PWÓRÓUSEN MANAWEN EMÉN
Ua Akakkomwa Jiowa lón Meinisin Ai Kewe Kefil
LÓN eú soran mi rániéch lón ewe ier 1984, ua mmólnetá le ló seni imwei we mi nóm lón ewe leeni ikewe mi chómmóng mi wéúéch ie lón Caracas, Venezuela. Atun ua ló ngeni ai we angang, ua kan ekkekieki eú lesen lón Ewe Leenien Mas mi fós usun án chón óruch kewe ekiek usuch. Atun ua nengeni imwen chón órui kewe, ua ekieki: ‘Chón órui keei ra ekieki pwe ngang chék emén chón angangen bank mi win? Are ra ekieki pwe ngang emén chón angang ngeni Kot mi túmúnúéchú chón ai we famili ren ai angang lón eú bank?’ Ua esilla pwe chón órui kewe ra chék ekieki pwe ngang emén chón angangen bank mi angangéch, me use sani ena, ina popun ua filatá le siwil.
Ua uputiw lón May 19, 1940 lón eú leeni itan Amioûn, Lebanon. Mwirin fitu ier, ám me ai we famili aua mwékút ngeni ewe telinimw itan Tripoli. Ikewe ie semei kewe me inei ra ámáárieitá lón eú famili mi núkúnúkéch, silei me tongei Jiowa Kot. Ngang kúkkúnúfóch me lein fefinei kewe úlúmén me pwii kewe rúúemén. Angangen moni esap ina ewe mettóch mi kon aúchea me ren semei kewe me inei. Ai we famili a kon aúcheani ám káé Paipel, fiti ekkewe mwich, me ákkálisi ekkewe ekkóch le silei Kot.
A wor fitemén Chón Kraist mi kepit lón ám we mwichefel. Emén me leir, itan Michel Aboud, mi wisen emmweni ewe mwich sia kan eita ngeni book study. A káé ewe enlet me New York, me a poputááni ewe angangen afalafal lón Lebanon lón ewe ier 1921. Ua ákkáeúin chemeni úkúkún an ésúfélú me álilliséch ngeni ekkewe rúúemén fépwúl iir mi sochungio seni Sukulen Gilead, iter Anne me Gwen Beavor. Ra wiliti chiechiem. Mwirin fite fite ier, ua fókkun pwapwa le chuursefáli Anne me Merika. Me mwirin, ua pwal kúnasefáli Gwen, nge ra pwúpwúlú me Wilfred Gooch me angang lón ewe Keangen Ofesilap lón London, England.
EWE ANGANGEN AFALAFAL LÓN LEBANON
Lekúkkúni we, a chék wor fitemén Chón pwáraatá Jiowa lón Lebanon. Nge aua tinikken le afalafala ngeni ekkewe ekkóch met aua silei seni ewe Paipel. Aua féri ena inaamwo ika ekkóch néúwisin lamalam ra fókkun oputakem. Ua fókkun chemeni ekkóch mettóch ra fis ngenikem.
Eú rán, ám me fefinei we itan Sana, aua afalafal wóón eú imw fitu sássárin. Emén patere a wareitikem wóón ewe sássár aua afalafal ie. Emén a kéri. Ena patere a poputá le eáni kapasen turunufas ngeni fefinei we. A fókkun lingeringer me a tiinatiw Sana wóón ewe laté, me a feiengaw. Emén a kékké police, iwe a waroto me a álisi Sana. Ra uwealó ena patere ngeni ewe police station, me ikena ie ra kúna pwe a wor efóch néún pistor. Ewe chief police a eisini: “En emén met? En emén souemmwenin lamalam are emén meilapen eú kááng?”
Pwal iei eú mettóch ua chemeni atun ám we mwichefel a rentini efóch bus pwe aupwe ló afalafal lón eú leeni mi towau. A apwapwa ám afalafal tori án ewe patere lón ena leeni a rong met aua féri, me a ionfengeni chómmóng aramas pwe repwe aosukosukakem. Ra turunufasakem pwal mwo nge manekem, me semei we a feiengaw. Ua chemeni ai kúna wóón mesan mi kuuló ren chcha. Ra liwiniti ewe bus me inei we, me ám meinisin aua tapweló fán ám rúké. Iwe nge, use fókkun ménúki met inei we a apasa atun a limeti kinásen semei we: “Jiowa kese mochen omusereló, rese silei met ra féri.”
Pwal iei eú mettóch ua chemeni atun aua ló áámwa aramasem kewe lón sópwum we. Aua kúna pwe a wor emén pisop mi iteféúló ren imwen semem we chinnap. Ena pisop a silei pwe semei kewe me inei iir Chón Pwáraatá Jiowa. Nge a fen pwal ló filiei, ngang ei wonu chék ieri, me eisiniei: “Ei, pwata kese papatais?” Ua ereni pwe ua chúen kúkkún, me ren an epwe fich ngeniei ai upwe papatais, a lamot ai upwe sileéchú ewe Paipel me péchékkúl ai lúkú. Ese sani met ua pélúwen ngeni, iwe a ereni semei we chinnap pwe ua ésúfélúngawa.
Iwe nge ese pwal chómmóng ekkewe mettóch mi eletipengaw mi fis ngenikem. Lape ngeni ekkewe chón Lebanon, iir aramaséch me ra awasélaéch, ina popun aua tongeni fós ngeni chómmóng usun ewe Paipel, me káé ngeni chómmóng me leir.
AUA MWÉKÚT NGENI PWAL EÚ FÉNÚ
Atun ua chúen sussukul, emén Chón Kraist alúwél seni Venezuela a etto Lebanon. A fiti ekkewe mwich lón ám we mwichefel me a poputá le kammwet ngeni fefinei we itan Wafa. Ló, ló, ló, ra pwúpwúlú me ra mwékút ngeni Venezuela. Wafa a kan mammak ngeni semem we me pesei an epwe amwékútú unusen ám we famili ngeni Venezuela. A féri ena pwe a fókkun pwosiitikem. Ló, ló, ló, aua fitaaló an na mochen.
Aua wareiti Venezuela lón ewe ier 1953, me aua nóm Caracas kane ngeni ewe imwen preseten. Pokiten ua chúen kúkkún, a mmen ámmeseik ai kúna fán ekkóch án ewe preseten ssá wóón waan we mi fókkun éch. A weires ngeni semei kewe me inei ar repwe eérenaaló ena leeni minefé, ar fós, eérenier, mwéngéén, me ewe weather. Nge re fen kerán poputá le eérenaaló ena leeni, nge a fis eú mettóch mi ámáirú.
Seni peliemwán ngeni peliefefin: Semei. Inei. Ngang lón ewe 1953 atun ám famili a mwékút ngeni Venezuela
A FIS WATTEEN RIÁFFÉÚ
Semei we a poputá le semmwen. A mmen ámáirú ngenikem pwe i emén mwán mi péchékkúl me ause chemeni pwe a kan sessemwen. Ewe tokter a erá pwe a úri kanserin pancreas me a reirei. A mmen attong pwe a máló mwirin eú wiik.
Ese wor sókkun kapas a tongeni áweweei úkúkún chúúpwúlúm ren met a fis. A chék 13 ieri lón ena atun. A chék weiweitá málóón semem we me aua meefi pwe ausap fókkun tongeni pwapwasefál. Ren fitu ier, a weires ngeni inei we an epwe lúkú pwe ese chúen nóm pwúlúwan we. Iwe nge, aua mirititi pwe a lamot ám aupwe chék likiitú ren án Jiowa álillis. Atun a 16 ieri, ua sochungio seni ewe high school lón Caracas, me ua fókkun mochen atufichi ai we famili.
Fefinei we Sana me pwúlúwan we Rubén, ra fókkun álisiei lón feffeitáái lón pekin ngún
Lón pwal ena atun, fefinei we itan Sana a pwúlúweni Rubén Araujo, emén mi sochungio seni Sukulen Gilead me liwinsefál ngeni Venezuela. Ra filatá le mwékút ngeni New York. Ai we famili a filatá ai upwe sukul university, iwe ua ló New York pwe ua tongeni nóm ren fefinei we me éései we atun ua sukul. Fefinei na me éései na, ra fókkun álisiei le feffeitá lón pekin ngún atun ai nóm rer. Pwal och, a chómmóng ekkewe Chón Kraist mwán mi ásimaw lón ám we mwichefelin Spanish lón Brooklyn. Ua feiéch pwe ua sissilei rúúemén me leir, Milton Henschel me Frederick Franz. Iir me rúúemén, ra angang Brooklyn Bethel.
Ai papatais lón ewe 1957
Lesópwólóón ewe áeúin ierin ai kinikinin káé lón ewe university lón New York, ua poputá le ekieki met ua féfféri lón manawei. Ua fen álleani me ekilonei ekkewe lesen lón Ewe Leenien Mas usun minne Chón Kraist repwe achocho le tikeri lón ar angang ngeni Jiowa. Ua kúna úkúkún pwapwaan ekkewe pioneer me chón angangen Bethel lón ám we mwichefel, me ua fókkun mochen usur. Iwe nge use mwo papatais. Ua silei pwe a lamot ai upwe fangóló manawei ngeni Jiowa. Iwe ua papatais lón ewe March 30, 1957.
EKKEWE KEFIL MI LAMOT
Mwirin ai papatais, ua poputá le ekiekin pioneer. Ua fókkun mochen pioneer, nge ua kúna pwe epwe weires. Ifa usun upwe tongeni pioneer nge pwal fiti university? Aua kan mammakfengen me chón ai we famili usun ai kefil le towu seni university, liwiniti Venezuela, me pioneer.
Ua liwiniti Caracas lón June 1957. Ua kúna pwe ai we famili ese nónnóméch. A lamot án emén epwe pwal álisiir lón pekin moni. Iwe ifa usun ua tongeni álisiir? A suuk ngeniei eú angang lón bank, me ua chúen fókkun mochen pioneer pún fen ina ewe popun ua liwin. Iwe ua chék achocho le fériir me ruu. Ren fite ier ua angang full-time lón ena bank me ua pwal pioneer. A fókkun chómmóng ai angang, nge ua fókkun pwapwa!
Ua pwal fókkun pwapwa atun aua chufengen me Sylvia, me aua pwúpwúlú. I emén fin Tois mi liéch me enletin tongei Jiowa. Iir me seman kewe me inan ra fen mwékútútó Venezuela. Ló, ló, ló, a wor rúúemén néúm, néúm we át itan, Michel (Mike), nge néúm we nengngin itan, Samira. Ua pwal poputá le wisen túmúnú inei we. A etto nónnóm rem. Inaamwo ika ua úkútiw le pioneer pwe upwe túmúnú ai we famili, nge ua chúen tinikken lón ewe angangen afalafal. Ám me Sylvia aua kan auxiliary pioneer atun aua asésé seni ám angang.
PWAL EÚ KEFIL MI LAMOT
Néúm kewe ra chúen sussukul atun a fis ewe mettóch ua apwóróusa me lepoputáán ei lesen. Ren enletin, manawem a mmen fókkun nónnóméch, me ekkóch chienei kewe chón angangen bank ra súfélitiei. Nge ua fókkun mochen án aramas repwe sissile ei pwe ngang emén néún Jiowa chón angang. Ua kan ekkekieki ika met ua tongeni féri pwe aramas repwe sissile ei pwe ngang néún Jiowa chón angang. Ina popun ám me pwúlúwei we aua pwóróusfengen usun néúm moni. Ika upwe towu seni ai angang lón bank, a watte wisei we moni ena bank epwe tongeni ngeniei. Pokiten ese wor ám liwinimmang, iwe aua ekieki le ámecheresaaló nónnómun manawem, iwe ena moni epwe naf ngeni tufichin manawem ren fansoun langattam.
Ese mecheres ai féri ekkena mettóch, nge pwúlúwei we mi áchengicheng me inei we, ra unusen álisiei. Iwe ua pioneer sefál. Ua fókkun pwapwa! Ese pwal chúen wor eppetin ai kókkót. Nge ese pwonumwo, nge a torikem eú pwóróus mi apwapwa me ause tepereni.
EÚ METTÓCH MI APWAPWA ME AUSE TEPERENI!
Aua pwapwa ren án néúm we nampa úlúngát, Gabriel uputiw
Eú rán, néúm we tokter a erá pwe Sylvia a pwopwo. A ifa me ámáirúún! A mmen apwapwa nge ua pwal ekieki ai we kkótun pioneer. Ngang mi fen chúen tongeni pioneer? Nge ekiseló mwirin, aua poputá le mwétéresiti ám aupwele pwal etiwaalong emén lón ám we famili. Nge epwele fet ai kewe kókkót?
Mwirin ám pwóróusfengen wóón ekkewe mettóch aua mochen achocho le tikeriir, aua filatá ám aupwe chék fiti met aua fen akkóta me mwan. Néúm we át itan Gabriel a uputiw lón April 1985. Iwe nge ua towu seni ai angang lón bank, me poputá le regular pioneer sefál lón June 1985. Ló, ló, ló, ua kapachelong lón ewe Kúmiin Chón Túmúnú Keangen Ofesilap. Nge ewe keangen ofesilap ese nóm Caracas, ina popun ua kan sái ina epwe úkúkún 50 mwail fán ruu are úlúngát iteiten wiik.
ÁM MWÉKÚT NGENI PWAL EÚ LEENI
Ewe keangen ofesilap a nóm lón ewe sóópw La Victoria, ina popun ám me ai we famili aua filatá le mwékút ngeni ikena pwe aupwe kkan ngeni Bethel. Ina eú siwil watte fán item meinisin. Ua fókkun kilisou me mwaar ren ai we famili. Ar tipemecheres a fókkun álilliséch. Fefinei we itan Baha a tipemecheres le wisen túmúnú inem we. Mike a fen pwúpwúlú, nge Samira me Gabriel ra chúen nóm rem. Ina popun ar mwékút ngeni La Victoria a wewe ngeni pwe repwe likiti chiechier kewe lón Caracas. A pwal lamot án pwúlúwei we mi áchengicheng Sylvia epwe eérenaaló le nóm lón eú kúkkún sóópw, nge esap chúen lón eú watteen telinimw. A lamot ám meinisin aupwe eérenaaló le nóm lón eú imw mi kúkkún seni imwem we akkomw. Ewer a chómmóng met aua féri ren ám mwékút seni Caracas ngeni La Victoria.
Iwe nge a pwal fissefál siwil. Gabriel a pwúpwúlú, nge Samira a imuló lón imwan. Iwe ám me Sylvia aua ketiw le angang lón Bethel lón ewe 2007, me aua chúen angang tori iei. Néúm we mwánichi Mike a emén mwán mi ásimaw, me ra pioneer fengen me pwúlúwan we Monica. Gabriel a pwal emén mwán mi ásimaw, me ra angang ngeni Jiowa, i me pwúlúwan we Ambra lón Italy.
Seni peliemwán ngeni peliefefin: Ám me pwúlúwei we Sylvia, lón ewe keangen ofesilap lón Venezuela. Néúm we mwánichi Mike, me pwúlúwan we Monica. Néúm we nengngin, Samira. Néúm we át Gabriel, me pwúlúwan we Ambra
UA PWAL TONGENI EÁNISEFÁLI EKKEWE KEFIL
Ewer, a chómmóng ekkewe kefil mi watte lón manawei ua fen eániir, nge ese wor ai niamam. Ua pwal tongeni eánisefáli ekkena kefil. Ua unusen aúcheani ekkewe chómmóng angang me wis ua fen eáni lón án Jiowa angang. Lón ekkewe ier, ua fen kúna úkúkún aúchean ai upwe chék akkapéchékkúla ai ririéch ngeni Jiowa. Ese lifilifil ika ekkena kefil sia eáni ra kúkkún are watte, nge Jiowa a tongeni awora ewe kinamwe “mi tekia seni ach tongeni weweiti.” (Fil. 4:6, 7) Ám me Sylvia aua sani ám akkangang lón Bethel me aua meefi pwe Jiowa a fen efeiéchú ám kewe kefil pokiten aua kan akakkomwa lón manawem.