Shina Wakunyonga Ngwe Yehova?
“Alumukenu ku kupwisa chaha cha kunyonga chenu.”—A-ROMA 12:2.
1, 2. Muze tunayi ni kukola, yika twakunyingika? Hana chilweza.
ACHINYONGA umwe mutu mahana chawana kuli umwe kanuke. Yisemi ja kanuke wacho mamulweza hanga “Ambe ngwo twasakwila.” Iye masakwilila, mumu yisemi jenyi e amulweza hanga achilinge. Alioze muze kanuke wacho makola, iye manyingika ulemu wa chize yisemi jenyi te akumulweza hanga asakwilile muze akwo mamulingila yuma yipema. Hachino, mwene maputuka kusakwilila akwo, mumu hanamulongesacho kuli yisemi jenyi.
2 Chino nawa chakulingiwa kuli yetu. Muze twaputukile kulilongesa umwenemwene, twanyingikine ngwetu chili chilemu kwononokena shimbi ja Yehova. Alioze muze tunayi ni kukola, twakunyingika kunyonga chenyi, chekwamba, yize iye akuzanga, ni yize keshi kuzanga, ni chize akumona yuma. Nyi mutwecha kunyonga cha Yehova chisongwele yuma yize twakuzanga kulinga hamwe ni yitanga yetu, mutunyonga ngwe chize iye akunyonga.
3. Mumu liaka muchihasa kukaliwa kunyonga ngwe Yehova?
3 Chipwe ngwe twakuzanga chinji kunyonga ngwe Yehova, ha mashimbu amwe, chakukaliwa kunyonga ngwe iye, mumu tuli yihenge. Chakutalilaho, tunanyingika nyonga lia Yehova hakutwala ku yitanga yipema, kuzanga mbongo, mulimo wa kwambujola, kuzachisa chipi manyinga ni yuma yikwo nawa. Alioze muchihasa kukaliwa kunyingika mumu liaka iye akunyonga chocho. Mba kuchi mutuhasa kunyonga ngwe Yehova? Nawa kuchi chino muchitukwasa kulinga yuma yalita haliapwila ni kulutwe lia matangwa?
CHIZE MUTUHASA KUNYONGA NGWE ZAMBI
4. Kululieka manyonga jetu yika chinalumbunuka?
4 Tanga A-Roma 12:2. Ha versu yino, postolo Paulu kasonekene yize twatamba kulinga mba tunyonge ngwe Yehova. Iye yamba ngwenyi, “kanda nuliendela ni ndako ja mwakono.” Ngwe chize twamona ha mutwe uze wapalika, chino chinalumbunuka ngwo, twatamba kwehuka manyonga ni ndako ja hano hashi. Alioze Paulu kambile nawa ngwenyi, twatamba kululieka manyonga jetu. Chino chinalumbunuka ngwo, twatamba kulilongesa Liji lia Zambi, kunyingika manyonga jenyi, kwaapukuna ni kusa tachi hanga tunyonge ngwe iye.
5. Lumbununa kulisa chapwa hakachi ka kutanga ni kulilongesa.
5 Kulilongesa chinalumbunuka yuma yinji hi wika ko kutanga sango kafuji-fuji hanji kufunjeka makumbululo ha chikuma chize tunalilongesa. Muze tunalilongesa, twakunyonga ha yize sango jacho jinatulongesa hali Yehova, yize akulinga ni chize akunyonga. Twakusa tachi hanga tunyingike mumu liaka Yehova akutulweza hanga tulinge yuma yimwe ni kwehuka yikwo. Nawa twakuhengwola yize tunafupiwa hanga twalumune mwono ni manyonga jetu. Tunanyingika ngwetu, hi chashi ko kupukuna ha yikuma yino yeswe hita shimbu mutulilongesa. Alioze muze tunalilongesa, twatamba nawa kusa amwe mashimbu hanga tupukune ha yize tunatange.—Samu 119:97; 1 Timoteu 4:15.
6. Yika yakulingiwako muze mutupukuna mu Liji lia Zambi?
6 Muze mutupukuna mu Liji lia Zambi ha hita shimbu, kwakulingiwa chimwe chuma chipema. Chuma chacho chili ‘kunyingika yetwene,’ hanji kutayiza ngwetu, kunyonga cha Yehova chapwa chingunu. Twakuputuka kunyingika chize iye akumona yuma, ni kutayiza kunyonga chenyi. Hachino, twakwalumuna kunyonga chetu ni kuputuka kunyonga cheka. Chocho, hakehe-hakehe mutuputuka kunyonga ngwe Yehova.
KUNYONGA CHETU CHAKUKWATA HA YITANGA YETU
7, 8. (a) Kuchi Yehova akumona upite hanji yikumba? (Tala yizulie ha uputukilo.) (b) Nyi twamona yikumba ngwe Yehova, yika mutulemesa chinji?
7 Kunyonga chetu chakukwata ha yitanga yetu. (Marku 7:21-23; Tiangu 2:17) Kashika mutushimutuna yimwe yilweza yize muyilumbununa kanawa chikuma chino. Chakutalilaho, lusango wa kusemuka cha Yesu, kanasolola kanawa nyonga lia Yehova hakutwala ku upite hanji yikumba. Zambi mwene kasakwile Yosefwe ni Maria hanga alele Mwanenyi chipwe ngwe o kakapwile ni mbongo jinji. (Ulevi 12:8; Luka 2:24) Muze Yesu asemukine, Maria ‘yamupombesa mu chililo, mumu mu zuwo lia ngeji kumwakapwile muhela.’ (Luka 2:7) Nyi Yehova kazangile, kachi Yesu kasemukinyine ku chihela changunda. Alioze iye yazanga hanga Yesu amulele mu usoko uze te akusa uwayilo wa Zambi kulutwe. Chino chapwile ni ulemu unji kumeso ja Yehova.
8 Lusango yono wa kusemuka cha Yesu, kanatulongesa nyonga lia Yehova hakutwala ku upite hanji yikumba. Yisemi amwe kakuzanga hanga ana jo apwe ni yikumba yipema, chipwe ngwe yino muyipihisa usepa wo ni Yehova. Alioze, Yehova kakumona usepa wetu ni iye ngwo uli chuma chilemu kuhiana. Shina wa kutayiza nyonga lia Yehova ha chikuma chino? Yitanga ye, yika yakusolola?—Tanga A-Hepreu 13:5.
9, 10. Kuchi mutuhasa kumona kutalingisa akwetu ngwe chize Yehova akuchimona?
9 Chilweza chikwo chili chize Yehova akumona mutu yoze wa kutalingisa akwo, chekwamba, kulinga akwo yimwe hanga avulumune hanji kwecha kuwayila Yehova. Yesu ngwenyi: “Mweswawo matalingisa umwe wa kuli ana akepe waze anangufuliela, shinoho kachi amujichikile liwe linene lia kutwa nalio ha kota yenyi, akamumbile mu kalunga-lwiji.” (Marku 9:42) Wano kali maliji akalu chinji! Nawa tunanyingika ngwetu, Yesu kali mungunu ngwe Tato. Kashika mutuhasa kupwa ni shindakenyo ngwetu, Yehova keshi kuwahilila muze umwe matalingisa kambaji ka Yesu.—Yoano 14:9.
10 Hakutwala ku chikuma cha kutalingisa akwetu shina tukwete nyonga ngwe lia Yehova ni Yesu? Yitanga yetu yika yakusolola? Chakutalilaho, hanji twakuzanga mutapu umwe wa mazalo. Alioze yika mutulinga nyi mazalo waze twakuzanga kakupinjisa amwe mu chikungulwila hanji kakutwala eka anyonge yuma ya upangala? Shina zango lize tukwete hali mandumbu jetu mulitukwasa tweche mazalo waze twakuzanga?—1 Timoteu 2:9, 10.
11, 12. Kuchi mutulifunga nyi twalilongesa kuvwila lwaji yuma yize Yehova akuvwila lwaji ni kupwa ni uhumikizo?
11 Chilweza chamuchitatu chili ngwo: Yehova keshi kuzanga uhenge. (Izaia 61:8) Chipwe chocho, kananyingika ngwo ha mashimbu amwe chakukaliwa kulinga yuma yalita, mumu tuli yihenge. Nihindu kanazange tumwimbulule ha kuvwila lwaji yuma yipi. (Tanga Samu 97:10.) Nyi twapukuna ha chize Yehova akuvwila lwaji yuma yipi, chino muchitukwasa kumona yuma ngwe chize iye akuyimona nawa muchitukwasa hanga twehuke kulinga yuma yipi.
Yuma yimwe yapwa yipi chipwe ngwe kukushi shimbi ya Mbimbiliya yize yinakanjisa yuma yacho
12 Nyi twalilongesa kuvwila lwaji yuma yipi, muchitukwasa nawa tunyingike yimwe yuma yipi chipwe ngwe kukushi shimbi ya Mbimbiliya yize yinakanjisa yuma yacho. Chakutalilaho, yimwe yitanga ya upangala yize anavuluka ngwo wino wa mukondo unasoloka mu yifuchi yinji musono. Atu amwe kakunyonga ngwo kuhangana wino wacho ni umwe mutu kuchalumbunukine kulisumbakenya nenyi, kashika akwamba ngwo hi upi ko.a (Tala maliji mushi lia lifwo.) Alioze, shina Yehova neye che akunyonga ha wino wacho? Iwuluka ngwe, Yehova kakuvwila lwaji yuma yeswe yipi. Kashika, twatamba kwehuka hita chuma chipi ha kupwa ni uhumikizo ni kuvwila lwaji yuma yeswe yize Yehova akuvwila lwaji.—A-Roma 12:9.
NYONGA HA YIZE MUKALINGA KULUTWE LIA MATANGWA
13. Mumu liaka twatamba kunyonga ha chize Yehova akumona yuma haliapwila mba tuhase kukwata yiyulo ya mana?
13 Muze tunalilongesa, twatamba kunyonga ha chize Yehova akumona yuma, mumu chino muchitukwasa kukwata yiyulo ya mana. Hachino, nyi mutupwa mu kapinda yoze mutufupiwa kukwata chiyulo cha susumuku, kutuchi kutungumuka. (Yishima 22:3) Haliapwila tuhengwolenu yimwe yilweza ya mu Mbimbiliya.
14. Yika twalilongesa ha kumbululo lia Yosefwe kuli pwo lia Potifwa?
14 Muze pwo lia Potifwa anakashinjila Yosefwe hanga alisumbakenye nenyi, hazehene Yosefwe yamuchina. Kwamba pundu, Yosefwe kapukwine ha chize Yehova akunyonga hakutwala ku ulo. (Tanga Uputukilo 39:8, 9.) Yosefwe yalweza pwo lia Potifwa ngwenyi: “Kuchi munguhasa kulinga ungulungulu upwa haha nikuvulumuna Zambi?” Maliji wano kanasolola ngwo, Yosefwe te kakunyonga ngwe Zambi. Mba yika mutwamba hakutwala kuli yetu? Yika mulinga nyi yoze wakalakala nenyi maputuka kukuzanga hanga nulinge utanji? Chikwo nawa, yika mulinga ni umwe mutu makutumina sango hanji yizulie ya sonyi ha telefone?b (Tala maliji mushi lia lifwo.) Muchipwa chashi kununga ni kushishika kuli Yehova, nyi mutunyingika yuma yize iye akutayiza ni kusa tachi hanga tuyikaule ku mwono wetu.
15. Kuchi mutuhasa kununga ni kushishika kuli Yehova, ngwe A-Hepreu wano atatu?
15 Tutalenu nawa chilweza cha A-Hepreu atatu waze avuluka ngwo, Shadrake, Meshake ni Abedenego. Muze Mwanangana Nabukanezore aalwezele hanga awayile kaponya wa oru yoze alingile, ni hamu lieswe ayo yalituna. Kumbululo lize ahanyine kuli mwanangana liasolwele ngwo, ayo kaliangile kunyonga ha yize te muyilingiwako nyi manunga ni kushishika kuli Yehova. (Kutuhuka 20:4, 5; Daniele 3:4-6, 12, 16-18) Mba yika mutwamba musono? Yika watamba kulinga nyi mwata we wa mulimo makulweza hanga uhane mbongo ku chimwe chiwanyino chize chinakatuka ha malongeso a mahuza? Sapu tushimbwile ndo haze chuma cha mutapu au muchilingiwa, chili chipema kunyingika haliapwila chize Yehova akumona yuma yacho. Nyi twachilinga, muze mutupwa mu kapinda wacho muchipwa chashi kulinga ni kwamba yuma yalita, ngwe chize alingile A-Hepreu wano atatu.
Shina hiwahengola, hiwasoneka ha kalifwo ka uwukiso, ni kuyilweza kuli ndotolo we? (Tala paragrafu 16)
16. Kuchi kunyingika kanawa kunyonga cha Yehova muchitukwasa kulilulieka ha uwukiso wa kawashi-washi?
16 Kupukuna ha chize Yehova akunyonga muchitukwasa tushishike kuli iye, chipwe muze mutupwa ni musongo uze mufupiwa uwukiso kawashi-washi. Tunanyingika ngwetu, twakulituna kutambula manyinga hamwe ni uwukiso ukwo uze akuzachisa manyinga. (Yilinga 15:28, 29) Alioze kuli uwukiso uze wakufupiwa yimwe yitumbo yize yakumbata manyinga, acho hita mukwa-Kristu kali ni chiteli chakukwata chiyulo mwene kulita ni shimbi ja Mbimbiliya. Mashimbu aka alita kukwata chiyulo chacho? Shina twatamba kuchikwata mu shipitali, muze tunayiza nawa anatushinjila kuli akwetu hanga tuchilinge? Ka, alio hi shimbu lipema ko. Haliapwila lie shimbu lipema twatamba kuhengwola ni kusoneka kalifwo ketu kaze kakulumbununa kanawa yize twakuzanga, ni kuyilweza kuli ndotolo wetu.c (Tala maliji mushi lia lifwo.)
17-19. Mumu liaka chili chilemu kunyingika haliapwila kunyonga cha Yehova ha yimwe yuma? Hana chilweza.
17 Achinyonga, ha chize Yesu alwezele kawashi-washi Petulu yoze wamwambile chakuhona mana ngwenyi: “Mwene, chino kuchichi kapwa kuli yenu.” Kwamba pundu, Yesu kanyongene chinji ha yize Zambi azangile hanga alinge, ni ha uprofeto uze te wa kuhanjika hakutwala ku mwono ni kufwa chenyi. Chinyingi chacho, chamukwashile hanga anunge ni kushishika kuli Yehova ni kuhana mwono wenyi ngwe chitapo hali yetweswe.—Tanga Mateu 16:21-23.
18 Musono, Zambi kanazange tupwe masepa jenyi ni kusa tachi hanga twambujole sango lipema. (Mateu 6:33; 28:19, 20; Tiangu 4:8) Alioze atu amwe waze akutuzanga mahasa kutukokolola ngwe chize Petulu alingile kuli Yesu. Chakutalilaho, mwata wa mulimo we mahasa kukuwezela mbongo jinji ha fweto ye, alioze unanyingika ngwo mukalakala maola anji ni kuhona mashimbu akuya kukunguluka hanji kwambujola hamwe ni chikungulwila. Uchinyonga ngwe uchili ku shikola, alongeshi je makulweza hanga uhichike zuwo uye kweka ukalilongese chinji. Nyi chino muchilingiwa, shina mulemba, muhengwola yisoneko, ni kuhanjika ni asoko je, hanji makulwana amu chikungulwila shimbu kanda ukwata chiyulo? Chili chipema kunyingika chize Yehova akumona yuma yacho haliapwila ni kusa tachi hanga unyonge ngwe iye. Nyi wachilinga, muze mulitakana ni yuma yacho muchipwa chashi kumona ngwo yili yeseko. Hachino, munyingika pundu yize mulinga, mumu hiunatese kulihulikila mu mulimo wa Yehova.
19 Muhasa kunyonga ha yuma yikwo yize susumuku muyihasa kweseka ushishiko we kuli Yehova. Tunanyingika ngwetu, kutuchi kuhasa kulilulieka ha hita cheseko. Alioze muze tunalingi longeso lia wika, nyi mutupukuna ha kunyonga cha Yehova muchipwa chashi kwiwuluka yize twakulilongesa ni kunyingika chize mutuyikaula ha hita cheseko. Kashika muze tunalilongesa, tusenu tachi hanga tunyingike chize Yehova akumona yuma ni kunyonga ngwe iye, ni kunyingika chize chino muchitukwasa kukwata yiyulo ya mana haliapwila ni kulutwe lia matangwa.
KUNYONGA CHA YEHOVA NI KUTALATALA CHE
20, 21. (a) Mumu liaka mutukawahilila ni utuswilo wetu mu paraisu? (b) Kuchi mutuhasa kuwahilila ku mwono haliapwila?
20 Yetweswe tunashimbwila hashi haha ni mbunge yeswe. Anji a kuli yetu tuli ni kutalatala cha kutwama ku miaka yeswe mu Paraisu hano hashi. Mu Wanangana wa Zambi, mutukapwa ni utuswilo wa misongo ni lamba lize tukwete mu chifuchi chino. Chochene, nihindu mutukapwa ni utuswilo wa kusakula yuma kulita ni chize twakuzanga.
21 Alioze chino kuchalumbunukine ngwo mutukapwa ni utuswilo wa kulinga yuma chamulingila. Yimbovu nihindu makapwa ni kukwata yiyulo kulita ni shimbi ja Yehova hamwe ni kunyonga chenyi. Chino muchikaneha uwahililo unji hamwe ni kulumbama cha sambukila. (Samu 37:11) Shimbu tangwa liacho kanda liheta, mutuhasa kuwahilila ni mwono haliapwila ha kunyonga ngwe Yehova.
a Wino uno hanji ngwo, Lap dancing, uli umwe wino uze atu waze anauhangana mahasa kupwa wika ni mulamba hanji uselesele malitwama mukondo ni kulisunga-sunga ngwe waze analisumbakenya. Kulita ni yeswayo muyihasa kulingiwako, wino wacho mutuhasa kuutesa ni upangala hanji kulinga utanji, nyi umwe ndumbu mauhangana makulwana a mu chikungulwila mahasa kutunga Komite Yakusopesa. Nawa mukwa-Kristu yoze mahangana wino wacho, katamba kufupa kawashi-washi ukwaso wa makulwana mu chikungulwila.—Tiangu 5:14, 15.
b Kuzachisa telefone hanji tablet hanga mutu atumine akwo sango, yizulie ni yinema ya sonyi. Nyi ndumbu machilinga, kulita ni yeswayo muyilingiwako, makulwana a mu chikungulwila mahasa kutunga Komite Yakusopesa. Ha mashimbu amwe, manguvulu kahishile akweze amwe ngwo kali yingalwe akulisumbakenya, mumu te kakulitumina yizulie ya sonyi hanji sexting. Mba uwane nawa sango jikwo, yako ha site jw.org, (ha chikuma “Os Jovens Perguntam—O que preciso saber sobre sexting?” (ha chikuma, ENSINOS BÍBLICOS > ADOLESCENTES.) hanji chikuma chinambe ngwo, “Como conversar com seu filho sobre sexting” ha Despertai! ya Novembro 2013, 4-5.
c Mba uwane sango jikwo nawa hakutwala ku shimbi ja Mbimbiliya jize mujihasa kukukwasa, tala mukanda Nunga mu Zango Lia Zambi, mafwo 246-249.