Dhowakula dha Mabasa na Yeddelo Yehu ya Okristu

5-​11 YA NOVEMBURU

MAFUMO A MAZU A MULUGU| JOAU 20-​21

“Onoddikwela Opitha Aba?”

(Joau 21:​4-​10) Muyele vati, Yezu ofiya nikome na nyaza. Awene kamuzinddyele. ⁵ Apo Yezu oavuza: “Alobwana, mukanavo elobo yomedhana mara?” Amwakula: “Kaninnavo’’ ⁶ Yezu ologana dhahi: “Tuputxedhani mulaba epadde y’ omononi woja wa mwanddiya, munopa”. Awene atuputxedha mulaba, apa oba dhinjene ofiyedha ohiwodha oburula. ⁷ Venevo namasunza wakweliwetxa na Yezu, omunoñgonela Pedru: “Oddu ddi Nabuya!” Simoni Pedru mwiwaliye wi ddi Nabuya, ohaguvela wabala guwo dharulileye, otupuwela mmanjeni. ⁸ Akwaye ahalile mmwanddiyani atxapaga, andha nikome aburulaga mulaba wadhalile oba; alapelana na omuruddani ninga metru zana.⁹ Mvaddelelani, afwanya vamakarhani oba; vakala vina mukathe. ¹⁰ Yezu oalogana: “Thapanivo oba dhipilenyu ovanene, mudhena”.

(Joau 21:15-​17) Mmalelani oja, Yezu omvuza Simoni Pedru: “Simoni, mwana Joau, onoddikwela opitha aba?’’ Pedru omwakula: “Nabuya nyuwo munona wi ddinoukwelani”. Yezu omwaddela: “Sapihagá ana-mabilaga.” ¹⁶ Osongorhowa omvuza wili: “Simoni, mwana Joau, onoddikwela-wene?” Pedru omwakula: “Nabuya, nyuwo munona wi ddinoukwelani”. Yezu omwaddela: “Sapihagá mabilaga”. ¹⁷ Yezu omvuza dila yaneraru: “Simoni, mwana Joau, onoddikwela-wene?” Venevo Pedru oriba murima mwaha w’ovuziwa dila tharu akala onomukwela. Omwakula dhahi: “Nabuya, nyuwo munnona dhetene, munoziwa pama wi miyo ddinoukwelani”. Yezu omwaddela: “Sapihagá mabilaga.

dhowenjedhedha dha nsunzo na nwtsty Jo 21:15, 17

onoddikwela opitha aba?: Nivuru nintapulela mazu, ninononihedhamo yologa eji “opitha aba”, n’ekalelo yottiyana-ttiyana. Anamapepesa anloga dhahi, “onoddikwela vopitta mottiyana n’ekalelo enakweliwe anamafwara aba ena?’’ obe “onoddikwela vopitta mottiyana n’ekalelo enkweliwiwe na anamafwara akwawo? Mazu aba otene angwaddiwa dhahi: “weyo onoddikwela opitta dhotene?” kuloga mabasa ottadda vina oguliha dhottaddadha. Versu eji enfurumuliwa dhahi: ‘onoddikwela opitha dha mw’ilaboni obe opitta mutamelelo ontameliwe mafumoya? Akala pumwenemo, bahi-tti jiha mabilaga.’ Nivuzo ntti nihifwanyelela, sabwa ya masakaya akalawani. Masiki valiyevi namafwara woroma wa Yezu (Jo 1:​35-​42), iyene wahiroma ottigiriga vang’onovi onfwara Yezuya. Mudhidhi obo, wazuzumeletxa ottadda. Muvireli myeri dhing’onovi, padhile Yezu omukuwela wi akale ‘namathada wa attu.’ (Mt 4:​18-​20; Lk 5:​1-​11) Iyene wahikorokiwa-wene ottadda, mukwele Yezu, ohapaganya akwaye wi ondowa attadde. (Jo 21:​2, 3) Enkala ninga Yezu wela olaga murala wa Pedru, amulagihaga Pedruya malago a oziwa yozuzumela: Agazuzumele mabasaye ottadda vina oguliha esavi, obe agazuzumele mabasa a mabila a Yezu?​—Jo 21:​4-8.

Nipepese Mafumo a Omuyani

(Joau 20:17) Yezu omwaddela: “Kaddithiye, vowi kaddinafiya wa Baba. Dhowa, wawaddele abalaga wi miyo ddinowiyelela wa Babaga oli Babinyu vina, wa Mulugu waga oli Mulugu wenyu.’ ”

dhowenjedhedha dha nsunzo na nwtsty Jo 20:17

Kaddithiye: Na Egrego, nzu ntti haʹpto·mai ninotapulela dhologa dhinjene ninga: “oddiginya,” “ovittiddelana; obe ottiddela.” Anamatapulela ena, atapulele dhahi: “kuddiddiginye.” Kahiyo wi yafuna Yezu yali y’ottiddiwa na Maria Madalena, masiki eziweyaga wi vavenyihiwiye mukwani ayana ena “amvuludha myeddo” iyene bahanyandduwela. (Mt 28:9) Enkala ninga Maria Madalena wela wova ottiyiwa na Yezu, vowi mudhidhi waye wa wiyelela wirimu wahifiya. Vowi wahikana efunelo enddimuwa ya okalagavi na Nabuya waye, iyene wela onfwara koyi-koyi. Noona Yezu amwaddela Maria wi amuttiye, apange anamafwara aye wi iyene ohivenyihiwa mukwani; apa welela anvuluvyihe, anadhe okaana yubuwelo yawi Nabuya waye wela-wene omuttiya mudhidhenne obule.

(Joau 20:28) Apo Tomé omwakula: “Nabuya waga, Mulugu waga!”

dhowenjedhedha dha nsunzo na nwtsty Jo 20:28

Nabuya waga, Mulugu waga!: Lat., “Nabuya olí waga, Mulugu [ho the·osʹ] olí waga!” Anamasunza mazu, ahiloga wi yologa enkala ninga mazuya animuzuma Yezu, nakulu walogiwana ddi Mulugu, olí Babi. Akalawo attu ena anloga wi mazu aba alogiwe na Egregu amutonya-wene Yezu. Masiki akala eli dhawene, yofuneyaya ya mazu aba “Nabuya waga, Mulugu waga” enononeleyamo mMaleboni a Mulugu. Vowi Yezu wahimala operhengeza muselu wawi “Miyo ddinowiyelela wa Babaga oli Babinyu vina, wa Mulugu waga oli Mulugu wenyu,” noona Tomé ologile mazu aba sabwa yawi wobuwela wi Yezu ddi Mulugu wowodha-wodha. (dhowenjedhedha dha nsunzo Jo 20:17.) Tomé wahimwiwa Yezu amulobelelaga “Babe,” na mazu awi nyuwo muli ‘Mulugu mmodha bahi webaribari.’ (Jo 17:​1-3) Tomé ologile wi Yezu ddi ‘Mulugu waye’ sabwa yawi: Iyene ohimona Yezu n’ekalelo ya ‘Mulugu’ masiki ahikalaga Mulugu wowodha-wodha. (dhowenjedhedha dha nsunzo na nwtsty Jo 1:1.) Enkala ninga iyene omwakele Yezu n’ekalelo yawakele emeleli ena a Mulugu anju a Yehova dhahene ninga mulebeliwani mMaleboni a Hebreu. Iyene wahengesa mBibiliani, mudhidhi omale Bibiliyaya olebiwa; vowi ahikalawo emeleli ena a Mulugu alogile na anju mbwenye arumelaga ninga aloga na mwinyene Yehova. (Kaladdaniha na Wita 16:​7-​11, 13; 18:​1-5, 22-​33; 32:24-​30; Anam 6:​11-​15; 13:20-​22.) Noona, enkala ninga Tomé wamukuwele Yezu “Mulugu waga” n’ekalelo-ene eji.

Wengesa wa Bibilia

(Joau 20:​1-​18) Siku noroma na sumana, vati voya, Mariya Madalena odhowa omasiye. Mfiyedheyewo, ofwanyile nlugu nafugiwena mudhi, thimalile opirhigitxiwawo. ² Venevo othamaga, odhowa wa Simoni Pedru na wa namasunza mwina wakweliwetxa na Yezu, oawaddela: “amuttukula Nabuya mmudhini; odhowilanina kaninziwawo.” ³ Pedru na namasunza mwina avenya, athamagela omasiye. ⁴ Obili athamaga vamodha; vano namasunza ole mwina omukwaranya Pedru, okala muthaji wofiya omasiye. ⁵ Oturumelamo, ohona vati guwo yapopotheliwena Yezu; kavolowilemo. ⁶ Mudhidhi muñgonovi ofiya Simoni Pedru, wadha mumdduni mwaye. Ovolowa mmudhini wali wotopa, wonile vati guwo yapopotheliwena Yezu; ⁷ Guwo yina yapopotheliwena musorho waye, kafwanyile vati ofwanyile yofunyene vawa-vene. ⁸ Venevo pavolowile vina mukwaye wafiyile voroma: ohona, orumela. ⁹ Awene ali ahinathi ononelamo dhali m’Maleboni Okoddela, dhakutha wi enofuneya Yezu avenye mukwani. ¹⁰ Novenya Pedru na mukwayeyá ahiyelela owani wawa. ¹¹ Mariya wali omasiye vakuvi va mudhi, onlaga. ¹² Oturumelamo, ohawonamo anju eli abalile dhotxena, agilatile mburho wekiwe Yezu, mmodha epaddi y’omusorho, mwina epaddi y’omeddo. ¹³ Anjuyá amvuza: “Mayi wé, onunla nni?” Iyene ohakula: “Ddinowunla, sabwa amuthukulamo Nabuyaga; kaddinziwa ogelanina”. ¹⁴ Valogileye mazu aba, orugunuwa, omona Yezu wemelile okothi waye; vano kamuziwile wi ddi iyene. ¹⁵ Yezu omvuza: “Muyana wé, onunla nni? Onimutamela ani?” Mariya, obuwelaga wi ddi namakoya wa mburho obule, omwakula: “Ddinowulobani, akala ddi nyuwo mmuthukulemo, muddaddele vamuthiyilenyu, ddimudhowelevo”. ¹⁶ Apo Yezu omukuwela: “Maria!” Iyene othukula mento, orumela: “Rabuní!”, enloga namasunziha! ¹⁷ Yezu omwaddela: “Kaddithiye, vowi kaddinafiya wa Baba. Dhowa, wawaddele abalaga wi miyo ddinowiyelela wa Babaga oli Babinyu vina, wa Mulugu waga oli Mulugu wenyu”. ¹⁸ Venevo Maria Madalena ovenya, odhowa wa anamasunzayá awaddele: “Ddimona Nabuya!” osogorhowa ohaweddela vina dhetene dhampaganyile Yezu.

12-​18 YA NOVEMBURU

MAFUMO A MAZU A MULUGU | MERELO 1-3

“Muya Wokoddela Ohidhalihiwa Mmulogoni m’Okristu”

(Merelo 2:​1-8) Vafiyile siku na mathanga a Pentekosti, arumiwi etene a Yezu àli mburho mmodha. ² Venevo oruma wadha odhulu oharurumutxa; orumawá wali ninga wa pevo enoba na guru, wadhala mba mwetemwene mwalani. ³ Apo ahona dhilobo ninga malumi a motho, àtitelaga agaweleyaga vadhulu va muthu-muthu. ⁴ Etene adhala muya wokoddela, aroma ologa dhilogelo dhina bari mwalogihedha muyayá. ⁵ Malabo abo mu Jeruzalemi mwankala ayuda amuroromela Mulugu, adhile vipaddi dhetene dha mwilaboni. ⁶ Veweyile oruma oko, muthithi ogumana, otikina vowi muthu-muthu wanawiwa arumiwi alogaga na elogelo yaye. ⁷ Apo ahuma milomo azuzuma, amvuzana: “Etene aba anloga, kawo akadda Galileya? ⁸ Ewodheyile dhavi muthu-muthu wawiwaga n’elogelo ebaliweye?

(Merelo 2:​14) Venevo Pedru ovenya vamodha na arumiwi akwaye kumi na mmodha. Na nzu noliba ologa dhahi: “Nyuwo ayuda, nyuwo vina motene mugumanile mu Jeruzalemi: Mfwaseye, mvuruwane mazu anfuna miyo ologa.

(Merelo 2:​37, 38) Vewalani esi, etene atomowa murima, amvuza Pedru na arumiwi ena: “Abalihu, enfuneya nirege nni?” ³⁸ Pedru oawakula: “Romani orugunutxa murima, ngamala muthu-muthu abatiziwe na nzina na Yezu Kristu. Dhahene dhotega dhenyu dhinoleveliwa, munowakela mvaho wa Mulugu, oli muya wokoddela.

(Merelo 2:​41) Venevo arumele mazu a Pedru, abatiziwa. Sikunene-ntho athu ninga 3.000 avolowa m’Mutugumanoni.

(Merelo 2:​42-​47) Abali andidela wiwa masunzo arumiwi, weddana ekalelo yenamodhi, [oja vamodha, vina] olobela vamodha. ⁴³ Wova wannattiddo etene, onaga matikiniho na vizinddyelo dhinjene, dhera arumiwi. ⁴⁴ Aroromeli anedda mumodhani, ofiyedha otaganyihaga dhawa dhetene. ⁴⁵ Ana maddebe peno dhorela dhina, anguliha; kobiridhá angawelana, anvahaga muthu-muthu yamujombela. ⁴⁶ Malabo otene antugumanela olobela mumparhani mwa Mulugu na murima mmodhene. Mukutho ankutha mmawani mwawa, ajaga n’ohagalala, n’ofwaseya, ⁴⁷ Amuthithimihaga Mulugu. Athu etene anziveliwa na awene. Nabuya waninjiviha siku siku muthengo wa athu, ethaneliwa ovulumutxiwa.

w86-T 1/12 29 ddima 4-5, 7

Sokela Dhinttabiha Murima

Oromana labo nitiwe Mulogo w’Okristu yaka ya 33 N.K. [Nsaka na Kristu], muttengo wa Akristu 3000 abatiziwe-wene ahisunza yeddelo ya ogawelagana muttu na mukwaye, ojelagana dhakanani, vina olobelaga vamodha. Mwahaya wali wani? Elela awaralihege nroromelo nawa mumodhani mwa ‘wiwaga masunziho arumiwi’​—Merelo 2:​41, 42.

Muttu-muttu wanguliha nddebe naye vina wanttukula dhiniye bagasokela na murima waye wotene. Kawo wakokeliwa oguliha nddebe nayena obe ovaha dhineyi; nne abale oniwana oyelega kakokeliwa opitxa. Yalogiweya kiyali yawi abale akana maddebawa agulihe otene akale dhawene madavi, nne. Kikosiwe dhawene; ekosiwe jiji: awene aguliha mpaddi obule wonani wi, agaguliha anela owodha wakamihedhana abale ajombeliwa mudhidhene obule; dhahene mabasa Omwene andhowa vasogorho.​—Kaladdaniha na 2 Korinto 8:​12-​15.

Nipepese Mafumo Omuyani

(Merelo 3:​15) Dhahene mumpiha Mwinya wa Egumi; vano Mulugu onvenyiha mukwani. Iyo nili anamona a esidhá.

it-2-T 543 ddima 1

Yezu Kristu

“Mwinya wa Egumi.” Yezu ohirumeliha egumi yaye okuttiwana mukutto wa ovuniwana maziza otene a attu; merelo aba a nttebwa, iyene omuravilena Babe vowi mahala aye bokala n’okala-wene. Mukutto obu wa Yezu ohatugumaniha Akristu analamulele vamodha na iyene wirimu vina ohifugula dila ya attu okala velaboni ya vati analamuleliwege na Omwene wa Mulugu. (Mt 6:​10; Jo 3:​16; Ef 1:7; Aheb 2:5; koona MUKUTTO.) Iyene ohifiyedha akala “Mwinya [“Mwene” KJ, JB] wa Egumi” ya maziza otene attu. (Mer 3:​15) Mazu aba alogiwe na elogelo ya Egregu, antapulela kakamwe ‘mwimeleli munddimuwa’; aba mazu akakene aromoliwana Mizé (Mer 7:​27, 35) bali mulamuleli wa nlogo na Izrayel.

(Merelo 3:​19) “Nona mutxinuwe, mmurugunutxele murima Mulugu; awodhe oulevelelani dhothega dhenyu

cl-T 265 ddima 14

Mulugu wa Nttebwa Ona ‘Murima Wolevelelana’

¹⁴ Nttebwa ninlevelelana Yehova nilebiwe va nivuruni na Merelo 3:​19: “Nona mutxinuwe, mmurugunutxele murima Mulugu awodhe oulevelelani dhothega dhenyu.” Epaddi yomariha ya versu eji, etapuleliwe munzuni na Egregu; kuloga, “othimiha,. . . ofudha obe otolotxa.” Mowiwanana na anamasunza dhahi, mazu aba, mulebiya wana muyubuweloni merelo ofudha elobo elebiwe na mada. Ejiya yakosiwa dhavi? Tinta yasirhingiwana masaka awale, yavuganyiwa na makarha, na etagano enkuweliwa [goma, n’ezugu] vina na manje. Muttuya agamala osirhingana, agafuna, wanfudha na etarapo yonyetta. Eji yottagiha enddimuwa vaddiddi ya nttebwa na Yehova. Iyene agalevelela dhotedha dhehu, enkala ninga ofudhile na etarapo.

Wengesa wa Bibilia

(Merelo 2:​1-​21) Vafiyile siku na mathanga a Pentekosti, arumiwi etene a Yezu àli mburho mmodha. ² Venevo oruma wadha odhulu oharurumutxa; orumawá wali ninga wa pevo enoba na guru, wadhala mba mwetemwene mwalani. ³ Apo ahona dhilobo ninga malumi a motho, àtitelaga agaweleyaga vadhulu va muthu-muthu. ⁴ Etene adhala muya wokoddela, aroma ologa dhilogelo dhina bari mwalogihedha muyayá. ⁵ Malabo abo mu Jeruzalemi mwankala ayuda amuroromela Mulugu, adhile vipaddi dhetene dha mwilaboni. ⁶ Veweyile oruma oko, muthithi ogumana, otikina vowi muthu-muthu wanawiwa arumiwi alogaga na elogelo yaye. ⁷ Apo ahuma milomo azuzuma, amvuzana: “etene aba anloga, kawo akadda Galileya? ⁸ Ewodheyile dhavi muthu-muthu wawiwaga n’elogelo ya elabo ebaliweye? ⁹ Apa nilivo athu a vilabo dhothiyana-thiyana: adhile Oparti, o Média, o Elawo, o Mesopotámia, o Ásia, ¹⁰ O Fríjia, o Panfília, o Ejipitu, mwilaboni dh’o Líbia waddamana na Sirene. Akalavo vina adhile o Roma: ¹¹ Ena, Ayuda obaliwana; ena, el’oyamo. Akalavo vina adhile o Kreta, ena o Arábia. Nithiyanilevi, muthu-muthu onoawiwa alaleyaga matikiniho a Mulugu n’elogelo ya owani waye!” ¹² Etene atikina, ahuma milomo, anvuzana oka-oka: “Eji txini?” ¹³ Ena anateya eraga: “Abo amala olezela”. ¹⁴ Venevo Pedru ovenya vamodha na arumiwi akwaye kumi na mmodha. Na nzu noliba ologa dhahi: “Nyuwo Ayuda, nyuwo vina motene mugumanile mu Jeruzalemi: mfwaseye, mvuruwane mazu anfuna miyo ologa.¹⁵ Athu aba kalezelile ninga munubuwela nyuwo; ábano, mambesi. ¹⁶ Dhipadduwile ddabuno, dhikuttuwe wale na namavuhulela Jowel, eraga: ¹⁷ ‘Mone-onloga ddi Mulugu-dhinfuna opadduwa masiku omariha: ddinerhe wakuthulela muya waga athu etene. Aninyu alobwana, aninyu ayana anela ologa na nzina naga, azombwe enyu anerhe woneyeliwa dhotikiniha, makolo enyu anere oroha vilobo dhokoddela. ¹⁸ Malabo-ene abo ddinere wakuthulela muya waga emeleli aga alobwana na ayana, wi awodhe ologa nzina naga. ¹⁹ Ddinere woniha matikiniho wirimu, vati apano ddonihe vizinddyelo, sisi: nikami, motho na murabo wa witxi. ²⁰ nihinafiya siku ninddimuwa na ovuwa wa Nabuya, nzuwa ninothima okale eddima, mweri onere ofiyila n’ekalelo ya nikame. ²¹ Venevo muthu onaroromele nzina na Nabuya, onovuneya.’

19-​25 YA NOVEMBURU

MAFUMO A MAZU A MULUGU | MERELO 4-5

“Awene Anlaleya Nzu na Mulugu na Murima Wohova”

(Merelo 4:​5-​13) Mmangwananimwá atugumana mu Jeruzalemi andimuwa a ayuda, makolo, anamasunziha a magano; ⁶ Adha vina Anazi wali munddimuwa wa anamakutha, Káifa, Joau, Alexandre vamodha na amudhi a anamakutha anddimuwa. ⁷ Aadhoweliha Pedru na Joau, aawimetxa vari, aroma wavuza: “Dhirilenyu, mwirilé n’owodha wa ani? Na nzina na ani? ⁸ Venevo Pedru wadhale muya wokoddela, oawakula: ⁹ “Nyuwo anamathonga a nlogo, nyuwo makolo! Ddabuno mononivuza mmuthegoni-mpu dhapama dhimwirelihu muragali, vina mavulumutxeliwo aye. ¹⁰ Ziwani nyuwo, na nlogo notene na Izrayel: muthu oddu oli vamentoni venyu, kavulumuwile na nzina nina; ovulumutxiwe na nzina na Yezu Kristu munazareti, omukomelihilenyu va [pingirhizini], omvenyihile Mulugu mukwani. ¹¹ Yezu oddo ddulene omulogile Malebo Okoddela, eraga: ‘Nlugu nipwazile anamamaga numba, thidhile olibiha numbayá.’ ¹² Nona kawo mwina onwodha ovulumutxa; mwilaboni kamuli nzina nina nivahiwe athu, ninavulumutxe. ¹³ Anddimuwa abale alaga-lageya, onaga owarala wa Pedru na Joau, sabwa anziwa wi áli athu a mmawani, ahisunzile elo; adha oziwa wi awodhelé okala akwaye a Yezu.

w08-T 1/9 15, kasha

Mazu Alogiwe Bakala Malebo Okoddela​—Malebo na Akristu Oroma

Arumiwi Asunzile Dhavi Oleba Na Wengesa?

Anddimuwa anamattonga vamodha na makoloya o’ Jeruzalemi “alaga-lageya, onaga owarala wa Pedru na Joau, sabwa anziwa wi áli athu a mmawani, ahisunzile elo” (Merelo 4:​13) Arumiwi aba kaziwa-wene wengesa, obe oleba? The New Interpreter’s Bible [Anamatapulela aswa a Bibilia] ahiloga: Dhologadha esi kahiye wi dhoniwe ninga ebaribari, masiki eziweyaga wi Pedro [vamodha na Joau] kasunzile vina anrutxiwa oleba na wengesawa. Awene aloga ottiyana wana abale asunza masunzo mang’ono na abele asunzile masunzo manddimuwa ofiyedha okana ewodhelo ya wattonga attu.”

w08-T 15/5 30 ddima 6

Otapuleliwa wa Nivuru na Merelo

4:​13​—Pedro na Joau kaziwa wengesa nne oleba, vina kasunzile? Nne, awene anziwa oleba na wengesawa. Eji yakuweleliwani “wi áli athu a mmawani, ahisunzile elo” yali sabwa yawi kasunzile eskola ya mudhidhe-ene obule, yaswagiha attu okala anddimuwa marelejiau.

(Merelo 4:​18-​20) Mwawithanelani wili, aakoddiha-wene ologa, osunziha na nzina na Yezu. ¹⁹ Venevo Pedru na Joau aawakula: “Mubuwele nyuwo mwanya, akala japama vamentoni va Mulugu, ourumelani nyuwo opitha iyene. ²⁰ Iyo kaninwodha omàlana dhonilehu, dhiwalehu.”

(Merelo 4:​23-​31) Pedru na Joau vathiyiwani odhowa, ahiyelela vali akwawa, aafurumulelamo dhetene dhilogile anddimuwa a anamakutha na makolo.²⁴ Mmalelani wiwa, etene amuloba Mulugu, eraga: “Nabuya, nyuwo muthandda erimu, elabo, bara na dhetene dhilimo. ²⁵ Nyuwo na guru dha muya wokoddela muloga dhahi na mulomo wa nikolo nehu David, mwimeleli wenyu: ‘Malogo a amalabo andhugudheyela nni? Antadela nni mabasa ahinpur’elo? ²⁶ Amwene ali txenjewa, anddimuwa alaganela oraba koddo na Mulugu, na Muthikitheliwi waye.’ ²⁷ Txibarene sipadduwile mu Jeruzalemi: Herodi na Pónsio Pilato alaganela vamodha na amalabo na akadda Izrayel omusadduwela mwimeleli wenyu Yezu, omuthomelenyu okala Muthikitheliwi. ²⁸ Dhahene ahakwaniha dhamalile nyuwo otada wale n’ofuna wenyu. ²⁹ Ovano Nabuya, onani onijeriha wawa; nivaheni iyo emeleli enyu guru dh’olaleyana mazu enyu nihovaga. ³⁰ Monihe guru dhenyu mwavulumutxaga athu, mwiraga matikiniho mena na nzina na Yezu mwimeleli wenyu. ³¹ Mmalelani olobela, numba mwagumanilani othekenyeya: etene adhala muya wokoddela, aroma olalaye nzu na Mulugu ahovaga elo.

it-1-T 159 ddima 4

Arumiwi

Mabasa Mmulogoni mwa Okristu. Labo na Pentekosti, guru dha muya wa Mulugu dhihatitela arumiwi, otene adhala ewodhelo yawumiha milomo. Kapitulu tanu dhoroma dha nivuru na Merelo A Arumiwi, dhinologa oliba murima wana awene, alaleyaga miselu dhapama ahovaga elo; awene ahilaleya otabutxiwa wa Yezu, wekiwa mwikuttani vina ahiziwiha osottottiwa waye na alamuleli a nsaka nttile. Mmalele mattanga a Pentekosti, avirile malabo mang’onovi, mabasa a osunziha akosa arumiwi alovingavi, eji yali sabwa yawi guru dha muya wokoddela dhawodhiha ovuwiha muselu ofiyedha mitugumano dhinji dh’Okristu winjiva. (Merelo 2:​41; 4:4) Voroma-vene, mabasa awa akosa mu Jeruzalemi, mmalelani battanikeleya mu Samariya, vasogorhova bamwadheyela vilabo dhina dhinziweya.​—Merelo 5:​42; 6:7; 8:​5-​17, 25; 1:8.

Nipepese Mafumo a Mazu a Mulugu

(Merelo 4:​11) Yezu oddo ddulene omulogile Malebo Okoddela, eraga: “Nlugu nipwazile anamamaga numba, thidhile olibiha numbayá.”

it-3 208 ddima 5

Nlugu

Masalmo 118:22 ongwadda alogaga wi nlugu nipwazile anamamaga “thidhile othiddela numba yotene” (Heb., roʼsh pin·nahʹ). Yezu ologile nlebo ntti aviladdanihaga na iyene vowi ddi iyene oli ‘mwinya wa nluguna’ (Gre., ke·pha·leʹ go·niʹas, mwinya wa nlugu). (Mt 21:42; Mr 12:10, 11; Lk 20:17) Nlugu nolapa ninmagiwana numba ninowoneya; n’ekalelo yakakene Yezu Kristu ddi nlugu nddimuwa na Mulogo wa Okristu wa attikitteliwi, anliganihiwa na mpwarha womuyani. Pedro vina ohiromola nivuru na Masalmo 118:22 amwaddagana Kristu, alogaga wi “nlugu” nikoddiwe na anamamaga numba ttidhile osakuliwa na Mulugu wi niwodhe “othiddela numba yotene.”​—Mer 4:​8-​12; koona vina 1Ped 2:​4-7.

(Merelo 5:1) Muthu dhahi waromoliwa Ananiya, vamodha na mwadhye Safira, aguliha nddebe nawa.

w13-T 1/3 15 ddima 1

Pedro Na Ananiya Ahiloga Dhopela Malago​—Masunziho Gani Anttiddavo Iyo?

Ananiya vamodha na mwadhiye ahiguliha nddebe nawa wi kobiriya akamihedhena abale aswa abatiziwe-wene. Siku nidhilena Ananiya kobiridha wi avahe arumiwi, iyene wele wi si kobiri dhotedhene dhigulihiliye nddebena. Nakulu wali ottambwi! Yina wela ovita wi ekale yaye! Mulugu wahifugula mento a Pedro bafiyedha oziwa ottambi wa mulobwana oddu; venevo Pedro ohiloga na Ananiya: ‘Weyo ohipela malago, kuwapele malago attu, ompele malago Mulugu.’ Mudhidhi-ene obo Ananiya ogwela vati, okwa! Muvireli wora ttaru, mwadhiye vina ohidhiwana. Iyene ohiloga dhottambi dhakene dha mamune, vowi kaziwa wi mamunayeya okwela ottambaye; noona iyene vina ogwela vati, okwa.

Wengesa wa Bibilia

(Merelo 5:​27-​42) Aadhowana mmuthegoni. Mwenemo munddimuwa wa anamakutha ohavuza: ²⁸ “Iyo nawukoddihani-wene osunziha na nzina na Yezu; nyuwo mudhaliha mu Jeruzalemi mwetemwene masunziho enyu abo. Munofuna vina onipwatheliha iyo muladdu w’opiwa-waye” ²⁹ Venevo Pedro na arumiwi akwaye amwakula: “Enfuneya kumurumela Mulugu opitha athu. ³⁰ Mulugu wa makolo ehu onvenyiha mukwani Yezu ompilenyu mmutomeyaga [vapingirhizini]. ³¹ Mulugu n’owodha waye omuthukulela valiye, omwira mwene, mvulumutxi, wi àperekele akadda Izrayel mvaho worugunutxa murima, vina wakela oleveleliwa wa dhothega dhawa. ³² Iyo nili anamona a dhetene eso vamodha na muya wokoddela wavahile Mulugu athu animukurumuwela”. ³³ Etene alivo ewaga mazu aba, atakuneya murima afunaga wapa. ³⁴ Apo mmodhavo wa anddimuwa abo, waromoliwa Gamaliyel, wali namasunziha wa magano, warihiwa na athu otene, ovenya. Mmaleliye owarabelihamo arumiwi mudhidhi muñgovi, ³⁵ Ologa dhahi na anddimuwa: “Nyuwo akadda Izrayel, pore-pore na dhinfunenyu wawirela athu aba. ³⁶ Mundduni mundha iyo, wahubuwa Teuda, muthu wavivuwiha ninga wa makamaka, wafwariwa n’athu waddamana mazana manayi. Osogorhowa opiwa; anfwarayá abalaleya. ³⁷ Mvirile oddu, oubuwa mwina nsaka n’olebela, nzina naye Yuda, mukadda galileya. Iyene oakwekwethela athu gwe onfwara; okwa vina. etene anfwarile abalaleya. ³⁸ Na makani a ddabuno, romani ovuruwana yologa ena miyo. Kamuzuzume na athu aba, mwathiye adhowe. Akala masunziho na mereloyá bawavi, anogoma oka; ³⁹ Akala ba Mulugu, nyuwo kamunawodhe watolotxa. Pore-pore, munadhe muwanege na Mulugu”. Etene arumela malago aye. ⁴⁰ Aakuweliwa arumiwi, aawasuliha; aakoddiha ologagavi nzina na Yezu. Novenya aathiya odhowa vyawa ⁴¹ Arumiwi avenya mmuthegoni athabaga, sabwa Mulugu ohavaha thima y’o soseliwa nzina na Yezu. ⁴² Malabo otene mumparhani mmawani, katxelela osunziha, olaleya muthaka wothabiha wowi Yezu ddi muthikitheliwi.

26 YA NOVEMBURU–2 YA DEZEMBURU

MAFUMO A MAZU A MULUGU

“Wehiwa wa Mulogo Muswa W’okristu”

(Merelo 6:1) Masiku abale muthengo wa aroromeli winjivaga, yapadduwa athu áloga Egregu wawaba akwawa áloga hebrayiko, sabwa amamukwela awa katanaliwa vowakwanela vogaweliwani yoja.

bt-T 41 ddima 17

“Enfuneya Kumuroromela Mulugu Opitha Athu”

¹⁷ Mulogo muswa wokristu wahifwanyiwa yawopiha edhile ototela ngovi. Yali nni? Yapadduwile dhahi, attu enjene agadhowa o Jeruzalemi ansunzihiwa mazu a Mulugu agamala orumela obatiziwa vina osunza venjene ahinathi odhowa owani-wawa. Anamafwara akala mu Jeruzalemi ansokela na murima wotene dhotedhene dhafuneya wi akamihedhena esile dhajomba. (Merelo 2:​44-​46; 4:​34-​37) Masaka-ene abo vahipadduwa makani afwanyela ofwaseyeliwa ottongiwawa. “Masiku abale” dhoja dhipakiwaga, athu áloga Egregu “katanaliwa vowakwanela.” (Merelo 6:1) Atanaliwa vawakwana ali attu aloga Ebrayiko. Veneva muladduya onkala ninga wali wogawana. Ahikalawo makattamiho mang’ono-mang’ono aharutxa ogomihawa, mbwenye aba, ahittabwa.

(Merelo 6:2-7) ² Venevo othamaga, odhowa wa Simoni Pedru na wa namasunza mwina wakweliwetxa na Yezu, oawaddela: “amuttukula Nabuya mmudhini; odhowilanina kaninziwawo.” ³ Pedru na namasunza mwina avenya, athamagela omasiye. ⁴ Obili athamaga vamodha; vano namasunza ole mwina omukwaranya Pedru, okala muthaji wofiya omasiye. ⁵ Oturumelamo, ohona vati guwo yapopotheliwena Yezu; kavolowilemo. ⁶ Mudhidhi muñgonovi ofiya Simoni Pedru, wadha mumdduni mwaye. Ovolowa mmudhini wali wotopa, wonile vati guwo yapopotheliwena Yezu; ⁷ Guwo yina yapopotheliwena musorho waye, kafwanyile vati ofwanyile yofunyene vawa-vene.

“Enfuneya Kumuroromela Mulugu Opitha Athu”

Arumiwi akosa epaddi ya nikuru nolamulela, anziwa wi kiyali yaderetu ‘ottiya mabasa olaleya nzu na Mulugu, adha ozuzumela ogawa dhoja.’ (Mer. 6:2) Wi awodhe ogomiha makani aba, awene ahatugumaniha aroromeli otene; atakunela makani owasakula alobwana owakwana atanu na eli, ‘odhala muya, owarala wi attomeliwe mabasene abo’ (Mer. 6:3) Yanfuneya okala alobwana okuluveleya sabwani mabasaya kali ogawavi dhoja, mbwenye alabihedhege muhakuya wi awodhe ogula dhilobo vina alebelege dhigulilani; alobwana otene asakuliwe mazina awa ali a egregu. Ninga jijuwene yattukuleli ayana abale a amamukwela wakuluvela. Mmalelani otanalela na nlobelo, arumiwiya aharuma alobwana abale atanu na eli asakuliwe wi asogorhele mabasa abale afuneya.

(Merelo 7:⁠58–​8:1) Amburulela otakulu wa muthethe wi ampe anvokelaga malugu. Abale amusumelile, amuthiyedha dhabalo dhawa muzombwe dhahi waromoliwa Saulo, athiddélele. ⁵⁹ Estêvau avokeliwaga malugu wanlobela dhahi: “Nabuya Yezu, ddakeleni mmadani mwenyu”.⁶⁰ Osogorhowa ogwa na maboddo, akuwaga dhahi: “Nabuya, kamwañgane muladdu wawa”. Valogiliye dhawene, omariheya.

Nipepese Mafumo a Mazu a Mulugu

(Merelo 6:​15) Etene àli amwañganaga Estêvau, ahona kove yaye yañganimela n’ekalelo ya kove ya anju.

bt-T 45 ddima 2

Estêvau​“Odhala guru Dhinvahile Mulugu”

² Nsaka nene-nttile, Estêvau ohipadduweliwa elobo ehindduwaleya. Namattonga miladdu ang’anaga maka omentoni waye “ahona kove yaye yañganimela n’ekalelo ya kove ya anju” (Merelo 6:​15) Anju ohivuwiha muselu wa Yehova Mulugu, noona veneva kavali wova, vahikala ofwasa, na murenddeleya. Estêvau​—masiki opujiwevi, namattongaya wahinonelamo wi iyene kagurumela. Namattongaya wonile dhavi?

(Merelo 8:​26-​30) Anju wa Nabuya ologa dhahi na Filipi: “Venya, dhowa epaddi y’o gusini, othukule dila endha o Jeruzalemi, enfiya o Gaza eviraga mwiddeddereni”. ²⁷ Filipi ovenya, othidda dila. Adhowaga, ogumana na mukadda Etiópia: Muthu wokwa muguwoni, munddimuwa wa varuwani, weddiha dhetene dha mwene wa muyana, waromoliwa Kandase, walamulela elabo y’o Etiópiya. Masiku abo wadhowile o Jeruzalemi wi amwebedhewo Mulugu. ²⁸ Apo wela wiyelela owani waye. Eddaga wogilatene mugaretani mwaye, wanengesela nivuru na namavuhulela Isaiya. ²⁹ Venevo muya wa Mulugu omwaddela Filipi: “kathamagela gareta ejile ofwanye”. ³⁰ Filipi mfiyedhiye, omwiwa munddimuwa ole engeselaga mazu a nivuru na Isaiya. Apo omvuza: “Munononelamo enengesinyu?

bt-T 58 ddima 16

Ovuwiha vina “Olaleya Muthaka Wawi Yezu Ddi Muthikitheliwi”

¹⁶ Akristu a masaka abano ahikaana gari ya okosa mabasa ninga abale akosile Filipi. Masaka mena awene ahikaana gari ya walaleyela muselu wa Omwene abale anafwanya awene mudila obe mwego mungilatiwa, dila dhina enkalaga agakosaga oleddo. Malabo menjene anofwanyiwaga attu ana murima wofwewa. Ejiya vina kinnitikiniha, sabwani Bibilia ohimala ologa wi anju a Mulugu anoweddiha mabasa olaleya wi museluya wafwanye “athu a vilabo dhotene, a mahimo, a vilogelo, a malogo etene.” (Ovuh 14:6) Mabasa aba aneddihiwa na anju, ampadduwa dhahene ninga mwalogele Yezu. Mwari mwa musibo waye wa tirigo na ntaje, Yezu ohiloga nsaka n’osinanga​—niladdanihiliye na omagomo wa elabo,​—“anamasinanga, ba anju” Iyene wahenjedhedhavo na mazu awi “mwana muthu onere waruma anju aye, áddoddemo mumweneni mwaye anamavutiha na anamavuta etene.” (Mt. 13:37-​41) Mudhidhi wakakene anjuya anere watugumaniha otene anadhowe olamulela Omwene wa wirimu​—vasogorhova “muthithi munddimuwa” wa “mabila mena”​—abuwene anfuniwa na Yehova wi akale munikuruni mwaye.​—Ovuh. 7:9; Joau 6:​44, 65; 10:16.