Tlikzuamnak Ah Inkhawhnak He Tli
“Kan hmai i chiahmi tlikzuamnak ah khan i zuam u sih.”—HEB. 12:1.
1, 2. Lamkaltu Paul nih Khrihfa nunning kha zei he dah a tahchunh?
RAM tampi ah maraton tlikzuamnak kha kum fatin an tuah. Tlik a ṭhawngmi cu tlik an i zuam tikah laksawng hmuh ding tinhnak he an tli. Tam deuh tu cu laksawng hmuh cu an duh ko nain an hmu kho lo. Asinain a dongh tiang an tlik khawhmi kha an lung a si ko.
2 Baibal nih Khrihfa nunning kha tlikzuamnak he a tahchunh. Mah kong kha lamkaltu Paul nih hlanlio Korin Khrihfabu sin a cakuat pakhatnak ah hitin a ṭial: “Tlikzuamnak ah an dihlak in tlik cu an i zuam nain laksawng a hmumi cu pakhat lawng a si ti kha nan hngalh. Cucaah laksawng hmu dingte in tli u.”—1 Kor. 9:24.
3. Paul nih tlikzuamnak ah pakhat lawng laksawng a hmu a ti tikah zeidah a chim duhmi a si?
3 Paul nih tlikzuamnak ah pakhat lawng nih laksawng a hmuh a ti tikah Khrihfa pakhat lawng nih nunnak laksawng a hmuh lai, a dang cu an hmu lai lo a ti duhnak a si maw? A si lo. Tlik aa zuammi cu ṭha tein an cawng i laksawng hmuh ding timi tinhnak he fakpi in an tli. Cu bantukin Paul nih Khrihfa hna zong zungzal nunnak hmuh ding timi tinhnak he fakpi in i zuam hna seh ti a duh. Cuti an tuah ahcun nunnak laksawng hmuh lai an i ruahchan khawh. Khrihfa tlikzuamnak ahcun a dongh tiang a tlimi paoh laksawng an hmu lai.
4. Khrihfa tlikzuamnak kong ah zeidah hngalh a herh?
4 Mah bia cu thazaang petu a si, asinain kan nunning ṭha tein ruah awk forhtu zong a si. Zeicahtiah laksawng cu vancung nunnak a si zongah vawlei nunnak a si zongah a man khiah khawh lomi a si caah a si. Kan tliknak ding lam cu a sau i a har, dawntu, lung a vaivuanhtertu le ṭihnungmi thil tampi zong a um. (Matt. 7:13, 14) Ngaihchiat awk cu mi cheukhat cu an tlik a hung nuar, an lung a dong i lam lai ah an tlu. Nunnak lam ah zei rap le ṭihnungmi dah a um? Zeitindah hrial khawh a si? A dongh tiang tlik awk le nunnak laksawng hmuh awkah zeidah tuah khawh a si?
Laksawng Hmuh awkah Inkhawhnak a Herh
5. Hebru 12:1 ah Paul nih zei kong dah a ṭial?
5 Paul nih Jerusalem le Judea ah a ummi Hebru Khrihfa hna sin a cakuat ah tlikzuamnak kong a ṭial ṭhan. (Hebru 12:1 rel.) Tlikzuamnak ah zeicah i zuam ding a si timi lawng si loin a dongh tiang tlik awkah zeidah tuah a herh zong a chim. Paul nih Hebru Khrihfa hna sinah mah cakuat zeicah a ṭial le zei tuah awk dah a forh hna ti kha i ruah u sih. Cu hnuah mah cakuat in zeidah kan i cawn khawh kha kan i ruah lai.
6. Khrihfa hna kha biaknak lei hruaitu pawl nih zeitindah an tuah hna?
6 Kumzabu pakhatnak Khrihfa pawl, a hlei in Jerusalem le Judea ah ummi hna cu harnak le hneksaknak phunphun an tong. Mi cungah nawl a ngeimi Judah biaknak lei hruaitu pawl hneknak an tong. A luancia kum 30 lio hrawng ah mah hruaitu pawl nih Jesuh Khrih kha cozah dotu, misual pakhat in thih awk aa tlakmi a si tiah mi an rak zumhter khawh hna. Atu zong Khrihfa pawl doh ding bia an khiak. Lamkaltu cauk ah C.E. 33, Pentekos a dih hnu ah biaknak lei hruaitu pawl nih Khrihfa pawl an hrem hnanak kong kan hmuh. Mah cu zumhfekmi hna caah a har tuk ko lai.—Lam. 4:1-3; 5:17, 18; 6:8-12; 7:59; 8:1, 3.
7. Paul nih ca a kuatmi Khrihfa hna cu a harmi zei bantuk caan ah dah an nun?
7 Cun annih cu Jerusalem a rawh lai ah a nungmi an si fawn. Pathian nih Jerusalem a hrawh lai tiah Jesuh nih ralrin a pek hna. Cun Jerusalem a rawh laite ah a cang dingmi thil le luat awkah zeidah tuah ding a si zong fiang tein a rak chimh hna. (Luka 21:20-22 rel.) Cu a si ah zeidah an tuah lai? Jesuh nih hitin ralrin a pek hna: “I ralring tuah u. Zudin sa-einak le khuasak tintuk harnak lawng kha ruat hlah u, cu ti nan si ahcun cu Ni nih cun ruah lopi ah an tlun hnawh sual hna lai.”—Luka 21:34.
8. Khrihfa cheukhat cu thlaraulei ah zeinihdah a derter khawh hna asiloah a tlauter khawh hna?
8 Mah ralrinpeknak Jesuh nih a chim hnu kum 30 hrawng ah Paul nih Hebru Khrihfa hna sinah cakuat a ṭial. Mah kum 30 chungah Khrihfa pawl cu zeitindah an rak um? Cheukhat cu harnak le khuasaknak kong lungretheihnak ruangah Jehovah kong an cawng ti lo i pehtlaihnak ṭha ngeih zong an i zuam ti lo. (Heb. 5:11-14) A cheu cu an pawngkam Judah mi hna bantukin nun ve ah a ṭha deuh tiah ruat hna sehlaw a lo. Zeicahtiah Judah mi nih Pathian cu an zumh rih ko i Moses Nawlbia tam deuh zong an zulh rih ko. Cun Khrihfabu chungah Moses Nawlbia le Judah phunglam zulh awk mi a leemmi cheukhat zong an um. Paul nih unau hna kha thlaraulei hliphlau tein um awk le tlikzuamnak ah inkhawhnak ngeih awkah zei bia dah a chimh hna?
9, 10. (a) Hebru a ngan 10 a donghnak lei ah Paul nih Hebru Khrihfa hna kha zeitindah a forh hna? (b) Paul nih hlanlio zumhfekmi Jehovah salle kong zeicah a ṭial?
9 Hebru Khrihfa hna sin thapeknak ca ṭial awkah Jehovah nih Paul kha a fial. Hebru a ngan 10, a thawklei ah Nawlbia cu “a ra dingmi thil ṭha muithlam” a si le Khrih tlanhnak thawng lawng in an sualnak ngaihthiam an si lai kha a fianter. Cun a donghnak lei ah hitin a forh hna: “Pathian duhnak nan tuah khawh nakhnga le bia an kamhmi hna nan co khawh nakhnga lungsau thinfual in um u. Zeicahtiah . . . ‘Tlawmpalte lawnglawng hnu ah a ra dingmi cu a ra lai, a rau lai lo.’”—Heb. 10:1, 36, 37.
10 Hebru a ngan 11 ah Pathian zumh timi cu zeidah a si ti kha Paul nih a fianter i hlanlio zumhfekmi hna kong kha tahchunhnak ah a chim. Mah cu a herh loin a kong dang ah a pial a si lo. Zumhnak timi ah ralṭhatnak le inkhawhnak ngeih aa tel kha unau pawl nih hngal hna seh ti a duh. Hlanlio zumhfekmi Jehovah salle zohchunhawk ṭha nih Hebru Khrihfa hna kha an tonmi harnak le hneksaknak inkhawh awk a bawmh hna lai. Cucaah Paul nih hlanlio zumhfekmi hna an zumhnak kong a ṭial hnuah hitin a chim: “Hi tluk in a nganmi tehte bu nih khan kannih cu an kan kulh. Cucaah cun lam a kan dawntu thil paohpaoh le kan tlaihchan pengmi sualnak vialte kha hlaw hna u sih law kan hmai i chiahmi tlikzuamnak ah khan i zuam u sih.”—Heb. 12:1.
“Tehte Bu”
11. “A nganmi tehte bu” kong ruahnak in zei ṭhatnak dah kan hmuh khawh?
11 Paul nih Khrihfa chan hlan ah a rak nungmi Jehovah salle, ‘a nganmi tehte bu nih an kan kulh’ tiah a ti. Annih cu an thih tiang Jehovah cungah zumhfek tein an um, mah nih Khrihfa pawl cu harnak tampi ton buin zumhfek te’n um khawh a si ti a langhter. “Tehte bu” cu tlikzuamnak ah a dongh tiang a tlimi hna bantuk an si. Mah nih midang zong a dongh tiang tlik awkah a forh hna. Tahchunhnak ah, tlik kan i zuam lioah tlik a ṭhawngmi pawl nih an kan zoh i tha an kan pek ti kan hngalh ahcun a dongh tiang fakpi in kan tli lai a si ko lo maw? Cucaah Hebru Khrihfa pawl nih hlanlio zumhfekmi Jehovah salle kong an ruah a hau, mah nih thazaang a pek hna lai i a dongh tiang inkhawhnak he tlik awk a bawmh hna lai. Kannih zong a kan bawmh khawh ve.
12. Paul nih a ṭialmi zumhfekmi hna sinin zeidah kan cawn khawh?
12 Paul nih a ṭialmi zumhfekmi hna sining cu kan sining he aa lo. Tahchunhnak ah, Noah cu Jehovah nih buanchukcho in vawlei a hrawh lai caan ah a nungmi a si. Kannih zong hi vawlei a dongh lai caan ah kan nung. Jehovah nih Abraham le Sarah kha an umnak khua in a chuahter hna. Nan tefa chungin keimah a ka biami miphun ka chuahter lai tiah bia a kamh hna i a tlin lai kha an hngak. Kannih zong Jehovah nih amah ca nun ding a kan fial. Cutin nan nun ahcun ka hawikom nan si lai i thluachuah kaan pek hna lai tiah a kan kamh. Moses cu ṭih a nungmi thetse ram kha tan in Biakammi Ram ah a rak kal. Kannih zong ṭhatlonak in a khatmi vawlei ah kan nung i Pathian kamhmi vawlei thar kan hngak. Zumhfekmi hna kong ruah cu a biapimi a si, an hlawhtlinnak le an sunghnak, an ṭhawnnak le an derthawmnak in tampi kan i cawn khawh.—Rom 15:4; 1 Kor. 10:11.
Zeicah An Hlawh A Tlin?
13. Noah cu zei harnak dah a ton, mah kha tei awkah zeinihdah a bawmh?
13 Mah Jehovah salle cu inkhawhnak he a dongh tiang tlik awkah zeinihdah a bawmh hna? Paul ṭialmi hi zohhmanh. (Hebru 11:7 rel.) “A nungmi thil vialte hrawhnak ding caah vawlei cungah buanchukcho” a tlung lai timi cu Noah caah “hmuh khawh lomi hmailei thil” a rak si. (Gen. 6:17) Mah cu zeitikhmanh ah a rak um bal lomi thil a si nain Noah nih buanchukcho cu a tlung theng lai lo tiah a rak ruat lo. Zeicahtiah Jehovah nih a chimmi paoh a tlinter lai ti a zumh caah a si. Noah nih Pathian fialmi cu a har tuk tiah a ruat lo i “a fialmi vialte cu a tuah dih.” (Gen. 6:22) Noah nih a tuahmi thil hi ruathmanh. Lawng a sak, saram a pumh, minung le saram caah lawng ah rawl a luhpi, mi ralrin a pek hna, a chungkhar thlaraulei ṭhawn awk a bawmh hna, mah vialte “tuah dih” cu a fawimi a si lo. Asinain Noah nih zumhnak le inkhawhnak he a rian a ṭuan dih caah amah le a chungkhar cu an luat i thluachuah an hmu.
14. Zei bantuk sining ah dah Abraham le Sarah nih zumhnak an langhter, zeitindah an nawl kan i cawn khawh?
14 Paul nih a kan kulhtu “a nganmi tehte bu” lakah Abraham le Sarah zong a telh hna. Annih nih hmailei ah zeidah kan ton lai ti hngal loin an umnak Ur khua kha an chuahtak. Harnak an ton buin Jehovah cung ah zumhfek tein an um i a nawl an ngaih. Abraham nih Pathian caah thil tampi a hlawt caah “mi vialte hna thlaraulei an pa” tiah auh a si cu aa tlak ngaimi a si. (Rom 4:11) Hebru Khrihfa hna nih Abraham le chungkhar kong tampi an hngalh cang caah an zumhnak kong tlawmpal lawng Paul nih a ṭial. Asinain mah nih an zumhnak a ṭhawn a langhter. Paul nih hitin a ṭial: “Hi mi vialte hna hi zumhnak ngei in an thi. Pathian nih a kamhmi hna cu an hmu lo, sihmanhsehlaw lamhlatpi in an rak hmuh i an rak i lawm i vawlei cungah hin khual le a vak a vai menmi kan si, an rak ti.” (Heb. 11:13) Pathian an zumhnak le pehtlaihnak ṭha an ngeihmi nih inkhawhnak he tlik awkah a bawmh hna.
15. Moses cu zeitindah a rak nun, cutin nun awkah zeinihdah a forh?
15 “A nganmi tehte bu” ah aa telmi Jehovah sal pakhat cu Moses a si. Moses nih rumnak le tinvo sung kha a kaltak i “Pathian mi hna sin sifah in kha aa thim.” Cuti tuah awkah zeinihdah a forh? “Hmailei hmuh laimi laksawng kha a rak i ruahchih caah a si” tiah Paul nih a ti. Cun Moses cu “hmuh khawh lomi Pathian kha hmu sehlaw cu bang” zumhfek tein a um. (Hebru 11:24-27 rel.) Moses nih “sualnak chung i caan tawite chung i nuamh” nakin a biapi deuhmi thil a um kha a hngalh. Pathian cu a caah a um taktakmi a si i a biakam vialte a tlin lai a zumh caah hawi hlei in a ral a ṭha i inkhawhnak a ngei. Cucaah phunzai loin Israel mi kha Izipt ram in a chuahpi hna i Biakammi Ram ah a hruai hna.
16. Moses cu Biakammi Ram a luh khawh lo caah a thin a hun lo kha zeitindah kan hngalh khawh?
16 Moses zong Abraham bantukin a nun chungah Pathian biakam a tlin a rak hmu ve lo. Israel mi Biakammi Ram an luh lai ah Pathian nih Moses kha hitin a ti: “Na hmai i ram cu na hmuh lai; sihmanhselaw khika ah, Israel mi ka pekmi hna ram chungah cun na lut lai lo.” Zeicahtiah Aaron le Moses cu doh hmangmi Israel mi ruangah an thin a hung i ‘Merbath-kadesh ti ah khan, Israel mi hna lakah Pathian an hmaizah lo’ caah a si. (Deut. 32:51, 52) Cutikah Moses cu lungdong le thinhung in a um maw? A um lo. Mah kha Israel mi thluachuah a pekmi hna ah kan hmuh. Hitin a bia a donghter: “Maw, Israel, na van a ṭha ko! Nangmah bantuk ahodah a um? BAWIPA nih a khamhmi na si, Amah cu an hupphengtu phaw le teinak vainam a si!”—Deut. 33:29.
Kan I Cawn khawhmi
17, 18. (a) “Tehte bu” sinin zeidah kan i cawn khawh? (b) A hnu capar ah zei kong dah kan i ruah lai?
17 ‘A kan kulhtu tehte bu’ i aa telmi cheukhat kong ruahnak nih tlikzuamnak ah a dongh tiang tlik khawh awkah Pathian le a biakam zumh a hau ti kha a kan hngalhter. (Heb 11:6) Mah zumhnak cu atu kan nunning cungah huham a ngeih awk a si. Zumhnak a ngeilomi hna he i lo loin Jehovah salle nih cun hmailei a um laimi thil kha kan hmuh khawh. “Hmuh khawh lomi Pathian” kha kan hmuh khawh caah tlikzuamnak ah inkhawhnak he kan tli kho.—2 Kor. 5:7.
18 Khrihfa tlikzuamnak ah tlik cu a fawi lo. Asinain a dongh tiang tlik khawh a si ko. A hnu capar ah a dongh tiang tlik khawh awk a kan bawmmi thil dang kong kan i ruah lai.
Na Fianter Kho Maw?
• Paul nih hlanlio zumhfekmi “tehte bu” kong zeicah a ṭial?
• ‘A kan kulhtu tehte bu’ kong ruahnak nih tlikzuamnak ah inkhawhnak ngeih awk zeitindah a kan bawmh khawh?
• Noah, Abraham, Sarah le Moses ti bantuk zumhfekmi “tehte bu” kong in zeidah naa cawn khawh?
[Cahmai 19nak i hmanthlak]
Abraham le Sarah nih Ur khua i an thilri pawl kha lungtho tein kaltak an sian