11 Lupwen aramas ra mwareitikich, epwe tongeni pwal ina eú sóssót ika sipwe chúen tipetekison. Chómmóng aramas ra fókkun mwareiti Ester. I emén lein ekkewe fefin mi fókkun liéch lón Persia ra kefilitá án ewe king epwe fili me leir ié epwe kiwin, nge chienan kana fépwúl ra okkuffengen ren án ewe king epwe átenekiir. Lón úkúkún eú ier, ekkewe chón angang ra fókkun túmúnúúr ren ar epitiir lémis, lépwókus me metakkan. Mwirin, ewe king a filatá Ester an epwe kiwin. Nge ren ekkena mettóch, Ester ese siwil. Ese ekieki pwe i a nampa eú. A chúen tipetekison, kirekiréch, me pwáraatá súfél.—Est. 2:9, 12, 15, 17.
ia 130 ¶15
A Peni Néún Kot Kewe Aramas
15 Lupwen a tori ewe fansoun Ester epwe tolong ren ewe king, ra mut ngeni an epwe filaatá ekkewe pisek ra ekieki epwe need, eli ekkewe pisekin eling fán itan. Nge fán tipetekison, Ester ese tingor och mettóch lúkún minne Hekai a ereni. (Ester 2:15) Eli a mirititi pwe ewe king esap chék sani liéchún emén nge a fen lamot án emén epwe tipetekison me mosonoson, ekkena esin napanap chómmóng rese napanapeni. Mei pwúng minne Ester a ekieki?
Ka Tongeni Akkamwéchú Óm Tipetekison
12 Ika kich mi tipetekison, napanapen foutach me féfférúch epwe pwáraatá pwe sia súféliti ekkewe ekkóch me pwal pwisinkich. Sisap fen eingeing are esikesik ngeni aramas, nge sipwe achocho pwe sipwe “eman aramas mi tipemecheres o lukpwetete.” (Álleani 1 Petrus 3:3, 4; Jer. 9:23, 24.) Minne sia ekieki usun pwisinkich epwe pwá lón ach fós me féffér. Áwewe chék, eli sipwe sótun féri pwe aramas repwe ekieki pwe sia kon aúchea pokiten sia eáni och wis, sia silei mettóch aramas rese kan silei, are sia sissilei aramas mi watte wiser. Are sipwe sótun féri pwe aramas repwe ekieki pwe sia pwisin féri och mettóch mi lamot, nge ren enletin ekkóch ra pwal álisikich. Nge ekieki usun Jesus. I a tongeni féri án aramas repwe ingeiti watteen tipacheman ren minne a féri. Nge fán chómmóng i a aloni án Kot we Kapas. Ese mochen angei ling seni aramas, nge fansoun meinisin a mochen pwe aramas repwe elingaaló Jiowa chék.—Joh. 8:28.
Kúkkútta Pwóróus Aúchea
En mi Silei?
Ekkóch soukáé ra kúna makkeien emén chón Persia me lóóm mi féúni iten emén mwán itan Marduka (Mortokai lón fósun Chuuk). A wiseni eú wis, eli i emén accountant, lón Susa. Arthur Ungnad emén sousile lón pekin uruwoon ena leeni, a erá pwe epwe kerán ina an pwá iten Mortokai lón eú puk me lúkún ewe Paipel.
Seni ewe atun a katowu án Ungnad repot, chómmóng soukáé ra chiyakúúni fitengeréú makkeien ekkewe chón Persia me lóóm. Eú me leir, ina ekkewe rúúaché chékúkkúnún faú mi chépép ra kúna me lerásin ewe telinimw Persepolis lón ewe leeni itan Treasury, kkan ngeni tittin ena telinimw. Ekkena chéén faú mi wor mak wóór ra feito seni ewe fansoun Xerxes I a nemenem. A mak fósun Elamite wóón ekkena chéén faú me a pwal pwá ekkóch iten aramas mi nóm lón ewe puken Ester.
A pwá ewe it Marduka me wóón fitaché chéén faú mi nóm lerásin Persepolis. Marduka a eáni ewe wis senseen allúk lón imwen ewe king lón Susa lemwúún Xerxes I. A mak wóón eché ekkena chéén faú pwe Marduka i emén chón chiyakú. A léllé ngeni met ewe Paipel a erá usun Mortokai. A wisen angang ngeni ewe King Ahasuerus (Xerxes I) me a sile ruu fós. Fán chómmóng, Mortokai a angang ren asamalapen imwen ewe king lón Susa. (Est. 2:19, 21; 3:3) Ina eú watteen imw, ikewe chókkewe mi angang ngeni ewe king ra kan nóm ie.
Ekkena pwóróus mi mak wóón ekkena chéén faú usun Marduka a léllé ngeni met a mak lón ewe Paipel usun Mortokai. A taitap ewe fansoun ra manaw, ewe leeni ra nóm ie, me wiser. Meinisin ekkena pwóróus ra pwári pwe Marduka me Mortokai, ina i chék emén aramas.
SEPTEMBER 11-17
PWÓRÓUS AÚCHEA SENI KAPASEN KOT | ESTER 3-5
“Álisi Ekkewe Ekkóch le Áeá Unusen Ar Tufich”
it-2 431 ¶7
Mortokai
Ese Mochen Chapetiw Mwen Haman. King Asuworos a seikaatá Haman, ewe re Akak an epwe kisin fan. A allúkú pwe néún kewe néúwis meinisin repwe fotopwásuk mwen mesen Haman. Mortokai ese fókkun mochen fotopwásuk, me a erá pwe popun ese mochen féri ena pokiten i emén chón Jus. (Est 3:1-4) Án Mortokai apasa ena a pwáári pwe ewe popun ese mochen fotopwásuk a weneiti an riri ngeni Jiowa Kot pwe i emén chón Jus mi fen fangoló manawan ngeni Jiowa. Mortokai a silei pwe ekkewe chón Israel ra fen fotopwásuk mwen emén néúwis ren ar súféliti án ena sounemenem wiseni eú wis tekia. (2Sa 14:4; 18:28; 1Ki 1:16) Nge ren Haman, a wor popun mi múrinné pwata Mortokai ese mochen fotopwásuk mwan. Ese mwáál, Haman emén chón Amalek, me Jiowa pwisin a maun ngeni ekkewe chón Amalek “seni eu täppin aramas tori eu täppin.” (Eks 17:16; Ppii HAMAN.) Iwe Mortokai ese mochen fotopwásuk pokiten a mochen pwáári an túppwél ngeni Kot, me ewe popun ese mochen fotopwásuk esap weween pwe a weneiti osukosuken mwú.
it-2 431 ¶9
Mortokai
Kot A Néúnéú le Amanawa Ekkewe Chón Israel. Atun katowuun ewe allúk ussun ninniilóón meinisin chón Jus lón unusen ewe mwúún Meto Persia, Mortokai a apasa fán lúkúlúk pwe popun Ester a wiseni ewe wis kiwin pwe epwe álillis lón án ekkewe chón Jus repwe kúna manaw lón ena atun. A ámmeef ngeni Ester wisan we mi chou me a pesei an epwe feiló ren ewe king me tingorei an álillis. Inaamwo iká Ester a tongeni ninniiló ren an féri ena, nge a álleasochis.—Est 4:7–5:2.
ia 133 ¶22-23
A Peni Néún Kot Kewe Aramas
22 Ester a lólilen atun a rong ena pwóróus. Ina eú watteen sóssótun an lúkú. A niwokkus ussun met a fen ereni Mortokai. A áchchema ngeni ussun án ewe king allúk pwe iká emén epwe tolong fán mesan, nge esap mwo kéri, ewe aramas epwe ninniiló. Nge iká ewe king epwe eiti ngeni emén wokun we wokun nemenem mi ffér seni kolt, ewe aramas epwe manaw. Ese wor popun án Ester epwe lúkúlúk pwe ewe king epwe úméúméch ngeni, ákkáeúin ren met a fis ngeni Fasti atun ese mochen álleasochisi án ewe king allúkú pwe epwe etto ren. Ester a ereni Mortokai pwe ewe king ese chúen kéri an epwe feiló ren lón úkúúkún 30 rán! Ena mettóch a tongeni efisi án Ester epwe ekieki iká ewe king ese chúen pwapwa ren.—Est 4:9-11.
23 Mortokai a fókkun apéchékkúla án Ester lúkú. A alúkúlúkú ngeni pwe iká ese féri och, iwe án ekkewe chón Jus ngaseló epwe fis seni pwal eú leeni. Nge itá a wor popun Ester epwe ekieki pwe esap feiengaw atun a poputá ena féfférún eriáfféwúmwááli ekkewe chón Jus? Mortokai a pwáári watteen an lúkú pwe Jiowa esap fókkun mutatá rosolóón Néún kewe aramas, me meinisin an kewe pwon ra pwénúetá. (Jos 23:14) Mwirin, Mortokai a eisini Ester: “Eli fen iei popun ka wiseni ewe wisen kiwiin fän äsengesin ei sokun lapalap mi fis lon ei fansoun?” (Est 4:12-14) Esap pwe Mortokai a eú leenien áppirú mi múrinné ren an unusen lúkúlúk wóón Jiowa Kot? Sia pwal ina ussun?—SF 3:5, 6.
Kúkkútta Pwóróus Aúchea
kr 160 ¶14
Penaatá Ach Pwúúng le Fel Ngeni Kot
14 Néún Jiowa kewe aramas lón ei fansoun ra ussun chék Ester me Mortokai. Ra kan penaatá ar pwúúng le fel ngeni Jiowa lón ewe napanap mi pwúng me ren. (Est. 4:13-16) Ka tongeni álisiiretá? Ewer. Ka tongeni ikkióteki pwiium kewe Chón Kraist iir mi kúna weires iei seni ekkewe mwú. Ekkena esin iótek a manaman me a tongeni álisi pwiich kewe mi nóm fán weires. (Álleani James 5:16.) Itá Jiowa a kan pélúweni ekkena esin iótek? Ach win lón imwen kapwúng a pwáári pwe Kot a fókkun pélúweni ekkena iótek!—Ipru 13:18, 19.
SEPTEMBER 18-24
PWÓRÓUS AÚCHEA SENI KAPASEN KOT | ESTER 6-8
“Eú Lesen Ach Sipwe Émúrinnéló Ach Pwóppwóróusfengen”
ia 140 ¶15-16
A Pwáári Tipáchem, Pwora, me Pennúkú Manawan
15 Pokiten Ester a mosonottam le witiwiti pwal eú rán mwen an epwe pwáár ngeni ewe king met ewe an tingor, iwe a suuk ngeni Haman an epwe féri eú mettóch epwe efisi an feiengaw. Me neman Jiowa, i ewe a fen efisi án ewe king esap tongeni annut lón eú pwinin. (SalF. 21:1) Ina popun án Kot we Kapas a pesekich ach sipwe ésúkúsúkú Kot! (Álleani Mika 7:7.) Atun sia witiwiti Kot, sipwe tongeni kúna pwe alen an pwákini ach kewe osukosuk epwe fókkun éch lap seni met ekkewe sia ekieki.
A Fós fán Pwora
16 Ester ese ekiekin asonga ewe king me ppii iká epwe chúen mosonottam ngeni. Ina popun, a lamot an epwe pwáár ngeni ewe king meinisin lón an we oruuen kametip. Nge ifa ussun? Iwe, a fen fis pwe ewe king a fen eisini Ester sefál iká met ewe a mochen. (Est. 7:2) A tori fansoun án Ester epwele fós.
ia 140 ¶17
A Pwáári Tipáchem, Pwora, me Pennúkú Manawan
17 Sia tongeni anchangei án Ester iótek ngeni Kot lemonomon me mwen an apasa: “Are üa küna ümöümöch me reöm en ai king, are en ai king kopwe mwütätä ai tüngor, kose mochen kopwe amanauaei me aramasei meinisin.” (Est. 7:3) Nengeni pwe Ester a alúkúlúkú ewe king pwe a súféliti minne epwe apwúngaló ren met mi múrinné. Ester a sókko seni Fasti, pwúlúwen ewe king me akkomwan, ewe a ásáwa pwúlúwan na! (Est. 1:10-12) Pwal och, Ester ese esiita ewe king pokiten an mwittir chék lúkú Haman. Nge, a fen tingormaw ngeni an epwe túmúnú i seni feiengaw lón manawan.
ia 141 ¶18-19
A Pwáári Tipáchem, Pwora, me Pennúkú Manawan
18 Ese mwáál ena tingor a ámáirú ngeni ewe king, pún ié epwe ekiekin atolonga ewe kiwin lón feiengaw? Ester a sópweeló le apasa: “Pun äm me aramasei aia möla pwe aipwe mäla o rosola. Are aipwe chök möla usun amanau mwän me fefin, üpwe fanafanala. Pun are epwe ina usun, äm feiengau esap aweiresuk en ai king, pwe kopwe lus ren.” (Est. 7:4) Nengeni pwe Ester a tuwenewen le pwáár ngeni ewe king ewe osukosuk. A pwal apasa pwe iká ena osukosuk a chék weneiti ar repwe mééló ussun slave, iwe itá i epwe chék fanafaneló. Nge a lamot epwe pwáár ngeni ewe king ussun ena angangen ninniiló pún ena kkót epwe áweiresi pwisin ewe king me epwe lus.
19 Minne Ester a féri a áiti ngenikich ifa ussun sipwe eáni kapasen pesepes ngeni emén. Iká a wor och osukosuk mi watte me a lamot ach sipwe pwáár ngeni emén sia tongei are emén néúwis, iwe a lamot ach sipwe mosonottam, pwáári súfél me wenechar le affata.—SalF. 16:21, 23.
Kúkkútta Pwóróus Aúchea
Menlapen Poraus Seni Ewe Puken Ester
7:4—Ifa ussun nninniilon ekkewe chon Jus epwe ‘aweiresi ewe king’? Ester a fokkun mirit ren an fos ussun winnen ewe king ika atewe epwe amomolo ekkewe chon Jus. Iei ussun Ester a menlapei met ewe king epwe lus ika ekkewe chon Jus meinisin ra nninniilo. Ekkewe 10,000 foun silfer Haman epwe ngeni ewe king ese akkarap ngeni ewe moni epwe tolong lon an ewe king kinko ika Haman a rauangau le amomolo ekkewe chon Jus. Ewe kiwin epwe pwal malo ika a pwonueta an Haman rauangau.
SEPTEMBER 25–OCTOBER 1
PWÓRÓUS AÚCHEA SENI KAPASEN KOT | ESTER 9-10
“A Áeá An Nemenem le Álisi Ekkewe Ekkóch”
it-2 432 ¶2
Mortokai
Iei Mortokai a siwili Haman lón wisan we kisin fán ewe king, me ewe king a ngeni néún we ringen impwang, ewe a kan néúnéú le impwangei taropween mwú. Ester a ngeni Mortokai meinisin minne Haman a eáni, ekkewe mettóch ewe king a ngeni. Mwirin, Mortokai a áeá ewe manaman a angei seni ewe king le makkeei eú allúk mi mut ngeni ekkewe chón Jus ar repwe nieló ekkewe aramas mi fiu ngeniir. Ena allúk a atoto ngeniir pwapwa me awora ar alen ngaseló. Chómmóng aramas mi nóm fán nemenien mwúún Persia ra peni ekkewe chón Jus. Iwe ekkewe chón Jus ra fen mmólnetá lupwen a tori Atar 13, ránin epwe pwénútá ekkewe allúk. Ekkewe néúwisin mwú ra peni ekkewe chón Jus pokiten Mortokai a wiseni eú wis tekia lón ena mwú. Ewe fiufengen lón Susa a pwal sópwósópwoló lón pwal eú rán. Lap seni 75,000 chón oputa ekkewe chón Jus fán nemenien ewe Mwúún Persia ra ninniiló, kapachelong néún Haman kewe engol mwán. (Est 8:1–9:18) Ester me Mortokai ra makkeei eú allúk án chón Jus repwe epini iteiten ier ekkewe rán Atar 14 me 15, “ekei ränin Purim.” Iir repwe ránin pwapwafengen, mwéngéfengen, me pwal eú ránin liffangfengen lefiler me ngeni ekkewe mi osupwang. Ekkewe chón Jus, mwirimwiriir kewe, me pwal meinisin chókkewe mi fitiir ra féri pwúngún ekkena rán. Néún Kot kewe aramas ra súféliti Mortokai me i a sópweeló le álisiir lón wisan mi tekia.—Est 9:19-22, 27-32; 10:2, 3.
it-2 716 ¶5
Purim
Popun. Ekkóch soukáé ra erá pwe ekkewe chón Jus lón ei fansoun ra chék eáni ewe Fetellapen Purim ránin apwapwa nge esap eú rán mi pin. Fán ekkóch a luluuló ar mwéngéfengen me pwapwafengen lón ena rán. Nge esap ina ussun napanapan lón ewe atun a kerán fférútá ena fetellap. Ester me Mortokai, iir néún Jiowa Kot chón angang, me a fférútá ena fetellap pwe epwe elingaaló Jiowa. Sia tongeni erá pwe Jiowa a angasaaló ekkewe chón Jus lón ena atun, pún ar na osukosuk a ppiitá ren án Mortokai mochen túppwél ngeni Jiowa me fel ngeni i chék. Haman eli emén chón Amalek, ewe mwú Jiowa a anúmamawa me apwúngú an epwe móló. Mortokai a súféliti án Kot allúk me ese mochen chapetiw mwen mesen Haman. (Est 3:2, 5; Eks 17:14-16) Pwal och, alon Mortokai ngeni Ester (Est 4:14) a pwáári pwe a kútta án Kot álillis ren án ekkewe chón Jus repwe ngaseló. Me án Ester echikefel me mwen an chuuri ewe king le etiwa ngeni eú kametip, ina alen an tingor án Kot álillis.—Est 4:16.
cl 101-102 ¶12-13
Kopwe Áppirú Kot lón Óm Áeá Óm Péchékkúl
12 Jiowa a awora ekkewe chónemmwen pwe repwe emmweni ewe mwichefelin Chón Kraist. (Ipru 13:17) Ekkena mwán mi ásimaw ra wiseni ena wis me ren Kot, me ra awora álillis mi lamot me álisaatá kinamween ewe mwichefel. Itá ena wis epwe efisi án ekkewe mwán mi ásimaw pwúúng le nemenaló chiener kewe chón lúkú? Aapw! A lamot ar repwe tipemirit, me eáni ewe ekiek tipetekison ussun wiser lón ewe mwichefel. (1 Petrus 5:2, 3) Iei met ewe Paipel a apasa ngeni ekkewe chónemmwen: “Oupwe chon masen ewe mwichefelin Kot, i a möni ren chaan püsin Nöün we.” (Föför 20:28) Lón ena wokisin sia kúna eú popun mi lamot án ekkewe mwán mi ásimaw repwe kirekiréch ngeni emén me emén chón ewe mwichefel.
13 Ekieki mwo ei kapas áwewe: Emén chiechiom a tingoreek óm kopwe túmúnú och pisekin a fókkun aúcheani. Ka silei pwe chienom na a méénatiw watteen moni ren an epwe pisekini ena pisek. Iwe met, esap pwe kopwe fókkun túmúnúéchú ena pisek? Pwal ina chék ussun, Kot a allúkú ngeni ekkewe mwán mi ásimaw ar repwe wisen túmúnú chón ewe mwichefel, iir ra ussun chék siip a fókkun aúcheaniir. (Johannes 21:16, 17) Jiowa a fókkun tongeer pwe a fen mééniir ren chchaan néún we áláemén, Jises Kraist. Ina ewe liwin mi fókkun watte seni meinisin. Iwe, ekkewe mwán mi ásimaw mi tipetekison ra kan chechchemeni ena me fókkun túmúnú néún Jiowa kewe siip.
Kúkkútta Pwóróus Aúchea
Menlapen Poraus Seni Ewe Puken Ester
9:10, 15, 16—Inaamwo ika ewe alluk a mutata ar repwe angei pisekin chokkewe ra nniirelo nge, met popun ekkewe chon Jus rese angei pisekir? Ar likitalo ekkewe pisek a pwaralo pwe ra ekiekin tumunu manauer nge esap pwe repwe wouochulo.
OCTOBER 2-8
PWÓRÓUS AÚCHEA SENI KAPASEN KOT | HIOP 1-3
“Sópweeló le Pwáári Úkúúkún Óm Tongei Jiowa”
Áppirú án Noa, Taniel, me Hio Lúkú me Álleasochis
16 Ikkefa ekkóch ekkewe weires Hiop a kúna? A fis ngeni Hiop watte siwil lón manawan. Akkomwan, Hiop “a iteföüla seni ekewe aramas meinisin mi nom lon ewe fanü ötiu.” (Hiop 1:3) A fókkun wéúéch, iteféúló me aramas ra fókkun súféliti. (Hiop 29:7-16) Inaamwo ika a ina usun, nge Hiop ese ekieki pwe a múrinné seni ekkewe ekkóch are meefi pwe ese wor lamoten Kot ngeni. Sia silei ena pwe Jiowa a eita ngeni “nei chon angang” me a apasa ei usun: “A pwüng o wenechar, a niuokusitiei o kul seni föför mi ngau.”—Hiop 1:8.
17 Iwe nge mwittir chék, a unusen siwil nónnómun Hiop. A péút seni mettóch meinisin, iwe a fókkun letipechou me mochen an epwe máló. Lón ei fansoun, sia silei pwe Satan a efisi án Hiop kewe osukosuk. A apasa pwe Hiop a chék angang ngeni Jiowa fán iten pwisin feiéchún. (Álleani Hiop 1:9, 10.) Jiowa ese fókkun tunaló ena tipimwáál mi fókkun ngaw. Met epwe féri pwe epwe pwáraatá pwe Satan i emén chón kapas chofona mi ngaw? Jiowa a suuki ngeni Hiop alen an epwe ánnetatá an tuppwél ngeni me pwáraatá pwe a angang ngeni pokiten a tongei.
Kosap Fangetá Pwúngún Enletin Óm Tuppwél!
10 Minne Satan a erá usun Hiop a pwal erá usun emén me emén leich. Ifa usun? Usun itá a erá pwe kese enletin tongei Jiowa Kot, kopwe úkkú seni óm angang ngeni pwe kete máló, me óm tuppwél mi chék mwaken! (Hiop 2:4, 5; Pwär. 12:10) Met meefiom ren ena? Mi eletipengaw, ika met? Iwe nge, ekieki ei mettóch: Jiowa a lúkúlúk wóóm me a suuki ngonuk och mettóch mi fókkun aúchea. Jiowa a mut ngeni Satan an epwe sótuni óm tuppwél. A lúkúlúk pwe ka tongeni enletin tuppwél me álisi le ánneta pwe Satan emén mi chofona. Me a pwon ngonuk pwe epwe álisuk le féri ena. (Ipru 13:6) A ifan me feiéchúch án ewe Sounemenemen unuselapen láng me fénúfan lúkúlúk wóóch. Ka kúna pwata a kon lamot pwúngún enletin óm tuppwél? A atufichuk le ánneta mwáállin án Satan kapas chofona me penaatá itéchún Semach we me an nemenem. Ifa usun sia tongeni apéchékkúla ena napanap mi kon lamot?
Kúkkútta Pwóróus Aúchea
Lesen Usun Alon Jesus Kewe Mwen An we Epwele Máló
9 Met Jesus a apasa? Ekiseló chék me mwen án Jesus epwele máló a kékké: “Ai Kot, ai Kot, pwota ka likitieila?” (Mat. 27:46) Ewe Paipel ese affata popun Jesus a apasa ena. Iwe nge, ekieki met sia tongeni káé seni alon kana. Eú mettóch sia káé pwe ren án Jesus apasa ekkena kapas, a apwénúetá ewe oesini lón Kölfel 22:1. Pwal och, ekkena kapas ra pwári pwe Jiowa ese “tiela inisin” Néún na pwe epwe túmúnú seni feiengaw. (Hiop 1:10) Jesus a weweiti pwe Seman we a mut ngeni chón oputan kewe ar repwe unusen sótuni an lúkú tori máló. Ese pwal wor emén aramas a kúna ena úkúkún sóssót Jesus a kúna. Pwal och, ekkena kapas ra ánneta pwe ese atai eú allúk mi fich ngeni ninniiló.
OCTOBER 9-15
PWÓRÓUS AÚCHEA SENI KAPASEN KOT | HIOP 4-5
“Túmúnuk Seni Pwóróus mi Chofona”
it-1 713 ¶11
Elifas
2. Emén me lein ekkewe úlúmén chienen Jop. (Hp 2:11) I emén chón Teman, eli mwirimwirin néún Iso we mwánichi, ina minne i mwirimwirin Eperiam, me márárin Jop. I me mwirimwirin kewe ra sikásini ar tipáchem. (Jer 49:7) I emén me lein ekkewe úlúmén ra etto pwe repwe itá oururu Jop. Ussun Elifas i ewe mi kon aúchea me iteféúló, eli a watte ierin lap seni ekkewe rúúemén. A akkomw le fós lón ekkewe úlúngát atun ra fós ngeni Jop, me a kon ttam an pwóróus lap seni án ekkewe rúúemén.
w05 9/15 26 ¶2
Ú Ngeni Ekiek mi Mwáál!
Elifas a apwóróusa met a fis ngeni fán eú, a erá: “Eman ngün a pwerela fän mesei, nge ülöülen inisi ra mwarangatä. A üla, nge üsap tongeni nenengenifichi lapalapan. Och mettoch a nom mwei. Iwe, a lüa, mürin üa rongorong eu möngüngü.” (Hiop 4:15, 16) Met sókkun ngún a fós ngeni Elifas? Lón ngingiin ena chónláng kewe mi ákkápii a pwáári pwe i esap emén néún Jiowa chónláng mi pwúng. (Hiop 4:17, 18) Nge i emén chónláng mi ngaw. Pwe iká emén chónláng mi pwúng seni Jiowa iwe pwata chék Jiowa a apwúngú Elifas me chienan kewe rúúemén ren ar kapas chofona? (Hiop 42:7) Ewer, Elifas a tipetipeló ren emén chónláng mi ngaw. Minne a apasa a pwáári pwe ese eáni ekiekin Kot.
w10 2/15 19 ¶5-6
Ttii Sonuk án Setan Kewe Pwóróus mi Otuputup
Setan a néúnéú Elifas, emén me lein ekkewe úlúmén ra chuuri Jop le erá pwe aramas iir mi apwangapwang. A ereni Jop pwe aramas ra “nonom lon imw seni pwül, ir mi för seni pwül moromor, a mecheres ngeni än eman epwe apachacheer usun chök pwötür. Ra feiengau lefilen lesosor me lekuniol, ra mäla, nge esap wor eman a ekieki usur.”—Hiop 4:19, 20.
Pwal eú wokisin lón Paipel a apasa pwe aramas ra ussun chék “sepi mi för seni pwül,” mi tongeni mwittir mék. (2 Kor. 4:7) Sia apwangapwang me sise unuséch pokiten ewe tipis sia álemwiri. (Rom 5:12) Lón pwisin ach péchékkúl, a mecheres ngeni Setan an epwe maunekich. Nge kich Chón Kraist mi wor chón álisikich. Inaamwo iká a wor ach kewe apwangapwang, nge kich mi aúchea me ren Kot. (Ais. 43:4) Pwal och, Jiowa a fang an we ngún mi fel ngeni chókkewe mi tingorei. (Luk. 11:13) An we ngún mi fel a tongeni ngenikich ewe “tufich mi somwola” le pwákini ese lifilifil weires Setan epwe eriáfféúkich ngenikich. (2 Kor. 4:7; Fil. 4:13) Iká sia ú ngeni Setan, sipwe “nüküchar lon ach lükülük,” iwe Kot epwe apéchékkúlakich me anúkúcharakich. (1 Pet. 5:8-10) Ina minne, ese wor popun ach sipwe niwokkusiti Setan ewe Tefil.
mrt 32 ¶13-17
Túmúnuk Seni Pwóróus Ese Pwúng
● Etittina populapan me masouan
Minne ewe Paipel a apasa: “Oupwe sotuniir meinisin.”—1 Tesalonika 5:21.
Me mwen óm kopwe lúkú eú pwóróus are forwardini ngeni ekkóch, chekiéchú pwúngún ewe pwóróus, pwal mwo nge ekkewe ra fen chéú are ra fen katowu wóón news. Ifa ussun?
Etittina populapen ewe pwóróus iká mi alúkúlúk. Ekkewe chón féri news are pwal ekkóch mwicheich ra tongeni erikaló masouen eú pwóróus pún ra lifilifil ngeni eú pekin business are eú pekin politics. Alélléfengeni ewe news a katowu seni eú pekin ffér news ngeni pwal eú pekin. Fán ekkóch chiechiach kewe ra send ngeni ekkóch lón email are post wóón social media och pwóróus nge rese silei pwe ese pwúng. Ina popun, kosap lúkú eú pwóróus iká kese tongeni cheki populapan.
Chekiéchú iká mi enlet me chúen pwúng masouen ewe pwóróus. Cheki iká mi mak ránin an fis me maraman, are pwóróus mi tichik sia tongeni ánneta pwúngún, me ppii iká a wor pisekin ánnet mi péchékkúl. Fókkun túmúnúéchú iká ka meefi pwe ra lifilifil wóón menni kinikinin repwe apwóróusa ren an epwe weires ach kúna unusen masouan. Pwal túmúnúéchú iká a mak lón ewe sókkun napanap epwe efisi ach sipwe sani iká oput ena pwóróus.
Kúkkútta Pwóróus Aúchea
w03 5/15 22 ¶5-6
Akkamwéchú Ach Túppwél me Win lón ewe Kitirin Manaw
Ach chóni ewe mwicheichen Chón Kraist mi enlet a tongeni anúkúcharakich. A ifa me feiéchúch ren ach chieneni pwiich kewe wóón unusen fénúfan iir mi tongfengen! (1 Petrus 2:17) Me sia tongeni álisi chienach kewe ar repwe pwal núkúchar lón ar lúkú.
Áwewe chék ren pwóróusen emén mwán mi pwúng itan Jop. Pwal mwo nge Elifas, ewe a tipin oururu Jop, a apasa: “Om kewe kapas ra aütäi chokewe mi chepetek o apöchöküla ekewe mi apwangapwang.” (Hiop 4:4) Nge ifa ussun kich? Wisen emén me emén leich ach sipwe álisi pwiich kewe ar repwe chék akkachocho lón ar angang ngeni Kot. Sia tongeni álisiir lón ewe napanap ei wokisin a áiti ngenikich: “Oupwe apöchöküla pau kana mi apwangapwang o anüküchara pwäsuk kana mi chechech.” (Aisea 35:3) Iwe ka tongeni achocho neman óm kopwe apéchékkúla emén are rúúemén chienach kewe Chón Kraist atun oua chufengen. (Ipru 10:24, 25) Ach kapasen kilisou ngeniir me apúnger ren ar achocho le apwapwaai Jiowa a tongeni álisiir le akkamwéchú ar túppwél pwe repwe win lón ewe kitirin manaw.
OCTOBER 16-22
PWÓRÓUS AÚCHEA SENI KAPASEN KOT | HIOP 6-7
“Atun Ese Chúen Kii Ngonuk Óm Kewe Weires”
Menlapen Poraus Seni Ewe Puken Hiop
7:1; 14:14—Ifa weween “angang weires”? Hiop a lükü pwe unusen manauan a ussun chök eü angang mi fokkun weires pokiten watteen an riäfföü. (Hiop 10:17) Pokiten ekkewe mi mälo rese tongeni nemeni met ra föri seni ar mälo tori ra manausefäl, lupwen ra nonnom lon Seol, Hiop a apasa pwe ena fansoun a ussun chök ewe angang mi weires nöüwis ra awiisa ngeni aramas.
‘Jiowa . . . A Amanaua Chokewe mi Apilükingau’
FÁN EKKÓCH, eli sia ekieki pwe manaw a chék mwoch me a “uren weires.” (Hiop 14:1) Ina popun, fán ekkóch sia letipechou. Chómmóng néún Jiowa kewe chón angang lóóm ra pwal meefi ina usun. Ekkóch me leir ra pwal mwo nge mochen máló. (1 King 19:2-4; Hiop 3:1-3, 11; 7:15, 16) Nge fansoun meinisin Jiowa, ewe Kot ra lúkúlúkú, a apéchékkúler me alúkúlúkúúr. A makketiw pwóróuseer pwe epwe oururukich me sipwe káé seni.—Rom 15:4.
g 1/12 16-17
Lupwen Ka Meefi pwe Kopwele Fangetá
Inaamwo iká me reom a kon áweires manawom, nge chechchemeni pwe esap chék en ka kúna riáfféú. Lape ngeni meinisin a wor en me an osukosuk lón ei fansoun. Ewe Paipel a erá: “Förien Kot kewe meinisin ra ngüngü fän cheuch usun cheuchen fam.” (Rom 8:22) Neman iei ka meefi pwe resap fókkun tongeni pwák óm kewe osukosuk, nge chómmóng ra kúna pwe nónnómun manawer a échúló mwirin och fansoun. Nge met ka tongeni féri ren mwo iei?
Pwáraawu meefiom ngeni emén chiechiom mi ásimaw me alúkúlúk. Iei met ewe Paipel a erá: “Eman chiechiach a tongeekich fansoun meinisin, nge pwiich a nom rech pwe epwe alisikich lon fansoun riaföü.” (Än Salomon Fos 17:17) Jop emén mwán mi pwúng mi mak pwóróusan lón ewe Paipel, a iinaawu meefian ngeni ekkewe ekkóch lupwen a nóm lón riáfféú. Iei met a erá: “Üa anioputa püsin manauei. Iei mine üpwe fokun pwärawu ai siö, üpwe kapas fän riaföün letipei.” (Hiop 10:1) Ach pwáraawu meefiach a tongeni ekisikisaaló ach meefi riáfféú, me neman epwe pwal álisikich le eáni ekiek mi pwúng ussun ekkewe osukosuk sia kúkkúna.
Iinaawu masouen letipom ngeni Jiowa lón iótek. Ekkóch ra erá pwe ese wor emén a aúselinga iótek, nge eú chék minen oururun letip. Nge esap ina met Paipel a apasa. Kölfel 65:2 a apasa pwe Jiowa Kot a “aüselinga iotek,” me 1 Petrus 5:7 a erá: “A ekieki met oupwe feiöch ren.” Chómmóng wokisin lón ewe Paipel ra pesekich ach sipwe lúkúlúk wóón Kot. Áwewe chék:
“Kopwe lükü ewe Samol mi Lapalap ren unusen lelukom, nge kosap lükülükü püsin om sile. Kopwe chechemeni i won meinisin mine ka föri, nge i epwe aiti ngonuk ewe al mi pwüng.”—ÄN SALOMON FOS 3:5, 6.
“[Jiowa] a föri mochenin ir meinisin mi niuokusiti i, a rong ar siö o amanaueer.”—KÖLFEL 145:19.
“A wor ach apilükülüköch lon ach churi Kot, pun sia silei pwe are sia tüngor och mine a fich ngeni letipan, a aüselingakich.”—1 JOHANNES 5:14.
“Ewe Samol mi Lapalap a rongorong ngeni än ekewe chon pwüng iotek, nge esap afäli ekewe aramasangau.”—ÄN SALOMON FOS 15:29.
Iká ka ereni Kot ekkewe weires ka kúkkúna, i epwe awora ngonuk álillis. Ina minne, ewe Paipel a pesekich ach sipwe ‘lükü Kot fansoun meinisin. Pwäri ngeni ach weires meinisin.’—Kölfel 62:8.
Kúkkútta Pwóróus Aúchea
Aúseling, Sissilei, Tongei me Weweiti Meefien Pwiich Kewe
10 Sia tongeni áppirú Jiowa ren ach achocho le weweiti pwiich kewe. Kopwe sissilefichi pwiium kewe Chón Kraist. Fós ngeniir mwen me sárin ach kewe mwich, mwinfengen lón ewe angangen afalafal, me ika mi tufich, etiwer ámi oupwe mwéngéfengen. Ika ka féri ena, neman kopwe máirú. Áwewe chék, neman kopwe meefi pwe emén Chón Kraist fefin ese chiechiéch, nge ren enletin a chék nisássáw, nge emén pwiich Chón Kraist mwán mi wéúéch ka ekieki pwe a kon tongei pisek, nge fen i emén mi kisáseú, are eú famili iir mi kan soun mmang ngeni mwich, ra kúna watteen koput. (Hiop 6:29) Pwúngún pwe sisap “fosolong lon än eman angang.” (1 Tim. 5:13) Iwe nge, a éch ach sipwe mwaren silei pwóróusen pwiich kewe me nónnómur. Ena mettóch epwe tongeni álisikich le wewefichiitiir.
OCTOBER 23-29
PWÓRÓUS AÚCHEA SENI KAPASEN KOT | HIOP 8-10
“Án Kot Tong Enlet A Túmúnúkich Seni án Setan Kewe Kapas Chofona”
Sia Wesewesen Tongeni Apwapwaai Kot?
Hiop a kúna riáfféú mi akkatapw nge itá ese pwúng an epwe fis ngeni. A mwáál an ekiek pwe Kot ese áfánni ika a amwéchú an tuppwél are ese. (Hiop 9:20-22) Hiop a fókkun lúkú pwe i emén mi pwúng ina ren ekkóch ra ekieki pwe lón itiitin an kapas a apasa pwe i a pwúng seni Kot.—Hiop 32:1, 2; 35:1, 2.
Met Weween Ngonuk án Jiowa Tong Enlet?
14 Án Kot tong enlet a awora túmún lón pekin ngún. Iei met Tafit a erá lón an iótek ngeni Jiowa: “En mi ai leenien op, ka tumunuochuei seni riaffou; ka chok pwellifetaliei ren minne upwe ngaselo ren. . . . Tong enlet a chok pwellifetalei ir ekkewe mi luku ewe SAMOL.” (Kölf. 32: 7, 10, TF) Ekkewe ttit lón fansoun lóóm mi pwellieló eú telinimw ra kan túmúnú ekkewe aramas seni chón oputer. Án Jiowa tong enlet a usun eú ttit mi túmúnúkich seni ese lifilifil met epwe tongeni atai ach riri ngeni. Pwal och, án Jiowa tong enlet a amwékútú le panikicheto ngeni i.—Jer. 31:3.
Kúkkútta Pwóróus Aúchea
“Iö A Silei Ekiekin ewe Samol?”
19 Met sia käeö usun ‘ekiekin Jiowa’? Sipwe mut ngeni än Kot we Kapas an epwe anapanapa ach tufichin weweöchüti än Jiowa ekiek. Sisap fokkun apwüngü Jiowa me ren pwisin ach ekiek mi üküngaw. Jop a apasa: “Kot esap eman aramas usun ngang pwe üpwe tongeni pälüeni, ika aipwe tongeni kapwüngfengen.” (Hiop 9:32) Atun sia poputä le weweiti ekiekin Jiowa, sipwe chchüng usun chök Jop le erä: “Nengeni, ekei lapalap ra chök eu kükün kinikinin an kewe föför. A chök eu kükün ngüngü mine sia rongorong seni Kot. Nge iö a tongeni weweiti pöchökülen an manaman?”—Hiop 26:14.
20 Atun sia älleani Paipel, met sipwe föri ika sise weweiti och pworaus, äkkäeüin, ika a weneiti ekiekin Jiowa? Mwirin ach resin kütta pölüwan nge sise küna, iwe, sia tongeni erä pwe ina eü sossotun ach lükülük woon Jiowa. Chechchemeni pwe ena sokkun pworaus a atufichikich le pwäri ach lükülük woon ekkewe napanap mi nom ren Jiowa. Sipwe tipetekison le mirititi pwe sise tongeni weweiti mettoch meinisin Jiowa a föri. (SalAf. 11:5) Epwe amwökütükich le tipeeü ngeni alon ewe aposel Paul ei: “A ifan me watten wöün Kot! A ifan me alololun an tipachem me silelap! Iö a tongeni awewei an apwüng? Iö a tongeni weweiti an kewe föför? Usun a mak lon ekewe Toropwe mi Pin, ‘Iö a silei ekiekin ewe Samol? Iö a tongeni öüröüra? Iö a ngeni och mettoch, pwe epwe wisen aliwinisefäli?’ Pun Kot a föri mettoch meinisin, mettoch meinisin ra manau ren o nom fänäsengesin. Kot epwe ling tori feilfeilachök! Amen.”—Rom 11:33-36.
OCTOBER 30–NOVEMBER 5
PWÓRÓUS AÚCHEA SENI KAPASEN KOT | HIOP 11-12
“Úlúngát Alen Ach Sipwe Angei án Kot Tipáchem”
Hiop A Mwareiti Iten Jiowa we
17 Met a atufichi än Hiop akkamwöchü pwüngün enletin an tuppwöl? A ffat pwe me mwen an a tori ekkena sossot, a fen ämääraatä an ririöch ngeni Jiowa. Inaamwo ika esor pisekin ännet pwe Hiop a fen silei pwe Setan a ü ngeni Jiowa, nge Hiop a üppos lon an tuppwöl. A apasa: “Tori üpwe mäla, üsap ükütiu le apasa pwe üa wenechar.” (Hiop 27:5) Ifa ussun Hiop a ämääraatä an ririöch ngeni Jiowa? Esor tipemwaramwar pwe a lefareni met a rongorong ussun föfförün Kot ngeni Eperiam, Aisek, me Jekop, nge ikkena iir än Hiop kewe lewo. Pwal eü, ren an nennengeni förien Jiowa kewe, Hiop a mirititi chommong napanapan kewe.—Älleani Hiop 12:7-9, 13, 16.
Jiowa A Chék Nónnóm Reom, Kese Fókkun Áláeménúló
10 Chiechiéch ngeni ekkewe Chón Kraist mi tuppwél. Chiechi ngeni chókkewe lón ewe mwichefel ka tongeni káé seniir inaamwo ika ra watte sonuk, are kúkkún sonuk, are iir chón ekis. Ewe Paipel a áchema ngenikich pwe tipachem “a nom ren ekewe chinlap.” (Hiop 12:12) Ekkewe mi mwukóló ra pwal tongeni káé chómmóng mettóch seni ekkewe iir mi kúkkún seniir lón ewe mwichefel. Tafit a fókkun kúkkún seni Jonatan, nge ena mettóch ese eppetiir ar repwe chiechiéchfengen. (1 Sam. 18:1) Tafit me Jonatan ra álillisfengen le angang ngeni Jiowa inaamwo ika ra kúna chómmóng osukosuk. (1 Sam. 23:16-18) Iei alon Irina emén Chón Kraist fefin i chék Chón Pwáraatá lón an we famili iei: “Pwiich kewe lón ewe mwichefel, ra tongeni wiliti chón ach famili lón pekin ngún, me Jiowa a tongeni néúnéú iir le ámmeef ngenikich pwe sise áláeménúló.”
11 A tongeni áweires óm kopwe kút chiechiom, ákkáeúin ika ka nisássáw. Iei alon Ratna emén Chón Kraist fefin mi nisássáw mi káé ewe enlet inaamwo ika a kúna koput seni aramas: “Ua mirititi pwe a lamot ngeniei álillisin pwii kewe lón ewe mwichefel.” A tongeni áweires óm ereni pwal emén usun meefiom, nge atun ka féri ena, ena emén a tongeni wiliti chiechiom mi pacheéch ngonuk. Chiechiom kewe ra mochen apéchékkúlok me álisuk, nge a lamot óm kopwe ereniir ifa usun repwe álisuk.
12 Eú alen óm kopwe kúnékún chiechiom, ina ren óm fiti chiechiom kewe Chón Kraist lón ewe angangen afalafal. Iei alon Carol ewe mi mak pwóróusan akkomw: “Ua kúnékún chómmóng chiechiei ren ai fiffiti ekkewe Chón Kraist fefin lón ewe angangen afalafal, me pwal lón ekkóch angang fán iten Jiowa. Jiowa a fen álisiei lón ekkeei ier ren álillisin chiechiei kana.” A múrinné ach sipwe kan chiechi ngeni ekkewe Chón Kraist mi tuppwél. Jiowa a áeá ena esin chiechi le apéchékkúlok atun ka meefi letipengaw, áwewe chék atun ka meefi tipitipingaw.—SalF. 17:17.
it-2 1190 ¶2
Tipáchem
Án Kot Tipáchem. Jiowa Kot, i “chök ewe eman mi unusen tipachem.” (Ro 16:27; Pwä 7:12) Jiowa a silei mettóch meinisin lón unuselapen láng me fénúfan, kapachelong napanaper, masouer, me uruwoor tori lón ach ei fansoun, pokiten i ewe Chón Féraatá mettóch meinisin me i ewe “Kot seni fansoun esepop tori fansoun esemüch.” (Kf 90:1, 2) Atun aramas ra kan ekiekietá ekkewe mettóch mi amwarar me féri ar research, ar kewe angang a lóngólóng wóón met Kot a fen féri me an kewe allúk a fen isettiw fán iten fénúfan. Aramas rese tongeni féri och mettóch iká esap pwúlún ekkena mettóch seni Kot. (Hp 38:34-38; Kf 104:24; SF 3:19; Jer 10:12, 13) Iwe, epwe kon fen lamot án Jiowa kewe allúk ussun minne mi pwúng me mwáál ren án aramas repwe núkúnúkéch, mirit, me sópwéch lón manawer. (Tut 32:4-6; ppii JEHOVAH [A God of moral standards].) Ese wor och mettóch Jiowa ese weweiti. (Ais 40:13, 14) Pwúngún Kot a mutatá ekkóch mettóch mi ú ngeni an kewe allúk mi pwúng ar repwe fis are pwal mwo nge feffeitá ren och fansoun. Nge lesópwólóón, epwe chék fókkun efisatá minne a tipeni me epwe unusen “apwönüetä” an kapas.—Ais 55:8-11; 46:9-11.
Kúkkútta Pwóróus Aúchea
Pwoppworausfengen me ekkewe Säräfö
▪ ‘Üa kan weweiti sap chök an fos nge pwal wesewesen meefian kewe?’ Hiop 12:11 a apasa: “Ifa usun, sap än ewe seling angang pwe epwe alefila lefilen kapas mürina me kapas ingau, usun chök ewe chönaw a alefila lefilen nennen mongö mi anö me mongö mi ngau?” Iei lap seni loom, a lamot kopwe “alefila lefilen” minne noum we alüwöl are föpwül a apasa me minne wesewesen meefian. Fän chommong, ekkewe säräfö ra alapa pworaus. Awewe chök, eli noum we alüwöl are föpwül epwe apasa, “Iteiten fansoun meinisin ussun itä nge ka föri pwe ngang emön semirit!” are “Kese fokkun akkaüseling ngeniei!” Esor lamoten oupwe änini woon ekkena kapas, nge kopwe esilla pwe noum we ese eäni kapas wesewesan. Awewe chök, ika a apasa, “Kesap chüen ekieki pwe ngang emön kükkün!” a tongeni wewe ngeni “Üa meefi pwe kese lüküei.” Ika epwe erä, “Kese fokkun akkaüseling ngeniei,” a tongeni wewe ngeni “Üa mochen eronuk wesewesen meefiei.” Sotun mirititi wesewesen meefian nge sap chök alon.