A Ceu Chin Lengmangmi Ceunak Chungah Kalnak
“Miding mi hna lam cu zingka ceunak, chun laicer thiangin a ceu chin lengmang mi bantuk a si.”—Phungthlukbia 4:18.
1, 2. Jehovah sinin a ceu chin lengmangmi thlarau ceunak ruangah Pathian mi hna nih zeidah an hmuh?
Zan muihnak chungah a hung tlangmi nika ceunak kha ceunak Hrampi Jehovah Pathian nakin aho nih dah a langhter khawh deuh lai. (Salm 36:9) ‘Zinglei ceunak nih vawlei kha a tlang in a tlaih i . . . tlak cu minkhenhnak in nam tikah a cungah a mui a hung langh bantukin, zeizong vialte cu puan bil bantukin an lang’ tiah Pathian nih a ti. (Job 38:12-14) Nika ceunak cu a tlang chin tikah vawlei muisam cu tlak cungah minkhenhnak in nam bantukin fiangte in a hung lang.
2 Jehovah cu thlarau ceunak Hrampi zong a si. (Salm 43:3) Vawlei cu a chahmi muihnak chungah a um nain a hmaanmi Pathian nih a mi hna cungah ceunak a tlanter peng. Zei ṭhatnak dah a chuak? Baibal nih hitin a leh: “Miding mi hna lam cu zingka ceunak, chun laicer thiangin a ceu chin lengmang mi bantuk a si.” (Phungthlukbia 4:18) Jehovah sinin a ceu chin lengmangmi ceunak cu a mi hna cungah a tlanter peng i bupi lei, zumhnak lei le ziaza lei kha a thianter.
Thlarau Ceunak Nih Bupi Lei Ṭhanchonak A Chuahter
3. Isaiah 60:17 i biakamhmi cu zeidah a si?
3 Jehovah nih profet Isaiah hmangin hitin a rak chimchung: “Dar can ah sui kan pek lai, thir can ah ngun kan pek lai i thing can ah darsen kan pek lai. Lung can ah thir na hmuh lai.” (Isaiah 60:17) A ṭha setsai lomi thil pakhat kha a ṭhami thil in thlen tikah a ṭhat deuh bantukin Jehovah Hngaltu hna cu “chan donghnak” asiloah “ni hmanung bik” caan chungah bupi timhtuahning a ṭhancho kha an hmuh.—Matthai 24:3; 2 Timote 3:1.
4. 1919 kum ah zei ningcang dah aa thawk i mah nih zei ṭhatnak dah a chuahter?
4 Ni hmanung bik aa thawk ka lio ah Baibal Siangngakchia tiah rak theihmi Jehovah Hngaltu hna i Khrihfabu ah Khrihfa upa le bu rianṭuantu pawl kha democracy phung in an rak thim hna. Asinain, Khrihfa upa cheukhat cu thawngṭha bia chim duhnak lungthin taktak an ngei lo. Cheukhat cu anmah theng phungchimnak ah an i tel duh lo lengah aa telmi a dang hmanh kha an tha an derter hna. Cucaah 1919 kum ah Khrihfabu kip ah Phungchim rian hruaitu pakhat an rak chiah hna. Phungchim rian hruaitu kha Khrihfabu nih thim si loin Pathian mi hna i zung ṭengnge nih theocratic phung ningin an thimmi a si. Phungchim rian hruaitu i a rian cu phungchimnak rian ningcang tein sersiampiak, hmun hma thiah piak le lohmun rianṭuannak ah i tel awk tha pek hna hi a si. Mah hnu kum tampi chung Pennak kong chimnak rian ah i tel awk fakpi in tha pek a rak si.
5. 1920 hnu kum sawmbu chungah zei thlennak dah a um?
5 1922 kum ah U.S.A, Ohio peng, Cedar Point khua i tuahmi Baibal Siangngakchia pawl civuipi ah “Siangpahrang le a pennak kha thanh u, thanh u, thanh u” ti forhnak in Khrihfabu chung i a ummi vialte nih thazang an hmuh. 1927 kum ah innkhat hnu innkhat phungchim rianṭuannak i i tel awkah Zarhpi ni kha aa tlak bikmi ni in an khiahnak thawngin lohmun rianṭuannak kha ningcang tein an rak sersiam. Zeicah cu ni cu an rak khiah? Zeicahtiah Zarhpi ni cu mi tam deuh an rian dinh ni a si caah a si. Nihin Jehovah Hngaltu hna nih zarhte/zarhpi ni le zanlei sang ti bantuk inn ah mi an um caan ah teimak chuah in an va len hna nak thawngin aa khatmi lungput an langhter.
6. 1931 kum ah zei biakhiahnak dah an tuah i mah nih Pennak thawng thanhnak kha zeitindah a hnorsuan?
6 1931 kum, July 26, Zarhpi ni chun hnu ah U.S.A, Ohio peng, Columbus khua i tuahmi civuipi ah biakhiahnak pakhat tuah hmasa bik a si i cu hnu ah vawlei pumpi in tuah a si tikah Pennak thawng thanhnak rian caah lungthawhnak nganpi a pek. Mah biakhiahnak cheukhat cu hitihin a si: “Kannih cu Jehovah Pathian salle kan si i a min in rian pakhat ṭuan ding, nawlbia kha zul in Jesuh Khrih nih a rak thanhmi kong chim ding, Jehovah cu a hmaammi le a lianngan bik Pathian a si kha mi hngalhter ding a si. Cucaah Bawipa Pathian amah theng nih a phuanmi a min kha lunglawm tein kan i bunh i Jehovah Hngaltu hna timi min in hngalhmi le auhmi si kan duh.” (Isaiah 43:10) Cu min thar nih mah min aa bunh-mi vialte i a biapi bik an rian zei a si kha fiangte in a va langhter dah! Jehovah nih a salle dihlak kha rian pek awk a ngei. Mah a cohlangmi hna nih khan tha a nuamhter hringhran!
7. 1932 kum ah zei thlennak dang dah aa thawk, zeiruangah?
7 Khrihfa upa tampi cu phungchimnak rian ah toidor tein an i tel. Asinain, hmun cheukhat i kut thlir in thimmi Khrihfa upa pawl nih zapi sin phungchimnak rian ah Khrihfabu chung mi dihlak i tel awk a si ti ruahnak kha an al. Sihmanhsehlaw, thlennak dang a um rih lai. 1932 kum ah Vennak Innsang in Khrihfabu ah Khrihfa upa le bu rianṭuantu kha kuthler in thim a si ti lonak kha a hmuhsak. Mah can ah, rianṭuannak kawmiṭi dirh awkah zapi hmai phungchim rianṭuannak ah aa telmi thlarau lungthin a ngeimi unau pa pawl kha thim ding a si. Phungchim rianṭuannak ah teimak chuah in aa tel mi kha hruaitu rian pek an si i rian-ṭuannak cu a rak ṭhangcho chin.
A Ceu Chin Lengmangnak Nih A Dang Ṭhanchonak A Chuahter
8. 1938 kum ah zei thlennak dah a hung chuak?
8 Ceunak cu a “ceu chin lengmang.” 1938 kum ah kut thlir in thimnak kha an hlawt. “Zumh awk a tlak mi le a fimmi sal” hruainak bangin Khrihfabu chung rianṭuantu vialte kha theocratic phung ningin rian pek an si cang lai. (Matthai 24:45-47) Mah thlennak kha Jehovah Hngaltu hna i Khrihfabu dihlak ti awk in an rak cohlan i phungchim rianṭuannak cu thei a rak tlai.
9. 1972 kum ah zei ningcang dah an thawk i mah cucu ṭhanchonak pakhat zeiraungah a si?
9 1972, October 1 ni thawk in Khrihfabu hruainak he aa tlaimi thlennak dang a hung um. Jehovah Hngaltu hna i vawlei pumpi Khrihfabu ah Khrihfabu rianṭuantu asiloah bu zohkhenhtu pakhat nih hruai can ah Khrihfa upa bu nih hruainak ningcang a rak i thawk. Hi ningcang thar nih patling a simi pa hna kha Khrihfabu hruinak ah aa tlakmi si awk in i zuam awkah thazaang tampi a rak pek hna. (1 Timote 3:1-7) A phichuak cu, unau pa tampi nih Khrifabu rian an ṭuannak ah hmuhtonnak an hun ngei. Baibal biatak a cohlang i bupi chungah a rak lutmi mithar pawl zohkhenhnak ah annih cu man ngei tukmi an hung si!
10. 1976 kum ah zei timhtuahnak dah hun thawk a si?
10 Uktu Bu chung mi kha kawmiṭi paruk in dirh a rak si i 1976, Janaury 1 thawk in bupi le vawlei cung pumpi Khrihfabu rian-ṭuannak vialte kha cu kawmiṭi nih a rak hruai. Pennak rianṭuannak kap tampi kha ‘ruahnak cheutu tampi’ nih an hruai caah ṭhatnak tampi a rak chuak!—Phungthlukbia 15:22; 24:6.
11. 1992 kum ah zei thlennak dah aa thawk, zeiruangah?
11 1992 kum ah thlennak dang pakhat a um rih. Mah cucu Israel mi le mi dang pawl Babilon sal cannak in an kir ṭhan hnu i a cangmi he tahchunh khawh a si. Cu caan lio ah, biakinn ah rian a ṭuan dingmi Levi mi a zatawk in an um lo. Cucaah Israel mi a si lomi Nethinim hna nih Levi mi kha an bawmh hna. Cu bantukin, a tam chinmi vawlei ṭhathnemnak vialte kha zumhawktlak le a fimmi sal nih an zohkhenhnak ah bawmtu dingin 1992 kum ah “tuu dang” hna lakin a cheukhat nih rianṭuannak ṭuanvo an rak hmuh chap. Annih cu Uktu Bu kawmiṭi a bawmtu dingin rian pek an si.—Johan 10:16.
12. Jehovah nih daihnak in a uktu bawi hna kha zeitindah rian a pek hna?
12 Hi vialte in hin zei ṭhatnak dah a chuak? “An uktu bawi hna kha . . . dinnak le daihnak in ka uk ter hna lai” tiah Jehovah nih a ti. (Isaiah 60:17) Nihin Jehovah salle hna lak ah “daihnak” a um i “dinnak” an duhnak cu Pathian rian ṭuan awk a forhtu thazaang a hung si. Annih cu Pennak kong chimnak le zultu siternak rian kha ṭuan awkah ningcang tein timhtuah an si.—Matthai 24:14; 28:19, 20.
Jehovah Nih Zumhnak lei kha A Ceuter
13. 1920 hnu kum sawmbu chungah Jehovah nih a mi hna kha zumhnak lei in zeitindah ceunak a tlanter piak hna?
13 Jehovah nih a mi pawl kha zumhnak lei kong zongah a changchang in ceunak a tlanter piak hna. Tahchunhnak pakhat cu Biathlam 12:1-9 hi a si. Hi chungah fa a pawi i a hringmi “minu,” “limkeng” le “fapa” timi hmelchunhnak pathum kha a langhter. Mah pakhat cio nih a aiawh mi zei an si kha na hngal maw? 1925, March 1 ah chuahmi Vennak Innsang i “Pennak Hrin A Sinak” tiah biatlang bunhmi capar ah mah kha kha zei an si a langhter. Mah capar nih Pathian mi hna kha Pennak hrin a sinak kong i profet chimchungmi kha a hngalhthiam ter hna i Jehovah bupi le Satan bupi tiin bupi pahnih fiangfai in a um kha a hngalhter hna. Cun 1927/28 ah, Khrismas le chuahnak puai hna cu Baibal he aa tlak lo ti kha Pathian mi hna nih an hun hngalh i mah puai hna kha an tuah ti lo.
14. 1930 hnu kum sawmbu chungah zei zumhnak lei biatak dah fianter a rak si?
14 1930 hnu kum sawmbu chungah zumhnak he aa tlaimi biatak pathum cungah ceunak a tlanter rih. Biathlam 7:9-17 i a chimmi mirun nganpi asiloah “mibu nganpi” cu siangpahrang le tlangbawi bantukin Khrih he a uk ṭi dingmi 144,000 hna he an i dang ti kha Baibal Siangngakchia pawl nih an hngalhnak cu kum tampi a si cang. (Biathlam 5:9, 10; 14:1-5) Asinain, mirun nganpi aho an si cu a rak fiang rih lo. A ceu chin lengmangmi zinglei ceunak nih a mawmi thil hna kha fiangte in a hun langhter bantukin 1935 kum ah mirun nganpi cu vawlei i zungzal nunnak ruahchannak he “hremnak nganpi” in a luat dingmi an si kha a hun hngalhter hna. Cu kum dih lai ah vawlei cung ram tampi i Jehovah Hngaltu hna i sianginn kai a cumi fale kong he aa tlaimi fianternak pakhat theih a rak si. Vawlei cung pumpi ah ram dawtnak lungthin a karh lio ah alan hmai i kun cu tuah sawhsawh menmi a si lo ti kha Hngaltu hna nih a hun hngalh. A hun changtu kum ah, zumhnak he aa tlaimi biatak, Khrih cu vailam cungah si loin tung cungah a thi ti kha an rak fianter.—Lamkaltu 10:39.
15. Thi a sunlawinak kha zeitik caan ah zeitindah a hlei in fianter a si?
15 Vawlei cung Ralpi Ii nak a dih hnu ah, hma a pumi ralkap pawl kha thi rawnh in thlopnak cu tuah bikmi thlop ning a si tikah thi i a sunlawinak kongah ceunak tam deuh in a rak tlang. 1945, July 1 chuahmi Vennak Innsang nih “dinnak a umnak vawlei thar ah zungzal nunnak hmuh a duhmi Jehovah a biami dihlak nih thi i a sunlawinak kha upat ding, hi a biapi mi thil kongah Pathian i a dingmi phunglam hna kha zulh ding” tiah a forh.
16. Vawlei Thar Lehnak Baibal kha zeitik ah dah an rak chuah i a thleidannak pahnih cu zeidah a si?
16 1946 kum ah Khrihfaram phunglam cungah hram aa bunhmi zumhnak nih a thurhnawmh lomi le hmanung bik fimnak hmangin lehmi Baibal thar a herh ti kha an hmuh. Cuticun mah Baibal lehnak cu 1947, December thla ah an thawk. 1950 kum ah Vawlei Thar Lehnak Khrihfa Grik Baibal kha Mirang holh in an chuah. Hebru Baibal kha Mirang holh in 1953 kum thawk in uk nga in a changchang in an chuah. Baibal leh awk timhtuahnak an thawk in kum 12 a rauh hnu 1960 kum ah a hnu bik uk nganak kha an rak chuah. Uk a tlingte in komhmi Vawlei Thar Lehnak Baibal kha 1961 kum ah an rak cuah. Atu ah holh phun tampi in hmuh khawh a simi hi Baibal lehmi ah a thleidannak cheukhat a um. Mah Baibal ah Pathian min Jehovah kha an khumh ṭhan. Cu lengah, a hram thawk Baibal ning tein leh a si caah Pathian kong biatak kha a hngalhter chin lengmang hna.
17. 1962 kum ah zei ceunak dah a rak tlang?
17 1962 kum ah Rom 13:1 i “uktu bawi” kong le Khrihfa pakhat nih zei tiang in dah mah nawlngeihnak kha a ngaih awk a si timi kong a fianter. Rom angan 13; Titas 3:1, 2 le 1 Piter 2:13, 17 ti bantuk Baibal cang hna kha a thukpi in an hlathlai i “uktu bawi” tiah a hmanmi bia hi Jehovah Pathian le Jesuh Khrih kha a sawh duhmi si loin minung uknak nawl kha a sawh duhmi a si ti a hung fiang.
18. 1980 kum hnu i a fiangmi biatak cheukhat cu zeidah a si?
18 Mah kum hna hnu ah, miding mi hna lam cu a rak ceu chin lengmang. 1985 kum ah “nunnak” caah miding ah sernak le miding in Pathian hawi ah cohlannak timi a sullam zei a si kha ceunak a rak pek. (Rom 5:18; Jeim 2:23) 1987 kum ah Khrihfa Jubili sullam kha a dikthir in a fianter.
19. Naite kum hna ah Jehovah nih a mi hna caah thlarau lei ceunak kha zeitindah tam deuh a ceuter?
19 1995 kum ah “tuu” le “meheh” ṭhennak kha fiang deuh in rak hngalhthiam a si. 1998 kum ah a tling cangmi Ezekiel i biakinn langhnak hmuhmi kong kha a neknok tiangin a rak fianter. 1999 kum ah ‘ṭhaiotu fihnung hmunthiang i a dir’ cu zeitik caan ah zeitin a si kha a fianter. (Matthai 24:15, 16; 25:32) Cun 2002 kum ah “thlarau le biatak in” Pathian biak timi sullam kha rak hngalh chap a si.—Johan 4:24.
20. Pathian mi hna nih zei sining dang ah dah thlennak an tuah?
20 Bupi le zumhnak lei in thlennak hna lengah Khrihfa ziaza kong he aa tlai zongin thlennak a um rih. Tahchunhnak ah, 1973 kum ah sahdah hman cu ‘pum a thurhnawmh tertu’ pakhat a si ti an hun hngalh i mah kha sualnak nganpi in an hmuh. (2 Korin 7:1) Kum hra a rauh hnu ah, 1984, July 15 chuah Vennak Innsang nih meithal hmannak kongah kan dirhmun kha a rak fianter. Hi hna cu kan chan ah a ceu chinmi ceunak he aa tlaimi tahchunhnak cheukhat an si.
A Ceu Chin Lengmangmi Ceunak ah Kal Peng
21. Zei lungput nih dah a ceu ching lengmangmi ceunak i kal peng awkah a kan bawmh lai?
21 “Thlennak pakhat a um tikah cohlan in mah he aa tlak in i remh cu a har” tiah caan saupi Khrihfa upa a ṭuanmi pakhat nih a ti. Pennak thawngthanhtu a sinak in kum 48 chung i a hmuhmi thlennak tampi kha cohlan awkah zeinihdah a rak bawmh? Hitin a chim: “Lungput hmaan ngeih a biapi. Thlenak kha kan cohlan duh lo ahcun hmai ah a fongmi bupi he siangrual lo in hnu ah kan tang lai. Thlennak hna kha ka caah cohlan awk a har ahcun: ‘Bawipa, aho sinah dah kan kal hnga? Zungzal nunnak bia a ngeitu cu nangmah pei na si cu’ tiah Piter nih Jesuh sin i a chimmi bia kha ka hun hngalh ṭhan tawn. Cun keimah le keimah hitin kaa hal, ‘Khuika ah dah ka kal lai—hi vawlei muihnak chungah maw?’ Mah nih khan Pathian bupi ah hmunh peng awkah a ka bawmh.”—Johan 6:68.
22. Ceunak chung kan kalnak in zeitindah ṭhatnak kan hmuh?
22 Kan pawngkam vawlei cu a chahmi muihnak chungah a um. Jehovah nih a mi hna cungah ceunak a tlanter pengnak in a miphun le vawlei mi hna kar i aa dannak cu a kau chin. Mah ceunak nih kan caah zeidah a tuah? A muimi lam cung i khor pakhat kha mei hei ceuhnak nih cu khor a tlauter khawh lo bantukin Pathian Bia ceunak nih hmuh chung lomi harnak kha a hlo ve lo. Asinain, a ceu chin lengmangmi ceunak ah kan kal khawh peng nakhnga Pathian ceunak nih mah harnak hna kha hrial awk a kan bawmh. Cucaah, Jehovah profet bia kha “muihnak hmun i a ceumi mei inn bantuk” ah ruat in kan lungthin pe zungzal u sih.—2 Piter 1:19.
Na Cinken Maw?
• Jehovah nih a mi hna caah zei bupi ṭhanchonak dah a umter?
• A ceu chin lengmangmi ceunak nih zumhnak lei zei thlennak dah a chuahter?
• Zei thlennak dah nangmah theng nih na hmuh i mah kha cohlan awkah zeinihdah an bawmh?
• A ceu ching lengmangmi ceunak ah zeicah kal peng na duh?