Reperensia Karta nekʼawuabari Bʼaita Kristianora kĩrãkʼa akʉza Trajaita Daizezeita
6-12 ENEROBAYEDA
BEDʼEA BIA DAIZEZE BEDʼEADE ŨDUDATA | GÉNESIS 1, 2
«Jeowaba parãnʉmʉsi nekʼãrẽ naʉ̃ Drʉadebʉra»
(Génesis 1:3, 4) Daizezeba jarasi: «Ʉ̃nata zera». Mawũã zesi ʉ̃nara. 4 Maʉ̃ tẽã Daizezebara ũdusi ʉ̃nara yibiabasita, mawũã iyara awuara osi ʉ̃nara pãrĩguaʉ̃mera.
(Génesis 1:6) Mõbe Daizezeba jarasi: «Bania ẽzadra draita, mawũã maʉ̃ bania ãba ba ẽ marẽã».
(Génesis 1:9) Mõbe Daizezeba jarasi: «Bania bajã edrebʉra ãba babimarẽã mawũã, drʉa põasãde ʉ̃tʉ zemarẽã». Mawũã berabarisi.
(Génesis 1:11) Mõbe Daizezeba jarasi: «Drʉade chiruata ʉ̃tʉ zemarẽã, bakuru yita barabʉta akʉza bakuru neta zaʉbʉrata jõma mamaʉ̃ba zedata, neta diabʉta akʉza yita diabʉta». Mawũã berabarisi.
it-1-S 571
Parãna
Daizezeba ewari nããrabemata jaraside: «Ʉ̃nata zera», mawũã ʉ̃nata ariguide zesi bajãneba, wabida drʉadeba kʼawua ẽ basimina samaʉ̃ba zebʉta maʉ̃ ʉ̃nara. Maʉ̃ ʉ̃nara wika wikaʉde ʉ̃na wãsibaibara, mawũã jarabʉ J. W. Watts bʉdaba (inglesde): «Wika wikaʉde zesi ʉ̃nara» (Gé 1:3, A Distinctive Traslation of Genesis). Daizezebara awuara bʉsi ʉ̃nata pãrĩguaʉ̃me, ʉ̃nara trʉ̃gasi, Ewarita akʉza pãrĩguara trʉ̃gasi, Diamasi. Naʉ̃ba ũdubibʉ naʉ̃ drʉara ariya bʉrgabʉta mawũã Ũmadaʉ audu berabaribʉ, mawũã drʉa ẽzadra ʉ̃nabʉ, ẽzadra pãrĩguabʉ maʉ̃ kʼarea pãrĩguadebadata ʉ̃naena zebʉ bʉrganʉmʉ baera (Gé 1:3, 4).
Ewari ũmene, Daizezebara ẽzadra drasi baniara. Ʉ̃kʉrʉ baniara drʉa ʉ̃rʉbasi, ʉ̃kʉrʉ baniara Daizezebara ʉ̃ta wãbisi mawũã baniara ãba ba ẽ marẽã. Maʉ̃ kʼarea Daizezebara trʉ̃gasi Bajãta, mamina maʉ̃ba jarakĩrãkʉ ẽ chĩdaura tõbaribʉta akʉza nekʼãrẽ ʉ̃tʉ parãnata (Gé 1:6-8; akʉra EXPANSIÓN).
Ewari ũbeade Daizeze jaure zareaba ãba zebisi bania naʉ̃ drʉadebʉra mawũã zebisi drʉa põasãta maʉ̃ra trʉ̃gasi Egoro. Maʉ̃ ewaride Daizezebara zokʼai babisi chiruata, neponota akʉza bakuru neta zaʉbʉta, maʉ̃ kʼarea nekʼãrẽ nama jarabʉra doba ze ẽ basi. Kaʉ̃ ũbeara «mamaʉ̃ba zeda» maʉ̃ba eaba wã (Gé 1:9-13).
(Génesis 1:14) Mõbe Daizezeba jarasi: «Nekʼãrẽ ʉ̃narata bamarẽã bajãne mawũã awuara bʼaita ewarita diamasiʉ̃me, mawũã ũdukʼawuaita ewari sãwũãbʉta, ewari sõbede jʉ̃drʉbʉta akʉza poaga sõbede jʉ̃drʉbʉta.
(Génesis 1:20) Mõbe Daizezeba jarasi: «Baniara biramarẽã nedʉwʉrʉ zakeraba akʉza nedʉwʉrʉ awãpanʉrãra awãnamarẽã bajãne mawũã naʉ̃ drʉa jõmaʉ̃nẽ».
(Génesis 1:24) Mõbe Daizezeba jarasi: «Naʉ̃ drʉade mejãcha panamarẽã nedʉwʉrʉrata mamaʉ̃ba zedarata: nedʉwʉrʉ urumʉ̃rʉãbʉta, nedʉwʉrʉ erbari wãberata, nedʉwʉrʉ oidebemata mamaʉ̃ba zedata». Mawũã berabarisi.
(Génesis 1:27) Mawũã Daizezebara ẽbẽrarãta parãsi iyi kĩrãkʼa. Iyi kĩrãkʼa parãsi. Yumakẽrãta yuwẽrãʉ̃me mawũã parãsi.
it-1-S 571 parr. 8, 9-572 parr. 1, 2
Parãna
Naʉ̃ra yibia jaraita. Génesis 1:16dera zokʼada ẽ bedʼea ebreodebemabara ba·ráʼ, naʉ̃ bedʼeaba jarakĩrãbʉ «parãnata», awuarabʉrʉ ebreodera zokʼapanʉ bedʼea ʽa·sáh, naʉ̃ bedʼeabara jarakĩrãbʉ «odata». Ũmadaʉ ʉ̃rʉ, jedeko ʉ̃rʉ akʉza chĩdau ʉ̃rʉ jarabʉra «bajãne» edabʉta jarabʉ Génesis 1:1ba jarabʉ kĩrãkʼa. Naʉ̃ra bedʼea ʉ̃tʉbʉ jarabʉbara jarabʉ ewari kimare bainaena «parãsidata». Maʉ̃ ewaribasidera Daizezebara ojʉ̃drʉsi nekʼãrẽ ʉ̃tʉbʉta chĩdauta, jedekota, ũmadaʉta, naʉ̃raba ʉ̃na diadamarẽã, maʉ̃ba ũdubibʉ naʉ̃ drʉadeba ũduseabʉta ʉ̃nata ewaradebʉ kĩrãkʼa. Adewara Daizezeba naʉ̃ra nekʼãrẽ diadara yibiabaibarabasi «ũdukʼawuaita ewari sãwũãbʉta, ewari sõbede jʉ̃drʉbʉta akʉza poaga» sõbede jʉ̃drʉbʉta. Maʉ̃bara jarakĩrãbasi ẽbẽrarãba kĩrãbio zokʼaseabasita sãwũã aripe kʼawuaita (Gé 1:14).
Ewari juesomane Daizezebara naʉ̃ drʉade onʉmʉsi nekʼãrẽ zokʼaibʉta. Daizezebara krĩcha ẽ basi abaʉdeba nekʼãrẽ jõmabʉra doba zemarẽãra. Awuarabʉrʉ nekʼãrẽ zokʼaibʉ awuara awuarakabʉta bio ʉ̃tʉ zesi Daizeze jaure zareadeba. Daizeze Bedʼeabara jarasi: «Daizezebara parãsi nedʉwʉrʉ yi zromarata puzade akʉza jõma zokʼaipanʉrata do eda, mamaʉ̃ba zedata, nedʉwʉrʉ jõma yi awãpanʉrata, mamaʉ̃ba zedata». Daizezera iya parãna kʼarea sobiasi akʉza nebiata diasi adewara jarasi eaba wãnamarẽã, naʉ̃ra berabariseabasi Daizezeba parãsi baera maʉ̃ra nedʉwʉrʉrãra eaba wãmarẽã «mamaʉ̃ba zedata» (Gé 1:20-23).
Ewari seisdera «Daizezeba parã jʉ̃drʉsi nedʉwʉrʉra oidebemata mamaʉ̃ba zedata, nedʉwʉrʉra urumʉ̃rʉãbʉta mamaʉ̃ba zedata, nedʉwʉrʉra erbari wãberata mamaʉ̃ba zedata». Daizezeba maʉ̃ jõma parãnara yibiabasi (Gé 1:24, 25).
Maʉ̃ ewari seis jõbodoare, Daizezeba diasi abaʉʼa zokʼai bʼaita maʉ̃ra audre ʉ̃ta bʼaita nedʉwʉrʉraira mamina maʉ̃ra angelera edrebasi: yumakẽrãta, mawũã Daizeze kĩrãkʼa parãnata akʉza iyi kĩrãkʼabʉta. Génesis 1:27de jarabʉmina Jeowaba parãsita «Yumakẽrãta akʉza yuwẽrãta», Génesis 2:7-9 bayeda jarabʉ Jeowaba parãsita yumakẽrãra egorodeba, iyi kĩbʉde jãrãpuasi ĩñabamarẽã mawũã zokʼai besi yumakẽrãra, ẽjʉ̃ã kĩrãwãreãnẽ akʉza yiko idabʉmae. Jeowabara egorota zokʼasi yumakẽrã parãita, maʉ̃ yumakẽrã parãna tẽã Jeowabara parãsi yumakẽrã orrodeba yuwẽrãta (Gé 2:18-25). Mawũã yuwẽrã maparãbʉrʉdeba Jeowabara zebisi ẽbẽrarãra (Gé 5:1, 2).
Jʉrʉda nekʼãrẽ biʼiabʉta Daizezedebemata
(Génesis 1:1) Nekʼãrẽ ojʉ̃drʉside, Daizezebara osi bajãta drʉaʉ̃me.
w15-S 1/6 5
Siensiaraba odarata
Naʉ̃ drʉa kʼãrẽ poaga ababʉta akʉza iyi audu
Sientipikorabara jarapanʉ naʉ̃ drʉara 4.000 millones poagabata akʉza iyi audura 13.000 mawũã ẽ bʉrʉ 14.000 millones poagabata. Daizeze Bedʼeabara jara ẽ Daizezeba sõbede parã jʉ̃drʉsita naʉ̃ drʉa audura. Adewara jara ẽ naʉ̃ drʉara poaga wika erbʉta. Daizeze Bedʼeade nããrabema bersikulodera naʉ̃trʉ jarabʉ: «Nekʼãrẽ ojʉ̃drʉside, Daizezebara osi bajãta drʉaʉ̃me» (Génesis 1:1). Maʉ̃ba iduaribibʉ sientipikoraba biʼia jʉrʉmarẽã kʼawuai baera naʉ̃ drʉa ʉ̃rʉ akʉza iyi audu sõbe poagabʉta.
(Génesis 1:26) Mõbe Daizezeba jarasi: «Parãna ẽbẽrarã dayi kĩrãkʼabʉta, mawũã zokʼamarẽã bedara puzadebemata, nedʉwʉrʉra awãbʉta, nedʉwʉrʉra urumʉ̃rʉãbʉta, naʉ̃ drʉa jõmaʉ̃nẽ berata akʉza naʉ̃ drʉade erbari wã berata».
it-2-S 80
Jesukristo
Jeowade kĩrãkʼa parã ẽ basi. Daizeze Warraba kʼarebasimina nejõma parãita iyara yi Zezede kĩrãkʼa parã ẽ basi. Daizezeba jõma parãsi baera iyi jaure zareadeba (Gé 1:2; Sl 33:6). Jeowaʉ̃me bʉ baera bebʉra, jõma iya parãna zokʼaipanʉrata, daya ũdu ẽãbʉta akʉza daya ũdubʉta, Iyideba ʉrʉmapanʉ baera iya diaibara bebʉra (Sl 36:9). Jeowa Warraba iyide kĩrãkʼa parãna ẽ basimina, Jeowa, Nekʼãrẽ jõma obʉba, jõma osi Jesudeba. Jesubida jarasi idi dayirãba ũdupanʉra Jeowaba parãnata, Daizeze Bedʼeadebida mawũã jarabʉ maʉ̃ra (Mt 19:4-6; akʉra CREACIÓN).
Daizeze Bedʼea leita
(Génesis 1:1-15) Nekʼãrẽ ojʉ̃drʉside, Daizezebara osi bajãta drʉaʉ̃me. 2 Akʉza naʉ̃ drʉara kʼãrẽ neneẽbasi. Jõma naʉ̃ drʉadebʉra pãrĩguabasi adewara baniaba birabasi, Daizeze jaure zareara jõmaʉ̃mae wãbasi jõma bania ʉ̃rʉ. 3 Daizezeba jarasi: «Ʉ̃nata zera». Mawũã zesi ʉ̃nara. 4 Maʉ̃ tẽã Daizezebara ũdusi ʉ̃nara yibiabasita, mawũã iyara awuara osi ʉ̃nara pãrĩguaʉ̃mera. 5 Daizezebara ʉ̃nara trʉ̃gasi, Ewarita akʉza pãrĩguara trʉ̃gasi, Diamasi. Mawũã zesi kewaradebemata akʉza diapedadebemata. Maʉ̃ra ewari nããradebemabasi. 6 Mõbe Daizezeba jarasi: «Bania ẽzadra draita, mawũã maʉ̃ bania ãba ba ẽ marẽã». 7 Daizezebara ẽzadra drasi baniara. Ʉ̃kʉrʉ baniara drʉa ʉ̃rʉbasi, ʉ̃kʉrʉ baniara Daizezebara ʉ̃ta wãbisi. Maʉ̃ta mawũã berabarisi. 8 Daizezebara maʉ̃ bania ʉ̃ta wãbidara trʉ̃gasi Bajãta. Mawũã zesi kewaradebemata akʉza diapedadebemata. Maʉ̃ra ewari ũmenebemabasi. 9 Mõbe Daizezeba jarasi: «Bania bajã edrebʉra ãba babimarẽã, mawũã drʉa põasãde ʉ̃tʉ zemarẽã». Mawũã berabarisi. 10 Daizezebara drʉa põasãbʉra trʉ̃gasi Egorota akʉza baniarãra Puzata. Daizezeitara maʉ̃ra jõma yibiabasi. 11 Mõbe Daizezeba jarasi: «Drʉade chiruata ʉ̃tʉ zemarẽã, bakuru yitabarabʉta akʉza bakuru neta zaʉbʉrata jõma mamaʉ̃ba zedata, neta diabʉta akʉza yita diabʉta». Mawũã berabarisi. 12 Mawũã naʉ̃ drʉara chiruata ʉ̃tʉ zesi, bakuru yitabarabʉta akʉza bakuru neta zaʉbʉrata jõma mamaʉ̃ba zedata. Daizezeitara maʉ̃ra jõma yibiabasi. 13 Akʉza zesi kewaradebemata akʉza diapedadebemata. Maʉ̃ra ewari ũbeadebemabasi. 14 Mõbe Daizezeba jarasi: «Nekʼãrẽ ʉ̃narata bamarẽã bajãne mawũã awuara bʼaita ewarita diamasiʉ̃me, mawũã ũdukʼawuaita ewari sãwũãbʉta, ewari sõbede jʉ̃drʉbʉta akʉza poagata. 15 Mawũã yibiabayi ʉ̃na diaita ʉ̃tʉ bajãne naʉ̃ drʉa ʉ̃namarẽã». Mawũã berabarisi.
13-19 ENEROBAYEDA
BEDʼEA BIA DAIZEZE BEDʼEADE ŨDUDATA | GÉNESIS 3-5
«Sewida nãã jarada tẽã nemitia berabaridata»
(Génesis 3:1-5) Jeowaba nedʉwʉrʉ jõma odadebemata damabʉrʉ mesera sewabasi, aramaʉ̃ta jarasi yuwẽrãʼa: «¿Wãrĩnuka Daizezeba jaradara mara neta ko ẽ bamarẽã ẽjũã kĩrãwãreãnẽ jõmabʉra?». 2 Aramaʉ̃ta, yuwẽrãba jarasi damaʼa: «Neta ẽjũã kĩrãwãreãnẽbʉra koseapanʉ. 3 Mamina ẽjũã kĩrãwãreã ẽzadra bakurude netabʉra, Daizezeba jarasi: Maʉ̃ nebemara kobe ẽ, mia kʼãrẽsida tõbaribe ẽ bei ẽ marẽã». 4 Aramaʉ̃ta damaba jarasi yuwẽrãʼa: «Wãrĩnubaira bʉra bei ẽ baya. 5 Daizezebara kaʉbʉ maʉ̃ kobʉrʉ ewaridera daʉ ogadrʉtotoita akʉza Daizeze kĩrãkʼa bʼaita, ũdukʼawuaita saʉ̃ta yibiata akʉza saʉ̃ta yibia ẽãta».
w17.02-S 5 parr. 9
Jeowaba jaradara aripe berabariyi
9 Diarubara sewasi Evara damaneba mawũã Daizeze Jeowa bedʼeata ũrĩ ẽ bamarẽã (akʉra Génesis 3:1-5; Rev. 12:9). Diarubara kãgabasi ãya krĩchamarẽã, neta «ẽjũã kĩrãwãreãnẽ jõmabʉ» koita zareabasita. Naʉ̃ bedʼeaba iya naʉ̃ta jarakĩrãbasi: «¿Wãrĩnuka maraba nekʼãrẽ jõmabʉra kobe ẽãta?». Maʉ̃ tẽã iya jarasi: «Wãrĩnubaira bʉra bei ẽ baya» mama jipa sewidata jarasi. Maʉ̃are iya jarasi Evaʼa kʼãrẽa Daizeze bedʼea ũrĩ neẽãta. Iya jarasi: «Daizezebara kaʉbʉ maʉ̃ kobʉrʉ ewaridera daʉ ogadrʉtotoita». Maʉ̃bara Diarubara jarakĩrãbasi Daizezebara ko ẽ marẽã kãgabasita maʉ̃ netara, maʉ̃ta kosibʉrʉ mawũã ãyara bia audre kʼawua bʼaita. Maʉ̃ awuara iya jarasi naʉ̃ sewidata: «Daizeze kĩrãkʼa bʼaita, ũdukʼawuaita saʉ̃ta yibiata akʉza saʉ̃ta yibia ẽãta».
(Génesis 3:6) Yuwẽrãbara ũdusi bakurude netabʉra koi biʼia kiruta, maʉ̃ kʼãrẽa iya mejãcha kokĩrãbasi baera bʉedasi, mõbebʉrʉ kosi, maʉ̃are diasi yi kima ãyi yi ũdusidade, maʉ̃bida kosi.
w00-S 15/11 25, 26
Dayirãba kʼãrẽta kʼawuaseapanʉ nabema ẽbẽrarã juwa jidada ʉ̃rʉ
¿Evara nekayirua oibarabasika? Mawũã ẽ. Krĩchara bʉ mamabʉta. Damaba jarabadara awuarabasi Daizezeba akʉza Adánba jaradaira. Dayirãba wãrĩnu maʉ̃ ẽbẽrata kãgapanʉbʉrʉ iya jarabʉta ĩjãpanʉ mamina, ¿dayirãra sãwũã bʼai ẽbẽra daya ũdu aduaba jarara maʉ̃ ẽbẽra daya kãgabʉba sewida jarabʉta dayaʼa? Evabara awuara oibarabasi: iyira kĩrʉ bʼaibarabasi adewara iyara ũrĩ ẽ baibarabasi. ¿Maʉ̃ damara kʼaibasi mawũã jaraira Jeowaba zokʼadata akʉza yi kimaba jarabadata maʉ̃ra sewidabasita? Evaba Jeowaba jaradata kʼaiba zokʼabʉ ʉ̃rʉ wawiabasibʉrʉ widikasi Adánʼa iya nekʼãrẽ jidai naena. Dayirãba wãrĩnu Daizeze Bedʼeata wawia ũdubipanʉbʉrʉ Evaba oda kĩrãkʼa oẽ bayi dayirãba akʉbʉrʉde aña Daizeze Bedea ʉ̃rʉ. Mamina Evabara ũrĩsi iya jaradapeadara mawũã iyikʉza jidasi kʼãrẽta nebiata akʉza kʼãrẽta nekayiruata. Iya maʉ̃ audre krĩchabʉde audre okĩrã wãsi, maʉ̃ra yibia ẽ basi maʉ̃ krĩchaira iyi burudebara waña ãĩ bʉeibarabasi, mawũã ẽ bʉrʉ bedʼeaibarabasi yi kimaʉ̃me iyi buru baera (1 Corintios 11:3; Santiago 1:14, 15).
Adánbara ũrĩsi yi kima bedʼeara
Evabara osi yi kima nekayirua omarẽa. ¿Jara ũrĩbiseabʉka kʼãrẽa Adánbara ũrĩbasita yi kima bedʼeara? (Génesis 3:6, 17) Adánbara jidaibarabasi kʼaita kãga ũdubita. ¿Iyara ũrĩbarabasika iyi Parãna bedʼeata, iyi nekʼãrẽ jõma diada bedʼeata akʉza iya kima diada bedʼeata? ¿Jʉrʉibarabasika yi Zeze kʼarebata kʼawuaita kʼãrẽ oita? Mawũã ẽ bʉrʉ ¿yi kimaba oda kĩrãkʼa oita? Iya kʼawuabasi Evaba neta koibada krĩchai ʉ̃rʉra sewidabasita. Pablobara jarasi: «Adewara Adánʼra sewada ẽ basi, awuarabʉrʉ yuwẽrãtrʉ jipa sewasida mawũã nekayirua omiabasi» (1 Timoteo 2:14). Mõbebʉrʉ yumakẽrã nabemaba krĩña ũrĩ ẽ basi Jeowa bedʼeara. Naʉ̃ba ũdubibʉ iyira mejãcha perabasita yi kima aduaita mamina ĩjã ẽ basi Jeowaba jõma ara oseabasita.
(Génesis 3:15-19) Mʉ̃a oyi bʉta yuwẽrãʉ̃me nejʉra badamarẽã akʉza bʉ warrarata iyi warrarabawara nejʉra badamarẽã. Yuwẽrã warraraba bʉ buruta birachiyi mawũã bʉa kayi jiru ãbidarrama». 16 Maʉ̃ tẽã Daizezebara jarasi yuwẽrãʼa: «Bʉ biogobʉrʉdera audre zʉbʉriabayi akʉza bʉ tobʉrʉdera mejãcha puabayi, bʉra bʉ kimaʉ̃me mejãcha bakĩrãbayi ãba akʉza bʉra iyi juwa edrebayi». 17 Akʉza Adánʼa jarasi: «Bʉa bʉ kima bedʼeata ũrĩsi baera adewara maʉ̃ neta ko ẽ bamarẽã jaradata kosi baera, maʉ̃ba egorodera bia zaʉ ẽ bayi. Adewara bʉra mejãcha trajabayi yiko jʉrʉita, ewari jõmaʉ̃nẽ. 18 Maʉ̃ egorodeba pawarañi chirua kayiruata, uruta akʉza mawũã koyi ne u bʉa udara. 19 Jʉazoa trajara bʉyi nekoita, egorobayi eda, bʉra mamaʉ̃ba zesi baera. Egoro oma baera akʉza egorobaya».
w12-S 1/9 4 parr. 2
¿Daizezebara wẽrãrãra kãgabʉka?
¿Daizezebara i kayirua jarasika yuwẽrãra?
Mawũã ẽ. Awuarabʉrʉ Daizeze Jeowabara i kayirua jarasi «dama kikibarita, maʉ̃ra trʉ̃gapanʉ Diaru (Ãtomĩa)» (Revelación [Apocalipsis] 12:9; Génesis 3:14). Jeowaba Adán ʉ̃rʉ jaraside yuwẽrãra iyi juwa edrebaibarata maʉ̃ba jarakĩrãkʉasi ẽ ũrĩamakʉde ũrĩbibarabasita (Génesis 3:16). Iya jarabasi kʼãrẽ nemitiata ũduita ãya kʼawua nekayirua odadeba.
w04-S 1/1 29 parr. 2
Bedʼea audre yibiata Génesisdebemata (yi nabemata)
3:17. ¿Kʼãrẽta jarakĩrãbasi Jeowaba egoro i kayirua jaradara akʉza sõbebayeda? Jeowaba maʉ̃ egoro ʉ̃rʉ i kayirua jarasidera jarakĩrãbasi zarea bʼaita maʉ̃ ne u pawaraita. Adán warrarãra mejãcha zʉbʉrisida i kayirua jarasi baera egoro ʉ̃rʉ, ãya ũdusida chirua kayiruata akʉza uruta, Lamec, Noé zezeba jarada kĩrãkʼa «dayirã juwara mejãcha ora wãita Jeowaba i kayirua jarasi baera egorota» (Génesis 5:29). Kue zroma zeda tẽã Jeowaba nebiata diasi Noéʼa akʉza yi warrara akʉza jarasi mawũã biramarẽã naʉ̃ drʉata (Génesis 9:1). Mamaʉ̃ba ʉ̃ta Daizezebara ãĩ bʉebʉrʉkĩrãsi naʉ̃ egoro ʉ̃rʉ i kayirua jaradara (Génesis 13:10).
it-1-S 717
Pua tobʉrʉde
Toi naena puabʉde akʉza tobʉrʉde. Evaba Daizeze bedʼea ũrĩ ẽ bada tẽã, Jeowaba jarasi nekʼãrẽ puata ũduita tobʉrʉde. Iya ũrĩbasibʉrʉ Jeowa nebiara iyi ʉ̃rʉbakasi akʉza iyi toi ewaridera mejãcha sobiabakasi «Daizeze nebiaba mejãcha nekʼãrẽ nebiata ũdubibʉ akʉza iyideba nekʼãrẽ puara we ẽ» baera (Pr 10:22). Mamina dayirãra nekayirua omia baera tobʉrʉdera mejãcha puabʉ. Maʉ̃ kʼarea Jeowaba jarasi (Iyara iduaribibʉ nekʼãrẽ berabarimarẽã): «Bʉ biogobʉrʉdera audre zʉbʉriabayi akʉza bʉ tobʉrʉdera mejãcha puabayi» (Gé 3:16).
Jʉrʉda nekʼãrẽ biʼiabʉta Daizezedebemata
(Génesis 4:23, 24) Mõbemata Lamecbara naʉ̃ trãbi biʼia kiruta trãsi yi kimara Adáʼa akʉza Ziláʼa: «Ũrĩdua mʉ̃ nemita Lamecʼra kimara. Ũrĩdua mʉ̃ bedʼeata: Mʉ̃ara beabʉrʉ yumakẽrã aba mʉ̃ podata, mawũã ẽbẽra kʉ̃dra aba mʉ̃ podata. 24 Caín beada kĩrãkʼa siete veces beadaibarabasi, maʉ̃ kʼarea Lamec beadara setenta y siete veces beadaibarabasi».
it-2-S 183 parr. 2
Lamec
Lamecba naʉ̃ bedʼea biʼia kiruta jarasi iyi kimaraita (Gé 4:23, 24) ũdubibʉ sãwũã maʉ̃ ewaribasidera ẽbẽrarã yõmiabasita. Jarasi: Mõbemata Lamecbara naʉ̃ trãbi biʼia kiruta trãsi yi kimara Adáʼa akʉza Ziláʼa: «Ũrĩdua mʉ̃ nemita Lamecʼra kimara. Ũrĩdua mʉ̃ bedʼeata: Mʉ̃ara beabʉrʉ yumakẽrã aba mʉ̃ podata, mawũã ẽbẽra kʉ̃dra aba mʉ̃ podata. Caín beada kĩrãkʼa siete veces beadaibarabasi, maʉ̃ kʼarea Lamec beadara setenta y siete veces beadaibarabasi». Mʉ̃a kʼawuita ũdubibʉ iyi kʼãwũã poabʉrʉ kʼarea Lamecʼra yõsita, maʉ̃ba iya jarasi krĩña bea ẽ basita, Caínba oda kĩrãkʼa. Maʉ̃ bedʼea biaba ũdubikĩrãbasi ẽbẽrarã iyira beada ẽ baibarabasita maʉ̃ kʉ̃dra beada kʼarea. Iya krĩña oẽ basi baera.
(Génesis 4:26) Setsida wũãwũã barasi mawũã trʉ̃gasi Enós. Maʉ̃ ewaribasidera ẽbẽrarãbara Jeowa trʉ̃ra zokʼa jʉ̃drʉsida.
it-1-S 359
Imitia bedʼeabʉ Daizeze ʉ̃rʉ
Ẽbẽrarãbara Jeowa trʉ̃ra zokʼa jʉ̃drʉsida Enós ewaribasidera kue zroma zei naena mamina ãyara okĩrã oda ẽ basi, dããrabade Abelbara iyiʉ̃me bedʼeasidera Daizeze trʉ̃ne trʉ̃si (Gé 4:26; Heb 11:4). Ʉ̃kʉrʉ ẽbẽrarã buru biarabara jara ũrĩbisi Enós ewaribasidera ẽbẽrarãbara Jeowa trʉ̃ra bia zokʼada ẽ basita maʉ̃ trʉ̃ra bʉebasi baera ẽbẽrarã trʉ̃ne akʉza nekʼãrẽ oma trʉ̃ne. Maʉ̃ kʼarea jarapanasi imitia bedʼeabasita Daizeze ʉ̃rʉ (akʉra ENÓS).
Daizeze Bedʼea leita
(Génesis 4:17-5:6) Caínʼra yi kimaʉ̃me ãba kʼãĩsi maʉ̃neba iyira biogosi, mawũã Enocta tosida. Maʉ̃ tẽã Caínbara parãsi pʉwʉrʉta maʉ̃ pʉwʉrʉra trʉ̃gasi yi wuarra trʉ̃ kĩrãkʼa Enoc. 18 Maʉ̃ tẽã Enocʼra Irad zezebasi, Iradʼra Mehujael zezebasi; Mehujaelra Metusael zezebasi, Metusaelra Lamec zezebasi. 19 Lamecʼra juwa jidasi yuwẽrã ũmebawara. Nããrabemara Adábasi tẽãbemara Zilábasi. 20 Adábara tosi Jabalta. Iyibasi nããra karpadebadara akʉza paka akʉbadara. 21 Iyi mebẽãra Jubalbasi. Iyibasi nããra arpazabadara akʉza plautazabadara. 22 Maʉ̃ awuara Zilábara tosi Tubal-Caínta, iyara nekʼãrẽ kĩrãtana obasi jiorro omarata akʉza kobre omarata. Tubal-Caín mebẽã wẽrã trʉ̃ra Naamábasi. 23 Mõbemata Lamecbara naʉ̃ trãbi biʼia kiruta trãsi yi kimara Adáʼa akʉza Ziláʼa: «Ũrĩdua mʉ̃ nemita Lamecʼra kimara. Ũrĩdua mʉ̃ bedʼeata: Mʉ̃ara beabʉrʉ yumakẽrã aba mʉ̃ podata, mawũã ẽbẽra kʉ̃dra aba mʉ̃ podata. 24 Caín beada kĩrãkʼa siete veces beadaibarabasi, maʉ̃ kʼarea Lamec beadara setenta y siete veces beadaibarabasi». 25 Adánʼra akʉza jẽda ãba kʼãĩsida yi kimaʉ̃me, mawũã akʉza tosi wũãwũã aba. Iyara trʉ̃gasi Set, jarasi baera: «Daizezeba mʉ̃a diabʉrʉa awuru wũãwũãta Abel bari, Caínba beasi baera». 26 Setʼsida wũãwũã aba barasi, trʉ̃gasi Enós. Maʉ̃ ewaride ẽbẽrarãbara zokʼa jʉ̃drʉsida Jeowa trʉ̃ta.
5 Naʉ̃ kartara Adán nebʉra. Daizezeba Adán parãna ewaribasidera, parãsi Daizeze kĩrãkʼa. 2 Parãsi yumakẽrãta yuwẽrãta. Maʉ̃ ewari parãnaneba nebiata diasi akʉza trʉ̃gasi Ẽbẽrata. 3 Adán 130 poagabaside erbasi warra aba iyi kĩrãkʼabʉta trʉ̃gasi Set. 4 Set erbada tẽã Adán zokʼaibasi 800 poaga audre. Iyira waura zezebasi akʉza kaura zezebasi. 5 Mawũã Adánʼra zokʼaibasi 930 poaga jõmaʉ̃nẽ. Mõbebʉrʉ beisi. 6 Set 105 poagabaside Enós zezebasi.
20-26 ENEROBAYEDA
BEDʼEA BIA DAIZEZE BEDʼEADE ŨDUDATA | GÉNESIS 6-8
«Mawũã aripe osi»
(Génesis 6:9) Naʉ̃ra Noé nebʉra. Noéra ẽbẽra biabasi. Iyira kʼẽrẽpabasi ẽbẽra iyi ewaridebemane. Iyira Daizeze wãrĩnuʉ̃mebasi.
(Génesis 6:13) Mõbe Daizezeba jarasi Noéʼa: «Mʉ̃ara jõma jõbiyi zokʼaipanʉrãra, naʉ̃ drʉara nemitiaba birasi baera, ẽbẽraba mawũã obʉ baera. Maʉ̃ kʼarea mʉ̃ara jõma makenañi ãyira adewara imañi drʉara.
w18.02-S 4 parr. 4
Noéba, Danielba, Jobʼba ũrĩna kĩrãkʼa akʉza ĩjãna kĩrãkʼa odaibara
4 Bedʼea zroma ũdudata. Enoc, Noé zeze zezõna ewaribasidera, ẽbẽrarãra jĩgarapanasi Daizezedebara. Ãyara imitia jarapanasi Jeowa ʉ̃rʉ (Jud. 14, 15). Wuabʉrʉ audre yõmiarabasi. Noé ewaridera drʉara ẽbẽra kayiruaba birasi. Angelera kayiruarabara ẽbẽra kakuata jidasida, juwa jidasida wẽrãrabawara akʉza wũãwũã jipa so kayiruata tosida (Gén. 6:2-4, 11, 12). Mamina Noéra awuarabasi, Daizeze Bedʼeabara jarabʉ «Noéra Jeowaba bia akʉbasi» «kʼẽrẽpabasi ẽbẽra iyi ewaridebemane. Iyira Daizeze wãrĩnuʉ̃mebasi» (Gén. 6:8, 9).
(Génesis 6:14-16) Ora bʉita jãba zromata bakuru biaba, ora korra zakerata bʉita akʉza nedʉwʉrʉraita, adewara zoara breaba ewarade akʉza eda. 15 Mawũã ora: drasoara erbaibarabasi 133 metros, 22 metros joubʉa erbaibarabasi akʉza 13 metros ʉ̃ta yi zroma baibarabasi; 16 jãbara kʉda ũbea chuaibarabasi, kʉda aba, kʉda ũme akʉza kʉda ũbea; adewara 44.5 sentimetros bentanata oibarabasi jãba buru edre, mawũã ʉ̃na bamarẽã adewara jãba zromanera puerta aba baibarabasita.
w13-S 1/4 14 parr. 1
«Iyira Daizeze wãrĩnuʉ̃mebasi»
Naʉ̃ trajo oira poaga bio berabarisi, naʉ̃rabasi bʼaibara 40 mawũã ẽ bʉrʉ 50 poaga. Bakuruta tʉi barabasi, maʉ̃ta atʉi barabasi, adewara koĩ barabasi drĩdaʉta akʉza koĩbarabasi tablata. Maʉ̃ jõma oda tẽã ãba zebibarabasi jãba zroma oita. Jãba zromara kʉda ũbea erbaibarabasi maʉ̃ awuara korrasida chuaibarabasi akʉza puerta aba chuaibarabasi. Maʉ̃ kʼarea iyi audura bentanata erbaibarabasi jãba buru edre akʉza jãba burura jãba de kĩrãkʼa odaibarabasi (Génesis 6:14-16).
(Génesis 6:22) Noébara ojʉ̃drʉsi Daizezeba zokʼada kĩrãkʼa, mawũã aripe osi.
w11-S 15/9 18 parr. 13
«Zarea wẽbadaibara»
13 Nebia abaʉba kʼarebasi Jeowa kʼaidupanʉrata, Pablobara maʉ̃ta jarabasi, naʉ̃ nebiadeba ãyi zarea wẽbapanʉneba ganasida. Akʉdaya naʉ̃nebemata aba: Noé (akʉra Hebreos 11:7). Jeowaba jarasi: «Mʉ̃ara kue zromata weyi mawũã doba birayi jõma naʉ̃ drʉara, adewara jõma makenañi bajã edre zokʼaibʉta. Jõma naʉ̃ drʉadebʉra makiniñi» (Gén. 6:17). ¿Kʼãrẽa jarasi Pablobara naʉ̃ra dayirãbara wabida ũduda ẽãta? Maʉ̃ kĩrãkʼara berabarikabasi baera. Mamina maʉ̃ berabarikamina Noébara krĩcha ẽ basi maʉ̃ra berabari ẽ baita. Mawũã krĩchasi Daizezeta wãrĩnu ĩjãbasi baera. Noébara ĩjãbasi Jeowaba jaradara aripe berabarita akʉza krĩcha ẽ basi Jeowaba zokʼabʉra zare ẽãta. «Mawũã aripe osi» Jeowaba jarada kĩrãkʼa (Gén. 6:22). Maʉ̃ oira biode zareabasi, jãba zromata oibarabasi baera, yikota jʉrʉibarabasi baera, nedʉwʉrʉrata jʉrʉibarabasi baera, jarakaibarabasi wuabemara Daizezeba kʼãrẽ weita, adewara yi mebẽrãta Jeowa kʼawa erbaibarabasi. Ãyi mawũã zareabada kʼarea akʉza ĩjãbada kʼarea Jeowaba ẽdrʉbisi adewara mejãcha nebia diasi.
Jʉrʉda nekʼãrẽ biʼiabʉta Daizezedebemata
(Génesis 7:2) Nedʉwʉrʉra jaigʉa ẽã bʉdeba zedata bʉ kʼaidu edeseabʉ siete: yumakẽrãta akʉza yuwẽrãta. Mamina maʉ̃ra nedʉwʉrʉra jaigʉa bʉdeba zedata bʉ kʼaidu edeseabʉ ũme: yumakẽrãta akʉza yuwẽrãta.
w04-S 1/1 29 parr. 7
Bedʼea audre yibia Génesisdebemata (yi nabemata)
7:2. ¿Sãwũã kʼawuabasi saʉ̃ nedʉwʉrʉrata jaigʉa ẽã bʉta akʉza jaigʉabʉta? Ãya kʼawuapanasi baera saʉ̃ nedʉwʉrʉta jaigʉa ẽã bʉta akʉza jaigʉa bʉta Daizeze Jeowaita beapanasidera, ãya krĩchapana ẽ basi baera kʼãrẽ nedʉwʉrʉta koseabʉta akʉza kobe ẽãta. Kue zroma zei naena ẽbẽrarãbara ko ẽ basi chichira. Jeowaba ley Moisésʼa diadabara jarasi kʼãrẽ nedʉwʉrʉta koseabʉta akʉza kobe ẽãta, adewara ley Moisésʼa diadapeadara jõbʉrʉdera maʉ̃ leyrasida jõsi (Hechos 10:9-16; Efesios 2:15). Baribʉrʉ Noéba kʼawuabasibaibara kʼãrẽ nedʉwʉrʉta Jeowaita beaseabʉta. Maʉ̃ kʼarea Noé jãba zromaneba ãĩ wãside: «Maʉ̃ tẽã Noéba osi altarta Jeowaita akʉza nedʉwʉrʉrata beasi jaigʉa ẽã bʉta adewara ʉ̃kʉrʉ nedʉwʉrʉra wãbaribʉ jaigʉa ẽã bʉta maʉ̃ra Jeowaita basida» (Génesis 8:20).
(Génesis 7:11) Noé 600 poaga baside, ewari diesisietede jedeko ũmenebemane, maʉ̃ ewaride bania jõma naʉ̃ drʉadebemara jẽzasi akʉza do ʉ̃tʉ bajãnebʉsida.
w04-S 1/1 29 parr. 8
Bedʼea audre yibia Génesisdebemata (yi nabemata)
7:11. ¿Maʉ̃ kue zromara samaʉ̃ba zesi? Ewari ũmene Jeowaba osi baniara ẽzadra dramarẽã. Mawũã besi baniata naʉ̃ drʉade akʉza ʉ̃tʉ bajãne (Génesis 1:6, 7). Bania namabʉra chuasi. Mamina bania bajãnebʉra jãrãrabasi. Maʉ̃ba ʉ̃tʉra mejãchabʉ baniata. Maʉ̃rata kue zroma zeside ʉ̃tʉba baesi naʉ̃ drʉa eda Noé ewaribaside.
Daizeze Bedʼea leita
(Génesis 6:1-15) Kõbebʉrʉ, ẽbẽrarã naʉ̃ drʉade audre eaba wãside ãyira kau barakʉasi, 2 ʉ̃kʉrʉ Daizeze wũãwũãra angelerabara akʉsida wẽrãra udabemara biʼiakideta. Maʉ̃ kʼarea ãyira mia kʼãĩkĩrãbʉme mia kʼãĩkʉasida. 3 Akʉza Jeowaba jarasi: «Mʉ̃ara wuara bari akʉ ẽ ẽbẽrarãba obʉra, maʉ̃rara yara baera. Maʉ̃ kʼarea mara ewarira 120 poaga bʼaibayi». 4 Maʉ̃ ewaribasidera nepilimʼrãra nama naʉ̃ drʉade panasi. Maʉ̃ daucha ʉ̃kʉrʉ Daizeze wũãwũãra angelerasida wẽrãrabawara ãba kʼãĩkʉasida akʉza maʉ̃ daucha wũãwũã barakʉasida. Maʉ̃ra wũãwũãrãra mejãcha zareabarachubeabayi maʉ̃ kʼarea jõmaʉ̃ba ũdukʼaʉdebasi. 5 Jeowabara ũdusi naʉ̃ drʉara ẽbẽrã kayiruaraba wuabʉrʉ bira wãta akʉza ãyi krĩchara ewari jõmaʉ̃nẽ kayirua krĩchapanasita soiduba. 6 Maʉ̃ba Jeowara sobia ẽ basi ẽbẽrarã naʉ̃ drʉade oda kʼarea. Maʉ̃ kʼarea sopʉabasi. 7 Jeowaba jarasi: «Mʉ̃a jõma makenañi ẽbẽrarã naʉ̃ drʉade parãnara, nedʉwʉrʉra urumʉ̃rʉãbʉta, nedʉwʉrʉra erbari wãbʉta, nedʉwʉrʉra awãbʉta, bia ẽ bʉ maʉ̃ra oda kʼarea». 8 Mamina, Noéra Jeowaba bia akʉbasi. 9 Naʉ̃ra Noé nebʉra. Noéra ẽbẽra biabasi. Iyira kʼẽrẽpabasi ẽbẽra iyi ewaridebemane. Iyira Daizeze wãrĩnuʉ̃mebasi. 10 Maʉ̃ tẽã Noéra wũãwũã ũbea barasi: Sem, Cam, Jafet. 11 Kõbebʉrʉ, Daizezebara ũdusi naʉ̃ drʉara jipa ãrĩbʉta akʉza mejãcha yõba birasita. 12 Mawũã ũdusi, naʉ̃ drʉara jipa ãrĩbasita. Jõma naʉ̃ drʉadepanʉra ẽbẽrarãbara jipa mitiata opanasi. 13 Mõbe Daizezeba jarasi Noéʼa: «Mʉ̃ara jõma jõbiyi zokʼaipanʉrãra, naʉ̃ drʉara nemitiaba birasi baera, ẽbẽraba mawũã obʉ baera. Maʉ̃ kʼarea mʉ̃ara jõma makenañi ãyira adewara imañi drʉara. 14 Ora bʉita jãba zromata bakuru biaba, ora korra zakerata bʉita akʉza nedʉwʉrʉraita, adewara zoara breaba ewarade akʉza eda. 15 Mawũã ora: drasoara erbaibarabasi 133 metros, 22 metros joubʉa erbaibarabasi akʉza 13 metros ʉ̃ta yi zroma baibarabasi.
27 ENERODEBA-2 FEBRERO EDA
BEDʼEA BIA DAIZEZE BEDʼEADE ŨDUDATA | GÉNESIS 9-11
«Naʉ̃ drʉadebema ẽbẽra jõmaʉ̃ta bedʼea abarika bedʼeabasi»
(Génesis 11:1-4) Mõbebʉrʉ, naʉ̃ drʉadebema ẽbẽra jõmaʉ̃ta bedʼea abarika bedʼeabasi akʉza bedʼea abarika erbasi. 2 Ẽbẽrarã juwarare wãside, ũdusida Sinar drʉade koribita ãyira mama panesi. 3 Aramaʉ̃ta ãyirainʉ yiya bedʼeasida: «Zeidua. Bloke odaita». Mawũã ãyara zokʼasi bloketa mõgara zokʼa ẽ baya adewara zokʼasida breata bloke kʼaraita. 4 Akʉza jarasida: «Zeidua. Odadrʉ pʉwʉrʉta maʉ̃ne odadrʉ de drasoa bajãinʉ jʉ̃ẽbʉta. Mawũã dayirãra jõmaʉ̃ba ũdukʼawuadayi mawũã dayirãra badu drʉade wãna ẽ bayi».
it-1-S 275
Babilonia zroma
Nabema pʉwʉrʉ Babilonia sãwũãbadata. Babilonia pʉwʉrʉta de drasoa odapeada Babelʼʉ̃mera ojʉ̃drʉsida iyabaʉ ewaride (Gé 11:2-9). Ẽbẽrarãba maʉ̃ pʉwʉrʉta akʉza de drasoaʉ̃me ojʉ̃drʉsidadera ãyita jõmaʉ̃ba ũdukʼawuadamarẽã kãgapanasi Daizeze ũdukʼawuabi kʼaʉde. Maʉ̃ pʉwʉrʉ jõma tega wãna tẽã ũdusida templo bogozoamata adewara Mesopotamianebida, naʉ̃ba ũdubibʉ osidata bari yiwidʼita. Mamina Jeowabara idu parã wãbi ẽ basi naʉ̃ dera, ãya parãpanasi baera daizeze zeri ẽã yiwidʼita. Jeowaba naʉ̃ pʉwʉrʉra trʉ̃gasi Babel, naʉ̃ba jarakĩrãbʉ daucha bʉ ẽãta mawũã ẽ bʉrʉ jõma bia ũrĩ ẽãta, mamina ẽbẽrarã sumerio bedʼeabʉbara trʉ̃gasida (Ka-dingir-ra) akʉza ẽbẽrarã akadio bedʼeabʉbara trʉ̃gasida (Bab-ilu) naʉ̃ trʉ̃ba jarakĩrãbʉ «Daizeze puertata». Naʉ̃ra ẽbẽrabara Jeowaba trʉ̃ diadata awuara trʉ̃gakʉasida mawũã ãya kĩrãbeda ẽ baita Jeowaba zʉbʉria odata, mawũãsidu naʉ̃ trʉ̃bara religion zeri ẽãta jarakĩrãbasi.
it-2-S 204 parr. 6
Bedʼea
Génesis libroba jarabʉ kue zroma berabarida tẽã ʉ̃kʉrʉ ẽbẽrarã ãba panasi Jeowaba jarada awuara oita, naʉ̃ra Jeowaba Noéʼa yi jaramabasi (Gé 9:1). Ãyira naʉ̃ drʉa jõmaʉ̃mae wãi kʼaʉde, jarasida iyabaʉ pʉwʉrʉ Sinar koribide panaita (Mesopotamia). Naʉ̃ pʉwʉrʉdera ẽbẽrarã jõmaʉ̃ta ãba zedaibasi religion zeri ẽã oita, maʉ̃ra de drasoabʉta odaibasi daizeze zeri ẽã yiwidʼita (Gé 11:2-4).
(Génesis 11:6-8) Jeowaba jarasi: «Ãyira iyabaʉ pʉwʉrʉdebema baera akʉza iyabaʉ bedʼeata bedʼeapanʉ baera nekʼãrẽta ojʉ̃drʉsida. Kõbebʉrʉ ãya atiara oseabʉ nekʼãrẽ ãya kãgata. 7 Wãdrʉ uda, bedʼea awuara awuaraka bedʼeabita ãyirai yiya ũrĩna ẽ marẽã». 8 Mamaʉ̃ba ʉ̃ta Jeowabara naʉ̃ drʉa jõmaʉ̃nẽ wãbisi, mawũã wiña wiñane idubʉ wãsida pʉwʉrʉra.
it-2-S 204 parr. 7
Bedʼea
Jeowabara iduaribi ẽ basi maʉ̃ de drasoa omarẽãra, maʉ̃ kʼarea bedʼea awuara bedʼeabikʉasi, mawũã obʉrʉba zarebasi ãba daucha trajadaita, maʉ̃ba wãbisi jõmaʉ̃ drʉade. Maʉ̃ kʼarea ẽbẽrarãitara zareabasi Daizezeba kãga ẽ oẽ baira ãyira bedʼea awuara awuaraka bedʼeasi baera maʉ̃ba zareabasi ãba zeita akʉza ãya nãã obada kĩrãkʼa oita. Adewara ãya nekʼãrẽ jõma kʼawuabadara Daizezedeba zeda ẽ basi awuarabʉrʉ ãyi krĩchaba odabasi (akʉra Ec 7:29; Dt 32:5). Bedʼea awuara awuaraka bedʼeabʉba drʉaza wãbisimina kʼarebasi ãya mesera nemitia oẽ baita (Gé 11:5-9; akʉra Isa 8:9, 10). Idibema ẽbẽrabara nekʼãrẽ mejãcha kʼawuabʉmina, ãya maʉ̃ kʼawuabʉdeba nemitiata opanʉ. Dayirãba naʉ̃ ʉ̃rʉ krĩchabʉrʉdera kʼawuapanʉ kʼãrẽa Jeowabara iduaribi ẽ basi de drasoa oita, Iya mawũã oẽ basibʉrʉ naʉ̃ drʉara mesera ẽbẽra kayiruaba birakasi.
(Génesis 11:9) Maʉ̃ kʼarea pʉwʉrʉra trʉ̃gasida Babel, mama bedʼea abarika bedʼeabadata Jeowaba bedʼea awuara bedʼeabisi, mamaʉ̃ba ʉ̃ta Jeowabara ẽbẽrarã naʉ̃ drʉa jõmaʉ̃nẽ wãbisi.
it-2-S 455
Pʉwʉrʉra
Ẽbẽra jõmaʉ̃ta awuara bedʼeabasi baera, yi ẽbẽra bedʼea abarika bedʼeabʉra ãba zesida, abarika krĩchapanasi, iyabaʉ trajota opanasi, nekʼãrẽ abarika opanasi mawũã ãyi religionta jʉrʉsida (Le 18:3). Maʉ̃ra ẽbẽrarã Daizezedeba jĩgapanasi baera maʉ̃ kʼarea ãyi pʉwʉrʉ aba abaka daizeze zeri ẽã yiwidʼisida (Dt 12:30; 2Re 17:29, 33).
Jʉrʉda nekʼãrẽ biʼiabʉta Daizezedebemata
(Génesis 9:20-22) Mawũãera Noéra ne u jʉ̃drʉsi mama iya usi ubata. 21 Bino doda tẽã ituaba beinʉmesi akʉza ãkadanʉmesi iyi karpa de edre. 22 Cam, Canaán zezeba ũdusi yi zeze ãkadabʉta maʉ̃ta yi mebẽã ũmeʼa jarasi maʉ̃rara ãĩpanasi.
(Génesis 9:24, 25) Noé ituaba beinʉmana berabaribʉrʉdera ʉrʉmasi. Aramaʉ̃ta iya kʼawuasi yi warra tẽãbemaba kʼãrẽ odata iya jarasi: «Canaán bʉ ʉ̃rʉ nekayiruata zeyi. Bʉra bʉ mebẽrã nezokʼabayi».
it-1-S 397 parr. 7
Cam
Canaánbara nemitiata osikĩrãbʉ mamina yi zeze Cambara maʉ̃ kʼarea kʼẽã ẽ basi. Mawũã ẽ bʉrʉ Noéba Daizeze jaure zareadeba jara ũrĩbisi Camba obadadeba yi wũãwũã warrabida abarika obasita, maʉ̃ kʼarea nemitia obʉra bʼaibasi Canaán ʉ̃rʉ akʉza yi wũãwũãra ʉ̃rʉbida. Nããra Noéba nekayirua jaradara aripe berabarisi, israelitara Semneba zedaraba kananeorata ãyi nezokʼa babiside. Yi ũmera, poaga bio berabarida tẽã Canaáneba zeda wũãwũãrãra akʉza Jafet nezokʼabasida, maʉ̃ra aripe berabarisi Medo-Persiaba, Greciaba akʉza Romaba zokʼapanaside.
(Génesis 10:9, 10) Nemrodʼra mi wãmiabasi akʉza jipa aña obasi Jeowaba zokʼabʉra. Maʉ̃ba jarapanʉ «Iyira Nemrod kĩrãkʼabʉ, mi wãmiabasi akʉza jipa aña obasi Jeowaba zokʼabʉra». 10 Iya nãã pʉwʉrʉ zokʼadara naʉ̃rabasi: Babel, Erec, Akkad akʉza Calné, Sinar drʉade.
it-2-S 481
Nemrod
Iya nãã pʉwʉrʉ zokʼadara naʉ̃rabasi: Babel, Erec, Akkad akʉza Calné, Sinar drʉade (Gé 10:10). Naʉ̃ba ũdubibʉ pʉwʉrʉ Babel osidade akʉza ãyi de drasoabʉ ojʉ̃drʉsidade Nemrodba zokʼabasita. Naʉ̃ra abarikabʉ judioraba krĩchabada kĩrãkʼa. Josefoba bʉsi: «Nemrodbara pʉwʉrʉ bia zokʼa jʉ̃drʉ e basita, jõma ẽbẽrarã iyi juwa edre zokʼa erbaita. Iya maʉ̃ba osi ẽbẽrarãba Daizezeta wawiada ẽ marẽã awuarabʉrʉ iyita wawiadamarẽã. Adewara iya jarasi Daizezeba akʉza kue zroma jẽda beakĩrãbʉbʉrʉ, iya oita de drasoabʉta mawũã baniaba bei ẽ baita. Akʉza iyara Daizeze ʉ̃rʉ bia krĩcha ẽ basi iyi zezõnarata beasi baera. Maʉ̃ kʼarea ẽbẽrarãbara soiduba okĩrã osida Nemrodba jaradara, adewara krĩchapanasi Daizezeba jarabʉra biga ẽãta maʉ̃ba ãyara mesera ojʉ̃drʉsida Babelde de drasoa obarabadara» (Antigüedades Judías, libro I, cap. IV, secs. 2, 3).
Daizeze Bedʼea leita
(Génesis 10:6-20) Cam wũãwũãrãra naʉ̃rabasi Cus, Mizraim, Put akʉza Canaán. 7 Cus wũãwũãrãra naʉ̃rabasi Sebá, Havilá, Sabtá, Raamá akʉza Sabtecá. Raamá wũãwũãrãra naʉ̃rabasi Seba akʉza Dedán. 8 Cusʼra Nemrod zezebasi, maʉ̃ yumakẽrãtrʉ iyidoba nãã yi zromabasi naʉ̃ drʉadera. 9 Nemrodʼra mi wãmiabasi akʉza jipa aña obasi Jeowaba zokʼabʉra. Maʉ̃ba jarapanʉ «Iyira Nemrod kĩrãkʼabʉ, mi wãmiabasi akʉza jipa aña obasi Jeowaba zokʼabʉra». 10 Iya nãã pʉwʉrʉ zokʼadara naʉ̃rabasi: Babel, Erec, Akkad akʉza Calné, Sinar drʉade. 11 Maʉ̃ drʉadeba wãsi Asiria eda mamaʉ̃ba parãsi Níniveta, Rehobot-Ir, Cálah 12 akʉza Nínive Cálah ẽzadrarabasi Resenta. Naʉ̃ra pʉwʉrʉ zromabasi. 13 Mizraimʼra Ludim, Anamim, Lehabim, Naftuhim, 14 Patrusim, Casluhim (namaʉ̃ba zesi pilisteorãra) akʉza Caftorim maʉ̃ra zezebasi. 15 Canaánʼra Sidón zezebasi, naʉ̃ra yi wũãwũã nabemabasi. Adewara Het zezebasi, 16 maʉ̃ awuara erbasi naʉ̃rata jebuseorata, amorreorata, guirgaseorata, 17 ebeorata, arkeoarata, sineorata, 18 arbadeorata, zemareorata akʉza amateorata. Poaga bio berabarida tẽã kananeorãra eaba wãsida. 19 Maʉ̃ kʼarea kananeo drʉara Sidóneba Guerarbayedaba chuasi, Guerarʼra Gaza kʼawabasi. Akʉza Sodomata, Gomorrata, Admáta akʉza Zeboyimta, naʉ̃ra pʉwʉrʉra Lasa kʼawabasi. 20 Maʉ̃rata Cam wũãwũãrabasi, iyi mebẽrãneba zedata, ãyi sãwũã bedʼeabʉdeba ãyi drʉadeba akʉza ãyi pʉwʉrʉdeba.