UTULIKILO WA MIKANDA HA INTERNET wa Watchtower
Watchtower
UTULIKILO WA MIKANDA HA INTERNET
Chokwe
  • MBIMBILIYA
  • MIKANDA
  • KUKUNGULUKA
  • bt kap. 8 ma. 67-75
  • Yikungulwila Yeswe “Yapwile ni Sambukila”

Kukushi nichimwe chinema.

Lisesa, kwasoloka kapalia ha kwazulula chinema.

  • Yikungulwila Yeswe “Yapwile ni Sambukila”
  • Nungenu ni Kwambujola Wanangana wa Zambi
  • Mitwe ya Yikuma
  • Yikuma Yalifwa
  • “Mumu Liaka Unanguhungumiona?” (Yilinga 9:1-5)
  • “Ndumbwami Saulu, Mwene Yesu . . .Kangutuma” (Yilinga 9:6-17)
  • “Iye Yaputuka Kwambujola Hakutwala Kuli Yesu” (Yilinga 9:18-30)
  • “Atu Anji Yafuliela Muli Mwene” (Yilinga 9:31-43)
  • Yesu Yasakula Saulu
    Yize Muhasa Kulilongesa mu Mbimbiliya
  • Mu Jila ya Ndamaseku
    Mukanda Wami wa Yishima ya Mbimbiliya
  • Ndawichi ni Saulu
    Yize Muhasa Kulilongesa mu Mbimbiliya
  • Saulu—Mwanangana Mutangu wa Izalele
    Mukanda Wami wa Yishima ya Mbimbiliya
Tala Nawa Yikwo
Nungenu ni Kwambujola Wanangana wa Zambi
bt kap. 8 ma. 67-75

KAPITULU 8

Yikungulwila Yeswe “Yapwile ni Sambukila”

Saulu yecha kuhungumiona Akwa-Kristu, yapwa kambaji ka Yesu

Lusango yono kanakatuka ha Yilinga 9:1-43

1, 2. Yika Saulu azangile kulinga ku Ndamaseku?

MALUNGA a ufwatulo unji kanakundama ku Ndamaseku, o kanazange kulinga chuma chimwe chipi chinji. Tumbaji twa Yesu maakambulumuna ku mazuwo jo, maakakasa ni kwevwisa sonyi, maakatwala ku Yerusaleme hanga aasopese mu Chota cha Akwa-Kuyula A-Yunda.

2 Yoze unasongwela malunga jacho kali Saulu, yoze uli ni yipeka ya manyinga ku moko.a Ha shimbu likepe kunyima, iye kamona chize atu waze te anyingika ashiha kambaji ka Yesu, Eshetevau. (Yili. 7:57–8:1) Saulu kaputukile kuhungumiona tumbaji twa Yesu waze te atwama mu Yerusaleme. Chipwe chocho, yalihana nawa hanga ahungumione tumbaji twa Yesu waze apwile ku yihela yikwo. Saulu kazangile kunongesa uwayilo weswe te avuluka ngwo, “Jila ya Mwene”—Yili. 9:1, 2; tala mushete unambe ngwo, “Chiyulo Chize Saulu Apwile Nacho ku Ndamaseku.”

3, 4. (a) Yika yalingiwile kuli Saulu muze te anayi ku Ndamaseku? (b) Yihula yika mutukumbulula mu longeso lino?

3 Susumuku, Saulu mamona limwe pangu. Atu waze anayi no mu wenyi no mamona pangu liacho alioze, mahola kuluu, chakuhona kuhanjika nichimwe. Saulu mapwa kapuputa mba malimbuka hashi. Chakuhona kumona nichimwe chuma, iye mevwa limwe liji linene lia kukatuka mwilu ngwo, “Saulu, Saulu, mumu liaka unanguhungumiona?” Saulu makumbulula ni woma ngwenyi: “Yena iya?” Kumbululo lize Saulu mevwa mulimuvwisa nawa woma unji. “Yami Yesu, yoze unahungumiona.”—Yili. 9:3-5; 22:9.

4 Yika mutuhasa kulilongesa ha maliji atangu waze Yesu ambile kuli Saulu? Kuchi mutuhasa kuyuka ha kuhengwola yuma yize yalingiwile muze mukwa-kuhungumiona yono alumukine? Yika mutuhasa kulilongesa ha chize chikungulwila cha Akwa-Kristu chazachishile mashimbu a sambukila muze Saulu apwile kambaji ka Yesu?

CHIYULO CHIZE SAULU APWILE NACHO KU NDAMASEKU

Kulihi Saulu awanyine chiyulo cha kusa mu zuwo lia ususu Akwa-Kristu waze apwile ku mbonge yeka? Chota cha akwa-kuyula A-Yunda ni asasendote a lutwe, e apwile ni chiyulo cha kutesa shimbi jize A-Yunda a ku yihela yeswe atamba kukaula. Chinasoloka ngwe sasendote wa lutwe, kapwile nawa ni chiyulo cha kutuma yilianyi hanga aasopesele ku Yerusaleme. Kashika, makulwana a sunangonga aku Ndamaseku te katamba kukaula kawashi-washi yuma yize aasonekena.—Yili. 9:1, 2.

Chikwo nawa, A-Roma kahanyine kuli A-Yunda utuswilo wa ene kulisopela milonga yinatale ku shimbi jo. Chino chinasolola mumu liaka A-Yunda atesele kulamba postolo Paulu ha yisuho yitano ni “shikote 39.” (2 Kori. 11:24) Mukanda 1 Macabeus unatongola maliji amwe waze cônsul Ka-Roma asonekenene Ptolomeu 8 wa ku Engitu, ha mwaka 138 K.M.J, anambe ngwo: “Nyi nwawana chilianyi yoze wahichikile mbonge yenyi [Yundeya] mutwalenu kuli Semone, sasendote wa lutwe hanga amusopese kulita ni shimbi jo.” (1 Macabeus 15:21) Ha mwaka 47 K.M.J, Júlio César yasolola wata uze asasendote a lutwe apwile nawo ni chiyulo cha kusopa milonga kulita ni ndako ja A-Yunda.

“Mumu Liaka Unanguhungumiona?” (Yilinga 9:1-5)

5, 6. Yika mutuhasa kulilongesa ha yize Yesu ambile kuli Saulu?

5 Muze Yesu ahanjikile ni Saulu mu tapalo linayi ku Ndamaseku, kakamuhulile ngwenyi, mumu liaka unahungumiona tumbaji twami, alioze, kamuhulile ngwenyi: “Mumu liaka unanguhungumiona?” (Yili. 9:4) Chino chinasolola ngwo, muze akwa-kole akuhungumiona tumbaji twa Yesu, chakupwa ngwe kanahungumiona Yesu mwene.—Mateu 25:34-40, 45.

6 Nyi kanakuhungumiona mumu lia kufuliela muli Kristu, pwako ni shindakenyo ngwe, Yehova ni Yesu kananyingika yize unapalika. (Mateu 10:22, 28-31) Hanji muchihasa kupwa ngwe kapinda yoze unapalika kechi kumuhwisa shimbu lizeliene. Iwuluka ngwe, Yesu kamwene Saulu muze akwashile kushiha kambaji kenyi Eshetevau, ni muze ambulumwine tumbaji twenyi akwo mu Yerusaleme. (Yili. 8:3) Chipwe chocho, Yesu kakahwishile lamba lio ha shimbu lizeliene. Nihindu Yehova kupalikila muli Kristu, yahana tachi kuli Eshetevau ni kuli tumbaji akwo hanga anunge ni kushishika kuli iye.

7. Yika watamba kulinga mba ununge ni kunyongonona mu yihungumiona?

7 Muhasa kunyongonona chipwe muze anakuhungumiona. Tala chize muhasa kuchilinga: (1) Nunga ni kushishika kuli Yehova, chipwe ngwe mukulingiwa chuma cheswacho. (2) Eta ukwaso wa Yehova. (Fwili. 4:6, 7) (3) Hichika yuma yeswe mu moko ja Yehova. (Roma 12:17-21) (4) Fuliela ngwe, Yehova makwaha tachi hanga ununge ni kunyongonona mu yihungumiona, ndo muze mahwisa kapinda wacho.—Fwili. 4:12, 13.

“Ndumbwami Saulu, Mwene Yesu . . .Kangutuma” (Yilinga 9:6-17)

8, 9. Kuchi kota Ananiya alivwile mumu lia chiteli chize amuhele?

8 Muze te hakumbulula chihula cha Saulu chakwamba ngwo, “yena iya?” Yesu yamulweza ngwenyi: “Katuka unjile mu mbonge, mba makulweza yize watamba kulinga.” (Yili. 9:6) Saulu yamutwala ku zuwo kuze te atamba kutwama, kuze alitwaminyine kulia ha matangwa atatu. Ha shimbu liacho, Yesu yahanjika ni ananiya kambaji kenyi yoze te watwama ku Ndamaseku hakutwala kuli Saulu.—Yili. 22:12.

9 Ananiya kota kanyongene yuma yinji muze amwene Yesu Kristu yoze ahindwishile, kanahanjika nenyi hanga amwehe chimwe chiteli chalipwila. Achize chapwile chiwape chinene, alioze chiteli chikalu. Muze evwile ngwenyi te katamba kuhanjika ni Saulu, Ananiya yakumbulula ngwenyi: “Mwene, nakwivwa atu anji akuhanjika hakutwala kuli lunga yono, ni yuma yipi yize iye akulinga kuli asandu je mu Yerusaleme. Iye kejile kuno ni chiyulo chize amuhele kuli asasendote a lutwe cha kukwata atu eswe waze akutambika mu jina lienu.”—Yili. 9:13, 14.

10. Yika twalilongesa ha chize Yesu ahanjikile ni Ananiya?

10 Yesu kakahishile Ananiya mumu lia kusolola kulihulumba chenyi. Alioze, kamuhele usongwelo uze te muumukwasa kumanununa chiteli chenyi. Kamusolwele vumbi ha kumulumbunwina mumu liaka te atamba kumanununa chiteli chacho. Yesu yamulweza hakutwala kuli Saulu ngwenyi: “Lunga yono hapwa ngwe chikwachilo kuli yami chize hingunatongola kulu akatwale jina liami kuli akwa-mavungu, ni mianangana ni ana ja Izalele. Mumu mungumulweza lamba lieswe lize makamona mumu ha jina liami.” (Yili. 9:15, 16) Ha shimbu lizeliene, Ananiya yakaula yize Yesu amulwezele. Yaliwana ni Saulu ni kumulweza ngwenyi: “Ndumbwami Saulu, Mwene Yesu yoze wasolokele kuli yena mu jila yize wejile, kangutuma hanga ulaule meso je uzale too ni spiritu yisandu.”—Yili. 9:17.

11, 12. Yika twalilongesa ha lusango wa Yesu, Ananiya ni Saulu?

11 Twalilongesa yuma yinji ha lusango wa Yesu, Ananiya ni Saulu. Ngwe chilweza, Yesu kanasongwela mulimo wa kwambujola ngwe chize alakenyene. (Mateu 28:20) Chipwe ngwe musono keshi kuhanjika ni atu, nihindu Yesu kakusongwela mulimo wa kwambujola kupalikila muli ndungo washishika wakanyama yoze atongwele hanga alise atu jenyi ha matangwa wano. (Mateu 24:45-47) Kupalikila mu usongwelo wa Chizavu cha Tusongo, akwa-kwambujola, mapionelu ni mishionaliu kakwatuma hanga awane atu waze anazange kunyingika hakutwala kuli Yesu Kristu. Ngwe chize hitwamona kulu ha kapitulu wapalika, atu anji kakulemba kuli Zambi hanga aakwase kukundama kuli iye. Kashika, ha kupalika cha shimbu likehe Yela ja Yehova kakungongwela ku mazuwo ja atu jacho.—Yili. 9:11.

12 Ananiya kamuwahishile mumu kamanunwine chiteli chize amuhele. Shina wakwononokena shimbi ya kuya ni kwambujola chipwe ngwe mulimo wacho wakusoloka ngwe uli ukalu? Kuli amwe, kwambujola ku zuwo ni zuwo ni kuhanjika ni atu waze kanyingikine chakwasakalalisa. Eka, chakwapwila chikalu kwambujola ku yihela yakulanjishila, ha mbunga hanji ku telefone. Ananiya kakumbile woma wenyi, kashika apwile ni chiwape cha kukwasa Saulu kutambula spiritu yisandu.b Ananiya kahashile kumanununa chiteli chenyi mumu kajikijilile muli Yesu ni kumona Saulu ngwe yoze mahasa kupwa ndumbwenyi wa ku ufulielo. Chizechene ngwe Ananiya, ni yetu mutuhasa kukumba woma nyi twajikijila mu usongwelo wa Yesu, kulisa mu chihela cha waze twakwambulwila ni kumona waze akutuvwisa woma ngwe waze mahasa kupwa mandumbu jetu a ku ufulielo.—Mateu 9:36.

“Iye Yaputuka Kwambujola Hakutwala Kuli Yesu” (Yilinga 9:18-30)

13, 14. Nyi wakulilongesa Mbimbiliya mba kanda achikupapachisa, kuchi muhasa kwimbulula Saulu?

13 Saulu yaputuka kukaula yuma yize alilongesele. Muze amulawishile meso, yamupapachisa ni kuputuka kulikungulula ni tumbaji ku Ndamaseku. Iye kasulilile hazehene. Mbimbiliya yinambe hali Saulu ngwo: “Yaputuka kwambujola mu masunangonga hakutwala kuli Yesu ngwo, iye Mwana wa Zambi.”—Yili. 9:20.

14 Nyi wakulilongesa Mbimbiliya mba kanda achikupapachisa, shina muhasa kwimbulula Saulu ha kukaula yuma yize unalilongesa? Kwamba umwenemwene, chikomokeso chize Saulu amwene chamukwashile kwalumuna mwono wenyi. Alioze, atu anji waze amwene yikomokeso ya Yesu kakalingile chocho. Chakutalilaho, A-Fwariseu amwe, kamwene muze Yesu awukile lunga yoze wapwile ni kwoko liasosewa. Chikwo nawa, A-Yunda anji kapwile ni shindakenyo ngwo, Yesu kahindwishile Lazaru, nihindu o yanunga ni kukalisa mbunge jo ni kumuhamika. (Marku 3:1-6; Yoa. 12:9, 10) Alioze, Saulu kahashile kwalumuna mwono wenyi. Mumu liaka? Mumu kapwile ni kuvwila woma Zambi kuhiana atu ni kusakwilila chinji ha keke yize Yesu amusolwele. (Fwili. 3:8) Nyi wembulula chilweza cha Saulu, kukuchi kupwa nichimwe chuma chize muchikukwika kwambujola sango ja Wanangana ni kulihana hanga akupapachise.

15, 16. Yika Saulu alingile mu masunangonga, mba yika A-Yunda azangile kumulinga?

15 Mbunga kevwile uli unji muze anyingikine ngwo, Saulu kanambujola mu masunangonga hakutwala kuli Yesu. Kashika, o yahula ngwo: “Lunga au hi yoze ko washihile atu waze te akutambika jina lia Yesu mu Yerusaleme nyi?” (Yili. 9:21) Muze alumbunwine chilumbu chaka alumwine kunyonga chenyi hali Yesu, Saulu ‘yaasolwela ni shindakenyo ngwenyi, Yesu mwe Kristu.’ (Yili. 9:22) Alioze, kuhanjika wika ni shindakenyo kuchishi kwalumuna manyonga ja atu waze anazange kulikwachilila ku mianda yo hanji kulinangamisa.

16 Chipwe ngwe te hikwapalika miaka yitatu, nihindu A-Yunda waze apwile ku Ndamaseku te machilimika ni Saulu ni kufupa kumushiha. (Yili. 9:23; 2 Kori. 11:32, 33; Ngala. 1:13-18) Muze Saulu anyingikine yize azangile kumulinga, yachina, yamuzeza mu chituwa cha mu chipanga ni kumusunwisa hashi mu chimwe chisoka chinene. Waze akwashile Saulu kuchina kanaavuluka ngwo, “tumbaji.” Chekwamba, tumbaji twa Saulu. (Yili. 9:25) Liji lino linasolola ngwo, atu amwe ku Ndamaseku kota kapwile tumbaji twa Kristu muze atayijile sango jize Saulu ambulwile.

17. (a) Yika atu anji akulinga muze twakwambulwila umwenemwene? (b) Yika twatamba kulinga, mba mumu liaka?

17 Muze walwezele asoko ni masepa je yuma yize unalilongesa mu Mbimbiliya, kota wanyongene ngwe mayitayiza. Muchihasa kupwa hanji amwe a kuli ayo katayijile, alioze akwo ka. Hanji lume, eka mu usoko kakumwene ngwe uli mukwa-kole yo. (Mateu 10:32-38) Alioze, nyi wanunga ni kululieka utotombo we, kuzachisa kanawa Mbimbiliya ni kusolola yitanga ya Ukristu, chipwe waze akulimika ni yena mahasa kwalumuna manyonga jo.—Yili. 17:2; 1 Petu. 2:12; 3:1, 2, 7.

18, 19. (a) Yika yalingiwile muze Mbarnabe akalilile Saulu? (b) Kuchi mutuhasa kwimbulula Mbarnabe ha chize akwashile Saulu?

18 Muze Saulu ahetele mu Yerusaleme tumbaji amwe kakatayijile ngwo, iye kalumuka. Alioze, apostolo kamutayijile ni kutwama nenyi mashimbu amwe muze Mbarnabe amukalilile. (Yili. 9:26-28) Saulu te keshi kuzanga chinji kusoloka. Chipwe chocho, kakapwile ni kwivwa sonyi ja kwambujola sango jipema. (Roma 1:16) Iye kambujolele ni hamu mu Yerusaleme, muma muzemwene ahungumionene tumbaji twa Yesu. Muze A-Yunda mu Yerusaleme amwene ngwo, lunga yoze wapwile ni kwamanyinako hapwa kambaji ka Kristu, yafupa kumushiha. “Muze tumbaji achivwile, yamutwala ku Sezarea ni kumutuma ku Tarsu.” (Yili. 9:30) Saulu kakawile usongwelo wa Yesu. Kashika iye ni mandumbu eswe ayukile.

19 Mbarnabe kalihanyine hanga akwase Saulu. Chino chakolesele chinji usepa wo. Chizechene ngwe Mbarnabe, shina wakulihana hanga ukwase atu aha mu chikungulwila, ha kukalakala no mu munda ni kukolesa ufulielo wo? Kulinga chino chakuyukisa chinji. Nyi uli mukwa-kwambujola mwaha, shina wakutayiza ukwaso wa akwenu ngwe chize Saulu alingile? Kukalakala hamuwika ni akwa-kwambujola waze hajama, muchilulieka utotombo we wa kwambujola ni kukolesa ufulielo we. Chikwo nawa, muchikukwasa kuwana masepa apema waze mununga no ndo ku miaka yeswe.

“Atu Anji Yafuliela Muli Mwene” (Yilinga 9:31-43)

20, 21. Kuchi tuvumbi twa Zambi a ku mashimbu akunyima ni a ha matangwa jetu akuzachisa kanawa mashimbu a sambukila?

20 Muze Saulu echele kuhungumiona mandumbu ni kukatuka ku Yerusaleme, yikungulwila yeswe mu Yundeya, Ngalileya ni Samaria yiyipwa ni sambukila. (Yili. 9:31) Mba yika tumbaji alingile ha mashimbu jacho? (2 Timo. 4:2) Lusango kakwamba ngwo: “Yikungulwila yokele.” Apostolo ni mandumbu akwo waze te akusongwela, yakolesa ufulielo wa tumbaji ni kukwasa yikungulwila hanga yende mu jila ya Yehova, ni “kutwama kulita ni ukwaso wa spiritu yisandu.” Chakutalilaho, Petulu kazachishile uhashi wacho hanga akolese ufulielo wa tumbaji waze te atwama mu mbonge ya Lita ku mulundu wa Sarone. Tachi jize asele hanga akwase waze apwile mu Lita ni waze apwile hakamwihi, jaakwashile hanga afuliele muli mwene. (Yili. 9:32-35) Tumbaji kakechele chuma nichimwe hanga chaalalwise, alioze yalihulikila ha kulikwasa umwe ni mukwo ni kwambujola sango ja Wanangana. Kulinga chino chakwashile yikungulwila yinunge ni kukola.

21 Ngwe chize chalingiwile ha mashimbu ja apostolo, ku songo lia sekulu 20, Yela ja Yehova a mu yifuchi yinji kanakapwa ha mashimbu a sambukila. Manguvulu yalitwamina kwakaujola ni kuchiza ukanjiso hakutwala ku mulimo wo wa kwambujola. Tununu a tununu twa Yela ja Yehova kazachishile uhashi wacho hanga ambujole sango ja Wanangana. Chino chanehene yiwape yinji.

22. Kuchi muhasa kuzachisa kanawa utuswilo we?

22 Shina unazachisa kanawa utuswilo we? Nyi watwama mu chifuchi chize uwayilo wetu kuushi wa kukanjisa, Satana kanazange chinji hanga ukise mashimbu je ha kufupa upite, chakuhona kulihana chinji mu milimo ya Zambi. (Mateu 13:22) Kanda uzachisa utuswilo we mu jila yacho. Zachisa kanawa mashimbu a sambukila ni kwamona ngwe uhashi wa kulihana chinji mu mulimo wa kwambujola ni kukolesa yikungulwila. Iwuluka ngwe, uhashi uze uli nawo musono, muuhasa kwalumuka susumuku.

23, 24. (a) Yika twalilongesa ha lusango wa Tavwita? (b) Yika twatamba kununga ni kulinga?

23 Tutalenu yize yalingiwile kuli kambaji avuluka ngwo, Tavwita. Iye kapwile mu mbonge ya Yopa, yapwile hakamwihi ni Lita. Kambaji yono kapwile ni kuzachisa kanawa utuswilo wenyi. Kapwile ni kulinga yuma yinji yipema ni kukwasa yiswale. Alioze, susumuku yayiza mba yafwa.c Kufwa chenyi chanehene lamba linji kuli tumbaji waze apwile mu Yopa, chipi-chipi kuli tuliwa waze apwile ni kukwasa. Muze Petulu ahetele kuze kwapwile mujimba wa Tavwita, yalinga chikomokeso chize te kanda alinga hakachi ka apostolo. Petulu yalemba, mba yahindwisa Tavwita! Tuliwa ni tumbaji kawahililile chinji muze amwene ngwo, Tavwita kamuhindwisa! Chuma chize Petulu alingile, chatakamishine chinji waze apwileho, mumu te kwasala hakehe hanga apalike mu cheseko. Kashika, chino chinasolola mumu liaka lusango wa chikomokeso chacho ‘amuvwile’ kuli atu anji mu Yopa, ni mumu liaka atu anji afulielele muli Mwene.—Yili. 9:36-42.

Umwe pangi kanahana yitemo kuli pangi mukwo yoze hashinakajiwa.

Kuchi muhasa kwimbulula Tavwita?

24 Lusango wa Tavwita kanatulongesa yikuma yaali yilemu chinji: (1) Mwono wetu uli wa mashimbu akehe, kashika chili chilemu kulikolweza hanga tupwe ni lufuma mupema kumeso ja Zambi! (Chilu. 7:1) (2) Kutalatala cha uhindukilo chapwa chamwenemwene. Yehova kamwene yuma yipema yize Tavwita alingile, kashika amuwahishile. Yehova makewuluka yuma yipema yize twakumulingila, chikwo nawa nyi twafwa, makatuhindwisa. (Hepre. 6:10) Kashika, chipwe ngwe tuli ha mashimbu a sambukila hanji ka, nihindu tunungenu ni kwambujola Wanangana wa Zambi.—2 Timo. 4:2.

SAULU KA-FWARISEU

“Mukweze avuluka ngwo, Saulu,” anatongola mu mukanda wa Yilinga muze ashihile ni mawe kambaji Eshetevau kapwile wa ku Tarsu, mbonge yinene ya Selishia, ku sule ya Turquia. (Yili. 7:58) Mu mbonge yacho mwapwile A-Yunda anji. Mbimbiliya yakwamba ngwo, Saulu amupwishile “ngalami ha tangwa liamuchinake, wa ku vungu lia Izalele, wa ku munyachi wa Mbenjamine, Ka-Hepreu wa ku chisemewa cha A-Hepreu, hakutwala ku shimbi, Ka-Fwariseu.” Ewa, Saulu kapwile lume Ka-Yunda mulemu chinji!—Fwili. 3:5.

Saulu Ka-Fwariseu.

Saulu te katwama mu mbonge yinene, yipema chinji, muze A-Ngregu apwile ni kulingila mingoso. Saulu kapwile ni kuhanjika limi lia Ngregu mumu kanakakolela mu Tarsu. Chikwo nawa, mu wanuke kota kanakalilongesa ku shikola yimwe ya A-Yunda. Kalilongesele kutunga mambalaka mumu we mulimo uze apwile ni kulinga chinji mu mbonge yacho. Kota kalilongesele kulinga mulimo wacho ni tato muze apwile kanuke.—Yili. 18:2, 3.

Mukanda wa Yilinga wakusolola nawa ngwo, Saulu kasemukine ngwe Ka-Roma. (Yili. 22:25-28) Chino chinasolola ngwo, umwe wa kuli kalamba kenyi kapwile Ka-Roma. Kutwanyingikine yize asoko ja Saulu alingile mba apwe A-Roma, chipwe chocho ulite wacho wapwile ni kwakwasa chinji mu mbonge. Kashika, yuma yize Saulu alilongesele yamukwashile kunyingika kanawa ndako ni mianda ya A-Yunda, A-Ngregu ni A-Roma.

Saulu kota kayile ni kutwama ku Yerusaleme hanga anunge ni kulilongesa, muze apwile ni miaka 13. Mu mbonge yacho, yamulongesa kuli Ngamaliele, longeshi yoze apwile ni kuvumbika chinji kuli A-Fwariseu.—Yili. 22:3.

Kulilongesa chacho, chize musono mutuhasa kutesa ni shikola yinene, chapwile ni kutala nawa ha kulilongesa Yisoneko ni shimbi ja A-Yunda. Mutu yoze apwile ni kufumba kuli Ngamaliele kapwile ni uhashi wa kupwa ni lufuma munji. Saulu neye kapwile ni uhashi wacho. Ha kupalika cha mashimbu yasoneka ngwenyi: “Mu uwayilo wa A-Yunda, nasenyene chinji kulutwe kuhiana anji waze apwile ni miaka yimuwika ngwe yami, mumu napwile ni kulikwachilila chinji ku mianda ya yisemi jami.” (Ngala. 1:14) Ewa, Saulu kahungumionene chinji chikungulwila chaha cha Akwa-Kristu, mumu te kakuzanga chinji mianda ya A-Yunda.

TAVWITA “KAPWILE NI KULINGA YUMA YINJI YIPEMA”

Tavwita kanahana chawana kuli umwe yoze unafupiwa ukwaso.

Tavwita kapwile Mukwa-Kristu wa ku Yopa. Mandumbu jenyi a ku ufulielo te kamuzanga chinji mumu “kapwile ni kulinga yuma yinji yipema ni kukwasa yiswale.” (Yili. 9:36) A-Yunda waze te atunga ni akwa-mavungu, kanji-kanji kapwile ni majina aali, limwe mu Hepreu hanji Arame, likwo mu Ngregu hanji Latino. Tavwita neye kapwile ni majina aali. Mu Ngregu, jina “Ndorkase” mu Arame linalumbunuka “Tavwita.” Majina eswe ni aali kanalumbunuka ngwo, “Kayi.”

Chinasoloka ngwe Tavwita kayijile ni kufwa susumuku. Kashika, muze afwile mujimba wenyi yaululieka hanga aufunde ni kuutwala ku chipatulo cha kwilu, chize kota chapwile mu zuwo lienyi. Kuma kuze te atwama, kwapwile ni kusasaminya chinji, kashika, muze mutu te akufwa, kapwile ni kumufunda ha tangwa lizeliene hanji muze hikwapalika tangwa limuwika. Akwa-Kristu a mu Yopa kevwile ngwo, Petulu kali ku mbonge ya Lita. Chocho yatuma kumusanyika mumu mbonge yacho yapwile hakamwihi, kashika, Petulu te mahasa kuhetamo shimbu kanda achifunda Tavwita. (Yili. 9:37, 38) Umwe mukwa-kuhengwola kanambe ngwenyi: “Mu Yundeya ya ku shakulu, muze atu apwile ni kwivwa sango jimwe, kapwile ni kutuma mikeji aali hanga amone nyi yuma yize evwa yili yamwenemwene.”

Yika yalingiwile muze Petulu aheteleko? Mbimbiliya yinambe ngwo: “Muze aheteleko yamutwala ku chipatulo cha kwilu, mba tuliwa eswe yaamujingilika ni kulila ni kusolola yikuto ni mahina aze atongele Ndorkase shimbu apwile hamwe no.” (Yili. 9:39) Tavwita kapwile nawa ni kumuzanga chinji kuli mandumbu mumu kapwile ni kwatongela mahina a milali yeka ni yeka. Kutwanyingikine nyi Tavwita kapwile ni kulanda mahina jacho ni mbongo jenyi, nyi hanji kapwile wika ni kutonga. Chipwe ngwe kapwile ni kuchilinga hanji ka, hindu kapwile mutu yoze te wakuzanga chinji “kukwasa yiswale.”

Petulu kota keke yinji evwile ha yize amwene. Mukwa-kuhengwola avuluka ngwo, Richard Lenski kambile ngwenyi: “Malilo wano te kanalisa chinji ni waze apwile ku zuwo lia Yaru. Mumu kwapwile akwa-kwimba miaso, akwa-kulila ni akwa-kwimba tulialia waze te ananeha zungo linji.” Chino chalingiwile lume, hi mahuza ko. (Mateu 9:23) Kunenganyana cha waze apwileho, chapwile cha ku mbunge. Chikwo nawa, chinasoloka ngwe Tavwita kapwile twamishi mumu keshi kumusolola ngwe yoze wapwile ni lunga.

Muze Yesu atumine tumbaji twenyi, kaehele ndundo ja ‘kuhindwisa afu.’ (Mateu 10:8) Petulu kamwene muze Yesu ahindwishile mwana wa Yaru. Nihindu postolo niumwe te kanda achilinga kama chikomokeso chacho. (Marku 5:21-24, 35-43) Hachino, Petulu yeta kuli waze apwile ku chipatulo cha kwilu atuhuke, mba yalemba. Kashika, Tavwita yalaula mba yatwama. Mandumbu mu Yopa kawahililile chinji muze amwene ngwo, Tavwita kamuhindwisa!—Yili. 9:40-42.

a Tala mushete unambe ngwo, “Saulu Ka-Fwariseu.”

b Yiwape ya spiritu yisandu kapwile ni kuyihana kupalikila muli apostolo. Alioze hano, chinasoloka ngwe Yesu kahanyine ulite kuli Ananiya wa kuhana spiritu yisandu kuli Saulu. Muze alikonyekene ni kupwa kambaji ka Yesu, kwapalikile mashimbu mba Saulu alichinge ni apostolo 12. Chipwe chocho, ha mashimbu jacho, Saulu kota kanungine ni kwambujola. Kwamba pundu, Yesu kahanyine kuli Saulu ndundo jize te mafupiwa hanga amanunune chiteli chenyi cha kwambujola.

c Tala Mushete unambe ngwo, “Tavwita ‘Kapwile ni Kulinga Yuma Yinji Yipema.’”

    Mikanda ya Chokwe (2008-2025)
    Fwambuka
    Njila
    • Chokwe
    • Tuma
    • Kululieka
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Shimbi Yakuyizachisa
    • Shimbi ja Kufunga Sango ja Mutu
    • Configurações de Privacidade
    • JW.ORG
    • Njila
    Tuma