MUTWE WA KULILONGESA 24
MWASO 98 Yisoneko—Kayihwima Kuli Zambi
Yize Mutulilongesa ha Uprofeto wa Yakomba Muze te Anakundama ku Kufwa—Chihanda 1
“Likungululenu hanga ngunulweze yize muyikalingiwa kuli yenu kulutwe lia matangwa.”—UPUTU. 49:1.
YIZE MUTULILONGESA
Mutumona yize mutuhasa kulilongesa ha uprofeto wa Yakomba hakutwala kuli ana jenyi, Rupene, Semone, Levi ni Yunda.
1-2. Yika Yakomba alingile muze te anakundama ku kufwa, nawa mumu liaka? (Tala nawa chizulie ha chifukilo.)
MUZE Yakomba te hapwa kashinakaji, iye ni usoko wenyi yakatuka ku Kanana ni kuya ku Engitu. Koko, iye yanunga ni kulingila Yehova ha miaka 17. (Uputu. 47:28) Mashimbu jacho kapwile a uwahililo unji ku mwono wenyi. Kuchizako kuliwana cheka ni mwanenyi yoze te azanga chinji, yapwa nawa ni uhashi wa kumona ana jenyi eswe mapwa hamuwika. Amu te anayi ni kukundama ku kufwa, iye yakungulula ana jenyi eswe ni kwalweza yikuma yilemu.—Uputu. 49:28.
2 Ha mashimbu jacho, nyi umwe mwata wa mu usoko kanakundama ku kufwa, chapwile chako kukungulula usoko wenyi ni kwaha usongwelo wa kasula. (Iza. 38:1) Ha kukunguluka chacho, te mahasa kutongolaho mwana yoze mamusalakana ngwe mwata wa mu usoko.
Yakomba muze anakundama ku kufwa, kanahanjika uprofeto hakutwala kuli ana jenyi 12 (Tala maparagrafu 1-2)
3. Kulita ni Uputukilo 49:1, 2, mumu liaka maliji a Yakomba apwile ni ulemu?
3 Tanga Uputukilo 49:1, 2. Kukunguluka chacho chalisele, mumu Yakomba te profeta. Ha kukunguluka chacho, Yehova yamusongwela hanga ambe yuma ya kulutwe yize te muyilingiwa kuli ana jenyi. Kashika mutuhasa kwamba ngwetu, maliji a kasula a Yakomba kuli ana jenyi, kapwile uprofeto uze ahanjikile muze te anakundama ku kufwa.
4. Yika Yakomba aprofetezele, mba yika mutuhasa kulilongesa ha maliji jenyi? (Tala nawa mushete “Usoko wa Yakomba.”)
4 Ha mutwe uno, mutumonaho yize Yakomba ambile kuli ana jenyi awana: Rupene, Semone, Levi ni Yunda. Ha mutwe uze muuhataho, mutuhengwola yize iye ambile kuli ana jenyi akwo. Ngwe chize mutukamona, Yakomba kaprofetezele hi wika ko hakutwala kuli anenyi, alioze hakutwala nawa ku munyachi wenyi ngwenyi, tangwa limwe munyachi wacho te muupwa vungu linene lia Izalele. Muze twakutanga lusango wa vungu lia Izalele, twakumona pundu ngwetu, maliji ja Yakomba kamanunukine lume. Chikwo nawa, yize ambile yinatulongesa yuma yilemu yize muyihasa kutukwasa kuvwisa Yehova kuwaha.
RUPENE
5. Yika kota Rupene apwile ni kushimbwila kutambula kuli tato?
5 Yakomba kahanjikile chitangu ni Rupene, ngwenyi: “Yena uli mwanami mutangu.” (Uputu. 49:3) Amu apwile mwana mutangu, kota Rupene kapwile ni kushimbwila hanga atambule chihanda chinene cha chihinga. Chikwo nawa, hanji kapwile ni kunyonga ngwenyi, mapwa mwata wa mu usoko muze tato mafwa. Mba ha kupalika cha mashimbu, chiteli chacho machihinga kuli ana jenyi.
6. Mumu liaka Rupene kakatambwile ulite wenyi wa kupwa mwana mutangu? (Uputukilo 49:3, 4)
6 Alioze Rupene kakatambwile ulite wenyi ngwe mwana mutangu. (1 Sango 5:1) Mumu liaka? Mumu ha yimwe miaka kunyima muze Rakele afwile, Rupene yalinga utanji ni Mbila, kavumbi ka Rakele yoze wapwile konkubina wa Tato. (Uputu. 35:19, 22) Yika yatwalile Rupene kulinga chuma cha mutapu au? Iye kapwile mwana wa Liya, yayo ya Rakele. Kashika, kota kachilingile hanga Mbila ahone kupwa pwo yoze te tato mazanga chinji. Hanji kanyongene nawa ngwenyi ha kuchilinga, Yakomba te mazanga chinji naye Liya. Nyonga likwo mulihasa kupwa ngwo, kota Rupene kapwile ni kuzanga chinji Mbila, kashika kakahashile kulihumikiza. Chipwe ngwe kanyongene yuma yeswayo, nihindu Yehova ni tato kakazangile yize iye alingile.—Tanga Uputukilo 49:3, 4.
7. Yika yalingiwile kuli Rupene ni usoko wenyi? (Tala nawa mushete “Uprofeto uze Yakomba Ahanjikile Muze te Anakundama ku Kufwa.”)
7 Yakomba kalwezele Rupene ngwenyi: “Yena kuchi kuhiana mandumbu je.” Pundu lume, maliji wano kamanunukine. Kutushi kutanga nihamwe mu Mbimbiliya haze hakusolola ngwo, umwe wa ku munyachi wa Rupene kapwile Mwanangana, Sasendote hanji profeta. Chipwe chocho, Yakomba kakasapwile mwanenyi. Kuchi tunachinyingika? Tunachinyingika mumu ha kupalika cha mashimbu, usoko wa Rupene yiupwa umwe wa ku munyachi wa mu Izalele. (Yoshu. 12:6) Rupene kasolwele yitanga yipema ha yisuho yimwe. Chakusoloka nawa ngwe, iye kechele kulinga utanji.—Uputu. 37:20-22; 42:37.
8. Yika twalilongesa ha chilweza cha Rupene?
8 Yika twalilongesa? Twalilongesa ngwetu, twatamba kusa tachi hanga tulihumikize ni kwehuka kulinga utanji hanji upangala. Muze mutupwa mu cheseko cha kulinga shili, twatamba kumana hanga tunyonge chize yitanga yetu muyihasa kuvwisa chinyengo Yehova, asoko jetu ni atu akwo nawa. Twatamba nawa kwiuluka ngwetu, ‘mutucha, yize mutukuwa.’ (Ngala. 6:7) Mu maliji akwo, yize yalingiwile kuli Rupene yinatwiulula ngwo, Yehova kali mukwa-keke. Umwenemwene uli ngwo, iye keshi kuchiza lamba lize liakwiza ku upi uze twakulinga. Alioze, nyi twalikonyeka ni kusa tachi hanga tulinge yuma yize yalita, iye matukonekena ni kutuwahisa.
SEMONE NI LEVI
9. Mumu liaka maliji a Yakomba waze ahanjikile kuli Semone ni Levi apwile akalu chinji? (Uputukilo 49:5-7)
9 Tanga Uputukilo 49:5-7. Kuhataho, Yakomba yahanjika ni Semone ni Levi. Iye kahanjikile maliji akalu chinji hanga asolole ngwenyi, o kakapwile ni utayizo wenyi. Ha yimwe miaka kunyima, mwana wa Yakomba, Ndina, kamupihishile kuli umwe Ka-Kene avuluka ngwo, Shekeme. Ana ja Yakomba eswe yevwa uli unji mumu lia chikuma chino. Alioze Semone ni Levi kakahashile kulihumikiza. Ayo yonga Shekeme ni atu jenyi ngwo, kanazange kulivwashana no, alioze chitangu ndo apwe ngalami, chocho malunga jacho yatayiza. Muze o te machivwa yikola mumu lia kwapwisa ngalami, Semone ni Levi “mutu ni mutu yanda mukwale wenyi, yanjila mu mbonge chakuhona atu kunyingika, yashiha malunga eswe.”—Uputu. 34:25-29.
10. Kuchi maliji waze Yakomba alwezele Semone ni Levi amanunukine? (Tala nawa mushete “Uprofeto wa Yakomba Muze te Anakundama ku Kufwa.”)
10 Yakomba kapihililile chinji mumu lia yitanga ya ungalwe ya anenyi aali. Iye yaprofeteza ngwenyi, Semone ni Levi te malimwanga mu Izalele mweswe. Uprofeto uno wamanunukine ha kupalika cha miaka 200 muze vungu lia Izalele lianjilile mu Chifuchi cha Chilakenyo. Vungu lia Semone yilitambula chihinga cha yihanda ya chifuchi muchima lia njiza ya munyachi wa Yunda. (Yoshu. 19:1) Chihinga cha munyachi wa Levi chapwile cha mbonge 48 jize te jalimwanga mu Izalele mweswe.—Yoshu. 21:41.
11. Yuma yika yipema alingile akwa-munyachi wa Semone ni wa Levi?
11 Akwa-munyachi wa Semone ni wa Levi, kakalingile uhenge uzewene yisemi jo alingile. Munyachi wa Levi yiusolola ngwo, chamwenemwene, kapwile akwa-kushishika ku uwayilo walinanga. Muze Mose akandukile ku Mulundu wa Sinai hanga atambule Shimbi ya Yehova, A-Izalele anji yaputuka kuwayila mwana ngombe. Alioze A-Levi yalituna kuwayila kazambi kacho. Kulutwe, ayo yakwasa Mose kushiha atu waze anakawayila mwana ngombe. (Kutuhu. 32:26-29) Yehova kasakwile malunga a ku munyachi wa Levi hanga aehe chimwe chiteli chalipwila cha kupwa asasendote. (Kutuhu. 40:12-15; Kwa. 3:11, 12) Mba yika mutwamba hakutwala ku munyachi wa Semone? Ayo kakwashile akwa-munyachi wa Yunda kwasa jita ni A-Kanana hanga atambule Chifuchi cha Chilakenyo.—Kuyu. 1:3, 17.
12. Yika mutuhasa kulilongesa hali Semone ni Levi?
12 Yika twalilongesa? Twalilongesa ngwetu, twatamba kulihumikiza muze tuli ni ufwatulo. Nyi umwe mutu matulinga yuma yipi hanji kuyilinga kuli atu waze twazanga, hi chipi ko kwivwa uli. (Samu 4:4) Alioze twatamba kwiuluka ngwetu, Yehova keshi kuzanga muze twakuhanjika hanji kulinga yuma mumu lia uli uze tunevu. (Tia. 1:20) Chipwe ngwe umwe ndumbu mu chikungulwila hanji umwe haze lia chikungulwila matulinga yuma yipi, nihindu twatamba kukaula shimbi ja mu Mbimbiliya. Nyi twachilinga, mutuhasa kwehuka lamba lize liakwiza mumu lia kwivwa uli chakuhona kulihumikiza. (Roma 12:17, 19; 1 Petu. 3:9) Chikwo nawa, chipwe ngwe yisemi je malinga yuma yize kuyichi kuvwisa Yehova kuwaha, iwuluka ngwe, niumwe kechi kukushinjila hanga ukaule chilweza cho. Kanda unyonga ngwe, kuushi ni ulemu hanji ngwo, Yehova kechi kukuwahisa. Kwamba pundu, nyi muusa tachi hanga ulinge yuma yalita, Yehova makuwahisa.
YUNDA
13. Yika kota yatwalile Yunda alipikale muze shimbu lienyi lia kwivwa maliji a tato liahetele?
13 Kusulaho, Yakomba yahanjika ni Yunda. Muze Yunda evwile yize tato alwezele a yayo, kota yaputuka kulipikala mumu neye kalingile yuma yipi. Iye hamwe ni mandumbu jenyi akwo kayile mu mbonge ya Shekeme ni kumbata yikumba yo yeswe. (Uputu. 34:27) Yunda hamwe ni mandumbu jenyi, yalanjisa mwanako Yosefwe ngwe ndungo ni kwonga tato. (Uputu. 37:31-33) Hanyima, yalinga utanji ni tembwa mwanenyi Tama ha kunyonga ngwenyi kapwile chikoyi.—Uputu. 38:15-18.
14. Yuma yika yipema yize Yunda alingile? (Uputukilo 49:8, 9)
14 Chipwe ngwe Yunda kalingile yuma yino, nihindu Yehova yalweza Yakomba hanga amuchichimieke ni kulakenya kumuwahisa hamwe ni munyachi wenyi. (Tanga Uputukilo 49:8, 9.) Yunda kasolwele ngwenyi, kapwile ni kulihulumba chinji hali tato yoze te hapwa kashinakaji. Iye nawa kevwilile keke mwanako Mbenjamine ni kufupa kumukwasa.—Uputu. 44:18, 30-34.
15. Kuchi munyachi wa Yunda auwahishile?
15 Yakomba kambile ngwenyi, Yunda te mapwa ni ulite wa kuyula hakachi ka mandumbu jenyi. Chipwe ngwe uprofeto uno wambachile miaka 200 mba uputuke kumanunuka, nihindu munyachi wa Yunda kauwahishile. Muze A-Izalele akatukile ku Engitu ni kuya ku Chifuchi cha Chilakenyo, munyachi wa Yunda we watetekelele vungu lia A-Izalele. (Kwa. 10:14) Ha kupalika cha miaka, Yehova yasakula akwa-munyachi wa Yunda hanga apwe atu atangu kwasa jita ni A-Kanana ni kutambula Chifuchi cha Chilakenyo. (Kuyu. 1:1, 2) Chocho, Ndawichi umwe wa ku munyachi wa Yunda, yapwa mwanangana mutangu hakachi ka mianangana eswe a ku munyachi wacho. Alioze, umanunuko wa uprofeto uno, kuwakamanyine hazehene.
16. Kuchi uprofeto uli ha Uputukilo 49:10 wamanunukine? (Tala nawa mushete “Uprofeto wa Yakomba Muze te Anakundama ku Kufwa.”)
16 Yakomba kambile ngwenyi, umwe wa ku munyachi wa Yunda, te mapwa Mwanangana ni kuyula atu ku miaka yeswe. (Tanga Uputukilo 49:10 ni maliji mushi lia lifwo.) Mwanangana yono, yoze Yakomba avulukile ngwo Shilo, kali Yesu Kristu. Umwe mungelo kambile hakutwala kuli Yesu ngwenyi: “Yehova Zambi kumakamwaha ngunja ya tato Ndawichi.” (Luka 1:32, 33) Yesu nawa kakumuvuluka ngwo, “Ndumba wa ku vungu lia Yunda.”—Uso. 5:5.
17. Kuchi mutuhasa kwimbulula mutapu uze Yehova akumwenamo atu?
17 Yika twalilongesa? Twalilongesa ngwetu, Yunda kalingile shili yinene alioze Yehova yalakenya kumuwahisa. Shina mandumbu ja Yunda kapwile ni kulihula hakutwala ku yuma yipema yize Yehova amwene muli iye? Kutwanyingikine. Chuma tunanyingika chili ngwo, Yehova kamwene yitanga yipema muli Yunda ni kumuwahisa mumu lia yitanga yacho. Kuchi mutuhasa kwimbulula chilweza cha Yehova? Nyi umwe ndumbu matambula chimwe chiteli, nyonga lietu litangu mulihasa kupwa kulihulikila ha tupalia twenyi. Alioze chuma twatamba kulinga chili kwiuluka ngwetu, Yehova kakuwahilila ni ndumbu wacho nawa kakumona yitanga yenyi yipema. Yehova kakufupa yuma yipema muli yetu. Kashika ni yetu twatamba kusa tachi hanga tumwimbulule.
18. Mumu liaka twatamba kupwa akwa-kulihumikiza?
18 Chuma chikwo mutuhasa kulilongesa kuli Yunda, chili ulemu wa kupwa akwa-kulihumikiza. Yehova nihindu kakumanununa yilakenyo yenyi, alioze kanji-kanji keshi kuchilinga ha ola ni mu mutapu uze tunashimbwila. Ku uputukilo, atu waze te akusongwela vungu lia Izalele kakapwile a ku munyachi wa Yunda. Alioze akwa-munyachi wa Yunda, kapwile ashishika ni kukwasa waze Yehova atongwele hanga asongwele atu jenyi, ngwe Mose yoze wapwile Ka-Levi, Yoshua wa ku munyachi wa Eframe ni Mwanangana Saulu wa ku munyachi wa Mbenjamine. Ni yetu musono, twatamba kukwasa mutu mweswawo yoze Yehova masakula hanga atusongwele.—Hepre. 6:12.
19. Yika uprofeto uze Yakomba ahanjikile muze te anakundama ku kufwa unatulongesa hali Yehova?
19 Yika twalilongesa ha maliji akasula a Yakomba waze ahanjikile hali ana jenyi awana a makulwana? Twamona pundu ngwetu, ‘Yehova keshi kumona ngwe chize atu akumona.’ (1 Samue. 16:7) Yehova kapwa chihumikiji nawa kakukonekena. Umwenemwene uli ngwo, Yehova keshi kulengulula uhenge, alioze keshi kushimbwila nawa ungunu hali tuvumbi twenyi. Iye mahasa kuwahisa chipwe lume waze alingile shili yinene kunyima ni kulikonyeka ni mbunge yeswe, ni kuputuka kulinga yuma yalita. Ha mutwe muuhataho, mutuhengwola yize Yakomba ahanjikile kuli anenyi akwo nake.
MWASO 124 Tupwenu Akwa-Kwononoka