1921 Vyaka Zana Mundduni

“MABASA gani oziweya anfwanyelihu okosa yaka ejino?” Ntti nivuzo nakosiwe anamasunza a Bibilia, abudduwile murevistani Torri de Vigia masaka abano A Sentinela wa 1 ya Janeiro wa yaka ya 1921. Ninga yowakula revistana nahitonya nlebo na Izaiya 61:1, 2, nahawubutxedha anamasunza a Bibilia mabasa a olaleya. Nlebo ntti ninloga dhahi “Nabuya oddiruma walaleya attu okurumuwa . . . , vina olaleya yaka ya nthebwa na Mulugu vina siku na owali waye.”

ANAMALALEYA OLIBA MURIMA

Wila akwanihedhe mabasa aba olaleya, Anamasunza a Bibilia anfwanyela oliba murima. Awene anfwanyela walaleyela “miselu dhapama” attu okurumuwa, anfwanyela vina olaleya “siku na owali wa Mulugu” ninattongiye attu otakala murima.

Mbali J. H. Hoskin, wakala o Canada, wahivaha onamona na oliba murima masiki na ofwara-fwariwa. Yaka ya 1921, iyene wahimugumanana munddimuwa dhahi wa kapela ya Metodista. Mbali John ohiroma ologa na iyene dhahi: “Niloge ninga amarho sabwa ya Mazu a Mulugu, masiki nigakana monelo dhottiyana sabwa ya makaniya niloge niwananele vina nifuge makaniya ninga amarho.” Mbwenye kahiyo ejuwene yapadduwile. Mbali John ohiloga: “Iyo nalogile mitala dhing’onovi sabwa ya makaniya venevo [munddimuwa ole wa kapela ya metodista] ovadda musuwo na guru enddimuwa vaddiddi miyo wubuwelaga wi nigarandi na musuwona nigahitweya.”

Munddimuwa ole wahikuwa dhahi “Weyo onkoddelani odhowa ologa na abale ahili Akristu?” Mbali John vewaliye mazu aba, kalogile elobwene, adhowaga wahubuwela dhahi, ‘merelo a munddimuwa oddu anowoniha wi iyene vina kahiye Mukristu miyo ddobuwela wi ddaloga na modha a abuwene vina ahina kapela!’

Munddimuwa ole wa kapela ya metodista mukosiliye diskursu yaye, mmangwananimwa abali ahiroma ofwara-fwariwa. Mbali John onowubuwela “Iyene wahawaddela attu otene a kapela yaye alogaga wi miyo ddali munyengetti wottabwaya wafiyile sidade ejile vina ddanfwanyelela wobeliwa futti.” Mbwenye esi dhotedhene kadhamutximihile mbalihu odhowavi vasogorho, iyene wandhowavi alaleyaga vina wankana dhopurelamo dhapama. John ohiloga: “Obule wali mudhidhi walaleyilimi venjene mwigumini mwaga. Attu ena anfihedha ologa dhahi, ‘Iyo ninoziwa wi weyo wa muttu orumiwe na Mulugu!’ Awene vina anddivaha dhilobo dhafunimi.”

NSUNZO NOMWENYA VINA WEBEDHA WANTAKULU

Wila akamihedhiwe abale ana efunelo yomusunza Bibilia, Anamasunza a Bibilia ahipaka revista nakuweliwa A Idade do Ouroa nadhana porogarama ya omusunza Bibilia. Nsunzo nimodha na Bibilia nakuweliwa Jovenil nali muddonddonddo wa mavuzo wakamihedha amambali otanalela na aniwa. Amambali “anakosa mavuzo aniwa wi akamihedhe ofwanya dhowakula dha mBibiliani.” Mavuzo ninga “Bibilia ona manivuru mangasi?” Nivuzo nina nali “Koddi Akristu otene ebaribari anojedhela ofwara-fwariwa?” ansunziha dhilobo dhohirutxa ononelamo mavuzo aba anakamihedha azombwe okala anamalaleya oliba murima.

Vina yahikalawo porogarama yina yomusunzana Bibilia yakosiwa mavuzo na dhowakula, porogarama eji yakoseliwe abale ana eziwelo yinjene ya Bibilia dhowakuladha dhafwanyiwa nivuru noroma nakuweliwa Estudo das Escrituras. Porogarama eji yanakamihedha anamengesa enjene osunza dhilobo dhowinjiva, masiki dhawene revista A Idade do Ouro navuwihiwe 21 de Dezemburu yaka ya 1921, nahiloga wi porogarama esi dhobili kadhigalabihedhiwe vina. Txini ettukuleli otxinjiwa porogarama esi dhobili?

NIVURU NISWA!

Nivuru nakuweliwa *Arpa de Deus*

Markadori watonya makuku afwanyela wengesiwa sumana sumana

Makartao adhana mavuzo

Abali asogorela mabasaya nsaka nttile ahinonelamo wi mukalelo wa pama wa omusunziha muttu Bibilia ku omunonihedhagamo nsunzo nimodha nimodha. Sabwa ya ejuwene Novemburu yaka ya 1921 nahipakiwa nivuru nakuweliwa Arpa de Deus. Muttu wakana efunelo yowakela nivuru ntti wammatrikulariwa kursu yakuweliwa Estudo Biblico da Arpa. Kursu eji namasunzaya wasunza yeka, vina ansunza sabwa ya “efunelo ya Mulugu yoruriha nlogo na attu na egumi yamukalakala.” Nsunzo ntti nakosiwa dhavi?

Muttu warumela wakela nivuruna, vina wanakela kartao nin’gono. Kartao ntti nanlagiha makuku afwanyela muttuya wengesa sumana yantero. Venevo sumana yafwarela wanakela kartao nina nadhana mavuzo menjene ewanana na makuku amaliliye wengesa omamalelo wa kartaona nanlagiha makuku anfwanyeliye wengesa sumana enfwarela.

Sumana sumana muttu wandowa okoreyo wi akele kartao naperhengeziwiye na mulogo wandowavi akelaga kartao eji mwari mwa sumana 12. Makartao aba makamaka aperhegeziwa ba abale ali anakalaba ahawodha odhowa olaleya numba na numba. Motagiha, Anna K. Gardner, onkala o Millvale elabo yo Pennsylvania Estados Unidos ohiloga dhahi: “Murogoraga Thayle kanwodha wedda sabwa ya oragala mbwenye mvuwiyiwe nivuru a Arpa de Deus, iyene wahikana mabasa menjene okosa wamperhengeza sumana dhotene kartao nadhana mavuzo.” Namasunzaya agamala kurusuya mulogo wanimuruma mbali mmodha wi adhowe amukamihedhe amusunzihaga dhilobo dhinjene sabwa ya Bibilia.

Thayle Gardner bali vakaderani yaye yamaroda

MABASA AFWANYELA OKOSIWA MUSOGORHO

Mmaleli yakene ejile, mbali J .F. Rutherford wahalebela karta abali akosa mpaddi wa kalasi ejile. Kartana naloga dhahi “mabasa a osinanga akosiwe yakane ejino ahidhana dhopurelamo dhinjene vina ahilabiwa na mukalelo wofwanyelela, ahipitta mabasa-mabasavi a Omwene akosiwe vyaka dha mundduni.” Atanalelaga mabasa a musogorho mbali Rutherford owenjedhedha: “Ninojedhela okana mabasa menjene anfwanyela okosiwa musogorho. Ninowulobani wi mwakamihedhe anamalaleya ena odhowanavi mabasa aba orurihiwa.” Kavali waganyedha wi Anamasunza a Bibilia ahifwara magano aba. Yopurelamoya yaka ya 1922 awene ahilaleya muttaka wa Omwene na mukalelo wotikiniha.

Amarho Oliba Murima

Anamasunza a Bibilia anlagihana okwelana wa Okristu awene ankamihedhana muttu na mukwaye. Awene vina ali amarho oliba murima ‘nsaka nosegedheya’ dhotagiha dhinfwarela dhinele woniha esiwene.—Gano 17:17.

Nali txipiri labo 31 na Mayu yaka ya 1921, o sidadi yo Tulsa o Oklahoma elabo ya Estados Unidos wahipadduwa mbigiddi vasogorhova odhile oziwiwa na nzina na Masacri o Tulsa. Mbigiddi obu watatamuliwe sabwa ya mulobwana wa mukafiri wekiwe mukamburha wamagedhiwe muladdu wa mpuja muyana wa muzugu. Vasogorhova muttitti wa alobwana a azugu owakwana 1.000 ahidhowa owana na nikuru ning’onovi na alobwana a akafiri. Momaguna mwene mbigiddiya wahivapeyela murudda dhayi wakuweliwa Greenwood wenewale wafwanyeya nikuru ninjene na akafiri, mfiyelani wenewale ahiddumeya maloja vina numba okowaranya 1.400 attu enjene ahakiyiwa dhawa. Muselu wavuwihiwe waloga wi attu apiwe ali owakwana 36 mbwenye ebaribariya, apiwe attu okwaranya 300.

Mbali Richard J. Hill, wali mmodha wa Anamasunza a Bibilia wa mukafiri wakala murudda obule wo Greenwood, onologa epadduwile: “Omattiyu obule wa mbigiddi, iyo nahikana masunzo ehu a Bibilia ninga mwakoselihu. Mmalele masunzo ehu naniwa oruma wa futti vari va sidadi. Mudhowelihu ogona naniwavi oruma wa futti.” Mmangwananimwa nali txittattu labo noroma na mwiri wa Junyu makattamihoya elottabwavi. Mbali Richard ohidhowa alogagavi: “Attu ena ahidha vina anaddela dhahi, akala munofuna nibarelo enokala ya malago momaguva mwene mudhowe mmburho obule onkosiwa Matugumano Manddimuwa.” Venevo mbali Richard na mwadhiye vina anaye atanu ahittawela mburene obule wakala o Tulsa. Mfiyelani wenewale ayafwaya alobwana na ayana akafiri owakwana 3.000 ang’aneliwaga na Asupayi attomelwe na alamuleli a elabo ejile wi adhena mureddele.

Mudhidhi wakakene, mbali wa muzugu wakuweliwa Arthur Claus ohiloga dhahi: “Muziwelimi wi murudda wo Greenwood wahimala olupeliwa, dhela oddumeyiwa numba, attu ela wakihiwa dhawa vina maloja ela oddumeyiwa, noliba murima ddahigana odhowa omonawo mukwaga Richard mukalelo waliye.”

Arthur Claus alabihedhaga nivuru Arpa de Deus wi asunzihena turma mwali aima 14

Mbali Arthur vafiyiliye vatakuluva onfwanyile mwana-mwanddamani wa mbali Richard wa muzugu battiddilile futtaye. Mwana-manddamani ole wali marho wa mbali Richard wobuwela wi Arthur wali mmodha wa attu abale atota mbigiddi, venevo okuwa dhahi. “Weyo veneva vatakulo wa Richard onvedavo eni?”

Arthur ohiloga, “Mulobwana oddule kohiziveliwa na yowakula yaga, iyene txino agahiddobela futti, venevo ddahimukuluveliha wi miyo ddali marho wa mbali Richard vina ddandhowaga vatakulu vaye dila dhinjene.” Vasogorova Arthur na mwana-mwanddamani ole ahiwodha obarela numba ya Richard wila enalupeliwe.

Vasogorova, Arthur wahidha ozinddiyela wi mbali Richard vamodha na amudhaye ali mburo obule wakosiwa Matugumano Manddimuwa. Arthur wahidha ozinddiyela wi abale ali akafiri wila awodhe obudduwa mburo obule yanfwanyela orumeliwa na Musogoreli wa Anyakoddo wakuweliwa Barrett, wali muttu orihiwa. Arthur owenjedhedha alogaga: “Ali mabasa maddimuwa vaddiddi wi ddiwodhe ologa na Musogoreli ole wa Anyakoddo. Muwodhilemi ologa na iyene sabwa ya ejile yafunemi okosa, iyene wahiddivuza: ‘Onele wabarela anamudhi aba vina onele wazuzumela na dhojombeliwa dhawa?’ Miyo ddahakula wi ddinowodha.”

Arthur mwakeleliye njagara nanvaha ofuru wowadhowela anamudhi abale. Iyene wahittamaga badhowa omulagiha njagarana mwang’aneli, mwang’aneliya wahitikina baloga dhahi: “Kang’ana, weyo ohiwodha njagara ninrumeliya wattukula attu veneva! Onoziwa wi siku ntti na ddabuno muttu oroma wattukula attu veneva ddi weyo?” Vasogorova, mwimeleli oddule wahidhowa omutamela mbali Richard vamodha na amudhaye. Mudhiliyena awene ahiwela mukaroni mwa mbali Arthur vina ahidhowa vatakulu.

Arthur wahikosa mpaka apale vawodhiye wi abarele murala wa mbali Richard. Oliba waye murima vina wakwela waye abali ohidhana dhopurelamo dhinjidhene dhapurihile attu ena. Arthur ohiloga dhahi: “Mwana-mwanddamani oddule avitaganyihile na miyo wi nibarele numba ya Richard moniliye mapadduwo aba otene wahiroma oriha venjene nlogo na Mulugu. Attu ena vina monilani esuwene ahiroma okana efunelo yowiwa miselu dha Omwene sabwani ahona wi mwari mwa nlogo na Mulugu kamuli elo enabarela attu masiki akalaga a ttebe dhottiyana-ttiyana iyo notene ninoligana.”

a Revista nakuweliwa The Golden Age nahitxinjiwa banigakuweliwa Consolation yaka ya 1937! [na ezugu Consolação yaka ya 1938] Yaka ya 1946 nahitxinjiwa banigakuweliwa Awake na ezugu Despertai! Yaka ya 1946.