-
Chi mipitaa ɓuudu neeruuɗebena esperamaapanuuChi Kartaba (2011) | mayo 1
-
-
Chi mipitaa ɓuudu neeruuɗebena esperamaapanuu
“Chi ultimo diarãɗe tiempo chaarea ɓee neebudaa” (2 TIMOTEO 3:1).
¿BICHIA chi ɓee problemarã choroma naka ɓeerã unubarika maebʉrã kuitaaɓoobarika?
● Ẽpermeda choromaba ẽbẽrarã ãrĩãdu kenabaria.
● Jarrbisiaba ẽbẽrarã ãrĩãdu kenabaria.
● Ẽbẽrarã ãrĩãdu kinibadau maebʉrã deeswẽa duaneebarii ioromia ãrĩã uriburuumare.
Kosarã ãrĩãdu chaarea ɓee ʉ̃rʉbena beɗeabudaa. Ara bichi du aɓauba kawayua naeɗe Bibliaba jaraɓooɗabaɗa chi pasabudau ʉ̃rʉbena “chi ultimo diarãɗe”.a
Nau artikulorãɗe bichimaa kawabiɗawẽmaa kʉ̃riapanuma dachi iujãa ãrĩã dipisil ɓuuɗe duanuu, maka ɓuumina daiba bichimaa beɗea kʉ̃riapanuu kãare bi’ia ãrĩã keɗee urubadau. Bichia kawayua nama 6 propesiarãba ariɗe unubipanuu dachirã “chi ultimo diarãɗe” duanuu. Maubapeɗa, dachia beɗeabudaa saka chi nureeba jarabadaa maebʉrã kʉ̃risiabadaa, mauɗe saka ariɗe kereɗai ɓuu chi aude mipitaa ɓuu uruuruuɗe.
[Chi dore ɓʉkuɓuu]
a Kawaɗayua sakayua Dachi Akõreba idaribiɓua mau pasayua, ochias chi artikulo “¿Por qué permite Dios la maldad y el sufrimiento?”, pakina 16 mauɗe 17 nau kartaɗebena.
-
-
1. IoromiarãChi Kartaba (2011) | mayo 1
-
-
1. Ioromiarã
“Ioromiarã ãrĩãdu baraaɗayua” (LUCAS 21:11).
● Ẽbẽrarã notisia unubibadauɗebenarãba ioromia pasaɗabaɗa Haitíɗe krabamaaduanuuɗabaɗa ãchia ũrisiɗau chi pare jeeɗa ɓoabaraakooɓee ekareba ẽbẽra aɓa jẽaɓuu. Ichira Winnie basia, kaucheke año wañaa kiruu ariabena adaupeɗaaɗa. Ichi karebaɓeesia chi ioromia choromaɗebena, maamina ichi akõrerãra biubarisiɗaa.
¿KÃARE UNUSIƊAA? Chi ioromia choroma 7 punto Haitíɗebenaɗe enero 2010ɗe, 300 mil ẽbẽrarã aude kinisiɗaa mauɗe 1 miyon 300 mil deeswẽa duaneesiɗaa kawaɗawẽɗe. Bariara daño ãrĩãdu asesmina, aɓa jãdu ioromia choroma wãʼãe basia, nama iujãaɗe abril 2009 mauɗe abril 2010ɗe 18 ioromia choromarã iujãaɗe pasasiɗaa.
CHI NUREEBA JARABADAU. Iɗibea ioromia choroma naeɗebena kĩra wã’ãema. Dachia nauɗebena kuitaaduanuu chi tenolojiaɗeeba jãu ioromiarã barau kuitaabadaa.
¿ARIƊE JARADUANUBAKA? Bibliaba jaraabasii sãabe ioromiarã nama iujãaɗe baraayu. Bari, “ioromiarã choroma” baraayu ara aɓau kaaɗe baɗai ʉ̃rʉbenadu jaraɗaa (Marcos 13:8; Lucas 21:11).
¿BICHIA SÃA KɄ̃RISIAƁUA? ¿Dachia unupanue ioromiarã iujãaɗe ara aɓau chi Bibliaba jarasiika?
Ioromiarã iujãaɗe jãarãburu unubiɗakau dachi duanuu chi ultimo diarãɗe. Maamina mau pasai ʉ̃rʉbena beɗeaɓoosii Bibliaba ara nauɗe pasamaaɓuu. Kawas chi omeɗebena.
[Poto]
“Dachia jarapanuu ioromia choroma. Jomaurãba mia pera apanuu”. (KEN HUDNUT, SERVICIO GEOLÓGICO ESTADOS UNIDOSƊEBENA)
[Chi waupeɗaaɗa]
© William Daniels/Panos Pictures
-
-
2. JarrbisiaChi Kartaba (2011) | mayo 1
-
-
2. Jarrbisia
“Ãrĩã chiko ẽbẽrarã baita wã’ãe bai” (MARCOS 13:8).
● Mukĩra aɓa wãsii bereda Quaratadjiɗaa (Níger). Chiko jʉrʉɗayua, ichi deeɗabenarã imisiɗau chi puuru choromaɗe. Jarrbisiaba ichi du aɓa ɓaeɓuu jeeɗaa. ¿Sakayua? “Ichia kapaswẽ deeɗabenarã neɗeɗekaɗai baita mauɗe ãchi kĩadarmaa ochiai kapaswẽ ɓuu”, naka asii Sidiba chi dawarau nau beredaɗebena.
¿KÃARE UNUSIƊAA? Joma nau iujãaɗe 7 ẽbẽrarãɗebena aɓa jarrbisia pasabarii diaɗe. África subsaharianaɗera aude ɓua, aɓa ẽbẽrarã õbeaɗebena desnutriɓoobaria. Nauɗe kʉ̃risias, deeɗabenarã chi akõre nawe mauɗe warrchekerã, maarã baita chiko aɓa kiruu ome niɗauba koɗai baita, ¿kai jarrba iɗaa deaiba: chi akõre o chi nawe? Deeɗabenarã ãrĩãrãmaa noremaacha nau pasaduanua.
CHI NUREEBA JARABADAU. Iujãaba chiko jomaurã baita ãrĩã deakirua chi dachia nesitaduanuu. Nau chiko bi’ia manejapanuubʉrã deɗekaɗai baɗa joma ẽbẽrarãmaa.
¿ARIƊE JARADUANUBAKA? Ãrĩã chiko ariɗe deɗekaɗayudu waa naeɗe jãka unuɗawẽa panasia. Chiko ãrĩãdu iujãaɗe deɗekabudau nauɗeeba chi kobiernorãba jarrbisiawẽ duanuubiɗai ɓoosia. Maamina ãchi kapaswẽ nau aseɗayua.
¿BICHIA SÃA KɄ̃RISIAƁUA? Marcos 13:8ba jaraɗabaɗa, ¿kumplimaaɓue? Tenolojia ãrĩã baraamina joma nau iujãaɗe, ¿jarrbaba ãrĩãdu supribiɓue ẽbẽrarã?
Ioro mechia uriburuu mauɗe jarrbisia duanuu, jãarãba unubipanuu dachi chi ultimo diarãɗe duanuu.
[Poto]
“Wawarã õbeaɗebena aɓa biubaribaria neumonia o ãmiabariɓuuba mauɗe waarã ẽpermeda, maamina bibikirureaɗai basia desnutriduanaɗaabasirã”. (ANN M. VENEMAN, NAEƊE DIRETOR BASIA UNICEFƊE)
[Chi waupeɗaaɗa]
© Paul Lowe/Panos Pictures
-
-
3. Ẽperma duaneebudaurãChi Kartaba (2011) | mayo 1
-
-
3. Ẽperma duaneebudaurã
“Ẽbẽrarã [...] ãrĩãdu ẽpermo duanuu” (LUCAS 21:11).
● Bonzali, saluɗebena ome trajanii chi puuru choroma Áfricaɗebenaɗe aria kerra barau, ichia ãrĩãdu berekasia ichi juaɗe ɓeeruu minerorã aiɗakuayua achirã biubarimaaduanasii birus Marburgoɗeeba.a Ichia jaraɗabasia chi autorida saluɗebenarãmaa aiɗayua, maamina kĩmarẽ mes wañaa demorasiɗaa panauɗayua. Chi aiɗaduanuurã neesiɗauɗe Bonzali biubariɗaɓoosia, ichi siɗa chi birus Marburgo abadau iraɓoosia chi minerorãba irapanaɗabaɗa.
¿KÃARE UNUSIƊAA? Ĩpesion ʉ̃ñabakarrɗebenarã, neumonia kĩra, ẽpermeda ãmia bariɓeeɗebena, sida, tuberculosis mauɗe paludismo. Naarã ẽpermedaburu ãrĩã kenaduanua ẽbẽrarã. 2004ɗe 11 miyon ẽbẽrarã kenakuasia nau ẽpermedaba, jarai bʉrã ẽbẽra aɓa beabasia ome sekundocha.
CHI NUREEBA JARABADAU. Audeburu ẽbẽrarã waa nasebaraɓua, mauɗeeburu ẽbẽrarã ãrĩãdu ẽperma duanuu.
¿ARIƊE JARADUANUBAKA? Ẽbẽrarã audeburu baraamina iujãaɗe, jãkaburu ẽbẽrarãba chi ẽpermeda kontrolaɗai ɓuu, mauɗeeburu chi ẽpermeda baraurã eɗaa bueɗai ɓoosia.
¿BICHIA SÃA KɄ̃RISIAƁUA? ¿Ẽbẽrarã ariɗe supripanuu ẽpermeda kakua Bibliaba jaraɓoosiika?
Ioromiarã, jarrbisia, mauɗe ẽpermeda jãarãba ẽbẽrarã ãrĩã kiniduanuu. Ãrĩãrã supripanuu waabenarã kakua. Chi ãchi ochia uanureabariirãba ãchi supribibadaa. Bi’ia kawaba Bibliaba kãare pasaiɗebena beɗeaɓoosii.
[Chi dore ɓʉkuɓuu]
a Chi kʉamia oa cheebarii chi birus Marburgoɗeeba ẽpermabiɓuu ara aɓau kĩra ẽpermeda ebola abadau.
[Poto]
“Mia nejasia ɓua chi imama choromaba dachi kotaburuu, ara jãka nejasia ɓua ẽpermeda ɓuuba dachi eɗareba koburuu koɓeeburuusiɗa mambea kawaruu dachia kãare pasamaaɓuu”. (MICHAEL OSTERHOLM, EPIDEMIÓLOGO)
[Chi waupeɗaaɗa]
© William Daniels/Panos Pictures
-
-
4. Deeɗabenarã waaburu ãchi chiya kʉ̃riaɗakauChi Kartaba (2011) | mayo 1
-
-
4. Deeɗabenarã waaburu ãchi chiya kʉ̃riaɗakau
“Ẽbẽrarãba [...] ãchi deeɗabenarã kʉ̃riaɗai baɗa perdeɓeeruu” (2 TIMOTEO 3:1-3).
● Chris asosiasionɗe trajania aria wẽrarã aiɗakuabadau chi maltratoɗebena. “Bes aɓa wẽra aɓa neeɗabasia mechibena sĩpeɗaaɗanii, mʉa ni kawaabasia kai baɗa, jaraɓuu. Chi nuree wẽrarã daimaa neebadaurã ãrĩãdu nomaa akupanuu maltratasiɗauɗeeba, mauɗeeba daimaa chi kĩadar siɗa poyaa unubiɗakau”.
¿KÃARE UNUSIƊAA? África puuruɗebenaɗe, 30% wẽrarãɗebena embiolakuapeɗaaɗabasia chuburi kirureeɗeeɗa. Puuru choroma ɓuuɗe wiɗikasiɗau mama aria mukĩrarã õbeaɗebenarãmaa aɓa niiba wẽra sĩñu jãarã miaɗaa ɓuuwẽ a panausiɗaa. Maamina wẽrarãdu jãka sĩdikabadau wã’ãema. Canadáɗe chi 30% mukĩrarã sĩdikabadau o pu’ua wauduanua ãchi wẽrarãɗeeba.
CHI NUREEBA JARABADAU. Ara jãka pu’ua wauduanabaria deeɗa, maamina iɗibea jambera kawa ochiaduanua jãka ɓee ʉ̃rʉbena.
¿ARIƊE JARADUANUBAKA? Bariara ẽbẽrarãba kʉ̃risiaduanuumina chi jãka ɓee miaɗaa ãrĩã ɓuu, ¿serbiɓoabaka chi maltrato ãrĩã wã’ãe bayu? Makawẽma. Noremaacha deeɗa kʉ̃riaduanabarii eɗaa kãria.
¿BICHIA SÃA KɄ̃RISIAƁUA? 2 Timoteo 3:1-3ba jarasii kĩraka, ¿kumplimaaɓue? ¿Perdemaaɓuka ẽbẽrarãba ãchi deeɗabenarã kʉ̃riaɗai baɗa?
Propesiaɗebena chi 5 iɗibea kumplimaaɓuu dachi iujãaɗe. Kawaɗaika chi Bibliaba kãare jaraɓuu nauɗebena.
[Poto]
“Chi maltrato deeɗa eɗa kasi demandaɗakaa. Wẽra niiba 35 bes pu’uabudau awãtaɓoobaria polisiamaa wãi naeɗe”. (CHI JARABARIIBA WẼRARÃ AIƊAYUA MALTRATOƊEBENA GALESƊE)
-
-
5. Iujãa daño asepanuuChi Kartaba (2011) | mayo 1
-
-
5. Iujãa daño asepanuu
“[Dachi Ãkõreba] kenayua chi ẽbẽrarãba iujãa dañamaapanuu” (APOCALIPSIS 11:18).
● Pirriba itua palmaba wauɗabaɗa neɗobuebaria puuru Kpor (Nigeria) abadauɗe, maamina ichi trajo perdesii doeɗa eɗa petroleo ãrĩãdu wãɗa bẽrã. “Mauba chi palmerarã uukoɓeaɗa dañasia. Jãuba ɓeda kenapeɗa dachi e siɗa pu’ua waupeɗa mauɗe do siɗa jayoabaria, ichia nomaa akuɓuuba jaraɓua. Mʉ saka maucha trajayu unuwẽa”.
¿KÃARE UNUSIƊAA? Chi kuitaanureerãba jarabadau añoɗe do choromaɗaa 6 miyon aude tonelada basura kuabuebadaa, mauɗe chi 50% jãu basuraɗebena plastiko poyaa berakaudu wãbaria. Iujãa ãrĩãdu jayoapanua, mauɗe ẽbẽrarã nesitapanuu nureaɗai baita iɗibea aude ɓuu. Chi kuitaabadaurãba jarabadau 17 mes nesitapanuu nau iujãa waya baara karebayua chi ẽbẽrarãba joma buepeɗaaɗabaɗa 12 mesɗe arreklayua. “Waaburu chi ẽbẽrarã baraaruubʉrã mauɗe chi ãchia nesitapanuu aude ɓuubʉrã, dai iujãa ome nesitabaraa chi año 2035ɗaa”, naka chi periodiko Australiaɗebenaba jaraɓuu Sydney Morning Herald.
CHI NUREEBA JARABADAU. Chi ẽbẽrarã ãrĩãdu kʉ̃ris bia ãrĩãdu baraanurea nau iujãa karibaɗai baita.
¿ARIƊE JARADUANUBAKA? Chi nuree iujãa ochiabadaurãba ũkuru ẽbẽrarãmaa jaradeapanua chi iujãa karibaɗai baita, maamina chi iujãa ara maka jayoa ãrĩãdu adauɓua.
¿BICHIA SÃA KɄ̃RISIAƁUA? ¿Dachi Akõreba iujãa aiɗai ɓue maucha dañaamaba, ichia aiɗai aɗabaɗa kĩra?
Chi 5 propesiaɗebena jaraɗabaɗa, chi Bibliaba jaraɓoosii chi mipitaa neeruuɗebena biɗa. Maucha kawaɗaiba.
[Poto]
“Naeɗe iujãa mipitaa kiruu iraɓooɗabasia jambea basura ãrĩãdu koabadau iraɓuu pelikroso ãrĩã ɓuu dachi baita”. (NAU JARAƊABASIA ERIN TAMBERBA, ICHI COSTA DEL SURƊE BIBINII, ESTADOS UNIDOSƊE. CHI PETROLEO EABAƊA GOLFO DE MÉXICOƊE Ʉ̃RɄBENA JARAƊA 2010ƊE)
[Rekuadro]
¿Dachi Akõre idaribiɓue?
Chi Bibliaba jaraɓoosii chi nau momentoɗe pasamaaɓuu iujãaɗe, maka ɓuumina, ¿Dachi Akõre kulpaɗeeba maarã pasamaapanuma? ¿Sakayua Dachi Akõreba ẽbẽrarã ida supribiaɓua? Bichia bi’ia kawai ɓua nauɗebena chi kapitulo 11ɗe chi libro ¿Qué nos enseña la Biblia?, chi Jeowa ɗebena jaranũrẽba wauɗabaɗa.
[Chi waupeɗaaɗa]
U.S. Coast Guard photo
-
-
6. Joma iujãaɗe jaradeaduanuuChi Kartaba (2011) | mayo 1
-
-
6. Joma iujãaɗe jaradeaduanuu
“Chi beɗea kĩrawãrea ɓee Dachi Akõre Kobierno ʉ̃rʉbena kawabiɗaiɗebena ẽbẽrarã jomaurãmaa” (MATEO 24:14).
● Vaiatea isla chi tʉmʉa ɓuu ɓoobarima Pacíficoɗe, archipiélago Tuamotúɗe. 803 mil kilometro kuadrado (310 mil miya kuadrada) drua marɗe eɗa, 16 mil ẽbẽrarãburu aria duanabarima. Maka ɓuumina, chi Jeowa ɗebena jaranũrẽba Vaiatea mauɗe ichi besinorã ochiaɗe wãbadaa. ¿Sakayua chi tʉmʉaɗaa wãpanubama? Chi beɗea kĩrawãrea ɓee Dachi Akõre Kobierno ʉ̃rʉbena jomaurã barikiau druaɗebenamaa kawabii kʉ̃riapanuu bẽrã.
¿KÃARE UNUSIƊAA? Chi beɗea Dachi Akõre Kobierno ʉ̃rʉbena joma iujãaɗe jaradeɗekaduanuu. Año 2010ɗe, chi Jeowa ɗebena jaranũrẽba 1 600 miyon ora jaradeasiɗaa chi beɗea kĩrawãreaɗebena 236 drua didiwaraɗe, mau kĩra ɓua aɓa aɓaa Jeowa ɗebena jaranũrẽɗebenaba 30 minuto noremaacha jaradeasiɗau. 10 año naeɗe 20 000 miyon kartarã aseɗapeɗa deɗekuasiɗaa bi’ia jaradeɗekaɗai baita.
CHI NUREEBA JARABADAU. Yataɗeeɗabena asta iɗiɗaa chi biʼia neeruuɗebena jaradeapeɗaaɗabaɗa.
¿ARIƊE JARADUANUBAKA? Makabʉ, ãrĩãrãba berekasiɗamina Bibliaɗebena jaradeɗekaɗayua. Maamina jãarãba ɓaʼãraburu mau asepanasia. Chi Jeowa ɗebena jaranũrẽbara joma iujãaɗe kawabipanuu ãrĩã ẽbẽrarãmaa. Bariara chi miaɗaa nureeba dachia jaradeaɗayua idaribikaumina (Marcos 13:13).a Maubapeɗa, chi Jeowa ɗebena jaranũrẽba tiempo sakaɗapeɗa jaradeaɗe wãɗayua mauɗe deɗekaɗayua chi kartarã, mau asei baita chi nejarra wiɗiɗakaa. Ẽbẽrarãba chi nejarra korasonɗeeba deaduanuuba asepanua.
¿BICHIA SÃA KɄ̃RISIAƁUA? ¿Bʉmaa “chi beɗea kĩrawãrea ɓee Dachi Akõre Kobiernoɗebena” jaradeapanue joma nau iujãaɗe? Nau propesia kumplimaaɓuu bẽe, ¿chi bi’ia ɓuu uruburuuɗe esperaɗai ɓue?
[Chi dore ɓʉkuɓuu]
a Waaburu kawa kʉ̃riaruubʉrã, ochias naarã bideorã chi ãchia pasabudauɗebena Fieles ante las pruebas, Los triángulos púrpuras mauɗe Los testigos de Jehová se mantienen firmes ante el ataque nazi,” chi Jeowa ɗebena jaranũrẽba waupeɗaaɗa.
[Poto]
“Jeowaba dachi idaribiibʉrã, maumisa waa bereka jaradeaɗai baita chi beɗea kĩrawãrea ɓee Dachi Akõre Kobiernoɗebena ãrĩãrãmaa”. (ANUARIO DE LOS TESTIGOS DE JEHOVÁ 2010)
-
-
Chi bi’ia ɓuu uruburuu ara kaita kãriiChi Kartaba (2011) | mayo 1
-
-
Chi biʼia ɓuu uruburuu ara kaita kãrii
“Ara ɓaʼãraburu maucha mambea chi ẽbẽra kachiruarã wãʼãe bayua waa [...]. Maamina chi ẽbẽra biʼia kirureerãba nau iujãa audayua, mauɗe ãchi kĩrajʉʉ duanaɗai pas ãrĩãdu unuɗayua” (SALMO 37:10, 11).
CHI BIBLIABA jarasiika, ¿bichia unu kʉ̃riaɓue mau pasaaruuɗe? Maka ɓuma. Dachia kereɗai ɓua mau ariɗe pasayu.
Naeɗebena artikulorãba kãare pasaiɗebena ɓaʼãraburu jaradeasiɗaa, nauba unubipanuu dachi “chi ultimo diarãɗe” duanuu (2 Timoteo 3:1-5). Dachi Akõreba chi Biblia ɓʉbadaurã ɓʉbisia chi pasaruu ʉ̃rʉbena dachia mau kĩrajʉʉ esperaɗayua (Romanos 15:4). Nau momentoɗe nau kumplimaaɓuu bẽe kuitaapanuu chi problema nau iujãaɗe barau akababuruu.
¿Kãare pasaibama chi ultimo diarã akababuruuɗe? Dachi Akõre Kobiernoburu ẽbẽrarã kobernayua (Mateo 6:9, 10). Kawa kʉ̃risias saka Bibliaba jaraɓuu:
● Jarrbisia wã’ãe bai. “Nau iujãaɗe ãrĩã netaa baraaɓoi, michia ʉtʉ modeɗe biɗa” (Salmo 72:16).
● Ẽbẽrarã ẽpermaɗaabayua. “Ẽbẽra aɓa biɗa: ‘Mʉ ẽpermo ɓumaʼ aɗaabai” (Isaías 33:24).
● Iujãa kachirua keɗeaɗabaɗa ɓeeɗa biʼia keɗee babirua. “Drua sirukua wãʼãe ɓuuɗe mauɗe iujãa põesãa ɓeerã kĩrajʉʉ ãrĩã duanaɗayua, mauɗe chi iujãa korii ɓuuɗe bania unukaumare ãrĩã kĩrajʉʉ ɓeeyua mauɗe nepono modeɗebena kĩraka ponokoɓeeyua” (Isaías 35:1).
Naarãba mipitaa jarapanua chi biʼia ɓuu ara kaita kãrii uruburuuɗebena. Maucha kawa kʉ̃riaɓuubʉrã, jaras chi Jeowa ɗebena jaraniimaa biʼia jaradeayua chi kĩrawãrea uruburuuɗebena.
-