Reperensia Karta nekʼawuabari Bʼaita Kristianora kĩrãkʼa akʉza Trajaita Daizezeita
3-9 FEBREROBAYEDA
BEDʼEA BIA DAIZEZE BEDʼEADE ŨDUDATA | GÉNESIS 12-14
«Naʉ̃ bedʼea abarika zedara bʉitabida yibia»
(Génesis 12:1, 2) Jeowaba jarasi Abránʼa: «Wãra bʉ drʉadebara, amaera bʉ mebẽrãta akʉza ẽbẽrarã bʉ zeze deda panʉrasida mõbe maʉ̃ tẽã wãra mʉ̃a bʉa drʉa ũdubima. 2 Mʉ̃a bʉra pʉwʉrʉ zroma babiyi, bʉ ʉ̃rʉ nebiata zeyi akʉza mʉ̃a bʉ trʉ̃ra yi zroma babiyi, bʉra nebiabayi wuabemaraita.
it-2-S 573 parr. 3
Bedʼea abarika zeda
Abrahánʼʉ̃me bedʼea abarika zedata. Abrahánʼʉ̃me bedʼea abarika zedara jʉ̃drʉsi Abrán (Abrahán) Éufrates do kĩrãbariside Canaán drʉama wãne. 430 poaga berabarida tẽã, bedʼea abarika zesida ley oita (Gál 3:17). Abrahán Mesopotamiane basi pʉwʉrʉ Ur de los caldeos, mama Jeowaba jarasi wãmarẽã iya drʉa ũdubidama (Hch 7:2, 3; Gé 11:31; 12:1-3). Éxodo 12:40, 41 (LXX) jarabʉ Israelra Egiptora nezokʼadeba ẽdrʉsita 430 poaga berabarida tẽã, ãyibadata Egiptode akʉza Canaáne maʉ̃ ewaridebaside, 14 Nisáne poaga 1513de ẽdrʉsida K.n., Pascua ewaribaside (Éx 12:2, 6, 7). Naʉ̃ba ũdubibʉ Abrahánʼra Éufrates do kĩrãbariside Canaánma wãne 14 Nisán ewaribaside poaga 1943de K.n., Maʉ̃neba yẽta jʉ̃drʉsi Abrahánʼʉ̃me bedʼea abarika zedara. Canaánebasi pʉwʉrʉ aba yi trʉ̃ta Siquem Abrahán mama wãne Daizezeta iyaʼa yi ũdubisi mõbe mama biʼia jara ũrĩbisi iya nekʼãrẽ bia diaita, jarasi: «Naʉ̃ drʉara jõma bʉdeba zebʉa diaya asi», naʉ̃ bedʼeara Daizezeba Edéne jarada kĩrãkʼabasi, maʉ̃ba ũdubibasi Abraháne zeya adara ẽbẽrarãneba zeibasita (Gé 12:4-7). Génesis 13:14-17; 15:18; 17:2-8, 19 akʉza 22:15-18de jarabʉ Jeowabara akʉza jẽda biʼia jara ũrĩbita maʉ̃ ʉ̃rʉ.
(Génesis 12:3) Mʉ̃ara nebiata diayi jari ẽbẽra bʉ ʉ̃rʉ ibia bedʼeabʉara akʉza jari ẽbẽra bʉ ʉ̃rʉ imitia bedʼeabʉra bia wã ẽ bayi, adewara wãrĩnu mebẽrã naʉ̃ drʉa jõmaʉ̃nẽbemata bʉdeba nebiata ũduyi».
w89-S 1/7 3 parr. 4
Bʉara kʼãrẽa wãrĩnuta kʼawuaibara Abrahán ʉ̃rʉ
Maʉ̃ra kʼarea jipa bedʼa bia akʉza Abrahánbara ũrĩna ʉ̃rʉ ũrĩsi maʉ̃ bedʼeara (Génesis 18:18; 22:18). Maʉ̃ bedʼea aripe berabarira, Daizezebara ẽbẽrarã beidarãra jẽda piradrʉbiyi. Maʉ̃ra jẽda piradrʉraitara mawũã jẽda bʼaira nebiabayi, ãyi jẽda piradrʉbʉrʉdera naʉ̃ drʉara ẽjũã kĩrãwãreãbayi yumakẽrãba nãã aduadata. Maʉ̃ tẽã ãyara kʼawuayi kʼãrẽta oibarata mawũã ewari jõmaʉ̃nẽ bʼaita (Génesis 2:8, 9, 15-17; 3:17-23).
(Génesis 13:14-17) Lot Abráneba wãna tẽã, Jeowaba jarasi Abránʼa: «Mʉ̃ bia okʼãrãpe bia akʉra. Bʉ bʉdeba, akʉra wãdeare, bareare, juwaʼãkare akʉza juwarare. 15 Bʉa naʉ̃ drʉa jõma kʼãwũã akʉbʉra mʉ̃ara diayi bʉdeba zebʉa akʉza naʉ̃ra ewari jõmaʉ̃nẽ maranebayi. 16 Mʉ̃ara oyi jõma bʉdeba zebʉra naʉ̃ drʉade bamarẽã ibʉde bʉ kĩrãkʼa. Jari ibʉ jõma juacha bʉraba juachara, juachaseabʉ bʉdeba zeirasida. 17 Wãna, wãra naʉ̃ drʉa jõmaʉ̃nẽ, mʉ̃a bʉa diai baera».
it-2-S 218 parr. 1
Ley
Ʉ̃kʉrʉ ẽbẽrarãba dããrabade jarada kĩrãkʼa, ẽbẽrarã buru biaraba krĩchapanʉ drʉa nãã nedoira ũdubibarabasi maʉ̃ drʉara katumaneba adewara jaraibarabasi saʉ̃ daucha ãyidebasita. Yi maʉ̃ drʉa edaita bʉbara jarabasi «ũdubʉta» mawũã iya edaseabasita. Jeowaba jaraside Abrahánʼa diaita Canaán pʉwʉrʉta nãã akʉ jarasi wãdeare, bareare, juwaʼãkare akʉza juwarare. Abrahánbara jara ẽ basi «ũdubuta» Jeowaba iya jarasi baera maʉ̃ drʉara diaita iyideba zebʉa (Gé 13:14, 15). Moisésʼa, Israeldeba bedʼeabʉa jarasi «akʉra bʉ dabʉba» naʉ̃ drʉata, naʉ̃ bedʼeabara jarakĩrãbasi naʉ̃ drʉara Israelʼra diaita, maʉ̃ drʉa ãya jidabʉrʉdera Josuéba zokʼa erbaita (Dt 3:27, 28; 34:4; akʉidua sãwũã Diaruba ũdubisita Jesuʼa Mt 4:8de). Adewara ʉ̃kʉrʉ ẽbẽrarãra maʉ̃ drʉara ʉ̃rʉ akʉ wãbasi edai baera (Gé 13:17; 28:13). Bʉ zõnaweda kartarabadata, maʉ̃ kartarabara jarabasi maʉ̃ drʉa edaimaera bakuru sõbebʉta kʼawuaibarabasi (akʉra Gé 23:17, 18).
Jʉrʉda nekʼãrẽ biʼiabʉta Daizezedebemata
(Génesis 13:8, 9) Mawũã Abránba jarasi Lotʼa: «Mʉ̃ bia okʼãrãpe, dayirã yi mebẽã baera yõna ẽ baitabʉa bʉta mʉ̃me, bʉ paka akʉpanʉrata mʉ̃ paka akʉpanʉraʉ̃me. 9 Bʉara jidaseabʉ bʉ pʉwʉrʉ wãkĩrãma, ¿bʉ mabida? Yibia ẽ bayi ãba panaita. Bʉta juwaʼãkare wãra mʉ̃ra juwarare wãñi mamina bʉta juwarare wãra mʉ̃ra wãñi juwaʼãkare».
w16.05-S 5 parr. 12
Bedʼea zromara kãgade ara okʼawuadaibara
12 Daizeze Bedʼeaba Abrahán ʉ̃rʉ nebʉrabadabara akʉza yi mebẽã wũãwũã Lot ʉ̃rʉ, jara ũrĩbibʉ sãwũã ibiade ara osidata ãyi bedʼea zroma erbadara yõ ẽã. Ãyi ũmeba nedʉwʉrʉrata erbapanasi baera yi maʉ̃ akʉbarira yõpanasi, pajata mejãcha neẽbasi baera. Abrahán yõ ẽ baya Lotʼa jarasi, iya nãã jidamarẽã yi mebẽrã sama edeita (Gén. 13:1, 2, 5-9). Naʉ̃ kʼãrẽ yiza bia. Abrahánbara yõta jʉrʉ ẽ basi akʉza iyita jʉ̃zaba krĩcha ẽ basi. ¿Iyira aduasika mawũã sobiabʉ kʼãrẽa? Adua ẽ basi. Mawũã berabarida tẽã, Jeowaba jarasi iyaʼa nebia mejãcha diaita (Gén. 13:14-17). Daizezebara iduaribi ẽ bayi ewari jõmaʉ̃nẽ zʉbʉria bʼaita iya zokʼabʉ ũrĩpanʉ kʼareara akʉza bedʼea zromata kãgade ara opanʉbʉrʉ.
(Génesis 14:18-20) Melquisedec, Salem nokʼoba jiradasi panta binoʉ̃me. Iyira Daizeze saserdotebasi. 19 Mõbe ibia bedʼeasi Abrán ʉ̃rʉ jarasi: «Daizeze bajã parãnaba akʉza drʉa parãnaba Abránʼa nebiata diamarẽã. 20 Ibia bedʼeabibara Daizeze ʉ̃rʉ, bʉ nejʉrara bʉ juwa edrebabisi». Abránba nejõma erbadadebemata 10 diabai wãsi.
(Hebreos 7:4-10) Akʉra naʉ̃ ẽbẽrarã kʼãrẽaba yibiabasita, Abrahán mebẽrã buruba iya nekʼãrẽ bia erbadata 10 diasi. 5 Wãrĩnu, Leyba jarabʉdera Leví wũãwũãra saserdoterabara diesmota widibarabasi pʉwʉrʉra, maʉ̃ra yi mebẽrã, ãyi Abraháneba zedabasimina. 6 Mamina naʉ̃ yumakẽrã Leví wũãwũãraneba zeda ẽãba jidasi diesmo Abrahánba diadata akʉza naʉ̃ yumakẽrãba ibia bedʼeasi iyi ʉ̃rʉ. 7 Mia abaʉba merabe ẽ yi nããbemaba nebia diabʉta yi tẽãbema. 8 Adewara yi nããra, yi diesmo jidapanʉrãra yumakẽrã beibaribasi, kõbe ababemara iyi ʉ̃rʉ jarabʉ wabida zokʼaibʉta. 9 Akʉza Leví ʉ̃rʉ jaraseapanʉ iya diesmo jidabasimina, iya diesmo pagasi Abraháneba, 10 Melquisedec, Leví zõrãrãenabemaʉ̃me yi ũdusidadera Levíra wabida toda ẽ basi.
it-2-S 889 parr. 9
Saserdote
Melquisedecʼra Salem nokʼobasi akʉza sacerdote yibiabasi (ko·hén). Daizeze Bedʼeabara jara ẽ kʼaibasita Melquisedec mebẽrãra akʉza sama tosidata adewara sama beisita. Melquisedecdera saserdote ba ẽ basi yi mebẽrã kʼarea adewara iyi nããra neẽbasi saserdotera akʉza iyi tẽãbida neẽbasi iyi kĩrãkʼara. Melquisedecdera nokʼobasi akʉza saserdotebasi. Melquisedecdeba saserdotede trajo obadara audre yibiabasi Levídeira, Levíbara diesmota pagasi baera Melquisedecʼa maʉ̃ra diasi Abraháneba, maʉ̃ra berabarisi Abrahánba diesmo pagaside Melquisedecʼa aramaʉ̃ta Melquisedecʼra ibia bedʼeasi Abrahán ʉ̃rʉ, maʉ̃ ewaridera Levíra wabida toda ẽ basi (Gé 14:18-20; Heb 7:4-10). Melquisedecbara osi Jesukristoba oita, «ewari jõmaʉ̃nẽ saserdotebaya Melquisedecbada kĩrãkʼa» (Heb 7:17).
Daizeze Bedʼea leita
(Génesis 12:1-14) Jeowaba jarasi Abránʼa: «Wãra bʉ drʉadebara, amaera bʉ mebẽrãta akʉza ẽbẽrarã bʉ zeze deda panʉrasida mõbe maʉ̃ tẽã wãra mʉ̃a bʉa drʉa ũdubima. 2 Mʉ̃a bʉra pʉwʉrʉ zroma babiyi, bʉ ʉ̃rʉ nebiata zeyi akʉza mʉ̃a bʉ trʉ̃ra yi zroma babiyi, bʉra nebiabayi wuabemaraita. 3 Mʉ̃ara nebiata diayi jari ẽbẽra bʉ ʉ̃rʉ ibia bedʼeabʉara akʉza jari ẽbẽra bʉ ʉ̃rʉ imitia bedʼeabʉra bia wã ẽ bayi, adewara wãrĩnu mebẽrã naʉ̃ drʉa jõmaʉ̃nẽbemata bʉdeba nebiata ũduyi». 4 Mawũẽra Abránbara osi Jeowaba jarada kĩrãkʼa akʉza wãsi, adewara Lotʼra iyi kʼaidu wãsi. Abránʼra 75 poagabasi Haráneba wãsidera. 5 Wãsi Canaán drʉa eda akʉza edesi yi kima Saraísida akʉza yi mebẽã wũãwũã Lotsida, iya nekʼãrẽ bia erbadara jõma edesi adewara iyi nezokʼara Haráne ũdudasida. Ãyi Canaán drʉa eda zeside, 6 Abránbara maʉ̃ drʉa jõma berabarisi Siquem drʉaidu zeyeda, bakuru zroma Moréde panʉ kʼawa. Maʉ̃ ewaride cananeorãra maʉ̃ drʉade panasi. 7 Jeowara yi ũdubisi Abránʼa mõbe jarasi: «Naʉ̃ drʉara jõma bʉdeba zebʉa diaya asi». Maʉ̃ tẽã Abránbara mama Jeowaita altarta osi. 8 Mawũã berabarida tẽã mamaʉ̃ba wãsi pʉwʉrʉ Betel katumaidabʉma mõbe karpa deta bʉsi Betel akʉza Hai ẽzadra. Beteldera juwaʼãkarebasi adewara Haira juwararebasi. Mama Jeowaita altarta osi mama Jeowaʼa yiwidʼita. 9 Maʉ̃ tẽã Abránbara akʉza jẽda jʉrepesi iyi karpa dera mõbe iyira pʉwʉrʉza wãsi Néguebayeda. 10 Maʉ̃ drʉadera mejãcha zesi jarrabata. Jarrabara mejãchanʉmina baera Abránʼra wãsi Egipto eda mamina maʉ̃ pʉwʉrʉdera ewari bio ba ẽ basi. 11 Ãyi Egipto eda jʉ̃ẽi naena yi kima Saraíʼa jarasi: «Mʉ̃ bia okʼãrãpe ũrĩda mʉ̃ bedʼeata. Mʉ̃a kʼawuabʉ bʉra arigʉ biʼia kiruta. 12 Ẽbẽrarã egipsiodebemaraba bʉ ũdubʉdade krĩchadayi bʉra mʉ̃ kimata. Maʉ̃ kʼarea mʉ̃ra beadayi akʉza maʉ̃ba bʉra neida oda ẽ bayi. 13 Mʉ̃ bia okʼãrãpe jarada bʉra mʉ̃ mebẽãta, mʉ̃ mawũã bʉdeba bia edamarẽã mawũã beada ẽ marẽã». 14 Abrán Egipto eda jʉ̃ẽside, egipsiorabara ũdusida naʉ̃ wẽrãra arigʉ biʼia kiruta.
10-16 FEBREROBAYEDA
BEDʼEA BIA DAIZEZE BEDʼEADE ŨDUDATA | GÉNESIS 15-17
«¿Kʼãrẽa Jeowabara Abránta akʉza Saráiʉ̃mera trʉ̃ awuara diasi?»
(Génesis 17:1) Abrán 99 poagabaside, Jeowara yi ũdubisi Abránʼa akʉza jarasi: «Mʉ̃ara jõma oseabʉ. Bara mʉ̃ ode akʉza jõma aripe obara.
it-1-S 914 parr. 2
Kayirua ũduita
Ẽbẽrarãba nekʼãrẽ jõma obʉra aña obʉ akʉza ãyi ora aripe ẽ, Adáneba zeda baera maʉ̃ba amaesi kayiruata (Ro 5:12; Sl 51:5). Mamina Jeowara kayirua okabara, so zʉbʉria akʉbʉ, «kʼawuabʉ baera dayirã sãwũã parãnata, maʉ̃ba kĩrãbebʉ dayirãra egoro omata» (Sl 103:13, 14). Jeowabara ũdusi Noébara iyi bedʼea ũrĩbasita akʉza «kʼẽrẽpabasi ẽbẽra iyi ewaridebemane» (Gé 6:9), adewara Abrahánʼa jarasi: «Bara mʉ̃ ode akʉza jõma aripe obara» (Gé 17:1). Noéta Abrahánʼʉ̃me kayirua omiabasimina akʉza mawũã beisimina, Jeowa dayi so akʉbʉbara ãyi kayirua obʉta akʉ ẽ basi (1Sa 16:7; akʉra 2Re 20:3; 2Cr 16:9). Israelʼara naʉ̃ta zokʼasi: «Jeowa nãã jõma aripe obara» (Dt 18:13; 2Sa 22:24). Jeowabara dayirã ẽdrʉbita diasi yi Warra kayirua okata dayirãbari beimarẽã (Heb 7:26), maʉ̃neba jaraseapanʉ yi Jesu beida ĩjãpanʉrãra akʉza ũrĩbʉra «ẽbẽra biata» adewara kayirua okata, naʉ̃ba ũdubibʉ Jeowara Juez biata akʉza jõma aripe obʉta (Ro 3:25, 26; akʉra INTEGRIDAD; PERFECCIÓN).
(Génesis 17:3-5) Aramaʉ̃ta Abránʼra sãkokode kʉbesi, Daizezera iyiʉ̃me bedʼeabasi. Mõbe jarasi: 4 «Mʉ̃ra bʉme bedʼea abarika zesi, bʉra mejãchaʉra pʉwʉrʉra zezebayi. 5 Bʉ trʉ̃ra Abrán ẽ bayi awuarabʉrʉ Abrahánbayi, bʉra mejãchaʉra pʉwʉrʉra zeze bʼai baera.
it-1-S 31 parr. 4
Abrahán
Ewari berabarida tẽã, Canaánʼʉ̃ne panʉta 10 poagaba, mamina Sarara wabida to ẽ basi, aramaʉ̃ta Sarabara Abrahánʼa jarasi yi nezokʼa wẽrã Agar egipsiata erkʼãĩmarẽã mawũã wũãwũã todia kʼãrãpe iya diamarẽã. Abrahánbara ĩjãsi maʉ̃ra, poaga 1932de K.n., Abrahán 86 poaga chuaside Ismaelta tosida (Gé 16:3, 15, 16). Poaga 1919de K.n., Abrahá 99 poaga chuaside Jeowabara jarasi yumakẽrãra jõma iyi dedabʉra sirkunsidamarẽã mawũã ũdubita Jeowata Abrahánʼʉ̃mera yi neũdukʼawuara biabasita. Maʉ̃ ewarideba yẽta Abrán trʉ̃ra jarasida Abrahán, «bʉra mejãchaʉ̃ra pʉwʉrʉra zeze bʼai baera» (Gé 17:5, 9-27; Ro 4:11). Maʉ̃ tẽã angelera ũbea dayirã ẽbẽra kakuade zesida Abrahán deda, iya bia edasi maʉ̃ra ẽbẽrarã, aramaʉ̃ta naʉ̃ra ẽbẽrarãbara Jeowa trʉ̃ne jarasida Sarara biogo beita mawũã wũãwũã yumakẽrãta toita, naʉ̃ jõma berabarita poaga abaʉde (Gé 18:1-15).
(Génesis 17:15, 16) Maʉ̃ tẽã Daizezeba jarasi Abrahánʼa: «Bʉ kima Saráira trʉ̃ ẽ baibara Sarái, iyi trʉ̃ra Sara bʼai baera. 16 Mʉ̃a nebiata diayi iyaʼa akʉza iyideba wũãwũãta diayi. Nebiata diayi akʉza iyideba pʉwʉrʉrata mejãcha ʉ̃tʉ zeyi. Akʉza iyideba zeita nokʼorata».
w09-S 1/2 13
¿Saʉ̃ yi trʉ̃ra?
Edaʉde Daizezebara ẽbẽra zõrãrãra, trʉ̃ra awuara trʉ̃gabasi mawũã ʉ̃rabʉrʉ kʼãrẽ zeita ũdubita. Bari jaraita Abránʼra («Zeze Zromabayi») trʉ̃gasi Abrahán, maʉ̃ba jarakĩrãbasi «Ẽbẽra mejãchaʉ Zezebasi». Jeowaba naʉ̃ bedʼea jaradara aripe berabarisi iyideba pʉwʉrʉ mejãcha zeside (Génesis 17:5, 6). Akʉza yi kima Sarái trʉ̃bara jarakĩrãbasi «Yõmiata». Iyi mejãcha sobiasi Daizezeba Sara trʉ̃gaside maʉ̃bara jarakĩrãbasi «Nokʼo kau», mawũã iyideba zei baera mejãcha nokʼorata (Génesis 17:15, 16).
Jʉrʉda nekʼãrẽ biʼiabʉta Daizezedebemata
(Génesis 15:13, 14) Aramaʉ̃ta Daizezeba jarasi Abránʼa: «Bʉara kʼawuaibara bʉdeba zebʉrʉrãra yãrã drʉade bʼaita akʉza maʉ̃ drʉadebemabara ãyi nezokʼa babita adewara zʉbʉria odaita poaga 400 bayeda. 14 Mamina mʉ̃a kʼawua oyi yi ẽbẽrarã maʉ̃ra nezokʼa babidarãra mawũã berabarida tẽã ãyi mamaʉ̃ba wãbʉrʉdera nekʼãrẽ biabara ẽdrʉyi.
it-1-S 597 parr. 6
Arare arare sãwũã berabaridata
Jeowaba jarasi Abránʼa (Abrahán): «Aramaʉ̃ta Daizezeba jarasi Abránʼa: bʉara kʼawuaibara bʉdeba zebʉrʉrãra yãrã drʉade bʼaita akʉza maʉ̃ drʉadebemabara ãyi nezokʼa babita adewara zʉbʉria odaita poaga 400 bayeda» (Gé 15:13; adewara, akʉra, Hch 7:6, 7). Naʉ̃ bedʼeara jarasida Isaac toi naena, maʉ̃ne zeita. Poaga 1932de K.n. Abrán wũãwũã Ismaelta tosida iyi nezokʼa egipsia Agardeba akʉza poaga 1918de K.n., tosida Isaacta (Gé 16:16; 21:5). Dayirãba jẽda juachadara 400 poagata israelitara ẽdrʉtata Egiptodeba (naʉ̃ kʼãwũã berabaridaba ũdubibʉ jõsita ãyi zʉbʉriada poagara Gé 15:14) mawũã zebʉ 1913de K.n., maʉ̃ poagadera Isaacʼrabasikĩrã juesoma poaga maʉ̃ ewaride juamasida. Maʉ̃ ewaridera yãrã drʉade panʉne Daizezeba jaradara aripe berabarisi Ismael 19 poagabʉde ipidasi Isaac ʉ̃rʉ (Gé 21:8, 9). Maʉ̃ra idi ewadera kʼãrẽ ẽ kĩrãkʼa akʉpanʉ mawũã Ismaelta Abrahán wũãwũã ʉ̃rʉ ipidada kʼarea, mamina yibari mebẽrã buru ewaribasidera awuarabasi maʉ̃ra, naʉ̃ra mawũã ũdubisi Saraba Agarta yi wũãwũã Ismaelʼʉ̃me jʉretabiside naʉ̃ra Jeowabara bia akʉbasi (Gé 21:10-13). Naʉ̃ kʼãwũã berabaridara Daizeze Bedʼeade bʉsida mawũã ũdubidaita Jeowaba jarada aripe berabarita, Jeowaba jarasi Abraháneba zebʉra 400 poaga zʉbʉriadaita naʉ̃ra jʉ̃drʉsi Ismael Isaac ʉ̃rʉ ipidaside akʉza maʉ̃ zʉbʉriara jõĩbasi israelitara Egiptodeba ẽdrʉbʉrʉde (Gál 4:29).
(Génesis 15:16) Bʉ kau warrara akʉza nama jẽda zeyi, amorreo kayiruara wabida jõ ẽ baera».
it-1-S 890 parr. 7
Éxodo
«Bʉ kau warrara». Dayirãbara kĩrãbeibara Jeowaba jaradata Abrahánʼa bʉ kau warrara jẽda zeita Canaánma (Gé 15:16). Jeowa Abrahánʼʉ̃me bedʼea abarika zedadeba Israelitara Egiptodeba ẽdrʉyeda berabarisi 430 poaga, maʉ̃ jõma berabariyedara ẽbẽra mejãcha zesi Abraháneba, maʉ̃ ewaribasidera ẽbẽrarã ewari biobayeda zokʼaibasi. Mamina israelitarãra 215 poagabida ba ẽ basi Egiptodera. Dayirãbara kʼawuaseapanʉ Abraháneba kau warrara zedara kʼairabasita, ãyi Egiptode eda wãnaneba, bari jaradaita Leví wũãwũãra kʼãwũã arare arare zesi: (1) Leví, (2) Qohat, (3) Amram akʉza (4) Moisés (Éx 6:16, 18, 20).
Daizeze Bedʼea leita
(Génesis 15:1-16) Naʉ̃ jõma berabarida tẽã, Jeowara Abránʼa yi ũdubisi mama jarasi naʉ̃ bedʼeata: «Abrán, perarãra. Mʉ̃ra bʉ joudrʉbari. Bʉra nebiata mejãcha erbayi». 2 Mamina Abránbara panʉsi: «Jeowa, ¿bʉa mʉ̃ara kʼãrẽta diai mʉ̃ta wũãwũãta neẽbʉrʉ? Mʉ̃a nekʼãrẽ deda jõma erbʉra Eliezerdebayi, iyira Damascodebema». 3 Adewara jarasi: «Bʉa mʉ̃ara dia ẽ mʉ̃neba zeira akʉza mʉ̃ nekʼãrẽ mʉ̃ deda jõma erbaira mʉ̃ nezokʼade». 4 Mamina Jeowaba panʉsi: «Mawũã ẽ, bʉ deda nekʼãrẽ erbʉra naʉ̃ yumakẽrã dia ẽ bayi, awuarabʉrʉ jõma bʉ wũãwũãnebayi». 5 Maʉ̃ tẽã iya ãĩ edesi mõbe jarasi: «Mʉ̃ bia okʼãrãpe ʉ̃ta akʉra bajãta akʉza juachara bʉa juachaseabʉbʉrʉ chĩdauta». Mõbe jarasi: «Kʼãwũãbayi jõma bʉdeba zebʉrʉra». 6 Abránbara wãrĩnu ĩjãsi Jeowara, aramaʉ̃ta iyara jõma aripe obʉta akʉsi. 7 Jarasi: «Mʉ̃ra Jeowa, mʉ̃a bʉra ẽdrʉbisi pʉwʉrʉ Ur de los caldeosdeba, naʉ̃ drʉa bʉa diaita». 8 Aramaʉ̃ta Abránba widisi: «Jeowa, ¿mʉ̃a sãwũã kʼawuabʉ naʉ̃ drʉa wãrĩnu mʉ̃reara bʼaita?». 9 Daizezeba jarasi: «Mʉ̃ita jʉrʉda paka zake poaga ũbeabʉta, cabrata poaga ũbeabʉta, carnero poaga ũbeabʉta, pusirata adewara paloma wũãwũãta jʉrʉda». 10 Nedʉwʉrʉra jõma jʉrʉ kʼãrãpe ẽzadra drapetasi, mamina ibanara mawũã oẽbasi. Maʉ̃are maʉ̃ ẽzadra drabera kĩrã tĩkʉsi. 11 Maʉ̃ kʼarea ãkosora ʉ̃tʉba zebʉsawasi aramaʉ̃ta Abránbara jʉrekʉa abʉsawasi. 12 Ũmadaʉ baebʉsawade, Abránʼra mejãcha dapeatotosi akʉza iyi kʉmaera jõma paisosoatosi. 13 Aramaʉ̃ta Daizezeba jarasi Abránʼa: «Bʉara kʼawuaibara bʉdeba zebʉrʉrãra yãrã drʉade bʼaita akʉza maʉ̃ drʉadebemabara ãyi nezokʼa babita adewara zʉbʉria odaita poaga 400 bayeda. 14 Mamina mʉ̃a kʼawua oyi yi ẽbẽrarã maʉ̃ra nezokʼa babidarãra mawũã berabarida tẽã ãyi mamaʉ̃ba wãbʉrʉdera nekʼãrẽ biabara ẽdrʉyi. 15 Bʉra kʼãrẽ krĩcha ẽã aduʼa beiya akʉza mawũã joudaya. 16 Bʉ kau warrara akʉza nama jẽda zeyi, amorreo kayiruara wabida jõ ẽ baera».
17-23 FEBREROBAYEDA
BEDʼEA BIA DAIZEZE BEDʼEADE ŨDUDATA | GÉNESIS 18, 19
«Naʉ̃ drʉa Juezbara» «makenasi Sodomata akʉza Gomorrata»
(Génesis 18:23-25) Abrahánbara orra kʼãrãpe iya jarasi: «¿Bʉara wãrĩnu makenaika ẽbẽrarã biarata ẽbẽrarã kayiruabawara? 24 Bari jaradaita maʉ̃ pʉwʉrʉde ẽbẽrarã biarata 50 panʉbʉrʉ. Mawũãbʉmina, ¿bʉara maʉ̃ra jõma makenaika? ¿Bʉa 50 ẽbẽrarãta ũdura makenaika? 25 Bʉara makenabe ẽ ẽbẽra kayiruata ẽbẽra biabawara. Bʉara iduaribi ẽ bayi ãyi ũmena abarika berabarimarẽã, bʉa maʉ̃ra oẽbayi. ¿Baribʉrʉ naʉ̃ drʉa Juezbara aripe oi ẽka?».
w17.04-S 18 parr. 1
«Naʉ̃ drʉa Juezbara» ewari jõmaʉ̃nẽ aripe obʉ
«¿BARIBɄRɄ naʉ̃ drʉa Juezbara aripe oi ẽka?» (Gén. 18:25). Naʉ̃ kʼãwũã widibʉrʉba, Abrahánbara ũdubibasi wãrĩnu ĩjãbʉta Jeowaba oira aripe oibasita Sodama akʉza Gomorra ʉ̃rʉra. Abrahánbara kʼawuabasi Daizezebara aña oẽbaita, mawũã makena ẽ baita ẽbẽrarã biarata ẽbẽrarã kayiruarabawara. Abrahánbara maʉ̃ mawũã berabarira ĩjã ẽ basi. 400 poaga berabarida tẽã, Jeowabara iyi ʉ̃rʉ jarasi: «Mʉ̃ra Mõgara, iya obʉra neneeãbʉ, jõma iyi ora aripebʉ. Daizezera kʼẽrẽpabʉ, iyiʉ̃mera kayirua neẽ; aripe obʉ akʉza jipabʉ» (Deut. 31:19; 32:4).
(Génesis 18:32) Maʉ̃ tẽã Abrahánba jarasi: «Jeowa kĩrʉrãra, mʉ̃ bia okʼãrãpe mʉ̃ta akʉza bedʼeabira. ¿Kõbe ẽbẽrarã biarata 10 panʉbʉrʉ?». Iya panʉsi: «Mʉ̃a ẽbẽrarã 10 panʉta ũdura makena ẽ bayi».
w18.08-S 30 parr. 4
Jʉ̃ãita: jʉ̃ãita nekʼãrẽ bia zeyeda
Dayirã yiza bia, yi audre jʉ̃ãbaira Jeowa (2 Ped. 3:15). Daizeze Bedʼeadera ũdupanʉ sãwũã Jeowaba mejãcha jʉ̃ãbasita (Neh. 9:30; Is. 30:18). Bari jaradaita, kʼãrẽta osi Jeowabara Abrahánba widiside Sodoma makenai ʉ̃rʉ. Nããra, Jeowabara idu bedʼeabisi adewara ũrĩbasi iya jarabʉta, iya krĩchabʉta akʉza iyi krĩcha zroma obibʉta. Maʉ̃ tẽã Jeowabara ũdubisi, Abrahánba jaradara ũrĩsita bedʼeaside iyi krĩcha zroma obibʉ ʉ̃rʉ, maʉ̃ kʼarea jarasi Sodomane ẽbẽrarã 10 panʉbʉrʉ makena ẽãta (Gén. 18:22-33). Naʉ̃ra kʼãrẽ yiza bia, mejãcha jʉ̃ãbasi baera akʉza kʼawuabasi baera sãwũã bia oita.
(Génesis 19:24, 25) Mõbe Jeowabara ʉ̃tʉba zebisi tʉbʉ pʉreata azupreʉ̃me Sodoma akʉza Gomorra ʉ̃rʉ. Maʉ̃ra zesi Jeowadeba, zesi ʉ̃tʉba. 25 Mawũã makenasi naʉ̃ra pʉwʉrʉrãra. Jõma maʉ̃ audubida, ẽbẽrarã maʉ̃ne edabadasida akʉza nekʼãrẽ chiruasida.
w10-S 15/11 26 parr. 12
Jeowaba nejõma Zokʼasebʉ
12 Aranʉ, Jeowabʉrʉ ũdubiyi nejõma Zokʼaseabʉta. ¿Sãwũã kʼawuapanʉ maʉ̃ra? Nããra, Iyira iduaribi ẽ bayi ẽbẽrarã kayiruarata ewari jõmaʉ̃nẽ bamarẽã. Adewara dayirãra naʉ̃ ewari jõbodoarepanʉ akʉza Jeowabara nããra ẽbẽrarã kayiruara pananara makenasi. Mawũã berabarisi kue zromaba makenaside, Sodoma akʉza Gomorra pʉwʉrʉ makenaside, Egipto nokʼo beaside adewara iyi nezokʼara jõma makenaside. Maʉ̃ awuara gorogorora Sísara makenaside akʉza Senaquerib nokʼo makenaside (Gén. 7:1, 23; 19:24, 25; Éxo. 14:30, 31; Jue. 4:15, 16; 2 Rey. 19:35, 36). Naʉ̃ba ũdubibʉ Jeowabara iduaribi ẽ baita ẽbẽrarã kayiruaraba iyi trʉ̃ ʉ̃rʉ imitia bedʼeamarẽã akʉza iduaribi ẽ bayi iyi odepanʉrasida ewari jõmaʉ̃nẽ zʉbʉria odamarẽãra, maʉ̃ra aranʉ oyi, Jesuba ʉ̃tʉ zokʼabʉ baera adewara naʉ̃ drʉade kayirua opanʉra neẽbayi (Mat. 24:3).
Jʉrʉda nekʼãrẽ biʼiabʉta Daizezedebemata
(Génesis 18:1) Maʉ̃ tẽã, Jeowara Abrahán yi ũdubisi bakuru Mamréne. Mamara mejãcha jʉ̃wʉrʉbasi akʉza Abrahánʼra iyi karpa de edre jewedabasi.
(Génesis 18:22) Maʉ̃ tẽã maʉ̃ra yumakẽrãra wãsi mamaʉ̃bara Sodomaena, mamina Jeowara Abrahánʼʉ̃mebesi.
w88-S 15/5 23 parr. 5, 6
¿Ẽbẽrarãbara ũdubadaka Daizezera?
Idibʉrʉ kʼawuabʉda kʼãrẽa Abrahánʼra bedʼeasita angel ẽbẽra kakuade zedaʉ̃me. Maʉ̃ angelbara jarasi Jeowaba Abrahánʼa jaramarẽã jaradara, maʉ̃ kʼarea Jeowaʉ̃me bedʼeabʉ kĩrãkʼabasi. Maʉ̃ba Daizeze Bedʼeabara jarabʉ Jeowara «Abrahán yi ũdubisi» (Génesis 18:1).
Kĩrãbera Daizeze angelbara Daizezeba bedʼea jaramarẽã zokʼabʉra jõma aripe jarabasita selularde bedʼeabʉ kĩrãkʼa. Maʉ̃ kʼarea kʼawuapanʉ Abrahánta, Moisésta, Manóahta akʉza ʉ̃kʉrʉ ẽbẽrarãta angel ẽbẽra kakuade zedaʉ̃me bedʼeabʉrʉdera Daizezeʉ̃me bedʼeabʉrʉ kĩrãkʼabasita. Naʉ̃ra ẽbẽrarãba angelera ũdusidamina Daizezera ũdu ẽ basi. Naʉ̃bara awuara jara ẽ apostol Juanba jaradara: «Daizezera miõba ũdukʼa» (Juan 1:18). Naʉ̃ra ẽbẽrarãbara ũdusida angelerata mawũã Daizezeta ũduda ẽ basi.
(Génesis 19:26) Lot kimara iyi jẽdare teibasi akʉza jẽda akʉsi. Mawũã tãbatotosi.
w19.06-S 20 parr. 3
Kʼarebaibara dayirã mebẽrã bedʼea zroma awuantaita
3 Lot Sodomaena wãsidera bia oẽbasi, maʉ̃ pʉwʉrʉbara yi wawia ũdububida ẽ basi baera (akʉra 2 Pedro 2:7, 8). Ẽbẽrarã mamabadarãra nekʼãrẽ bia mejãcha erbasi, mamina Lotʼra bia wã ẽ basi maʉ̃ drʉadera (Gén. 13:8-13; 14:12). Lot kimabara mejãchade kãgabasibaibara mamabema pʉwʉrʉra mawũã ẽ bʉrʉ mamabema ẽbẽrarãta maʉ̃ kʼarea Jeowa bedʼeata ũrĩ ẽ basi. Daizezeba maʉ̃ drʉade ʉ̃tʉba tʉbʉta azupreʉ̃me zebiside mama beisi Lot kimara. Kõbe krĩchaidua naʉ̃ta Lot kaura ũmepanʉta ãyira juwa jidadaitapanasi yumakẽrẽra Sodomane beidaʉ̃me. Naʉ̃ra ũdubibʉ Lotba nekʼãrẽ bia erbadara jõma aduasita akʉza yi kimasida (Gén. 19:12-14, 17, 26). Mamina Jeowabara ewari jõmaʉ̃nẽ jʉ̃ãbʉta ũdubisi Lotʼara iyi mawũã zʉbʉria berabariside.
Daizeze Bedʼea leita
(Génesis 18:1-15) Maʉ̃ tẽã, Jeowara Abrahán yi ũdubisi bakuru Mamréne. Mamara mejãcha jʉ̃wʉrʉbasi akʉza Abrahánʼra iyi karpa de edre jewedabasi. 2 Iyi ʉ̃ta buru wuaside, ũdusi yumakẽrãra ũbea ara jĩga edaubarabʉta. Iya mawũã ũdubʉrʉ baera aramaʉ̃ta wẽbasi iyi karpa dedauba bia edaita, mõbe sãkokode kobesi ãyi nãã. 3 Maʉ̃ tẽã jarasi: «Jeowa, mʉ̃ bia okʼãrãpe, mʉ̃ta bʉ dabʉ nãã biabʉbʉrʉ, idu wãña berabaribirãra naʉ̃ra ẽbẽrarãta. 4 Mʉ̃a baniata jʉe webiyi mawũã ãyi jĩrʉta sʉgʉdamarẽã. Maʉ̃ tẽã ãyi ẽnaʉ̃seabʉ bakuru edre. 5 Ãyira mʉ̃ deda zebʉda baera, mʉ̃a idu panta wẽbira ãyita mawũã zareapanamarẽã. Maʉ̃ tẽã ãyi wãma wãseabʉ». Ãya panʉsida: «Biga, ora bʉa jarataeta». 6 Aramaʉ̃ta Abrahánʼra wãsi iyi karpa deda Sara jʉrʉde, mõbe jarasi: «Mesera jʉrʉda arina biata sãbʉ zroma ũbea, mõbe bʉrachira maʉ̃ba panta ora». 7 Maʉ̃ tẽã Abrahánʼra wẽba wãsi pakabʉrainʉ mõbe jidasi toro zake biata chichi borekea kiruta, maʉ̃ tẽã diasi iyi nezokʼara aramaʉ̃ta maʉ̃rabara mesera ara obarabesi. 8 Maʉ̃ berabarida tẽã jidasi mantekiyata, lecheta akʉza toro zake wimata maʉ̃ta ãya diasi. Ãyi nekonʉmʉena iyira ãyi kʼawa edaunʉmasi bakuru edre. 9 Ãya widisida: «¿Samachu bʉ kima Sarara?». Aramaʉ̃ta iya panʉsi: «Jari karpa deda». 10 Aramaʉ̃ta ãyi abaʉdebemaba jarasi: «Poaga aba babʉrʉde mʉ̃ra zeyi iyabaʉ ewaride, maʉ̃nera bʉ kima Sarara wũãwũã erbayi». Maʉ̃ena Sarabara ũrĩbasi karpa dedauba, naʉ̃ra ẽbẽrarã ãbʉdearechuasi. 11 Maʉ̃ ewaridera Abrahánta Saraʉ̃mera biode zõrãrãbasi. Sarara tobari ewarira berabarisi. 12 Maʉ̃ kʼarea Sarara iyi sode ipidasi mõbe jarasi: «Mʉ̃ kʼãwũã yõdra bachubidade akʉza mʉ̃ kima zõna bachubidade, ¿daira wũãwũã baraika?». 13 Aramaʉ̃ta Jeowaba jarasi Abrahánʼa: «¿Sarara kʼãrẽa ipidasi? ¿Kʼãrẽa iya jarasi wũãwũã to ẽ baita yõdra bachubida baera? 14 ¿Bʉka nekʼãrẽ Jeowaba okara? Poaga aba babʉrʉde mʉ̃ra zeyi iyabaʉ ewaride, maʉ̃nera bʉ kima Sarara wũãwũã erbayi». 15 Maʉ̃ kʼarea Sarara perasi baera iya jarasi: «Mawũã ẽ, ipida ẽ basi mʉ̃ra». Iya jarasi: «Bʉra, bʉra ipidasi».
24 FEBRERODEBA-1 MARZO EDA
BEDʼEA BIA DAIZEZE BEDʼEADE ŨDUDATA | GÉNESIS 20, 21
«Jeowaba jaradara jõma aripe obʉ»
(Génesis 21:1-3) Jeowabara akʉsi Sarata, iya jarada kĩrãkʼa akʉza Jeowabara Sara diaya adara diasi. 2 Sarara biogosi mawũã Abrahánʼa wũãwũãta to diasi iyi zõnabasimina, Daizezeba ewari jaradade mawũã berabarisi. 3 Abrahánbara toda yi zake wũãwũãra trʉ̃gasi Isaac, maʉ̃ wũãwũãra Saraba to diadabasi.
wp17.5-S 14, 15
Daizezebara trʉ̃gasi «Nokʼo kau»
¿Sarara ipidasika Daizezeta ĩjã ẽ basi baera? Mawũã ẽ. Daizeze Bedʼeaba jarabʉ: «Daizezeta wãrĩnu ĩjãbʉ baera, Sarabara zareata jidasi toita, wũãwũã barai ewari berabarisimina, iya kʼawuabasi baera maʉ̃ bedʼea jaradabara aripe oita» (Hebreos 11:11). Sarabara Jeowata ũdukʼawuabasi baera kʼawuabasi aripe oita. Dayirã jõmaʉ̃ba Sarade kĩrãkʼa ĩjãpanaibara. Dayirã jõmaʉ̃ta nekʼãrẽ jõma oibara Daizeze ũdukʼawuadaita. Mawũã odara dayirãbara kʼawuayi kʼãrẽa Sarabara mejãcha ĩjãbasita Jeowara, Jeowabara ewari jõmaʉ̃nẽ aripe obʉ iya jaradara, edaude Jeowabara obʉ daya krĩchakata.
«ŨRĨDA IYI NEMITA»
Idibʉrʉ Saraba jʉ̃ãbadara zebʉrʉ. Iyi 90 poaga chuaside yi kima todiasi maʉ̃ra 100 poagabasi. Abrahánbara maʉ̃ra trʉ̃gasi Isaac Daizezeba zokʼada kĩrãkʼa. Dayirãba krĩchaseabʉ Sara sãwũã mejãcha mapaebadata mamina maʉ̃ daucha arigʉ sobiabʉta. Saraba jarasi: «Daizezeba mʉ̃ra ipidabibʉrʉa, yi maʉ̃ ũrĩbʉrʉra mʉ̃me ipidayi» (Génesis 21:6). Jeowaba kʼãwũã diadaba arigʉ sobiabisi iyira, mamina maʉ̃ wũãwũã akʉita zarea oibarabasi.
Isaac poaga juesomabʉde, yi mebẽrãbara yiko mejãcha osida juamasida baera. Mamina jõma bia wã ẽ basi. Daizeze Bedʼeaba jarabʉ Sarabara akʉbasita sãwũã Agar wũãwũã Ismael 19 poagabʉba bia eda ẽ basita yi wũãwũã Isaacta akʉza maʉ̃ra bari iyi ʉ̃rʉ ipidaba ẽ basita ijaramia obʉde. Maʉ̃neba poaga mejãcha berabarida tẽã Pabloba Daizeze jaure zarea kʼarebadeba jarasi, Ismael Isaac ʉ̃rʉ ipidabadara, kayirua oita pẽwãbʉ kĩrãkʼabasita. Sarabara krĩchabasi Ismaelba yi wau mawũã obʉde kayirua oita. Sarara mawũã krĩcha ẽ basi Isaacta yi wũãwũã baera, awuarabʉrʉ iyara biʼia kʼawuabasi Jeowaba krĩchabʉra aripe berabarita Isaacdeba. Maʉ̃ kʼarea Sarara zowaĩnĩgʉa kʼãrãpe jarasi Abrahán, jʉretamarẽã Agarta akʉza yi wũãwũã Ismaelta (Génesis 21:8-10; Gálatas 4:22, 23, 29).
¿Abrahánʼra sãwũã krĩchasi maʉ̃ bedʼea kʼareara? Daizeze Bedʼeabara jarabʉ: «Abrahánʼra mejãcha sopuasi iya maʉ̃ bedʼea ũrĩbʉrʉ kʼarea yi wũãwũã ʉ̃rʉ». Abrahánbara mejãcha kãgabasi Ismaelra maʉ̃ba ũdubi ẽ basi kʼãrẽ kayirua obʉra. Mamina Jeowabara maʉ̃ra ũdubasi «aramaʉ̃ta Daizezeba jarasi Abrahánʼa: Sopuarãra Saraba maʉ̃ bedʼea jarabʉ kʼarea maʉ̃ wũãwũã ʉ̃rʉ akʉza bʉ nezokʼa ʉ̃rʉ. Ũrĩdua, bʉdeba zei ẽbẽrarã Isaacdeba zeyi». Jeowaba jarasi Agarta akʉza iyi wũãwũãʉ̃mera akʉita, aramaʉ̃ta Abrahánbara ũrĩsi Jeowaba jaradara (Génesis 21:11-14).
(Génesis 21:5-7) Abrahánʼra 100 poagabasi yi wũãwũã Isaac tosidadera. 6 Saraba jarasi: «Daizezeba mʉ̃ra ipidabibʉrʉa, yi maʉ̃ ũrĩbʉrʉra mʉ̃me ipidayi». 7 Adewara iya jarasi: «¿Kʼaibʉrʉ jarakasi Abrahánʼa: Sarabara wũãwũãta ju dawayi? Akʉra mʉ̃ tobʉrʉa iyi zõna basimina».
(Génesis 21:10-12) Maʉ̃ kʼarea Abrahánʼa jarasi: «Jʉretara bʉ nezokʼata akʉza yi wũãwũãʉ̃me. Mʉ̃ wau Isaacbara bʉa nebia amaebʉrʉra ẽzadra dra ẽ bayi kaʉ̃ nezokʼa wũãwũãʉ̃mebara». 11 Abrahánʼra mejãcha sopuasi iya maʉ̃ bedʼea ũrĩbʉrʉ kʼarea yi wũãwũã ʉ̃rʉ. 12 Aramaʉ̃ta Daizezeba jarasi Abrahánʼa: «Sopuarãra Saraba maʉ̃ bedʼea jarabʉ kʼarea maʉ̃ wũãwũã ʉ̃rʉ akʉza bʉ nezokʼa ʉ̃rʉ. Ũrĩdua, bʉdeba zei ẽbẽrarã Isaacdeba zeyi.
(Génesis 21:14) Abrahánʼra diapeda piradrʉtotosi, mõbe panta jiradasi akʉza jibado baniata tʉ kʼãrãpe diasi Agarʼa. Maʉ̃ra iyara jõma okiwade kʉbʉsi mõbe akʉbʉesi iyi nezokʼata adewara yi wũãwũãʉ̃me. Iyira wãsi, drʉa ibʉawabʉ Beer-Sebaidu jʉ̃ẽbʉrʉdera kʼawua ẽ basi sama wãita.
Jʉrʉda nekʼãrẽ biʼiabʉta Daizezedebemata
(Génesis 20:12) Adewara iyira mʉ̃ mebẽãra. Daira zeze ãbaʉ, papatrʉ awuarapanʉ. Mamina atiara iyira mʉ̃ kima.
wp17.3-S 12, nota
«Yuwẽrã biʼia kiruta»
Sarara Abrahánʼʉ̃meba yi zezedeba yi mebẽãbasi. Ãyi zeze trʉ̃ra Tarébasi mamina papara awuarapanasi (Génesis 20:12). Idi ewadera bigachu ẽ yi mebẽrãi yi juwa jidaita, mamina kĩrãbedaibara zõrãrã ewaribasi edara awuarabasita. Abrahán akʉza Sara ewaridera ẽbẽrarã kakuara mejãcha kayakabasi Adán akʉza Evaʉ̃meba ẽjũã kĩrãwãreã aduadata poaga bio ba ẽ basi baera. Maʉ̃ ewaridera ẽbẽrarã kakuara biabasi idibema ẽbẽrarãneira maʉ̃ kʼarea yi mebẽrãi yi juwa jidasidabʉrʉ wũãwũãra bia topanasi. Mamina 400 poaga Adán Evaʉ̃meba ẽjũã kĩrãwãreã aduada tẽã awuarabasi. Maʉ̃ kʼarea Daizezeba Moisésʼa ley diadabara jarabasi yi mebẽãira juwa jidabe ẽãta (Levítico 18:6).
(Génesis 21:33) Maʉ̃ tẽã Abrahánbara Beer-Sebade usi bakuru tamariskota mama jarasi Jeowa trʉ̃ta, Daizeze ewari jõmaʉ̃nẽ bakikibarita.
w89-S 1/7 20 parr. 9
Abrahánʼra, yiza bia ẽbẽrarã Daizeze neũdukʼawua bakĩrãbʉita
9 Abránbara ũdubisi akʉza sãwũã wãrĩnu ĩjãbasita. Daizeze Bedʼeaba jarabʉ: «Mama Jeowaita altarta osi» (Génesis 12:7). Iya maʉ̃ osidera nedʉwʉrʉta aba beasibaibara, naʉ̃ bedʼea ebreodera «altar» maʉ̃bara jarakĩrãbʉ «nedʉwʉrʉ beadamae». Maʉ̃ berabarida tẽã ʉ̃kʉrʉ pʉwʉrʉde akʉza jẽda abarika osi. Adewara «jarasi Jeowa trʉ̃ta» (Génesis 12:8; 13:18; 21:33). Bedʼea ebreodera «jarasi Jeowa trʉ̃ta» maʉ̃bara jaraseabʉ «jaradia wãita (jarakaita) iyi trʉ̃ ʉ̃rʉ». Abrán dedapanʉraba akʉza kananeoraba ũrĩsida Abrahánba Daizeze trʉ̃, Jeowa ʉ̃rʉ jaradiabʉta (Génesis 14:22-24). Idi ewadebida ẽbẽrarã Daizeze neũdukʼawua bakĩrãbʉra Daizezeta nãã ĩjãibara. Mawũã ĩjãira iyi bedʼeata jaradiaibara, «Daizeze ʉ̃rʉ ibia bedʼeabibara, naʉ̃ra dayirã ideba oibara, jaradiaibara ẽbẽra jõmaʉ̃ʼa iyi trʉ̃ta» (Hebreos 13:15; Romanos 10:10).
Daizeze Bedʼea leita
(Génesis 20:1-12) Kõbebʉrʉ, Abrahánʼra iyibadamaebara iyi netatata jʉrepe kʼãrãpe wãsi Négueb drʉa eda mama Cadés akʉza Sur ẽzadrabasi. Iyi Guerardebaside, 2 Abrahánbara iyi kima Sara ʉ̃rʉ jarasi: «Iyira mʉ̃ mebẽã». Maʉ̃ kʼarea Abimélec, Guerar nokʼoba zokʼasi Sara eda wãnamarẽã. 3 Maʉ̃ tẽã, Daizezera kʼãĩmokʼãrãde yi ũdubisi Abimélecʼa mõbe jarasi: «Bʉra naʉ̃ wẽrã kʼarea beiseabʉ kʼãwũã eda zokʼasi baera, iyira mia kʼãĩbʉ akʉza awuru yumakẽrãne». 4 Mamina Abimélecbara Sarara neida oẽbasi. Maʉ̃ kʼarea widisi: «Jeowa, ¿bʉa wãrĩnu beaika naʉ̃ pʉwʉrʉ kʼãwũã nekayirua oẽãra? 5 ¿Iyara jarasi ẽka iyira mʉ̃ mebẽãta? akʉza ¿naʉ̃ wẽrãba jarasi ẽka iyira mʉ̃ mebẽãta? Mʉ̃ara krĩña kʼãwũã oẽbasi naʉ̃ra». 6 Aramaʉ̃ta Daizeze wãrĩnuarabara jarasi kʼãĩmokʼãrãde: «Mʉ̃a kʼawuachu bʉa krĩña kʼãwũã oẽbasita. Maʉ̃ kʼarea mʉ̃ara iduaribi ẽ basi mʉ̃ dabʉ nãã kayiruata omarẽã akʉza neida obi ẽ basi iyita. 7 Maʉ̃ba bʉara jẽda edeibara yi kimara, iyira propeta baera. Iyira bʉbari yiwidʼiyi mawũã bʉra zokʼaibayi. Mamina bʉa jẽda ede ẽ bʉrʉ bʉta akʉza bʉ mebẽrãta jõma beiyi». 8 Abimélecʼra diapeda piradrʉ kʼãrãpe trʉ̃si iyi nezokʼarata mõbe jarasi kʼãrẽ berabaridata. Maʉ̃ kʼarea ãyira mejãcha perasida. 9 Aramaʉ̃ta Abimélecbara trʉ̃bʉesi Abrahánta mõbe jarasi: «¿Kʼãrẽa kʼãwũã obʉrʉ bʉara? ¿Daibara kʼãrẽ kayiruata osi bʉ ʉ̃rʉra kʼãwũã mʉ̃ ʉ̃rʉ akʉza mʉ̃ nokʼo ʉ̃rʉ kayirua berabarida kʼareara? Bʉa dai kʼãwũã obʉrʉra biata oẽbasi». 10 Akʉza Abimélecba jarasi Abrahánʼa: «¿Kʼãrẽ krĩcha kʼãrãpe kʼãwũã osi?». 11 Aramaʉ̃ta Abrahánba panʉsi: «Mʉ̃a krĩchasi: Namabema ẽbẽrarãbara Daizezeta wawiada ẽ baera mʉ̃ra beadaita mʉ̃ kima kʼarea. 12 Adewara iyira mʉ̃ mebẽãra. Daira zeze ãbaʉ, papatrʉ awuarapanʉ. Mamina atiara iyira mʉ̃ kima.