Malongeso a Mukanda Wakuzachisaha Kukunguluka cha Mwono ni Mulimo Wetu
© 2023 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
6-12 NOVEMBRO
YIKUMA YILEMU YA MU LIJI LIA ZAMBI | YOMBI 13-14
“Nyi Mutu Mafwa Matwama Nawa Ni Mwono?”
(Yombi 14:1, 2, 4, 10) Mutu wa kusema kuli pwo kapwa wa matangwa akepe, a too ni lamba. 2 Kakutemuka ngwe chitemo, hikuma nawa, kakujimuka ngwe chizulie; kalindulukile. 4 Iya mahasa kuchiza chuma chipema muchima lia chuma chipi? Niumwe. 10 Alioze mutu mafwa, mamupombesa; masutuka mba kulihi ali?
w99 15/10 3 ¶1-3
Kuzanga Chetu Chakupwa Ni Mwono Wa Mutolo
CHIPWE musono atu akepe keshi kutayiza nyonga lia mwono kupwa wa mashimbu akehe, chipwe ngwe sango jino kajisonekene miaka 3,500 kunyima. Atu kakukomoka mumu mutu mahasa kupwa ni mwono upema alioze kulutwe mashinakajiwa ni kufwa. Kashika anji akusa tachi jinji hanga aliwezele miaka ku mwono wo.
Ha mashimbu a Yombi, A-Engitu kapwile ni kulia mbili ja tushitu mumu te kakunyonga ngwo chino muchaakwasa kutwama ni mwono miaka yinji. Chuma chimwe chize chapwile chilemu kuli atu aku shakulu chapwile kulinga yitumbo yize muyokesa mwono wo. A-Alquimista kapwile ni kufuliela ngwo, mahasa kulinga oru ni kulia oru yacho hanga atwame miaka yinji hano hashi. A-Teoista a ku China kapwile ni kutayiza ngwo, mutu yoze wakupukuna chinji, kuhwima chinji ni kuhona kulia kulia yimwe, mahasa kupwa ni mwono wa mutolo.
Juan Ponce de León umwe mukwa-kuhengwola wa ku Espanha kamunyingikine ha tachi jize te akusa hanga awane yize te muyimukwasa kununga kupwa mukweze. Mu sekulu 18, umwe ndotolo kasonekene ha mukanda wenyi Hermippus Redivivus ngwenyi, akweze waze kanda achilimona ni lunga hanji pwo kaatamba kwasa ha chimwe chipatulo, mwiku uze machihula katamba kuufunga ha umwe mulangi mumu mahasa kuuzachiza ngwe yitumbo ya kuwezela mwono hanji yakutwama miaka yinji. Kutushi kukomoka ha kwamba ngwetu, yuma yino yeswe te yamokomoko.
(Yombi 14:7-9) Mutondo nyi maupakula hindu kutalatala chiliko hanji muusokoloka nawa, hanji miji yawo kuyichi kuma. 8 Chipwe muji wapwa ukulu mu mavu ni shina liawo hiliafwa, 9 hindu ha kwivwa vumba lia meya muusokoloka mafwo, ni kusoka mitango ngwe mutondo waha.
w15 15/4 32 ¶1-2
Mutondo Nyi Maupakula Shina Muusokoloka Nawa?
MUZE mutuyitesa ni mutondo wa libano, mutondo wa olivwe kuushi kutukomwesa. Alioze mutondo wa olevwe wakumana ngu chipwe muze kuli fuji hanji mwalwa unji. Anji a mitondo a olevwe yakutwama miaka 1,000. Mutondo wa olevwe wakusokoloka muze akumupatula. Nyi kapatwile miji, mutondo uno wakununga ni kukola.
Yombi kanyingikine ngwenyi, nyi te mafwa, makahinduka cheka. (Yom 14:13-15) Yombi yazachisa chilweza cha mutondo, kota wa olevwe hakulumbununa ufulielo uze iye apwile nawo wakumuhindwisa kuli Zambi. Yombi kambile ngwenyi, “Mutondo nyi maupakula hindu kutalatala chiliko.” ‘Mutondo nyi maupakula hindu muusokoloka nawa.’ Muze vula wakunoka cheka, mutondo wa olevwe uze unomu wakusokoloka kukatuka ha miji, ni kusoka “mitango ngwe mutondo waha.”—Yom 14:7-9.
(Yombi 14:14, 15) Nyi mutu mafwa matwama nawa ni mwono? Matangwa eswe a uvumbiko wami te mungutwaminyina, ndo mangwalumuna. 15 Musanyika mba mungukumbulula; muwivwa usona ha chitanga cha moko je.
w11 1/3 22 ¶5
“Muwivwa Usona Ha Chitanga Cha Moko Je”
Maliji ja Yombi kanatulongesa hakutwala kuli Yehova ngwo: Iye kakulihulumba hali atu waze ngwe Yombi akulihana ku moko jenyi ni kwakwasa hanga apwe atu waze apemena kumeso jenyi. (Izaia 64:8) Yehova kakulemesa tuvumbi twenyi ashishika. Tuvumbi ashishika waze hanafu, iye kakwavwila “usona.” Umwe mukwa-mana kambile hakutwala ku liji “usona” mu limi lia Hepreu ngwenyi: “Linalumbunuka liji lilemu lize akuzachisa hanga asolole muze mutu anevwu usona unji.” Ewa, Yehova keshi kwiwuluka wika tuvumbi twenyi ashishika, alioze kanazange chinji kwahindwisa.
Kuhengwola Yikuma Yilemu ya mu Mbimbiliya
(Yombi 13:12) Yambo yenu yapwa yishima ya uto; yikuma yenu yapwa ya uma.
it-1 491-492
Uto
Uto newo kapwile ni kuuzachisa hanga asolole chimwe chuma chize chishi ni ulemu, Apalahama katayijile kumeso ja Yehova ngwenyi “nguli fufuta ni uto wika.” (Upu 18:27; tala nawa Iza 44:20; Yom 30:19.) Yombi katesele yize masepa jenyi a mahuza amulwezele ni “yishima ya uto.”—Yom 13:12.
(Yombi 13:1-28) Meso jami hamona yino yuma yeswe, matwi jami hayivwa, hayisa chinyingi. 2 Chize unanyingika yena ni yami ngunachinyigika nawa; kunwagukumbile nihamwe. 3 Alioze ami ngunazange kuhanjika ni Mukwa-Ndundo-Jeswe; ngunafupu kusopa chikuma chami ni Zambi. 4 Alioze yenu nwakutomba mahuza; eswe nuli ngwe mbuki amokomoko. 5 Nyi kachi munuhola kama, chenacho te muchipwa mana jenu. 6 Ivwenu kulumbununa chami; panjikenu chikuma chami. 7 Munuhanjikila Zambi ni mahuza? Munumuliongela yuma? 8 Munumuvwila katonde? Te Zambi munuhakwila? 9 Nyi chocho kuchi munupwa muze manupolongoza? Munuhasa kumwonga ngwe chize akwonga mutu? 10 Nyi munupwa ni katonde ku tenga makanwambilacho. 11 Wanangana wenyi kuwanukolesa mwongo nyi? Woma wenyi kuuchi kunukwata? 12 Yambo yenu ni yikuma yenu yapwa yishima ya uto; yikuma yenu yapwa ya uma. 13 Holenu kama nguhanjike! Cheswacho muchinguwana hichinguwane lume. 14 Mungutambula musunya wami mu mazo jami; mungukwata mwono wami mu kwoko liami. 15 Chipwe mangushiha hindu mungumufuliela, chipwe chocho mungulisambisa mu majila jami kumeso jenyi. 16 Mukwa kulionga kechi kuhasa kulikundama nenyi; alioze Zambi mapwa ulamwino wami. 17 Ivwenu kanawa maliji jami, kuhanjika chami chihete mu matwi jenu. 18 Hinalulika chikuma chami; ngunanyingika ngwami, Mangusambisa. 19 Iya manguhangulula? Nyi munguhola mungufwa lume. 20 Ngutayizenu yuma yiali wika mba chishi kuswama kumeso jenu: 21 chizenu kwoko lienu kusuku ni yami; kanda nunguchikimisa ni mwongo wenu. 22 Sanyikenu mba yami mungukumbulula; nyi ka, ngutayizenu kuhanjika yami mba yenu nungukumbulule. 23 Uhenge wami ni milonga yami yingahi? Ngunyingikisenu kama uvulumunyi wami ni shili yami. 24 Kuchi te nwanguswekelele meso jenu nikungumwona ngwe nguli mukwa kole yenu? 25 Te munufwenya lifwo lia kuhehuka ni fuji, hanji kuhanga yizungu yumu? 26 Mumu nwakusoneka yuma yisasu ya kulimika ni yami, nikunguzukwila uhenge wa ukweze wami. 27 Nwakukashila molu jami mu kuuli; nwakutala majila jami eswe; nwakufunjika kuze yiliato yami muyisulila. 28 Mutu wakupokieka ngwe chuma chinapolo; ngwe uzalo umwe uze hiwaliwa ni ndulu.
13-19 NOVEMBRO
YIKUMA YILEMU YA MU LIJI LIA ZAMBI | YOMBI 15-17
“Kanda Wimbulula Elifaze Muze Unalembejaka Umwe”
(Yombi 15:14-16) Mutu kuchi apwa mba ahase kupema? Mukwa kusemuka kuli pwo kuchi apwa mba akasambe? 15 Chipwe asandu jenyi kaafulielele, ni malilu kapemene kumeso jenyi. 16 mba umwe mukwa kufutama, wakukokela lwaji! Umwe wakunwa uhenge ngwe meya!
w05 15/9 26 ¶4-5
Ehuka Manyonga Api!
Maliji a Elifaze kahanyine nyonga ngwo Yehova kakushimbwilla yinji hali yetu, Kashika yeswe yize tuvumbi twenyi akumulingila kuyishi ni ulemu kuli iye. Elifaze kalwezele Yombi ngwenyi, “Chipwe tuvumbi twenyi kaafulielele, ni angelo jenyi kakuasuma ha kupiasuka.” (Yom 4:18) Elifaze kambile nawa hakutwala kuli Zambi ngwenyi: “Chipwe asandu jenyi kaafulielele, ni malilu kapemene kumeso jenyi.” (Yom 15:15) Iye kahulile ngwenyi: “Nyi uli mukwa ululi muchiwahila Mukwa-Ndundo-Jeswe?“ (Yom 22:3) Bilidade katayijile maliji wano a Elifaze, iye kambile ngwenyi: “Chipwe kakweji katemukine liakulu; chipwe matongoshi kapemene [Kumeso ja Zambi].”—Yom 25:5.
Twatamba kukeya hanga tuhone kunyonga ngwe Elifaze. Manyonga wano mahasa kututwala tunyonge ngwe Zambi kakushimbwila yuma yinji hali yetu. Kunyonga chino nawa muchihasa kupihisa usepa wetu ni Yehova. Chikwo nawa, nyi ngwe twanunga kunyonga ngwe Elifaze, kuchi mutuhasa kukumbulula muze matwaha fumbo? Shimbu tutayize fumbo liacho, mbunge yetu ‘muyilifwita ha kulimika ni Yehova,’ ni kumutulikila toto. (Yishima 19:3) Chino muchihasa kutokesa ufulielo wetu!
(Yombi 15:20) Ngwo, Chingulungulu kakupinda ni yikola matangwa jenyi eswe; ndusu miaka yize hasela yiswi.
(Yombi 16:1, 2) Aho Yombi yakumbulula ngwenyi, 2 Yuma yino hinayivwa kanji; eswe ngwe nuli akwa kulembejeka, kuma nuli akwa kupinjisa.
w15 15/2 9 ¶16
Twimbululenu Kulikehesa ni Keke ya Yesu
16Maliji jetu a keke. Nyi twapwa ni zango hali akwetu ‘mutusangulwisa akwa kulela.’ (1 Tesa. 5:14) Yika mutuhasa kwamba hanga twatakamise? Mutuhasa kwatakamisa nyi mutuhanjika no ni maliji apema ni kwasolwela zango. Mutuhasa kwaachichimieka hanga amone yitanga yo yipema yize alinayo. Mutuhasa kwewulula ngwo, Yehova kaakundamishine kuli Mwanenyi, kashika ha chino, ayo kali alemu chinji kuli Zambi. (Yoa. 6:44) Mutuhasa kwalweza nawa ngwo Yehova kakufunga tuvumbi twenyi waze “amakuka mbunge” hanji waze akwete spiritu ya kupihilila.” (Samu 34:18) Maliji apema mahasa kupwa ngwe yitumbo kuli waze anafupiwa utakamiso.—Yishi. 16:24.
Kuhengwola Yikuma Yilemu ya mu Mbimbiliya
(Yombi 16:22) Mumu kulutwe lia miaka yimwe yikepe munguya jila yize chichi kahiluka.
w06 15/3 14 ¶11
Yikuma Yilemu ya Mukanda wa Yombi
7:9, 10; 10:21; 16:22—Shina maliji wano a Yombi kakusolola ngwo iye te keshi kufuliela mu uhindukilo? Maliji wano te kanatale ha yize muyilingiwa kuli Yombi muze mafwa. Yika maliji wano analumbunuka? Kota kanalumbunuka ngwo nyi te Yombi mafwa, niumwe yoze wapwileko ku mashimbu jenyi mahasa kumumona hanyima liakumufunda wakuhi. Kuli waze apwile ha mashimbu jacho chalumbunukine ngwo, Yombi kechi kuhasa kufuna ku zuwo lienyi hanji kushi yoze mamumona ni mwono ha mashimbu jacho, ndo muze Zambi makamuhindwisa. Chikwo nawa, maliji ja Yombi mahasa kulumbunuka ngwo kukushi yoze mahasa kuhinduka mwene ku ufwe. Mukanda wa Yombi 14:13-15, wakusolola ngwo Yombi te kakufuliela mu uhindukilo.
(Yombi 17:1-16) Mwiku wami wanuka; matangwa jami hahwa; fuka linangutwaminyina. 2 Akwa kulenya kanangujingilika; meso jami kanamono kuchoka cho. 3 Ngutumbikilenu chifungo kuli yenwene. Iya mangufwetela tombo? 4 Se yenu hinwayika manyonga jo kahashile kusa chinyingi, kashika kuchi kuatayiza kukumba. 5 Yoze malamikiza masepa jenyi hanga akazuke chihanda cha upite wo, meso ja ana jenyi kumakahona. 6 Iye hanangupwisa kashilikilo hakachi ka mavungu. Atu kakufwila mate ha kungumona. 7 Meso jami halaa ni chinyengo; yihanda yami yapwa ngwe yizulie. 8 Chino chuma kuchakushima akwa ululi; mukwa kusamba kakulisunga hali yitanganyanyi. 9 Mukwa ululi kanalikoleza mu jila yenyi; mukwa kupema ku moko kanayi nikuliwezela tachi. 10 Alioze yenu, kundamenu eswe, hindu chichi kuwana hakachi kenu chipwe mukwa mana umuwika. 11 Matangwa jami hahwa, yuma napalile hiyaputuka; yize te nazangile ni mbunge yeswe. 12 O kakwalumuna ufuku mu mwalwa; ngwo, Pangu ni milima chimuwika yili. 13 Nyi mungufupa muma mwa afu mukapwe zuwo liami, nyi mungwala muhela wami mu milima, 14 nyi mungutongola fuka ngwami, Uli tata; nyi mungutongola vuno ngwami, Uli mama, hanji uli pangiami; 15 nyi chocho kutalatala chihilicho? Iya mamona kutalatala chami? 16 Muchiheta ndo ku ngalo ja muma mwa afu? Kumutupalumuka hamuwika mu fufuta?
20-26 NOVEMBRO
YIKUMA YILEMU YA MU LIJI LIA ZAMBI | YOMBI 18-19
Kanda Wecha Mandumbu Je a ku Ufulielo
(Yombi 19:13) Usoko wami hanaatwala kusuku ni yami; masepa jami hanalumuka yilambala kuli yami.
(Yombi 19:16, 18) Mungusanyika ngamba yami kangupanjikile; ndo mungumulembela ni kanwa liami. 18 Chipwe twanuke kakungulelesa; ha kukatuka kakunguhangulula.
(Yombi 19:19) Masepa jami a ha muchima kakunguvwila lwaji; waze nazangile hanalumuka ni kulimika ni yami.
Yize Mutuhasa Kulilongesa ha Kulila cha Yesu
9Muhasa kukwasa atu waze afwisa. Yesu kakalilile wika hamwe ni Marta ni Maria, alioze kaapanjikile nawa muze te anahanjika ni kwatakamisa. Ni yetu mutuhasa kwimbulula chilweza chino cha Yesu. Dan, umwe mukulwana wa mu chikungulwila mu Austrália, yamba ngwenyi: “Hanyima lia kufwisa mukwetu-pwo, nafupiwile ukwaso unji. Mandumbu anji waze alimbata kejile hanga angupanjike ha mashimbu eswawo mwalwa hanji ufuku. Ayo te kakungwecha hanga nguhanjike ha chize ngunevu nawa te kakulihumikiza muze ngunalili. Chikwo nawa, kangukwashile ha yuma yize te ngunafupu. Ha matangwa amwe te kuchishi kuhasa kulinga niyimwe, alioze ayo kapwile ni kungukosela mashinyi, kungulanjila yuma ni kungutelekela. Chikwo nawa, kapwile ni kulemba hamwe ni yami. Ayo kasolwele pundu ngwo, kali masepa amwenemwene, mandumbu waze ‘asemukina ha tangwa lia lamba.’”—Yishi. 17:17.
Muze Mutu Yoze Twazanga Mecha Kuwayila Yehova
16Nunga ni kukwasa mandumbu ali ni asoko waze hanasosolola. Ayo kanafupiwa zango lie ni utakamiso ha mashimbu wano akalu. (Hepre. 10:24, 25) Ha mashimbu amwe, mandumbu amwe kakwecha kuhanjika ni asoko waze ali ni umwe yoze hanasosolola. Hachino, asoko jacho no kakulivwa ngwe hanaasosolola. Kutwazangile hanga mandumbu jetu alivwe chocho! Chipi-chipi akweze waze ali ni chisemi yoze hanasosolola, kakufupiwa chinji kwachichimieka ni kwatakamisa. Pangi Maria yoze mukwo-lunga amusosolwele ni kuhichika usoko wenyi, yamba ngwenyi: “Masepa jami amwe kejile ku zuwo, yateleka ni kutukwasa kulinga uwayilo wa mu usoko. Ayo yalisa mu chihela chami ni kulila hamwe ni yami. Muze atu amwe apwile ni kwamba yuma ya mahuza hakutwala kuli yami, o yangukalila. Kwamba pundu, ayo kangutakamishine chinji!”—Ro 12:13, 15.
w90 1/9 22 ¶20
Shina Yena Unalihane Ukwase?
20Makulwana a mu chikungulwila katamba kunyingika ngwo, muze umwe ndumbu akutokesa chiteli cha kupwa mukulwana hanji kavumbi, kakwivwa yikola yinji ku mbunge, chipwe ngwe mwene mwe wakwatanga chiyulo chakwecha chiteli chacho. Nyi kamusosolwele, chikwo nawa makulwana mamona ngwo ndumbu wacho kananenganyana chinji, o katamba kumusolwela zango ni kumukwasa ku spiritu. (1 A-Tesalonika 5:14) Ayo katamba kumukwasa hanga amone ngwe kali mulemu mu chikungulwila. Chipwe ngwe kafupiwile kumwaha chiyulo, nihindu malunga waze akulikehesa ni kusakwilila, kakutambula cheka yiteli mu chikungulwila.
Kuhengwola Yikuma Yilemu ya mu Mbimbiliya
(Yombi 19:1, 2) Yombi yakumbulula ngwenyi, 2 Ndo mwiji muka munungupinjisa, ni kungupalwola ni maliji?
w94 1/10 32
Maliji Apema Kakwete Ndundo
Muze Yombi afupile utakamiso, Elifaze ni masepa jenyi akwo kakambile maliji apema. Ayo kalamikijine Yombi, ni kwamba ngwo iye mwe te walingile upi mu usweke. (Yombi 4:8) Mukanda Interpreter’s Bible unambe ngwo: “Yize Yombi te anafupu yapwile wika kumusolwela keke. Alioze yize iye atambwile yapwile kukekuna cha akwa-uwayilo wa mahuza, waze akulivwa ngwe kali ‘amwenemwene’ nawa akwete ndako jipema.” Hakwivwa pande ja Elifaze ni masepa jenyi Yombi yevwa yikola ku mbunge ni masoji kumeso yaahula ngwenyi, “Ndo mwiji muka munungupinjisa, ni kungupalwola ni maliji?”—Yombi 19:2.
Twatambile kuvwisa yikola ku mbunge mandumbu jetu ashishika ni maliji jetu akalusulusu. (Tesa ni Shimbi Yamuchiali 24:15) Chimwe chishima cha mu Mbimbiliya chakwamba ngwo “Kufwa ni mwono yatwama mu chiyulo cha limi; waze akulizanga makalia mihuko yalio.”—Yishima 18:21.
(Yombi 18:1-21) Mba Bilidade Ka-Shuha yakumbulula ngwenyi, 2 Tangwa lika maliji je mahwa? Zewula, mba yetu mutuhanjika. 3 Kuchi te twapwa ngwe tushitu kuli yena? Kuchi te unatumono ngwe kutushi mana? 4 Ena wakulipulapula mu utenu we, te atu eswe makatuka hashi mumu hali yena? Hanji liwe mulikatuka homa halio mumu hali yena? 5 Pangu lia chingulungulu kakulijima; mulengi wa kahia kenyi kuuchi katemuka. 6 Pangu lia mu zuwo lienyi liapwa milima; kakujima ndeya helu lienyi. 7 Shimbo jenyi ja tachi kakujihihisa; kutaka chenyi mwene kuchakumulimbwisa. 8 Mumu molu jenyi mwene kakumulimbwisa mu wanda; kakwenda he ha wumbu lume. 9 Muheto wakumukwata mu kashijino; kakufwa mu kambwila. 10 Muhipu unamuswamina hashi; kambwila linamujikinyina mu jila. 11 Mwongo wakumuchikimisa sali ni sali; nikumuzomba he ha tushijino twenyi. 12 Tachi jenyi hi jahonga ni zala; kuji-ni-tomo linamujikinyina. 13 Kowa lienyi linaliwa ni musongo; musongo wa kufwa kuwakulia molu jenyi. 14 Kakumumbulumuna mu zuwo lize afulielele; kakumukoka kuli mwanangana wa mwongo weswe. 15 Mu zuwo lienyi mwatwama chuma hi nichenyi ko; fundanga majimwanga ha zuwo lienyi. 16 Miji yenyi yinomu kushi; mitango yenyi yinomu kwilu. 17 Kakumuvulama hashi; keshi jina nawa mu matapalo. 18 Kakumuchiza mu pangu ni kumunungwina mu milima; kakumuhuma hashi. 19 Keshi kupwa ni mwana hanji mujikulu hakachi ka atu jenyi; nyi umwe mamuswana kuze atwamine. 20 Chize chakumukwata muchishima akwa Chitokelo; chakukokela mwongo akwa Chivumbuko. 21 Chocho chakupwa kuli akwa utanganyanyi; chocho chakupwa chihela cha yoze kanyingikine Zambi.
27 NOVEMBRO–3 DEZEMBRO
YIKUMA YILEMU YA MU LIJI LIA ZAMBI | YOMBI 20-21
Ululi Wetu Kuwatalile ha Upite Uze Tukwete
(Yombi 20:5, 10, 15) Mazazo ja yingulungulu kakuhiha; kuwahilila cha yitanganyanyi chapwa cha kashimbu kakehe wika? 10 Ana jenyi mawunjila vumbi kuli yiswale; moko jenyi mahilwisa upite uze atambwile. 15 Kakumina upite nikuusaza nawa; Zambi kakuuchiza muchima lienyi.
(Yombi 21:7-9) Kuchi te yingulungulu akutwama ni mwono? Kuchi te akuheta ku ushinakaji nikwokesa tachi? 8 Ana jo kakukola kwe kumeso jo; kakumona ajikulu jo. 9 Mazuwo jo kakuhwima, woma wakuhi; mbwechi ya Zambi kuyishiko kuli ayo.
(Luka 9:58) Yesu yamba kuli iye ngwenyi, Mikuza kali ni mena jo, ni tujila a mwilu kali ni yaswa yo; alioze mwe Mwana Mutu keshi haze mashachila mutwe wenyi.
w07 1/8 29 ¶12
Shina Uli ‘Pichi Kumeso ja Zambi’?
12Ha maliji ja Yesu, kupwa pichi kumeso ja Zambi kayitesa ni kufunga yikumba hanji kupwa ni mbongo jinji. Kashika, Yesu te kanambe ngwenyi, kupwa ni mbongo jinji ni yikumba chatambile kupwa chuma chilemu chinji ku mwono wetu. Alioze, twatamba kulinga yuma yeswayo hanga tupwe ni usepa ukolo ni Yehova. Kulinga chino chakupwisa pichi kumeso ja Zambi. Mumu liaka? Mumu chakutukwasa kupwa ni yiwape yinji. Mbimbiliya yakwamba ngwo: “Chiwape cha Yehova kuchakupichisa, ni kechi kuwezako chinyengo.”—Yishima 10:22.
Kuhengwola Yikuma Yilemu ya mu Mbimbiliya
(Yombi 20:2) Kashika manyonga jami anangushinjika kukukumbulula, mba ngunalipupwisa.
w95 1/1 9 ¶19
Kukumba Satana ni Yitanga Yenyi
19Yombi kavumbi ka Yehova kapinjile ni “manyonga” waze Satana amulwezele kupalikila muli Elifaze ni Zofare. (Yombi 4:13-18; 20:2, 3) Hachino, Yombi yaputuka “kulifwita.” Kashika, yahanjika “maliji akulipupula.” Chikwo nawa, yuma yize “yakukolesa mwongo” te yinamupinjisa mu manyonga. (Yombi 6:2-4; 30:15, 16) Elihu kapanjikile muze Yombi te anahanjika ni kumukwasa ni zango hanga amone chize Yehova akumona yuma. Chizechene nawa musono, makulwana a mu chikungulwila kakusolola ngwo kakulihulumba hali waze anapalika mu kapinda ha kuchina kuwezela ha “kapinda wo.” Ngwe Elihu, ayo kakupanjika ni uhomboloji ni kuhanjika maliji a utakamiso a mu Liji lia Zambi. (Yombi 33:1-3, 7; Tiangu 5:13-15) Kashika, waze eswe anapinji ni manyonga hanji “woma ni yilota” ngwe Yombi, mahasa kuwana utakamiso mukachi ka chikungulwila.—Yombi 7:14; Tiangu 4:7.
(Yombi 20:1-22) Mba Zofare Ka-Nama yakumbulula ngwenyi, 2 Kashika manyonga jami anangushinjika kukukumbulula, mba ngunalipupwisa. 3 Ngunevu ngwe unangwambe mba chinangusaula. Kashika umwe spiritu kanangukumbulula ku chinyingi chami. 4 Chize kushi, chize ku tangwa lize asele mutu hashi te kwanyingikine chuma chino ngwo, 5 Mazazo ja yingulungulu kakuhiha; kuwahilila cha yitanganyanyi chapwa cha kashimbu kakehe wika? 6 Chipwe malinangamisa ndo kwilu, ni mutwe wenyi muuheta ku malelwa, 7 hindu kumakakuwa lume ngwe tuji twenyi ni waze amumwene mamba ngwo, Kuli ali? 8 Kumakahumuka ngwe chilota; kechi kamuwana. Kumakamuhuma ngwe usolwelo wa ufuku. 9 Liso lize liamumwene kulichi kumumona nawa; akwa chihela chenyi kechi kumumona nawa. 10 Ana jenyi mawunjila vumbi kuli yiswale; moko jenyi mahilwisa upite uze atambwile. 11 Yifwaha yenyi yatakama ni tachi ja ukweze, hindu cheswe muchipomba nenyi mu fufuta. 12 Chipwe ungulungulu wayema mu kanwa lienyi, chipwe mausweka mushi lia limi lienyi, 13 chipwe kazangile kwecha, kakuulalaminya mu kanawa lienyi, 14 hindu kulia chenyi muchikonda mu lufu wenyi; muchalumuka utende wa chihili mu jimo lienyi. 15 Kakumina upite nikuusaza nawa; Zambi kakuuchiza muchima lienyi. 16 Kumakashisa utende wa yihili; limi lia yenge mulikamushiha. 17 Kechi kamona njiji; ni yitwetwe chipwe mihwiji ya wuchi ni maji a yamwa. 18 Kumakahilwisa fweto ya kuhondangana chenyi; kechi kuhasa kuyilia. Kechi kuwaha ni kufumbuka cha kusepa chenyi. 19 Mumu hafwenya yiswale ni kuaehuka. Hatambula zuwo lize kalitungile. 20 Mumu kuzo yenyi kuyahwimine, kashika kechi kalamwina yuma yize yamuwahila. 21 Ha kulia kahichikile nichimwe; kashika kufumbuka chenyi kuchichi kulinduluka. 22 Shimbu yikumba yenyi muyilumbama, iye mayindama; tachi jeswe ja luyinda mujimulundumukina.
4-10 DEZEMBRO
YIKUMA YILEMU YA MU LIJI LIA ZAMBI | YOMBI 22-24
“Mutu Mahasa Kufumbula Zambi Chimwe Chuma?”
(Yombi 22:1, 2) Elifaze Ka-Temane yakumbulula ngwenyi, 2 Mutu mahasa kufumbula Zambi chimwe chuma? Mukwa mana kakulifumbula mwene wate.
w05 15/9 27 ¶1-3
Ehuka Manyonga Api!
Nyonga likwo linalifu ni nyonga liakwamba ngwo Zambi kakushimbwila yuma yinji hali yetu lili ngwo, atu keshi ni ulemu kuli iye. Muze ahanjikile chisuho chamuchitatu, Elifaze kahulile ngwenyi: “Mutu mahasa kufumbula Zambi chimwe chuma? Mukwa mana kakulifumbula mwene wate.” (Yombi 22:2) Ni maliji wano Elifaze kasolwele ngwenyi, atu keshi ni ulemu kumeso ja Zambi. Bilidade neye katayijile manyonga wano ha kuhula ngwenyi: “Mba mutu kuchi mahasa kusamba kumeso ja Zambi? Yoze unasemuka kuli pwo kuchi mahasa kupemena?” (Yombi 25:4) Kulita ni manyonga wano, kuchi te Yombi mutu chihenge mahasa kwamba ngwenyi kali mukwa-ululi kumeso ja Zambi?
Atu anji musono kakunyonga yuma yipi hali ayo-ene mumu lia chize akolele, yize akupalika ku mwono wo hanji mumu lia katonde. Alioze, Satana ni andemoniu jenyi kakuzanga chinji kumwesa atu lamba. Mutu yoze wakutayiza nyonga lia Satana ni andemoniu mahasa kunenganyana ha kunyonga ngwo atu keshi ni ulemu kumeso ja Zambi Mukwa-Ndundo-Jeswe. Ha kupalika cha mashimbu, mutu wacho mahasa kulihandununa hanji kwehuka lume Yehova, Zambi ya mwono.—A-Hepreu 2:1; 3:12.
Ushinakaji ni misongo muyihasa kutepulula yize te twakulinga. Yize twakulinga mu mulimo wa Yehova muyihasa kusoloka ngwe yikehe nyi twayitesa ni yize te twakulinga mu ukweze wetu, muze te twapwile ni tachi ni mujimba upema. Chili chilemu chinji kunyingika ngwo, Satana ni andemoniu jenyi kanazange hanga tunyonge ngwetu yize twakulinga mu mulimo wa Yehova kuyishi ni ulemu kuli iye! Twatamba kwehuka manyonga wano.
(Yombi 22:3) Nyi uli mukwa ululi muchiwahila Mukwa-Ndundo-Jeswe? Nyi majila je mapwa a kusamba iye mafumbuka nacho?
w95 15/2 27 ¶6
Chilweza cha Chize Twatamba Kukumba Kapinda
Masepa atatu a Yombi kanungine ni kumuvwisa kupiha ha kuhanjika wika manyonga jo hi manyonga a Zambi ko. Elifaze, kambile ngwenyi ‘Zambi keshi kufuliela tuvumbi twenyi’ chikwo nawa, Yehova te keshi kupala nyi Yombi kapwile mukwa-ululi hanji ka. (Yombi 4:18; 22:2, 3) Maliji wano a mahuza mahasa kuhongesa mutu mweswawo! Kutushi kukomoka ha kunyingika ngwetu, Yehova kalulamishine Elifaze ni masepa jenyi mumu lia kushililika Zambi. Iye kambile ngwenyi: “kunwahanjikile kanawa hakutwala kuli yami.” (Yombi 42:7) Alioze, malunga wano kakasulilile haze hene.
(Yishima 27:11) Mwanami pwako ni mana ukawahise mbunge yami, ngukahase kukumbulula yoze manguchoka.
w03 15/4 14-15 ¶10-12
Akweze Waze Akuvwisa Yehova Kuwaha
10Ngwe chize Mbimbiliya yakusolola, Satana kakahanjikile wika ha ushishiko wa Yombi, alioze kahanjikile ha ushishiko wa tuvumbi eswe a Zambi, kuchingako yena. Ha kuhanjika hali atu eswe, iye kambile kuli Yehova ngwenyi: “Mutu [hi wika ko Yombi, alioze mutu mweswawo] mecha yeswe ali nayo ha kulamwina mwono wenyi.” (Yombi 2:4) Shina unamono chize chikuma chino chilemu chinatale hali yena? Kulita ni Yishima 27:11 Yehova kanazange yimwe yize yena muhasa kumwaha hanga akumbulule kuli Satana, yoze wakumuchoka. Achinyonga kama, Mukwa-Ndundo-Jeswe kanasanyika yena hanga umukwase kukumbulula ha chikuma chilemu cha hashi heswe. Chino chili chiteli chinene kuli yena! Shina muhasa kulinga yize Yehova anakwichi? Yombi kahashile. (Yombi 2:9, 10) Yesu ni atu akwo, kuchingako akweze, no kahashile kuchilinga. (A-Fwilipu 2:8; Usolwelo 6:9) Ni yena muhasa kuchilinga. Kanda ulilionga, kuwatambile kwamba ngwo kuwazangile kulinjisa mu yuma yino, mumu yitanga ye muyisolola nyi uli sali lia Yehova nyi lia Satana. Sali lika musakula?
Yehova Kakulihulumba Hali Yena!
11Shina Yehova kakulihulumba lume ha yize yena wakusakula kulinga? Shina wakunyonga ngwe, atu waze akushishika kuli Yehova, hanji waze mahasa kumukwasa kukumbulula yoze wakumuchoka hanakumbana? Ewa chili chamwenemwene ngwo atu anji hanasolola mu yitanga yo ngwo, maliji a Satana akwamba ngwo, atu keshi kuwayila Yehova ni zango kali a mahuza. Chipwe chocho, Yehova kanazange hanga yena usakule kupwa sali lienyi ha chikuma chino, mumu kakulihulumba chinji hali yena. Yesu kambile ngwenyi: “Tata uli mu malilu, kazangile niumwe wa kuli wano akepe atoke.”—Mateu 18:14.
12Yehova kakulihulumba ni yize wakusakula kulinga. Chahiana ulemu, yize wakusakula, muyihasa kuvwisa kupiha hanji chiseke kuli Zambi. Mbimbiliya yakusolola ngwo, yuma yize atu akulinga yakukwata Yehova ku mbunge. Chakutalilaho, muze A-Izalele ehukile shimbi ja Yehova iye kevwile “kupiha.” (Samu 78:40, 41) Ha mashimbu a Noa, muze ‘ungulungulu wa atu hashi te wahiana naye,’ Yehova kevwile “chinyengo mu mbunge yenyi.” (Uputukilo 6:5, 6) Achinyonga kama ha yize yino yinalumbunuka. Nyi walinga yuma yipi, Yehova mevwa chinyengo mu mbunge yenyi, hi ko mumu iye mulelu ka. Alioze, mumu iye kakukuzanga nawa kanazange hanga upwe ni mwono upema. Sali likwo nawa, muze wakulinga yuma yalita, Yehova kakuwahilila. Iye keshi kuwahilila wika mumu wamukwasa kukumbulula Satana, alioze mumu iye makuwahisa, chuma chize iye anazange kulinga chinji. (A-Hepreu 11:6) Yehova kali tata yoze wakukuzanga chinji!
Kuhengwola Yikuma Yilemu ya mu Mbimbiliya
(Yombi 23:13) Alioze iye keshi kwalumuka, mba iya mahasa kumutewulula? Cheswacho mazanga, kumakachilinga.
w04 15/7 21-22
Tesa Yuma ku Ufulielo Hanga Uhalise Sakatanga We
Nyonga ha chize atangile yuma yeswe, ni mumu liaka atangile hashi. Ni maliji “yikupwa chingoloshi, yikupwa chimene” Yehova yateta mashimbu waze te anatange yuma. (Uputukilo 1:5, 8, 13, 19, 23, 31) Ha kuputuka cha hita tangwa, iye te kanyingikine yize matanga ha tangwa liacho. Zambi kamanunwine upale wenyi wa kutanga yuma yeswe. (Usolwelo 4:11) Yombi kambile ngwenyi “Cheswacho [Yehova] mazanga, kumakachilinga.” (Yombi 23:13) Yehova kevwile kuwaha chinji ha kumona “yuma yeswe yize halinga” ni kwamba ngwenyi “Chinapeme chikolo”!—Uputukilo 1:31.
Mba tuhase kumanununa yize twatesele ku ufulielo, twatamba kupwa ni zango lia kuchilinga. Yika muyitukwasa kupwa ni Zango liacho likolo? Ku uputukilo muze hashi hapwile hamokomoko, Yehova kahashile kumona ngwenyi hashi muhakapema chinji ni kuhalisa jina lienyi. Chizechene ngwe Yehova, mba zango lietu liakumanununa yize twatesele likole, twatamba kupukuna ha yiwape yize mutuzuka muze mutumanununa yuma yize twatesele. Yino ye yalingiwile kuli Tony muze apwile ni miaka 19. Iye kakavulamine chize alivwile muze amenekene chisuho chitangu Mutango wa Yela ja Yehova ku Europa Ocidental. Chize ha tangwa liacho, Tony te kakulihula ngwenyi, ‘Kuchi mwono wami muupwa, nyi nakalakalila ku chihela ngwe chino? Tony kanungine ni kunyonga ha chikuma chino. Iye kasele tachi hanga achilinge. Ha kupalika cha mashimbu, yawahilila chinji mumu kamutayijile kukalakalila ku Mbetele.
(Yombi 22:1-22) Elifaze Ka-Temane yakumbulula ngwenyi, 2 Mutu mahasa kufumbula Zambi chimwe chuma? Mukwa mana kakulifumbula mwene wate. 3 Nyi uli mukwa ululi muchiwahila Mukwa-Ndundo-Jeswe? Nyi majila je mapwa a kusamba iye mafumbuka nacho? 4 Kanakufumbu mumu te unamuvwila woma? Kashika anasopo ni yena? 5 Te ungulungulu we kuwatohele? Uhenge we kechi kuhasa kuwalula. 6 Mumu hiunatambula yifungo kuli akwenu mokomoko. Akwa uvu hiunaatambula mazalo jo. 7 Kuwahanyine meya akunwa kuli akwa yikatalo. Akwa zala hiunaamina kulia. 8 Mukwa tachi hanatambula chifuchi; Mukwa kuyuka hanatungumo. 9 Hiunahumu twamishi a mapwo mokomoko; nikuwonda moko ja shiwa. 10 Kashika makambwila anakujingilika ni mwongo wa susumuku hiunakuhungumuna. 11 Pangu lie hilialaa, kwahashile kumona; muhwiji wa meya unakufuku. 12 Zambi te katwamine mwe mu malilu, nyi? Kwamwene matongonoshi aze asuku chikolo? Anazunduka chichize! 13 Kashika wakwamba ngwe, Zambi yika ananyingika? mahasa kusopa ndusu mu milima nyi? 14 Malelwa alemu kanamujingilika kashika kahashile kumona; Kakwenda akuzazuluka cha mwilu. 15 Muwenda mu jila yikulu yize yingulungulu endelele? 16 Yaachangumuna shimbu mwaka wo kanda uchiheta; fundamentu yo yahungumukine mu muhwiji. 17 Ambile kuli Zambi ngwo, Katuka kuli yetu! Mukwa-Ndundo-Jeswe kuchi mahasa kutulinga? 18 Hindu aye wazalishile mazuwo jo ni yuma yipema; yiyulo ya yingulungulu yapwa kusuku ni yami. 19 Akwa ululi kakuchimona ni kuwahilila; akwa kusamba kakwaseha ni kwalelesa ngwo, 20 Hanapatula akwa kole jetu; mba kahia hikalesa chize chasalile. 21 Wana ni Zambi ukawane sambukila; chocho yipema muyiza kuli yena. 22 Tambula kufumba cha kanwa lienyi; sweka maliji jenyi mu mbunge ye.
11-17 DEZEMBRO
YIKUMA YILEMU YA MU LIJI LIA ZAMBI | YOMBI 25-27
“Kutwafupiwile Kupwa Angunu Mba Tushishike”
(Yombi 27:1, 2) Mba Yombi yata nawa chishima chenyi ngwenyi, 2 Ni mwono wa Zambi yoze hachiza kusamba chami, Mukwa-Ndundo-Jeswe yoze hasashisa mbunge yami,
(Yombi 27:5) Chikapwe kusuku ni yami kunusambisa. Ndo kufwa chami chichi kwecha ungunu wami.
it-1 1235
Ushishiko
Yombi. Yombi yoze wapwileko ha mashimbu waze Yosefe afwile ni ha mashimbu a Mose, kanamuvuluka ngwe mutu yoze “te keshi kapalia, [Hep., tam] mukwa ululi, mukwa kuvwila woma Zambi, keshi kutala ku chuma chipi.” (Yom 1:1; tala YOMBI.) Chihula cha Yehova kuli Satana hakutwala kuli Yombi, chasolwele ngwo ushishiko chili chikuma chilemu hakachi ka Yehova ni Satana. Satana kambile yuma ya mahuza hakutwala ku ushishiko wa Yombi kuli Yehova muze ambile ngwenyi, Yombi te keshi kuwayila Yehova ni mbunge yenyi yeswe, alioze te kakumuwayila mumu lia yuma yize apwile nayo. Hachino, Satana kesekele ushishiko wa Yombi kuli Zambi. Yombi yanunga ni kushishika chipwe muze Satana anongesene yikumba yenyi ni kushiha ana jenyi. (Yom 1:6–2:3) Satana kambile ngwenyi, Yombi te mahasa kutayiza kutokesa yikumba yenyi ni ana hanga alamwine mwono wenyi. (Yom 2:4, 5) Hanyima, Yombi yayiza chinji, pwo lienyi yamushinjila hanga atuke Zambi, kuchingako ni maliji akalu a masepa jenyi waze kakambile yuma yalita hakutwala ku upale wa Zambi ni shimbi jenyi (Yom 2:6-13; 22:1, 5-11), kumbululo lia Yombi yasolwele ngwe iye te keshi kwehuka ushishiko wenyi, iye kambile ngwenyi: “Chikapwe kusuku ni yami kunusambisa. Ndo kufwa chami chichi kwecha ungunu wami. Mungulalaminya ululi wami, chichi kuwecha. Mbunge yami kuyanguhishile ha yitanga yami niyimwe.” (Yom 27:5, 6) Ushishiko wa Yombi wasolwele ngwo mukwa-kole wa Zambi kali mukwa-mahuza.
(Mateu 22:37) Iye yamukumbulula ngwenyi: ‘“Zanga Yehova Zambi ye, ni mbunge ye yeswe, ni mwono we weswe, ni kunyonga che cheswe.’
Funga Ungunu We!
3 Kuchi tuvumbi twa Zambi akusolola ungunu? Ayo kakuusolola ha kuzanga Yehova ni mbunge yo yeswe ni kumuvwisa kuwaha ha yeswayo malinga ku mwono wo. Tutalenu chize Mbimbiliya yakulumbununa liji ungunu. Kulita ni Mbimbiliya liji “ungunu” mulihasa kulumbunuka chuma chamuwundu, chipema hanji chalita. Chakutalilaho, A-Izalele te kakulambula yitapo ya tushitu kuli Yehova, chikwo nawa Shimbi te yakwamba ngwo, tushitu jacho katamba kupwa apema. (Levi 22:21, 22) Tuvumbi twa Zambi te katambile kulambula kashitu yoze unalemana; hanji yoze unayiji. Chapwile ni ulemu kuli Yehova kashitu apwe wamuwundu, mupema hanji walita. (Mala. 1:6-9) Kashika mutuhasa kunyingika mumu liaka Yehova apwile ni kuzanga hanga tushitu jacho apwe apema hanji amuwundu. Muze twakulanda muhuko hanji chuma cheswacho, kutushi kuzanga kulanda chize chinapiha chipwe chize chinahono yimwe. Twakuzanga kulanda chize chinapeme hanji chamuwundu. Yehova che akwivwa hakutwala ku zango ni ushishiko wetu hali iye. Yitanga yino yatamba kupwa yipema hanji yalita, chekwamba yamwenemwene.
4 Shina mutuhasa kusolola ungunu chipwe ngwe tuli yihenge? Ewa, alioze mumu lia uhenge uze twakulinga muchihasa kusoloka ngwe chikalu. Tutalenu yikuma yaali yize muyitukwasa kunyingika ngwetu chipwe ngwe tuli yihenge, nihindu mutuhasa kusolola ungunu. Chitangu, Yehova keshi kulihulikila ha uhenge wetu. Mbimbiliya yinambe ngwo: “Nyi kachi yena Zambi mufunjika uhenge, Mwene, iya majikiza?” (Samu 130:3) Iye kananyingika ngwenyi tuli yihenge, akwa-shili, alioze kakutukonekena ni mbunge yeswe. (Samu 86:5) Chamuchiali, Yehova kananyingika ngwenyi, tuli ni haze twasulila, nawa keshi kushimbwila yuma yinji hali yetu. (Tanga Samu 103:12-14.) Mba mu mulali uka mutuhasa kupwa apema, amuwundu hanji alita kumeso ja Yehova?
5 Kuli tuvumbi twa Yehova, jila yipema ya kusolwelamo ungunu yili zango. Zango lietu kuli Zambi ni kulihana chetu kuli iye ni ushishiko weswe yatamba kununga kupwa yipema nawa yalita. Nyi zango lietu mulinunga chocho, chipwe ngwe mutupwa mu yeseko nihindu mutusolola ungunu. (1 Sango 28:9; Mateu 22:37) Tutalenu nawa chilweza cha Yela ja Yehova atatu waze twatongola ku uputukilo. Mumu liaka ayo eswe atatu asolwele ungunu? Shina mukweze wa pwo kazangile hanga amuvwile kole ku shikola, hanji mukweze wa lunga kazangile hanga amukolese sonyi ku zuwo lize te mangongwela, nyi hanji lunga kazangile kutokesa mulimo wenyi? Kwamba pundu ka, mumu ayo kananyingika ngwo Yehova kakwete shimbi jingunu nawa te kakulihulikila ha yize muyimuvwisa kuwaha. Zango lio hali Yehova liakwashile hanga amuse kulutwe ha kukwata yiyulo yo. Hachino ayo kasolwele ululi.
Kuhengwola Yikuma Yilemu ya mu Mbimbiliya
(Yombi 26:14) Yino yuma yapwa ngwe chihanda cha yilinga yenyi; twakwivwa lufuma wenyi hwe-hwe wika. Iya mahasa kusa chinyingi kukulunguza cha ndundo jenyi?
Kalilulieka Kulita ni Mukanda wa Zambi
3 Nyi twatala kanawa yuma yize Yehova atangile, mutumona pundu ngwetu, iye kali Zambi yoze wakulinga yuma mu jila yalita. Iye ‘hanakolesa hashi ni mana. Ni malinjekela walulikile malilu.’ (Yishima 3:19) Nyi twatala yuma yize Yehova atangile, mutumona ngwetu yuma yize tunanyingika yili yikepe. Kwamba pundu, ha “yilinga yenyi, twakwivwa lufuma wenyi hwe-hwe wika.” (Yombi 26:14) Chino chakusoloka ha yuma yikepe yize tunanyingika hakutwala ku ululikiso ungunu wa malilu ni hashi. (Samu 8:3, 4) Tununu a tununu atutongonoshi mwilu, kakwenda mu jila yize yalita. Chikwo nawa, maplaneta waze ali mu sistema yetu solar, kakwenda hakamwihi ni tangwa. Yuma yino yeswe, yakulingiwa mumu Yehova hanalulieka chize maplaneta ni tutongonoshi atamba kwenda. Muze twakumona chize iye ‘alingile ni mana malilu’ ni hashi, twakuzanga chinji kumuhalisa, kumuwayila, ni kushishika kuli iye.—Samu 136:1, 5-9.
(Yombi 25:1–26:14) Mba Bilidade Ka-Shuha yakumbulula ngwenyi, 2 Chiyulo ni ulemu, ya mbala ya Zambi. Kakutesa sambukila mwilu mwenyi mwahiana. 3 Te muhasa kwalula tujita twenyi? Pangu lienyi kuliakuvumbukila hali eswe. 4 Mba mutu kuchi mahasa kusamba kumeso ja Zambi? Yoze unasemuka kuli pwo kuchi mahasa kupema? 5 Achi talenu, kumeso jenyi chipwe kakweji katemukine liakulu; chipwe matongoshi kapemene; 6 mba mutu-yoze wapwa vuno? Mwana mutu-yoze wapwa musangwinya? 26 Mba Yombi yakumbulula ngweni, 2 Che chize nwakwasa yoze keshi ndundo! Chocho hinwalamwina kwoko lize kulishi tachi! 3 Chocho nwalongesa yoze keshi mana! Ni kulumbununa ndusu chinyingi chingunu! 4 Iya wanukwashile kuhanjika maliji? Spiritu yaya watuhuka muli yenu? 5 Yizulie kuyakuchikimina mushi lia meya ni waze atwamamo. 6 Muma mwa afu mwapwa mwawashi kumeso ja Zambi; kwonona kuli iye kuchishi chifuko. 7 Kakuzazulwila Norte homa hamokomoko. Kakuzezeleka hashi mu tetela. 8 Kakuvunga meya mumalelwa jenyi a ndama, hindu lelwa kuliapulikile ni ulemu wo. 9 Kakufuka meso jakakweji, ni kuzazulwilaho lelwa lienyi. 10 Hafunjika mufunda wachikelula ha meya; ukapwe njiza ya mwalwa ni milima. 11 Manguji a malilu kakuchikima ni kulishimwoka muze maambila. 12 Waholesele kalunga-lwiji ni tachi jenyi; walambile mukwa kulengumuka yinyingi yenyi. 13 Mwiku wenyi wapemesene malilu; kwoko lienyi liatuwile lunoka watambu. 14 Yino yuma yapwa ngwe chihanda cha yilinga yenyi; twakwivwa lufuma wenyi hwe-hwe wika. Iya mahasa kusa chinyingi kukulunguza cha ndundo jenyi?
18-24 DEZEMBRO
YIKUMA YILEMU YA MU LIJI LIA ZAMBI | YOMBI 28-29
“Shina Uli ni Lufuma Mupema Ngwe Yombi?”
(Yombi 29:7-11) Muze te munguya ku chota cha chihunda; muze nasele chitwamo chami ha lwaza, 8 akweze ha kungumona aswamine; makulwana akatukile ni kumana ha molu; 9 alemu alitwaminyine kuhanjika, nikusa moko jo ku makanwa. 10 Liji lia tuliamanga liaholele; malimi jo alamachile ku makanwa jo. 11 Muze matwi jo anguvwile anguhalishile; muze meso jo amwene atayijile,
(Yombi 29:12, 13) mumu napulwile yiswale waze atetele, ni ana-shiwa waze kapwile ni yikwashi. 13 Yoze wambile kunonga wanguchichimiekene; mbunge yatuliwa yembile ni uwahililo ha mukunda wa yami.
w02 15/5 22 ¶19
Solola Zango Kuli Yiswale
19 Yisoneko ya mu Mbimbiliya yize twatanga yatulongesa ngwo zango ni vumbi, katamba kulisolola kuli waze anahono yize ene kahashile kulinga. Hanga chisemuko cha Apalahama chinunge, iye kafupiwile ukwaso wa Betuwele. Mba yifwaha yenyi ayitwale ku Kanana, Yakomba kafupiwile ukwaso wa Yosefe. Mba anunge ni munyachi wenyi, Noemi kafupiwile ukwaso wa Rute. Chipwe Apalahama, Yakomba ni Noemi te keshi kuhasa kulinga yuma yacho chakuhona ukwaso. Chizechene nawa musono, twatamba kusolola zango chipi-chipi kuli waze anafupiwa ukwaso. (Yishima 19:17) Twatamba kwimbulula Yombi yoze wakwashile “yiswale waze atetele, ni ana-shiwa waze kapwile ni yikwashi” ni kukwasa nawa “Yoze wambile kunonga.” Chikwo nawa Yombi te kakuvwisa kuwaha “mbunge ya tuliwa” ni kupwa ‘meso kuli kapuputa ni molu kuli yitonji.’—Yom 29:12-15.
(Yom 29:14) Nazalile ululi; nalifukile nawo, upatwilo wami upema wapwile ngwe uzalo ni chipangula kuli yami.
it-2 1193 ¶9
Mazalo
Yilayi yimwe kakuyisolola ni mazalo. Ngwe chize mazalo amwe akusolola umwe mutu ngwe kanalingi chihanda cha chizavu hanji kanakwase chizavu chacho, chizechene nawa ni mazalo kakwazachisa mu Mbimbiliya ngwe chilayi chize chakusolola ulemu hanji yiteli yize mutu akwete kulita no, ngwe chishima cha Yesu ha mazalo a umbachiso. (Mat 22:11, 12; tala CHIPANGULA; SAPATO.) Ha Usolwelo 16:14,15, Mwene Yesu Kristu kanatutoweza hanga tuhone kupomba ku spiritu ni kwecha kusolola yitanga ya akwa-kushishika kuli Zambi. Chino muchihasa kupwa ponde yinene mumu “jita ya tangwa linene lia Zambi Mukwa-Ndundo-Jeswe” yinakundama.
w09 1/2 15 ¶3-4
Yika Jina Linalumbunuka?
Kutushi kuhasa kwalumuna jina lize akutwaha muze twakusemuka. Alioze yetu twakusakula lufuma yoze mutupwa nenyi. (Yishima 20:11) Lihule ngwe: ‘Nyi ngwe Yesu ni apostolo jenyi te kapwile ni uhashi wakusakula, jina lika te mangwaha? Jina lika te mulisolola utu hanji lufuma wami?’
Twatamba kunyonga chinji ha chikuma chino. Mumu liaka? Mwanangana Solomone kasonekene ngwenyi: “Lufuma mupema kanapeme kuhiana upite unene.” (Yishima 22:1) Kashika nyi twapwa ni lufuma mupema kuze twatwama, mutuyuka chinji. Alioze chahiana ulemu nyi mutupwa ni jina lipema kumeso ja Zambi, mutuyuka ku miaka yeswe. Kuchi chino muchihasa kulingiwa? Zambi kanatulakenya ngwo iye makasoneka mu ‘mukanda wenyi wa kwiwuluka kumeso jenyi’ majina ja “waze evwilile woma Yehova” ni kwaha mwono wa mutolo—Malakia 3:16; Usolwelo 3:5; 20:12-15.
Kuhengwola Yikuma Yilemu ya mu Mbimbiliya
(Yombi 29:24) Nasehele mwe kuli ayo muze katakamine mu mbunge; sambukila ya ku meso jami kahashile kuyivundula.
g00 7/8 11 ¶3
Kusehejela—Chili Chipema kuli Yena!
Shina kusehejela muchihasa kukukwasa? Shina unewuluka muze kusehejela cha umwe mutu chakukwashile kulivwa kanawa? Hanji muze kuhona kusehejela cha umwe chakutwalile kulivwa chipi? Ewa, kusehejela chakutukwasa. Chakutukwasa ni kukwasa nawa mutu yoze tunasehejela nenyi. Yombi kambile hakutwala kuli akwa kole jenyi ngwenyi: “Nasehele mwe kuli ayo muze katakamine mu mbunge; sambukila ya ku meso jami kahashile kuyivundula.” (Yom 29:24) Sambukila ya ku meso ja Yombi yasolwele chiseke chize te iye anevu.
(Yombi 28:1-28) Kuuli mungoshi kuze akuchiza prata; Kukuli kuma kwa oru yize akupemesa. 2 Kakuchiza utale mu mavu; kakuzuza unengu ku mawe. 3 Atu kakukumba milima, kakuhengula mawe a utale mu milima pwi ndo ku njiza ya kusula. 4 Kakufula mena mu chikulo kusuku ni mazuwo ja atu; kakuavulama kuli akwa kupalika; kusuku ni atu ngwe kanazezala hakachi ni hakachi. 5 Ku mavu kwakukatuka mbolo; hindu kushi kwakuvunduka ni kahia. 6 Ku mawe jako kwatwama safwira, ni fufuta ya oru yiliko. 7 Jila yiliko yize kajila wa kushihila kulia chenyi kayinyingikine. Chipwe kambuya kayimwene. 8 Tushitu akwa kulengumuka kaliachileho, ni ndumbu kayipalikilile. 9 Mutu kakusa kwoko lienyi ku mawe akalu; kakuchilumuna milundu ndo ku miji yayo. 10 Kakupula tupila mu mawe; meso jenyi kakumona yuma yeswe ya ndando yikalu. 11 Kakujika yitwetwe mba meya kechi kupalikamo; chuma cha kuhengama kakuchisolola. 12 Alioze mana kulihi maawana? Kuma kwa yinyingi kulihiko? 13 Niumwe mutu kanyingikine jila ya kuhetako; kechi kawana mu yifuchi ya akwa mwono. 14 Jondo ngwenyi, Muli yami keshimo; kalunga-lwiji ngwenyi, Ami chishi no. 15 Kechi kahasa kualanda ni oru; kechi kahasa kupezala ndando yo ni prata. 16 Oru ya Ofiri kuyaafwikile; chipwe sardonika ja ndando yilemu hanji safwira. 17 Oru ni vidro kuyalitele no ni ndando; kechi kuasumbakenya ni yuma ya uhenya ya oru yipema. 18 Chipwe kutongola korale hanji kakanga; ndando ya mana yahiana rubi. 19 Topajiu ya Etiopia nichimwe, kechi kuhasa kutesa ndando yo ni oru yipema. 20 Mba mana kulihi anakatuka? Kuma kwayinyingi kulihiko? 21 Kwaswama ku meso ja akwa mwono eswe; chipwe kuli tujila a mu tetela kukwasolokele. 22 Kwonwona ni kufwa kakwamba ngwo, Matwi jetu hevwa lufuma wo. 23 Zambi kananyingika jila yakuhetako; kuma kwo kunamulumbunuka. 24 Iye wika kakutala ku masongo a hashi; kakumona yuma yeswe muno muze. 25 Muze asele pezu ya fuji; muze esekele meya ni njongo; 26 muze asele shimbi ya vula, ni jila ya njaji ni kukulunguza, 27 henaho iye wamwene, walumbunwine; wakolesele, wahengwile. 29 Mba wambile kuli mutu ngwenyi, Tala, woma wa Yehova, e mana aze ene. Kukatuka ku yuma yipi che chinyingi chenacho.
25-31 DEZEMBRO
YIKUMA YILEMU YA MU LIJI LIA ZAMBI | YOMBI 30-31
“Chize Yombi Anungine Ni Mbunge Yitoma”
(Yombi 31:1) Nakolesele shingo ni meso jami; mba kuchi munguhasa kusa meso jami hali mwana-pwo?
w10 15/4 21 ¶8
Tewulula Meso Je Ku Yuma Yamokomoko
8Akwa-Kristu amwenemwene no kakupalika mu yeseko ya usolo wa meso ni wa musunya. Kashika, Liji lia Zambi liakutukolweza hanga tulifunge ha yuma yize twakutala ni yize twakuzanga. (1 Kori. 9:25, 27; Tanga 1 Yoano 2:15-17.) Yombi umwe kavumbi ka Zambi, kanyingikine chize yuma yize twakumona yinatale ha yize twakuzanga. Iye kambile ngwenyi: “Nakolesele shingo ni meso jami; mba kuchi munguhasa kusa meso jami hali mwana-pwo?” (Yom 31:1) Yombi kakazangile kukwata mapwo mu jila yize kuyalitele, chipwe kunyonga ha chikuma chacho. Yesu kasolwele ulemu wa kwehuka manyonga a utanji muze ambile ngwenyi: “Alioze ngunanulweze ngwami, mweswawo manunga ni kutala pwo ni nyonga lia kumuvwila usolo, halinga nenyi kulu upangala mu mbunge.”—Mat 5:28.
(Yombi 31:2, 3) Alioze Zambi mwilu yika mangwaha? Chihinga chami cha kuli Mukwa-Ndundo-Jeswe chika? 3 Kuji-ni-tomo kulichi kuholoka hali yingulungulu ni luyinda hali akwa kulinga uhenge?
w08 1/9 11 ¶4
Nyonga ha “Songo liacho”
Shimbu ukwate chimwe chiyulo, lihule ngwe: “Kulihi yino muyingutwala?” Kupukuna ha “songo liacho”, muchihasa kukukwasa uhone kukwata yiyulo yize muyihasa kukunehena lamba linji ku mwono we. Misongo ngwe, Aids ni misongo yikwo akukwachika waze akulisumbukanya ni atu anji, ufumba, kuchiza ufumba, kuhandununa asoko, ni yuma yikwo nawa yakupinjisa waze akwehuka shimbi ja Zambi hakutwala ku kulisumbakenya. Songo lia atu waze akulinga utanji kayitongwele kuli postolo Paulu yoze wambile ngwenyi: “kechi kahinga wanangana wa Zambi.”—1 A-Korindu 6:9, 10.
(Yombi 31:4) Te kamwene majila jami? Kalwile shimbo jami jeswe?
w10 15/11 5-6 ¶15-16
Akweze—Echenu Liji lia Zambi Linusongwele
15Ku nyonga lie, kulihi mahasa kweseka ushishiko we? Muze uli ni akwenu nyi muze uli ukawe? Muhasa kusolola ufulielo muze uli ku shikola hanji ku mulimo. Mumu unanyingika ngwo mahasa kukweseka. Alioze, muze uli ukawe hanji mulihulikila ha yuma yeka, muchihasa kupwa chashi kupalika mu yeseko ya kulinga yuma ya luchisa.
16Mumu liaka watamba kwononokena Yehova chipwe muze uli ukawe? Iwuluka ngwe: Yize wakulinga muyihasa kuvwisa Yehova kuwaha hanji kumuvwisa yikola ku mbunge. (Upu 6:5, 6; Yis 27:11) Yize wakulinga yinatale hali Yehova mumu ‘iye kakukufunga.’ (1 Petu. 5:7) Iye kanazange umupanjika hanga uzuke yuma yinji. (Iza. 48:17, 18) A-Izalele amwe, kevwishile Yehova yikola ku mbunge muze ehukile shimbi jenyi. (Samu 78:40, 41) Sali likwo nawa, Yehova kapwile ni kuzanga chinji profeta Daniele, umwe mungelo yavuluka Daniele ngwenyi “mukwa zango liami.” (Danie. 10:11) Mumu liaka? Daniele kapwile ni kushishika kuli Yehova chipwe muze apwile mukachi ka atu ni muze apwile ukawenyi.—Tanga Daniele 6:10.
Kuhengwola Yikuma Yilemu ya mu Mbimbiliya
(Yombi 31:35) Mala! nyi kachi nguli ni umwe yoze mangwivwa! (Jina liami alio! Mukwa-Ndundo-Jeswe angukumbulule!) Nyi kachi mukwa kole yami asoneka chitela chami!
w05 15/11 11 ¶3
Ulemu Wa Kupanjika Ni Zango
Masepa a mahuza a Yombi, kevwile maliji kumi waze Yombi ambile. Chipwe chocho, Yombi yakokoloka ni liji mwilu ngwenyi: “Mala! nyi kachi nguli ni umwe yoze mangwivwa!” (Yombi 31:35) Mumu liaka iye ambile chocho? Masepa jenyi a mahuza kakamupanjike hanga amutakamise. Ayo te keshi kulihulumba hali Yombi, chipwe kunyingika chize te analivu. Ayo te keshi kusolola keke ngwe akwa-kupanjika. Ha chikuma chino, postolo Petulu kambile ngwenyi: “Ha kusula, pwenu eswe ni kunyonga chimuwika, nikulivwila vumbi umwe ni mukwo ni mukwo, akwa kulizanga ngwe mandumbu, akwa mbunge ja vumbi, akwa mbunge ja kulikehesa.” (1 Petulu 3:8) Kuchi mutuhasa kusolola zango liacho? Jila yimwe yize mutuhasa kusolwelamo ngwetu twakulihulumba ha chize mutu akwivwa yili kufupa kumupanjika, kwamba maliji ngwe “chapiha chinji” hanji “chakutwala unlive ukawe” kali majila akusolwelamo ngwo tunalihulumba nenyi. Chikwo nawa, nyi twahanjika mu maliji jetu yize mutu ambile, mutusolola ngwetu twamupanjika kanawa. Kupanjika ni zango kuchalumbunukine wika kwivwa kanawa umwe mutu alioze kulihulumba ha chize mutu analivu.
(Yombi 31:15-40) Yoze wangutangile mu jimo kamutangile iye nawa? Ngwami umuwika watuwumbile mu jimo. 16 Nyi hinamina chiswale chimwe chuma azangile, hanji hinahongesa meso ja tuliwa, 17 Hanjii hinalia kakulia kami ukawami, mwana-shiwa kalile chihanda 18 (mumu chize ku ukweze namulelele ngwe tato chize ku jimo lia naye namusongwelele); 19 nyi hinamona umwe kanafwu mumu ha kuhona mazalo, hanji umwe chiswale keshi ni chuma cha kulifuka nacho, 20 nyi molu jenyi kanguhalishile; kachi kavumine ni wona wa mapanga jami, 21 nyi hinazundula kwoko liami kulimika ni mwana-shiwa mumu ha kumona chikwashi ku chikolo, 22 chituwo chami chikaholoke kuchipaya chami, ni kwoko liami likamakuke ku konekeno lialio lume. 23 Mumu nevwile woma wa lamba lia kuli Zambi, te chishi kuhasa kutala ku uhenya wa wananganana wenyi. 24 Nyi hinafuliela oru, hanji najikijila ha oru yipema, 25 nyi hinawahilila mumu upite wami hiwoka, hanji mumu kwoko liami hiliazuka yuma yinji, 26 nyi hinatala tangwa ha kupanguka, hanji kakweji kanende ni uhenya, 27 mba mbunge yami hiyongoloka muchima, ngumbeje kwoko liami ni kanwa, 28 acho nawa uhenge wa kufwetesa kuli sopi mumu nyi chocho kachi hinalikala Zambi mwilu. 29 Nyi hinawahilila muze mukwa kole yami hanonga, hanji kulikwiza muze chipi hichamuwana, 30 (chatayijile kanwa liami kuvulumuna ha kumushinga akafwe); 31 nyi malunga a ku zuwo liami kambile ngwo, Iya kakuchile ni kulia chenyi? 32 (Ngeji katwamine haze; hinazulula mapito jami kuli yoze uli mu wenyi); 33 nyi hinasweka utanguko wami kuli atu, ha kuhengeka uhenge wami mu mbunge, 34 mumu hakwiva woma wunji wa e atu; kachi kupopolola cha minyachi changukolesa woma kashika nahola, chatuhukile haze - 35 Mala! nyi kachi nguli ni umwe yoze mangwivwa! (Jina liami alio! Mukwa-Ndundo-Jeswe angukumbulule!) Nyi kachi mukwa kole yami asoneka chitela chami! 36 Kachi nachimbata ha chipaya chami; nachikashila ha mutwe ngwe chipangula. 37 Kachi mungulumbununa kuli iye shimbi jami jeswe. Mungukundama kuli iye ngwe umwe mukwa kuyula. 38 Nyi minda yami hiyateta ha kulimika ni yami, hanji matumbo halela hamuwika; 39 nyi kachi hinalia mbuto yaho ni kufweta ka, hanji nashiha waze ayipichile, 40 yikasoke mikalale, hi tiliku ko; yikasoke yiputa yamokomoko hi sevada ko. Maliji a Yombi hasula.