Emön King Fän Emmwenien Än Kot Manaman, A Eü Feiöch!

‘Än ewe Samol mi Lapalap manaman epwe nonom won.’​—AIS. 11:2.

1. Met meefien ekkoch usun osukosuken ei fönüfan?

“EPWE chüen tongeni sopwosopwolo manauen aramas 100 ier seni iei lon ei otot mi chök lallapolo osukosukan lon pekin mwu, nonnomun manauen aramas, me limengaweloon fönü, matau, me äsepwäl?” Ina än emön scientist itan Stephen Hawking kapas eis lon ewe 2006. Ewe puk New Statesman a apasa: “Sise amoielo mwelele me aworato kinamwe woon fönüfan, nge usun sia fen efisi fitikoko me wöüngaw. Sanne itä sise achocho le pwäkini ekkeei osukosuk. Sia fen sotuni sokkopaten mwu, ren ekkewe mi nemeni aramas fän pöchökkül, tori ekkewe mi mut ngeni aramas ar repwe pwisin nemeniir. Sia föratä ewe mwichen League of Nations an epwe itä aükalo maun, nge sia fen achommongaalo pisekin maun. Sia fen fiti chommong maun nge tori iei ese wes, ina minne sia lükü pwe sise tufichin aükatiw maun.”

2. Ifa usun Jiowa epwele pwäratä pwüngün an nemenem woon fönüfan?

² Ese ämäirü ngeni nöün Jiowa kewe chon angang ena sokkun pworaus. Ewe Paipel a äiti ngenikich pwe Kot ese föri aramas ar repwe pwisin nemeniir. (Jer. 10:23) Jiowa chök a wor an pwüng le nemeni aramas. Ina popun, I chök epwe wisen isetiw allük fän itach, affatatiw met popun sia manau me emmwenikich ach sipwe apwönüetä. Pwal och, ren an pöchökkül epwele awesalo än aramas kewe nemenem mi sopwongaw. Jiowa epwe pwal nielo aramas mi ü ngeni pwüngün an nemenem, pun ra pwäratä pwe ra fen sani än chon fönüfan nom fän nemenien tipis me ewe “koten ei fanüfan,” Setan ewe Tefil.​—2 Kor. 4:4.

3. Met Aisea a fen oesini usun ewe Messaia?

³ Lon ewe fönüfan sefö, epwe pwälo än Jiowa nemenem woon aramas fän tong ren ewe Mwuun Messaia. (Tan. 7:13, 14) Iei än Aisea we oesini usun ena King: ‘Ekewe mwirimwirin Tafit ra usun efoch irä mi pöküpökütiu. Nge usun ekoch fasar ra pwükütä seni ewe popun. . . . Än ewe Samol mi Lapalap manaman epwe nonom won, ewe manaman epwe ngeni tipachem me mirit, ekieköch me tufich. Epwe pwal silei letipen ewe Samol mi Lapalap o niueiti i.’ (Ais. 11:1, 2) Ren än Kot manaman, ifa usun Jises ewe “mwirimwirin Tafit” a tufichin nemeni aramas? Ikkefa ekkewe feiöch epwe feito seni an nemenem? Met sipwe föri pwe sipwe angei ekkena feiöch?

Tufichin Nemenem me ren Kot

4-6. Met sokkun sile epwe atufichi Jises le wisen King, Samol Fel mi Lap, me Sou Kapwüng mi tipatchem me ümöümöch?

⁴ Jiowa a aotalo pwe nöün kewe aramas repwe unusöchülo fän emmwenien emön King, Samol Fel mi Lap me Sou Kapwüng mi tipatchem me ümöümöch. Ina popun, a filatä Jises Kraist, me a atufichi i ren an we manaman pwe epwe föri ekkena angang mi fokkun lamot. Nengeni ekkoch popun pwata Jises epwe unusen apwönüetäöchü wisan kewe seni Kot.

⁵ Jises a kon silefichi Kot. Nöün Kot we äläemön a silei Seman we fansoun langattam lap seni meinisin. Ina popun, a unusen silefichi Jiowa me a fen mak pwe i a wesewesen “lapalapeni lapalapen Kot.” (Kol. 1:15) Jises pwisin a apasa: “Iö a künaei, a küna Semei.”​—Jon 14:9.

⁶ Me lükün Jiowa, Jises a pwal fokkun silefichi förien Kot kewe meinisin kapachelong ekkewe aramas. Kolose 1:16, 17 a apasa: “Pun ren Kraist Kot a föri mettoch meinisin lon läng me won fanüfan, ekewe mettoch sia tongeni küna me ekewe mettoch sisap tongeni küna . . . Kraist a fen nonom mwen mettoch meinisin, nge lon i mettoch meinisin ra chufengen.” Ekieki mwo ena mettoch! Jises, nöün Kot “sousile angang,” a fiti Kot lupwen a föratä mettoch meinisin. Ina minne, Jises a weweiti titchikin förien Jiowa kewe meinisin woon unuselapen läng me fönüfan, äwewe chök ren tupwuen aramas mi amwarar. Ewer, Kraist a fokkun tipatchem!​—SalF. 8:12, 22, 30, 31.

7, 8. Ren än Kot manaman, met Jises a tufichin föri?

⁷ Jises a kepit ren än Kot we manaman. Iei alon Jises: ‘Än Kot manaman a nonom woi, pun a afiliei pwe üpwe afalafala ewe Pworausen Manau ngeni ekewe chon mwelele. A tiniei, pwe üpwe aronga ngeni ekewe chon fötek pwe repwe ngasala, ekewe chon chun pwe repwe küna mwer, üpwe pwal angasala chokewe aramas ra ariaföüür. Üpwe pwal arongafeili pwe a war ewe fansoun, lupwen ewe Samol epwe amanaua nöün aramas.’ (Luk 4:18, 19) Atun Jises a papatais, än Kot manaman a nom woon, ese mwääl ina ewe popun a mirititi ekkewe mettoch a fen silei lupwen a manau lon läng, kapachelong met Kot a mochen epwe apwönüetä lon an we angang woon fönüfan usun ewe Messaia.​—Älleani Aisea 42:1; Luk 3:21, 22; Jon 12:50.

⁸ Pokiten a nom ren Jises än Kot manaman me a unusöch inisin me ekiekin, iwe, esap chök i emön mwän mi lap nge pwal i emön Sense mi lap seni aramas meinisin. Ina popun, chokkewe mi aüseling ngeni ra “fokun weitifengeni usun an afalafal.” (Mt. 7:28) Jises a äweweöchü pwe tipis me nafangawen sile usun Kot, ikkena populapen än aramas osukosuk. A pwal silei ekiekin me letipen aramas, ina popun a silei epwe ifa föfförün ngeniir.​—Mt. 9:4; Jon 1:47.

9. Ren ach ekieki künaen manauan Jises woon fönüfan, ifa usun a alükülükükich pwe i ewe Sou Nemenem?

⁹ Jises a manau usun emön aramas. Künaen manauen Jises woon fönüfan me an nonnom lein aramas rese unusöch, a atufichi an epwe emön King. Aposel Paul a makkeei pwe Jises a “wiliti aramas usun pwiin kewe lon mettoch meinisin fän iten an epwe nöür Souasor mi Lap mi eäni tong o allükülük lon an angang ngeni Kot, pwe än ekewe aramas tipis epwe musala. Iwe, iei a tongeni alisi chokewe mi tolong lon sosot, pun püsin i a fen piin tolong lon sosot me riaföü.” (Ipru 2:17, 18) Pokiten Jises a “fen piin tolong lon sosot me riaföü,” a tongeni meefi meefien chokkewe mi kükküna sossot. A fokkun pwälo an ümöümöch atun a nonnom woon fönüfan. Ekkewe aramas mi ter inisiir, semwen me weires, pwal mwo nge ekkewe semirit ra meefi kinamwe ar repwe kan ngeni i. (Mark 5:22-24, 38-42; 10:14-16) Ekkewe mi tipetekison me meefi osupwang lon pekin lükü ra pwal arap ngeni Jises. Nge, ekkewe mi lamalam tekia, tunosikesik me iir kewe rese ‘echeni Kot lon leluker’ ra tunalo, oput me ü ngeni i.​—Jon 5:40-42; 11:47-53.

10. Ifa usun Jises a fokkun ännetatä pwe a tongekich?

¹⁰ Jises a fangolo manauan fän äsengesich. Eli ina ewe nampa eü pisekin ännet pwe a fichiiti Jises ewe wis Sou Nemenem. (Älleani Kölfel 40:6-10.) Iei alon Kraist “Esap wor eman a eäni chen mi lapalap seni ei chen, are eman a pölükü manauan fän iten chiechian kana.” (Jon 15:13) Pwüngün, Jises ese usun ekkewe sou nemenem ra chök awöüür ren wöün ekkewe mi nonnom fän nemenier, pun i a fangolo pwisin manauan fän äsengesin aramas.​—Mt. 20:28.

Mi Fil le Awora Feiöchün ewe Möön Kepich

11. Pwata sipwe unusen lükülük woon Jises usun emön Sou Awora Möön Kepich?

¹¹ A fich pwe Jises, ewe Samol Fel epwe wisen awora ngenikich feiöchün ewe möön kepich! Ina popun lon an we angangen afalafal a ngenikich liosun met epwe föri usun emön Sou Awora Möön Kepich atun an Nemenem Engeröü Ier, ekkewe mettoch sipwe pwapwaiti ika sia tuppwöl. A echikaratä ekkewe mi ter inisiir, semwen, amanaua ekkewe mi mälo, amöngööni chommong aramas, pwal mwo nge nemeni äsepwäl me matau. (Mt. 8:26; 14:14-21; Luk 7:14, 15) Pwal och, Jises a föri ekkeei mettoch pwe epwe pwäratä an ümöümöch me tong, nge sap ren an epwe esika an tufich me manaman. Lupwen ewe mwän mi rupun pwötür a tingormaü ngeni an epwe echikaratä, a ereni: “Ua mochen.” (Mark 1:40, 41) Jises epwe pwäratä ena esin ümöümöch woon unusen fönüfan atun an nemenem ükükün engeröü ier.

12. Ifa usun Aisea 11:9 epwe pwönüetä?

¹² Jises me chienan kewe sou nemenem repwe pwal sopwelo le asukula aramas usun Kot, ewe angang Jises a poputääni 2,000 ier loom. Ina minne, epwe pwönüetä met a mak lon Aisea 11:9: “Än chon fanüfan silei ewe Samol mi Lapalap epwe alolol usun chök alololun matau.” Ese mwääl ena käit me ren Kot epwe pwal kapachelong an asukula aramas usun tümünün ei fönüfan me mönümanau meinisin, ewe angang Atam a fen eäni me le poputään. Le sopwoloon ewe 1,000 ier, än Kot kokkot me le popun a mak lon Keneses 1:28 epwe fen pwönüetä me manamanen ewe möön kepich epwe fen unusen chöülo.

Mi Fil an Epwe Apwüngü Aramas

13. Ifa usun Jises a pwäratä pwe a tongei minne mi pwüng?

¹³ Kraist, i ewe “Kot a filätä an epwe soukapwüng won aramas mi manau me aramas mi mäla.” (Fof. 10:42) Ina minne, a ifa me apwapwaan ach silei pwe Jises esap morolo, me epwe nemeni aramas fän pwüng me alükülük! (Ais. 11:5) A pwäratä pwe a oputa tipemmong, likotuputup, föfför mi ngaw me a apwüngü chokkewe rese äfänni riäfföün aramas. (Mt. 23:1-8, 25-28; Mark 3:5) Pwal och, Jises a pwäratä pwe ese tupulo ren sorosorun aramas “pun a püsin silei mine a nom lon leluker.”​—Jon 2:25.

14. Ikenäi, ifa usun Jises a pwäratä an tongei minne mi pwüng? Met sipwe tongeni pwisin eisinikich?

¹⁴ Jises a chüen pwäratä an tongei minne mi pwüng ren an emmweni ewe angang mi fokkun lapalap seni loom tori ikenäi, ina ewe angangen afalafal me asukula aramas. Esor aramas, mwu are chonläng mi ngaw epwe eppeti Jiowa an epwe unusen apwönüetä letipan. Ina minne, sipwe unusen lükülük pwe mwirin Armaketon, epwe fen chöülo minne mi pwüng. (Älleani Aisea 11:4; Mattu 16:27.) Pwisin eisinuk: ‘Ua eäni än Jises ekiek usun ekkewe aramas lupwen ua afalafal? Ua ngeni Jiowa unusen ai tufich inaamwo ika use kon lien pöchökkül are a aükük ai tufich?’

15. Met sipwe ekkekieki pwe epwe älisikich le angang ngeni Kot seni unusen letipach?

¹⁵ Ach ekkekieki pwe ewe angangen afalafal, ina än Jiowa angang, epwe älisikich le fiffiti seni unusen letipach. Jiowa a ewisa ei angang, nöünöü Jises le emmweni me atufichi chon fiti ren an manaman. Ka aücheani ei wis le angangfengen me Kot fiti Nöün we mi nom fän emmwenien an we manaman? Jiowa chök epwe tongeni amwökütü lap seni fisu million aramas, lap ngeniir sokkun “aramas resap fiti sukul,” ar repwe afalafala pworausen ewe Mwu lon 236 fönü.​—Fof. 4:13.

Küna Feiöch Me Ren Kraist!

16. Met Keneses 22:18 a apasa usun än Kot kewe feiöch?

¹⁶ Jiowa a ereni Eperiam: “Chon ekewe mwü won unusen fanüfan repwe feiöch me ren mwirimwirum kana, pun en ka aleasochis ngeni ai kapas.” (Ken. 22:18) Ei wokisin a apasa pwe chokkewe mi aücheani ar angang ngeni Kot ra tongeni lükülük woon ekkewe feiöch ewe Messaia epwe atoto. Ra ekkekieki ekkena feiöch ina minne ra achocho le angang ngeni Kot ikenäi.

17, 18. Ifa än Jiowa we pwon sia älleani lon Tuteronomi 28:2, iwe ifa usun a weneitikich?

¹⁷ Iei alon Kot ngeni ewe mwuun Israel, mwirimwirin Eperiam kewe: “Ekei feiöch meinisin repwe feito womi o akom mwemi, are oupwe aleasochisi alon ewe Samol mi Lapalap ämi we Kot.” (Tut. 28:2) Ekkeei kapas mi pwal weneiti nöün Kot chon angang ikenäi. Ika ka mochen küna än Jiowa kewe feiöch, kopwe ‘akkaleasochisi’ leuwan. Iwe, an kewe feiöch ‘repwe feito wom o akom mwom.’ Iwe nge, met a pwal kapachelong lon?

¹⁸ Lupwen sia älleasochis, sia lefareni än Kot Kapas me ekkewe minen älillis lon pekin lükü a awora. (Mt. 24:45) A lamot sipwe älleasochisi Kot me Nöün we. Jises a erä: “Esap aramas meinisin mi aita ngeniei ‘Samol, Samol’ repwe tolong lon Mwün Läng, nge chokewe chök mi föri letipen Semei lon läng.” (Mt. 7:21) Ach älleasochisi Kot a wewe ngeni ach anomukich fän än Kot we kokkot ren ewe mwichefel me ekkewe elter, iir ekkewe “mwän mi usun chök liffang” seni Kot.​—Ef. 4:8, NW.

19. Ifa usun sipwe tongeni küna feiöch?

¹⁹ Ewe Mwichen Sou Pwüngüpwüng mi wisen tupuni unusen mwichefelin Chon Kraist, iir eü me lein ewe “liffang” seni Kot. (Fof. 15:2, 6) Ren enletin, föfförüch ngeniir a mmen lamot ren ifa usun sipwe küna kapwüng atun ewe riäfföü mi lapalap. (Mt. 25:34-40) Ina minne, ach älisi nöün Kot kewe mi kepit ina eü lein ekkewe mettoch sipwe tongeni küna feiöch ren.

20. (a) Ifa äkkäeüin wisen ekkewe “mwän mi usun chök liffang” seni Kot? (b) Ifa usun sipwe pwäratä ach aücheani ekkeei elter?

²⁰ A pwal kapachelong lein ekkewe “mwän mi usun chök liffang” seni Kot, ekkewe elter lon ewe Branch Committee, elter mi säifetäl me ekkewe elter lon mwichefel, meinisin ra fen kefilitä me ren än Kot manaman. (Fof. 20:28) Äkkäeüin wisen ekkeei elter ar repwe apöchökkülatä nöün Jiowa aramas tori ewe fansoun “meinisin sipwe achufengenikich pwe sipwe eufengen lon ach lükü Jesus pwal lon ach sileöchü ewe Nöün Kot. Sipwe eäni tipen mwän lon manauach, pwe sipwe tori ükükün ewe unusöchün Kraist.” (Ef. 4:13) Ewer, iir rese unusöch usun chök kich, nge sipwe küna feiöch ika sia aücheani me älleasochisi ar emmwen fän tong.​—Ipru 13:7, 17.

21. Pwata a lamot me atapwalapwal ach sipwe älleasochisi Nöün Kot we?

²¹ Ekiselo chök, Kraist epwe maun ngeni än Setan ei otot mi ngaw. Lon ena atun, manauach epwe nom le pöün Jises pun Kot a fen ewisa an epwe emmweni ewe “mwich mi fokun chocho” ngeni “ekewe puächen kolukun manau.” (Pwar. 7:9, 16, 17) Ina minne, iei sipwe föri ükükün ach tufich le älleasochisi me aücheani ewe King mi nom fän emmwenien än Kot manaman.

Met Ka Käeö Seni . . .

• Aisea 11:1-5?

• Mark 1:40, 41?

• Fofor 10:42?

• Keneses 22:18?

[Sasing lon pekin taropwe 25]

A pwälo än Jises ümöümöch lupwen a amanauatä nöün Jairus we nengngin

[Sasing lon pekin taropwe 26]

Jises Kraist a emmweni ewe angangen afalafal mi lamot seni meinisin