Áwewe fán Iten Manawach me Ach Angangen Afalafal Mwiich
© 2023 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
NOVEMBER 6-12
PWÓRÓUS AÚCHEA SENI KAPASEN KOT | HIOP 13-14
“Are Eman Aramas A Mäla, Ifa Usun, Epwe Pwal Manausefäl?”
Ach Kukkutta Manauattam
PWAL mwo nge ikenai lape ngeni meinisin repwe tipeeu ngeni ena poraus asan ussun mwochomwochen manauach, inaamwo ika a fen mak orun 3,500 ier loom. Aramas ra mangau pokiten ra tori ar asimau nge ra pwapwaiti ren fansoun mwochomwoch chok mwen ra chinnapelo me malo. Ina popun a fen chommongelo ekkewe minen alangattamalo manau seni loom tori iei.
Lon ranin Jop we ekkewe Chon Isip ra ani pisekin fan mesen ekkewe man ren ar repwe sarafo sefal nge a lamot mwaal. An aramas achocho le kutta ewe safei mi tongeni alangattama manau ina eu me lein ekkewe popun sou chemist loom, loom, ra fen nofitfengenni sokkopaten mettoch. Chommong sou chemist loom ra luku pwe ar ani och kolt ra pwisin fori epwe ngeniir manau esemuch me ar ani aner mongo seni sepi mi for seni kolt epwe alangattama manauer. Chon loom mi fiti ewe lamalam itan Tao lon Saini ra sotun le apochokkula monun inisir ren nemenemen ekiekir, akkotochuun ar ngasangas, me nemenemen ewe mongo ra ani fan iten ar repwe manaufoch.
Ewe chon kutta minefoon fonu seni Spain itan Juan Ponce de León a itefoulo ren an kukkutta ewe puachen konik mi tongeni asarafosefalli aramas. Emon tokter seni ewe 18en senturi a pese ngeni aramas lon noun we puk Hermippus Redivivus pwe atun ewe fansoun mwirin ffou, ekkoch fopwul resaamwo tori mwan repwe lokelong lon eu ruumw kukkun pwe ewe asapwal ra ngasangaseri epwe tongeni iseis lon ruume me epwe nofit ngeni ekkoch safei fan iten ttameloon manauer. A fen ffat pwe ekkeei ekiek ese wor sopwochur.
w15 4/15 32 ¶1-2
Itá A Tongeni Fasarsefál Efóch Irá mi Pékúpék?
Iká sipwe aléllééi ewe irá setar lón Lepanon mi fókkun tettekia ngeni ewe irá olif [Olea europaea] mi nikofitifit popun me fitikoko ussun nge ese kon ling ewe irá olif. Nge a mmen amwarar ena irá pún a tongeni manaw inaamwo iká a sókkopat met a áweiresi an epwe manaw. Ekkóch ra erá pwe a fen manaw ina epwe úkúúkún 1,000 ier. A mmen té waaran pwe a tongeni manaw inaamwo iká a fen kirou popun. Iká ekkewe waaran ra chék manaw, iwe a tongeni puksefál.
Jop a fókkun lúkúlúk pwe inaamwo iká epwe máló nge a tongeni manawsefál. (Hiop 14:13-15) A áeá kapas áwewe eli ewe iráán olif le áweweei an lúkúlúk wóón án Kot tufichin amanawasefáli. A erá: “A chüen wor ach apilükülük ren efoch irä mi pöküpök pwe epwe fasarsefäl.” Atun a poputá le púng rán mwirin eú watteen pwás, inaamwo iká a pwáseló popun ewe irá olif nge a tongeni fasarsefál me puksefál “palan usun efoch irä mi fö.”—Hiop 14:7-9.
w11 3/1 22 ¶5
“En Kopwe Positiei”
Minne Jop a apasa a áiti ngenikich eú lesen ussun Jiowa: I a fókkun ririéch ngeni chókkewe ra ussun chék Jop, ra onómu manawer lepéún me mut ngeni an epwe anapanaper ngeni ewe sókkun aramas epwe pwapwa ren. (Aisea 64:8) Jiowa a aúcheani néún kewe aramas mi túppwél. A fókkun ‘positi’ néún kana ra fen máló. Me ren emén soukáé, ena kapas lón fósun Ipru a wewe ngeni án emén fókkun mochen och mettóch. Ewer, Jiowa ese chék chechchemeni chókkewe mi fel ngeni, nge a pwal fókkun mochen amanawasefáliir.
Kúkkútta Pwóróus Aúchea
it-1 191
Falangen Ekkei
Falangen ekkei, lón kapas áwewe a tongeni wewe ngeni mettóch mi lamotongaw, áwewe chék Eperiam a ereni Jiowa, “ngang pwül me falang chök.” (Ken 18:27; pwal ppii Ais 44:20; Hp 30:19.) Me Jop a apasa pwe alon chókkewe iir mi tipitipin oururu i ra “usun chök falang.”—Hp 13:12.
NOVEMBER 13-19
PWÓRÓUS AÚCHEA SENI KAPASEN KOT | HIOP 15-17
“Kosap Áppirú Elifas Atun Ka Oururu Emén”
w05 9/15 26 ¶4-5
Ú Ngeni Ekiek Ese Pwúng!
Lón án Elifas kewe úlúngát afalafal, a erá pwe pokiten Kot a mmen tichik, ese fókkun wor met néún kewe aramas ra tongeni féri pwe repwe apwapwaai. Elifas a ereni Jop: “Kot esap anomu an lükülük won nöün kewe chon angang, pwe a fen mwo nge atipisi nöün kewe chon läng pwe ra mwäl.” (Hiop 4:18) Elifas a pwal apasa: “Ika Kot esap lükü nöün kewe mi pin, nge ekewe läng resap limöch me fän mesan.” (Hiop 15:15) Me a eis: “Epwe lomot ngeni Ewe mi Unusen Manaman are ka föri mine a pwüng?” (Hiop 22:3) Piltat a pwal tipeeú ngeni ena ekiek, a erá: “Pwal ewe maram esap saram, nge ekewe fü resap limöch me fän mesan.”—Hiop 25:5.
Mi lamot sipwe túmúnú ach sisap tipetipeló ren ena esin ekiek. Sia tongeni poputá le meefi pwe Kot a mochen ach sipwe féri ekkewe mettóch rese kii ngenikich. Ena ekiek a tongeni atai ach riri ngeni Jiowa. Pwal och, iká sia eáni ena sókkun ekiek, met sipwe féri iká sia kúna kapwúng mi lamot ngenikich? Eli sisap fen tipetekison le etiwa ewe kapasen fén, nge sipwe tongeni meefi song me “tip ngeni ewe Samol mi Lapalap.” (Än Salomon Fos 19:3) A ifa me watteen efeiengawen ena mettóch lón ach riri ngeni Kot!
Áppirú án Jesus Tipetekison me An Eáni eú Letip mi Chúngúkkái
16 Ach kapas. Ach eáni eú letip mi chúngúkkái epwe amwékútúkich le eáni kapas mi “apöchöküla letipen” chókkewe mi letipechou. (1 Tes. 5:14) Met sia tongeni apasa ngeniir pwe sipwe apéchékkúler? Sia tongeni ereniir pwe sia enletin áfánniir me ekiekiir. Sia tongeni apúnger me álisiir pwe repwe tongeni kúna napanaper kewe mi múrinné me ar kewe tufich. Sia tongeni áchema ngeniir pwe iir ra aúchea me ren Jiowa, ina popun a álisiir le kúna ewe enlet. (Joh. 6:44) Sia tongeni alúkúlúkú ngeniir pwe Jiowa a fókkun áfánni néún kewe chón angang mi “luketatakis” are “apilükingau.” (Kölf. 34:18) Ach kapas mi pwáraatá úméúméch a tongeni apéchékkúla chókkewe mi osupwangen ouruur.—SalF. 16:24.
Kúkkútta Pwóróus Aúchea
Menlapen Poraus Seni Ewe Puken Hiop
7:9, 10; 10:21; 16:22—Ekkeei poraus ra affata pwe Hiop ese lükü pwe epwe wor manausefäl? Ekkeei poraus ra weneiti met epwele fis ngeni Hiop. Iwe, ifa weweer? Eli a apasa pwe pilon kewe resap chüen küna i mwirin an mälo. Resap chüen küna Hiop lon imwan we are rongorong an fos tori än Kot fansoun. Are neman Hiop a affata pwe aramas rese tongeni pwisin towu seni lon Seol. Än Hiop lükülük won eü manausefäl lon mwach kkan a pwälo lon Hiop 14:13-15
NOVEMBER 20-26
PWÓRÓUS AÚCHEA SENI KAPASEN KOT | HIOP 18-19
“Kosap Úkútiw le Pwáári Tong Ngeni Pwiim Kewe Chón Lúkú”
Ekkewe Lesen Sia Tongeni Káé Seni án Jesus Kechiw
9 Ka tongeni álisi chókkewe iir mi chúúpwúl. Jesus ese chék fiti Marta me Maria le kechiw, nge a pwal aúseling ngeniir me oururuur. Sia pwal tongeni féri ena ngeni chókkewe mi chúúpwúl. Iei alon Dan, emén mwán mi ásimaw lón Australia: “Mwirin málóón pwúlúwei we, a lamot ngeniei álillis. Chómmóng ekkewe Chón Kraist mwán me pwúlúwer kewe ra chék mómmólnetá le aúseling ngeni meefiei lerán me lepwin. Ra chék mut ngeniei ai upwe pwári ai letipechou, me rese sáw atun ua kechiw. Ra álisiei le ataweei ekkóch ai angang, áwewe chék, ra télú wai we tarakú, kamé ngeniei mettóchui, me kuk enei atun ua meefi pwe use tufichin pwisin féri ekkena mettóch. Me aua kan iótekfengen fán chómmóng. Ra pwári pwe iir chiechi mi enlet me pwiich mi ‘nom rech pwe epwe alisikich lon fansoun riaföü.’”—SalF. 17:17.
Lupwen Emén En mi Fókkun Tongei A Likitaló Jiowa
16 Sópweló le ákkálisi chón ewe famili mi tuppwél. A ákkáeúin lamot ngeniir lón ei fansoun óm tong me kapasen apéchékkúl. (Ipru 10:24, 25) Fán ekkóch familien ewe mi katowu ra kúna pwe ekkóch chón ewe mwichefel rese chúen fóffós ngeniir, usun itá nge pwal iir ra katowu. Sise fókkun mochen an epwe ina usun meefier! A kon lamot kapasen apúnga me apéchékkúl ngeni ekkewe kúkkún are sáráfé iner are semer mi katowu. Iei alon Maria, pwúlúwan we a katowu me ló seni an famili: “Ekkóch me lein chiechiei kewe ra etto ngeni imwei we me kuk enem mwéngé me álisiei le káé ngeni nei kewe. Ra pwal meefi ewe metek ua meefi me etiei le kechiw. Lupwen aramas ra apasa minne mi mwáál fán itei, iir ra wisen fósetá. Ra fókkun apéchékkúlaei!”—Rom 12:13, 15.
w90 9/1 22 ¶20
Ka Achocho Ngeni Pwal Ekkóch Angang fán Iten Jiowa?
20 A lamot ewe kúmiin mwán mi ásimaw repwe mirititi pwe emén a tongeni meefi lichippúng iká a péút seni wisan mwán mi ásimaw are chónálillisin ewe mwichefel, inaamwo pwisin átena a filaatá an epwe mwo asésé seni ena wis. Iká ese katowu me ekkewe mwán mi ásimaw ra kúna pwe a letipechou, iwe a lamot repwe awora ngeni álillis lón pekin ngún. (1 Tesalonika 5:14) A lamot repwe álisi eménna le silei pwe i mi chúen wor lamotan ngeni ewe mwichefel. Eli esap pwal ttam án emén mi tipetekison me meefi kilisou an epwe wiseni sefál ekkóch wis lón ewe mwichefel, pwal mwo nge iká eménna a fen kúna kapwúng.
Kúkkútta Pwóróus Aúchea
w94 10/1 32
Manamanen Kapas mi Kirekiréch
Iwe nge, lón ewe atun a lamot ngeni Jop án emén epwe apéchékkúla, Elifas me chiechian kewe rese fós ngeni fán kirekiréch. Ra tipi ngeni pwe eli a kúna riáfféú pokiten a féri och tipis lemonomon. (Hiop 4:8) Iei met eú puk itan The Interpreter’s Bible a erá: “A lamot ngeni Jop án emén epwe tongei me weweiti meefian. Nge chienan kewe ra afalafala ngeni ekkewe pwóróus mi enlet me kapas mi amwarar ussun met mi pwúng me met mi mwáál.” Jop a fókkun meefi riáfféú ren an rongorong án Elifas me chienan kewe kapas, ina popun a erá: “Ifa ükükün fansoun ämi ariaföüüei o atatakisi lelukei ren ämi kapas?”—Hiop 19:2.
A lamot sisap néúnéú ekkewe esin kapas mi tongeni ekinása letipen chienach kewe chón lúkú are eriáfféwúr. (Apépé ngeni Tuteronomi 24:15.) Iei án Paipel éúréúr: “Mine eman aramas a apasawu seni awan a eselipä ngeni, iei mine chokewe mi efich fofos repwe angei liwinin.”—Än Salomon Fos 18:21.
NOVEMBER 27–DECEMBER 3
PWÓRÓUS AÚCHEA SENI KAPASEN KOT | HIOP 20-21
“Án Aramas Pwúng Ese Lóngólóng Wóón Wéún”
En Mi “Pisekisek Ren Kot”?
12 Lon än Jises pworaus, a asokkofesenni än emön epwe pisekisek ren Kot me än emön iseis pisek fän äsengesin pwisin i are awöüü i. Ina minne, Jises a apasa pwe sisap akkomwa lon manauach ach wöüni mettochun aion are pwapwaesini pisekich kewe. Nge, sipwe äeä wöüch kewe le amürinnölo, are apöchökküla ach ririöch me Jiowa. Ach föfföri ena epwe wenewenen älisikich ach sipwe pisekisek ren Kot. Pwata? Pun chommong feiöch repwe torikich. Ewe Paipel a erenikich: “Feiöch seni ewe Samol mi Lapalap a awöüükich, nge i esap apacha och riaföü ngeni.”—Än Salomon Fos 10:22.
Kúkkútta Pwóróus Aúchea
w95 1/1 9 ¶19
Pworacho Ngeni Setan me Féfférún Kewe
19 Néún Kot we chón angang Jop a riáfféú ren chómmóng ‘osukosuk lon letipan’ a fis ren án Setan néúnéú Elifas me Sofar. (Hiop 4:13-18; 20:2, 3) Ina minne, pokiten Jop a “riaföü,” a eáni “kapas ra pöchökül” ussun ekkewe mettóch mi “eniweniw” mi aosukosuka ekiekin. (Hiop 6:2-4; 30:15, 16) Elihu a aúseling ngeni Jop fán mosonoson, me a enletin álisi le mirititi án Jiowa ekiek ussun minne a fiffis. Pwal ina chék ussun lón ei fansoun, ekkewe mwán mi ásimaw ra pwáári ar tongei chókkewe mi riáfféú ren ar rese mochen repwe pwal féri mettóch repwe “mefi weires” ren. Nge ra áppirú Elihu, ren ar aúseling ngeniir fán mosonottam, me mwirin lón kapas áwewe ra epiti ngeniir lé mi ekinamwei letiper, ina án Kot we Kapas. (Hiop 33:1-3, 7; James 5:13-15) Ina minne, chókkewe mi meefi weires ren och osukosuk, ese lifilifil iká ena osukosuk a wesewesen fis are ra chék anchangei, are ra ‘niuokus ren tan . . . ren künaer’ ussun chék met Jop a meefi, ra tongeni kúna ourur me kinamween letiper seni ewe Paipel me lón ewe mwichefel.—Hiop 7:14; James 4:7.
DECEMBER 4-10
PWÓRÓUS AÚCHEA SENI KAPASEN KOT | HIOP 22-24
“Ifa Usun, Eman Aramas A Tongeni Lomot Ngeni Kot?”
w05 9/15 27 ¶1-3
Ú Ngeni Ekiek Ese Pwúng!
Ewe ekiek pwe Kot a fókkun tichik a riri ngeni ewe ekiek pwe aramas ra lamotmwáál me ren. Lón án Elifas we aúlúngátin afalafal a wor ei kapas eis: “Ifa usun, eman aramas a tongeni lomot ngeni Kot? Ellet, ätewe mi tipachem a chök lomot ngeni püsin i.” (Hiop 22:2) Elifas a apasa pwe aramas ra lamotongaw me ren Kot. Pwal ina met Piltat a apasa: “Ifa usun än eman aramas epwe tongeni küna pwüng fän mesen Kot? Ifa usun, eman mi uputiu seni eman fefin a tongeni limöch?” (Hiop 25:4) Me ren ekkena ekiek, ra mochen apasa pwe epwe ifa ussun Jop emén aramas mi tipis epwe tongeni ekieki pún i emén mi pwúng mwen mesen Kot?
Ekkóch aramas lón ei fansoun ra riáfféú ren ar meefi pwe ese wor aúchear. Eli ra meefi ena pokiten weiresin manawer, nónnómun ar mámmááritá lón ar famili, án aramas kirikiringaw me lifilifil ngeniir. Nge Setan me néún kewe chónláng mi ngaw ra pwal pwapwa le eriáfféú aramas. Iká ra tongeni etipetipa emén le meefi pwe esap fókkun tongeni apwapwaai Ewe Kot mi Unusen Manaman, iwe epwe mecheres an epwe kokoló lón letipechou. Ló, ló, ló, epwe pappaseló pwal mwo nge towawoló seni Kot.—Ipru 2:1; 3:12.
Apwangapwangen chinnap a aúkúkú met sia tongeni féri. Ussun itá ach angang ngeni Kot a fókkun kisikis seni met sia fen féri lesárafééch atun sia chúen péchékkúl. A fókkun lamot ach sipwe mirititi pwe Setan me néún kewe chónláng mi ngaw ra mochen ámmeef ngenikich pwe ese naf met sia féri fán iten Kot! Mi lamot sipwe ú ngeni ena esin ekiek.
w95 2/15 27 ¶6
Eú Lesen ren Ifa Ussun Sipwe Ataweei Osukosuk
Chienen Jop kewe úlúmén ra sópweeló le eletipechou ren ar ereni met ra pwisin ekieki, nge esap fen kapasen tipáchem seni Kot. Elifas a mwo nge apasa pwe “Kot esap anomu an lükülük won nöün kewe chon angang,” me ese pwal lamot ngeni Jiowa iká Jop epwe emén aramas mi pwúng are ese pwúng. (Hiop 4:18; 22:2, 3) A mmen fókkun eletipechou ena! Ina popun, ese ámáirú án Jiowa apwúngú Elifas me chienan kewe ren ar kapasen turunufas. Jiowa a erá: “Ousap eäni kapas mi pwüng usi.” (Hiop 42:7) Nge Jop epwele pwal rong met epwe kon eletipechou lap seni meinisin.
Ekkewe Sarafo Mi Apwapwai Letipen Jiowa
10 Ussun chok a pwalo lon ei poraus lon ewe Paipel, Setan a efisata tipemwaramwar esap chok ussun an Jop tuppwol nge pwal ussun tuppwolun ir meinisin mi angang ngeni Kot—kapachelong en. Pwungun pwe, a kapas ussun aramas ese lifilifil lupwen a ereni Jiowa: “Eman aramas [esap Jop chok nge ese lifilifil io] epwe fangala meinisin mine a eani fan iten manauan.” (Hiop 2:4) Ka kuna wiisom lon ei popun alongolongun kapwung mi lamot? Ussun a mak lon An Salomon Fos 27:11, Jiowa a apasa pwe mei wor och mettoch kopwe tongeni ngeni i—eu popun epwe tongeni polueni ewe mi aitengaua i, Setan. Ekieki mwo—ewe Sou Nemenemen Mettoch Meinisin a tingoreok om kopwe angolong lon kaworen poluen ewe popun alongolongun kapwung mi lap seni meinisin. A ifa me watteen wiisom me ewe tufich mi sokkolo lapalapan a suuk ngonuk! Kopwe tongeni apwonueta met Jiowa a tingoreok om kopwe fori? Jop a fen fori. (Hiop 2:9, 10) Jises me pwal chommong seni me loom tori ikenai ra fori, kapachelong chommong sarafo. (Filipai 2:8; Pwarata 6:9) Kopwe pwal tongeni fori. Nge, pwungun pwe esor emon a tongeni nonnom lefilen ekkewe ruu pekin. Ren om kewe foffor, kopwe pwarata pwe ka alisata an Setan esiita Kot are an Jiowa polueni Setan. Menni kopwe filata?
Jiowa A Tongeok!
11 Filiom a lamot ngeni Jiowa? Esap pwe a fen naf choochoon ekkewe aramas mi tuppwol pwe Kot epwe polueni Setan? Pwungun pwe ewe Tefil a apasa pwe esor epwe angang ngeni Jiowa pokiten tong, nge a fen affat pwe met a apasa ese pwung. Nge, Jiowa a mochen pwe en kopwe peni i lon ei popun alongolongun kapwung mi weneiti an pwungun nemenem pokiten a tongeok. Jises a apasa: “Esap iei tipen Semei we mi nonnom lang, pwe emon me lein ekkewe mi kisikis epwe poutmwalilo.”—Mattu 18:14.
12 A ffat pwe Jiowa a fokkun mochen silei menni aal kopwe filata. Nge met a lamot seni ena, ifa ussun filiom epwe kku Jiowa. Ewe Paipel a affata pwe fofforochun are fofforingauen aramas a kku letipen Jiowa. Ren chok awewe, lupwen ekkewe chon Israel ra chok ukku ngeni, “ra achou” Jiowa. (Kol Fel 78:40, 41) Mwen ewe Nooter lon ranin Noa we, lupwen ‘an aramas foforingau a fokun watte,’ Jiowa ‘a fokun weires lon letipan.’ (Keneses 6:5, 6) Ekieki mwo weween ei poraus. Ika ka filingau, kopwe tongeni akinasa om Chon Forata. Sap minne pwe Kot mi apwangapwang are a mwokutukut chok me ren meefian. Nge, a tongeok me a ekieki met epwe efeiochuk. Iwe, ika ka filioch, ka apwapwai letipen Jiowa. A pwapwa esap chok pwe a chuen tongeni polueni Setan nge, pokiten iei epwe tongeni wiliiti ewe Chon Efeiochuk. A ina an mochen. (Ipru 11:6) Mwa met ren watteen an Semom, Jiowa Kot tong fan itom!
Kúkkútta Pwóróus Aúchea
w04 7/15 21-22
Elingaaló ewe Chón Féruk ren Minne Ka Achocho Ngeni lón Pekin Ngún
Ekieki ifa ussun Jiowa a féraatá unuselapen láng me fénúfan. A esissilla eú me eú rán ren an erá “seni lesosor tori lekuniol pwal tori lesosorun ewe eu rän.” (Keneses 1:5, 8, 13, 19, 23, 31) Lepoputáán eú me eú ránin án Jiowa féraatá mettóch, a fókkun silei met epwe féri fán iten ena rán. Iwe, Kot a apwénúetá met a ekiekin féri. (Pwärätä 4:11) Jop a erá: “Meinisin mine [Jiowa] a mochen epwe chök föri.” (Hiop 23:13) Epwele ifan pwapwaan Jiowa atun a nengeni “meinisin mine a föri” me a apasa pwe ra “fokun öch”!—Keneses 1:31.
Ren an epwe pwénútá met sia achocho ngeni, a lamot epwe péchékkúl ach mochen apwénúretá. Nge met epwe álisikich le ámááraatá ena sókkun mochen mi péchékkúl? Pwal mwo nge lón ewe atun ei fénúfan mi chék péén me ese mwo napanapéch, nge Jiowa a tongeni kúna epwe ifa ussun mwirilóón mwirin an angang wóón, epwe ussun chék faw mi lingéch lón space, mi elingaaló i. Pwal ina chék ussun, ach ekieki ussun mwirilóón ach tikeri minne sia mochen féri me feiéchún, epwe apéchékkúla ach mochen achocho le apwénúetá ena mettóch. Ina met a fis ngeni Tony 19 ierin. Ese ménúki met a meefi lón ewe atun a ló visit ewe keangen ofesilap án Chón Pwáraatá Jiowa lón Western Iurop. Seni ena atun, Tony a kan ekkekieki ei kapas eis, ‘Epwe ifa ussun nónnómui iká úa nónnóm me angang lón enan leeni?’ Tony a chék ekkekieki ussun ena mettóch, me a akkachocho pwe epwe tikeri. Mwirin fitu ier a fókkun pwapwa atun a ketiw néún we application an epwe angang lón ena keangen ofesilap!
DECEMBER 11-17
PWÓRÓUS AÚCHEA SENI KAPASEN KOT | HIOP 25-27
“Túppwél Esap Weween Óm Kopwe Unuséch”
it-1 1210 ¶4
Pwúngún Enletin Túppwél
Jop. Paipel a erá pwe Jop i emén mi “pwüng o wenechar, a niuokusiti Kot o kul seni föför mi ngau,” nge a ffat pwe a manaw lefilen ewe atun Josef a fen máló me ewe atun Moses a wiliiti néún chón Israel souemmwen. (Hiop 1:1 ppii JOB.) Án aramas pwúngún enletin túppwél ngeni Jiowa Kot, ina kinikinin ewe pwóróus Setan a efisi tipemwárámwár wóón. A ffat ena lón eú atun ekkewe chónláng ra mwiich me útá mwen mesen Kot, nge Kot a eisini Chón Koputan we Setan ussun Jop. Setan a tipi ngeni Jop pwe popun an fel ngeni Kot pokiten án Kot efeiéchú me túmúnú. Ina minne, a eppiietá eú tipemwárámwár ussun popun án Jop túppwél. Iwe, Kot a mut ngeni Setan an epwe angei seni Jop wéún kewe me pwal mwo nge néún kewe, nge Setan ese tongeni atai án Jop túppwél. (Hiop 1:6–2:3) Mwirin, Setan a apasa pwe Jop a tongeni fangoló pisekin kewe me néún kewe fán iten manawan. (Hiop 2:4, 5) Iwe mwirin, Setan a esemweni ren och sókkun semmwen mi ekkeriáfféwú. Pwal och, pwúlúwan we me chienan kewe ra esiita, me chienan kana ra pwal turunufasa Kot me mwakenetá ekkóch pwóróus ussun. (Hiop 2:6-13; 22:1, 5-11) Nge Jop a chék akkamwéchú an túppwél ngeni Kot me ese fókkun amamesini. A erá: “Tori üpwe mäla, üsap ükütiu le apasa pwe üa wenechar. Üpwe kamwöchünük won ai pwüng, nge üsap mwüt ngeni pwe epwe feil seniei. Esap wor mengiringirin lelukei pokiten och föförün lon manauei.” (Hiop 27:5, 6) Án Jop akkamwéchú an túppwél a pwáraatá pwe ewe Chón Koputen Kot mi kapas chofona.
Kosap Fangetá Pwúngún Enletin Óm Tuppwél!
3 Ifa usun néún Kot kewe chón angang ra pwári pwúngún enletin ar tuppwél? Ren ar eáni ewe esin tong fán iten Jiowa mi núkúchar seni unusen letiper, iwe ra chék féri met mi apwapwaai i. Ekieki ekkóch pwóróus usun ewe napanap pwúngún enletin tuppwél. Ewe kapasen Ipru fán iten pwúngún enletin tuppwél, a tongeni wewe ngeni unus, are ese wor terin. Áwewe chék, ekkewe chón Israel ra kan asor man ngeni Jiowa, me ewe Allúk a erá pwe ekkewe man repwe “mürina.” (Lif. 22:21, 22) Jiowa ese mut ngeni néún kewe aramas ar repwe eáni asor emén man ese wor efóch pechen, eú selingan, are eféú mesan, nge rese pwal tongeni eáni asor emén man mi samau. Jiowa a mochen pwe ewe man epwe unus, esap wor terin. (Mal. 1:6-9) Sia tongeni weweiti pwata Jiowa a ekieki usun án och mettóch epwe unus. Lupwen sia mééni och mettóch, áwewe chék ren eféú féún irá, eú puk, are och pisekin angang, sise mochen mééni ika a wor watteen pwang wóón are ese unus. Sia mochen mééni met mi unus are ese wor terin. Jiowa a pwal mochen an epwe ina usun ach tong ngeni me tuppwél ngeni. Epwe chék ukkunus, esap tter.
4 Itá mi pwal lamot án emén epwe unuséch pwe epwe tongeni pwári pwúngún enletin tuppwél? Neman sia meefi pwe a chómmóng mwáállich, usun nge sia tter. Nge ekieki ekkeei ruu popun ach sisap lólilen. Áeúin, Jiowa ese nefótófót wóón mwáállich kewe. An we Kapas a erenikich: “Are en, äm Samol mi Lapalap, kopwe maketiu äm kewe tipis, iö epwe tongeni manau?” (Kölf. 130:3) Jiowa a silei pwe sise unuséch, iwe a tipemecheres le omusaaló tipisich. (Kölf. 86:5) Oruuan, Jiowa a silei úkúkún ach tufich, iwe ese erenikich ach sipwe féri minne mi lap seni ach tufich. (Álleani Kölfel 103:12-14.) Nge ifa usun sipwe tongeni unus are ifa usun an esap wor terich mwen mesen Kot?
5 Án néún Jiowa kewe chón angang tuppwél a lóngólóng wóón tong. A lamot pwe ach tong ngeni Semach we lón láng me ach mochen unusen fitipachei i epwe chék ukkunus me esap wor terin. Ika ach tong ngeni epwe chék ikkina usun pwal mwo nge fán sóssót, iwe sia pwári pwúngún enletin ach tuppwél. (1 Kron. 28:9; Mat. 22:37) Ekieki usun ekkewe úlúmén Chón Pwáraatá sia fós usur lepoputáán ei lesen. Pwata ra féri ekkewe mettóch? Itá ewe nengngin a oput an epwe fiti apwapwa lón an we sukul, are ewe át a sani an epwe kúna esiitan atun a afalafal, are ewe mwán a mochen katowu seni an angang? Aapw. Nge ekkena úlúmén ra silei pwe a wor án Kot kewe allúk, me ra nefótófót wóón minne epwe apwapwaai Semer we lón láng. Ar tong ngeni a amwékútúúr ar repwe akkomwa i lón ar kewe kefil. Ren ar féri ena, ra ánneta pwúngún enletin ar tuppwél.
Kúkkútta Pwóróus Aúchea
Kókkótéch fán Emmwenien án Kot we Kapas
3 Lupwen sia nennengeni férien Jiowa kewe, sia fókkun kúna pwe i emén Kot mi kókkótéch. I a “föri fanüfan ren an tipachem, a anomu ekewe läng lon lenier ren an silelap.” (SalF. 3:19) Kich sise silei chómmóng mettóch usun férien Jiowa kewe. Ren enletin “a chök eu kükün ngüngü mine sia rongorong seni Kot.” (Hiop 26:14) Nge inaamwo ika ekis chék met sia silei, nge a ffat pwe unuselapen láng me fénúfan a fókkun kókkótéch. (Kölf. 8:3, 4) A mmen kókkótéch mwékútúkútún ekkewe fite fite million fúú fán láng. Pwal ekieki napanapen án ekkewe planet pwellifeili ewe akkar. Amwararen ena mettóch a chék tufich ren án Jiowa akkótaéchú mwékútúkútún ekkewe planet me fúú. Lupwen sia ekieki usun án Kot féri láng me fénúfan “ren an silelap,” sia mochen mwareiti, fel ngeni, me tuppwél ngeni.—Kölf. 136:1, 5-9.
DECEMBER 18-24
PWÓRÓUS AÚCHEA SENI KAPASEN KOT | HIOP 28-29
“Sia Iteúéch Ussun Chék Jop?”
Pwaralo Kirokiroch Mi Tong Ngeni Ir Kewe Mi Osupwang
19 Ekkewe poraus lon Paipel sia fen poraus ussun ra menlapei pwe kirokiroch mi tong epwe pwalo ngeni chokkewe mi osupwang me ar osupwang och mettoch rese tongeni pwisin pwakini. Eperiam a osupwangen alillis seni Petuel ren an epwe wor sopwosopwoloon mwirimwirin kewe. Ika inisin epwe tori Kenan, Jekop a osupwangen alillis seni Josef. Pwe epwe wor emon chon alemwir, Naomi a osupwangen alillis seni Rut. Eperiam, Jekop, me Namoi rese tongeni alisata ar kewe osupwang ika emon ese alisiir. Pwal ussun chok ikenai, kirokiroch mi tong epwe pwalo akkaewin ngeni chokkewe mi osupwang. (An Salomon Fos 19:17) Sipwe appiru Hiop, ewe a “angasala ekewe chon woungau mi sio, pwal ekewe mi masen esap wor eman a alisiir,” pwal ngeni “chokewe mi arap ngeni ar repwe mala.” Hiop a pwal “apwapwai leluken ekewe fefin mi ma pwuluer” me a pwal wiliiti mesen “chon chun” me pechen “chon pechema.”—Hiop 29:12-15.
it-1 655 ¶10
Úf
A chómmóng pwóróus ussun áweween úf. Áwewe chék, och sókkun úf epwe esissillatá án emén chóni eú mwicheich are an álisaatá eú sókkun mwékútúkút. Pwal ina chék ussun án Paipel áweweei pwe úfen emén a tongeni esissillatá an penaatá och mettóch me féfférún kewe a tipeeú ngeni ena. Áwewe chék ren án Jesus kapas áwewe ussun ewe úféúfen apwúpwúlú. (Mat 22:11, 12; ppii HEADDRESS; SANDAL.) Lón Pwärätä 16:14, 15 ewe Samol Jesus Kraist a éúréúrakich ach sipwe túmúnú seni ach annutoló lón pekin ngún pwe ete pwilit senikich úfach we mi esissillatá pwe kich néún ewe Kot mi enlet chón angang mi túppwél. Epwe kon efeiengaw ena lón ewe atun epwele war ewe “rán mi lap án ewe Kot mi Unusen Manaman.”
w09 2/1 15 ¶3-4
Met A Kapachelong lón Iten Emén?
Ese wor ach nemenem wóón met aramas repwe eita ngenikich atun sia uputiw. Iwe nge, a chék lóngólóng wóón kich pwisin iká sipwe itéch are itengaw. (Än Salomon Fos 20:11) Pwata kese pwisin eisinuk: ‘Iká Jises me ekkewe aposel ra tongeni eitaei, met repwe eita ngeniei? Menni it epwe fich ngeni napanapei are met úa silleló ren?’
A mmen aúchea ach sipwe ekieki ussun ei kapas eis. Pwata? Iei met ewe king mi tipáchem Salomon a makkeei, “Kopwe filätä iteüöch lap seni wöümong.” (Än Salomon Fos 22:1) Ewer, a mmen fókkun aúchea ach sipwe itéch me ren aramas lón leeniach we. Nge met a kon aúchea seni meinisin, ina ach sipwe iteúéch me ren Kot pún sipwe kúna feiéch fóchófóch. Ifa ussun? Kot a pwonei pwe epwe makkeei lón néún we “puken achechem” iten chókkewe iir mi niwokkusiti, me epwe fang ngeniir ewe manaw esemuch.—Malakai 3:16; Pwärätä 3:5; 20:12-15.
Kúkkútta Pwóróus Aúchea
g00 7/8 11 ¶3
Emelimel A Éch Ngonuk!
Itá a tongeni wor lamoten án aramas emelimel? Ka chemeni eú atun emén a emelimel ngonuk nge an emelimel a ekinamweók? Are, emén ese emelimel ngonuk iwe ka meefi lólilen are meefi pwe eménna a oputok? Ewer, a wor aúchean emelimel. A tongeni achchúngú letipen ewe a emelimel me pwal ewe emén a emelimel ngeni. Iei met Jop a apasa ussun ekkewe chón oput i: “Üa emelimen ngeniir, lupwen esap wor ar apilükülüköch, nge ai wopwapwa ngeniir a apöchöküleer.” (Hiop 29:24) Án Jop “wopwapwa” a tongeni wewe ngeni pwe a saramaram wóón mesan ren an pwapwa.
DECEMBER 25-31
PWÓRÓUS AÚCHEA SENI KAPASEN KOT | HIOP 30-31
“Jop A Akkamwéchú Liméchún”
Okullu Mesom Seni Mettoch mi Lamotongaw!
8 Chon Kraist mi enlet ra pwal küna sossotun mochenian lemas me mochenian futuk. Ina minne, än Kot Kapas a pesekich ach sipwe nemenifichi met sipwe nennengeni me mocheniaiti. (1 Kor. 9:25, 27; älleani 1 Jon 2:15-17.) Ewe mwän mi pwüng Jop a weweiti pwe künaen mesach a riri ngeni mochenia. A apasa: “Üa föri eu pwon ngeni mesei pwe üsap nenengeni eman föpwül fän mocheisou.” (Hiop 31:1) Jop ese attapamwäälli fefin, ese pwal ekiekin föri met mi ngaw, nge a mwittir pöütalo ekiek mi limengaw. Jises a äweweei pwe sipwe eäni ekiek mi limöch iteitan ren an apasa: “Are eman mwän a nenengeni eman fefin o a mochenia ngeni, ätewe a fen tipisin lisowu ngeni ren an ekieki neminewe lon lelukan.”—Mt. 5:28.
w08 9/1 11 ¶4
Ekieki Mwirilóón
Me mwen óm kopwe féri och mettóch, pwisin eisinuk, ‘Epwe met mwirilóón ái féri ei?’ Óm chék ekis kaúló me ekieki lóóm “lesopolan” are mwirilóón óm kewe féffér a tongeni eppetuk seni feiengaw. AIDS me pwal ekkóch semwenin lisowu, pwopwomwáál, ninilóón ménúkol lón luken iner, taan riri lefilen aramas, me mwelien letip mi limengaw, ikkena met a tongeni fis ngeni chókkewe ra túmúnúngaw. Aposel Paul a affata met a tongeni fis ngeni chón lisowumwáál, a erá: “Resap mwüni mwün Kot.”—1 Korint 6:9, 10.
Kükkün Me Säräfö, Kütta Emmwen seni Än Kot Kapas
15 Ineet atun epwe kon watte sossotun om tuppwöl ngeni Kot, lupwen ka nom lein aramas are ka äläemönülo? Iwe, ika ka nonnom lon sukul are angang, ka kan tümünüöchü seni ekkewe mettoch epwe atai om riri ngeni Jiowa. Nge atun ka asösö are meefi kinamwe, epwe fen mecheresilo än Setan maunek me kopwe küna watteen sossotun om lükü.
16 Pwata kopwe mochen älleasochisi Jiowa inaamwo ika ka äläemönülo? Chechchemeni: Ka tongeni eletipengawa are apwapwaai Jiowa. (Ken. 6:5, 6; SalF. 27:11) Föfförüm a tongeni kküü Jiowa pokiten ‘a ekieki met kopwe feiöch ren.’ (1 Pit. 5:7) A mochen om kopwe aüseling ngeni pwe kopwe küna feiöch. (Ais. 48:17, 18) Lupwen ekkoch nöün Jiowa kewe chon angang lon Israel loom ra tunalo an kewe fön, ra ämeteki letipan. (Kölf. 78:40, 41) Iwe nge, Jiowa a fokkun tongei ewe soufos Taniel pun emön chonläng a erä pwe i ‘eman mwän mi watte chenin me ren Kot.’ (Tan. 10:11) Pwata? Pun Taniel a amwöchü an tuppwöl ngeni Kot atun a nom lein aramas pwal atun a äläemönülo.—Älleani Taniel 6:10.
Kúkkútta Pwóróus Aúchea
w05 11/15 11 ¶3
Akkaúseling fán Tong
Jop a eáni ina epwe engol afalafal ngeni chienan kewe. Nge, a chúen apasa: “Amwo a wor eman epwe aüselingaei.” (Hiop 31:35) Pwata? Pún inaamwo iká ra rongorong meefien Jop, nge rese oururu. Rese tongei me enletin mochen weweiti meefian kewe. Rese meefieni meefian atun ra aúseling ngeni. Nge iei án ewe aposel Piter kapasen fén: “Oupwe eänifengeni eu chök tip me eu chök memef. Oupwe echenifengenikemi lefilemi usun chök pwipwi, oupwe eäni kirikiröch o tipetekisonfengen lefilemi.” (1 Petrus 3:8) Ifa ussun sipwe meefieni meefien ekkewe ekkóch? Sia tongeni pwáári ngeniir pwe sia áfánni meefier me achocho le weweitiir. Áwewe chék, sia tongeni apasa “ese mwáál ka mmen letipechou ren ena” are “ese mwáál ka meefi pwe aramas ra wewengaweituk.” Sia pwal tongeni aloni sefál met eménna a erenikich lón pwisin ach fós pwe sipwe pwáári pwe sia weweiti met a apasa. Ach aúseling fán tong a wewe ngeni ach sisap chék rongorong an kapas nge pwal áfánni meefian atun a fós.