Reperensia Karta nekʼawuabari Bʼaita Kristianora kĩrãkʼa akʉza Trajaita Daizezeita
2-8 MARZOBAYEDA
BEDʼEA BIA DAIZEZE BEDʼEADE ŨDUDATA | GÉNESIS 22, 23
«Daizezebara kʼawuakĩrãbasi Abrahánba kʼãrẽaba ĩjãbʉta»
(Génesis 22:1, 2) Maʉ̃ jõma berabarida tẽã Daizezebara kʼawuakĩrãbasi Abrahánba kʼãrẽaba ĩjãbʉta. Jarasi: «Abrahán». Aramaʉ̃ta iya panʉsi: «Zachua mʉ̃ra». 2 Mõbe Daizezeba jarasi: «Mʉ̃ bia okʼãrãpe jidara bʉ warrata, bʉ warra abapaibʉta, bʉa audre kãgabʉta, Isaacta, mõbe wãra drʉa Moria eda. Mama mʉ̃ita oprenda diaita katuma mʉ̃a jaraimae».
w12-S 1/1 23 parr. 4-6
¿Kʼãrẽa Daizezebara jarasi Abraháʼa beamarẽã yi warrata oprendade diaita?
Jeowaba jarasi Abrahánʼa: «Mʉ̃ bia okʼãrãpe jidara bʉ warrata, bʉ warra abapaibʉta, bʉa audre kãgabʉta, Isaacta» «mʉ̃ita oprenda diaita» (Génesis 22:2). Jeowaba kʼawuabasi Abrahánba kʼãrẽaba kãgabasita Isaacʼra, iya jarasi baera «bʉ warra abapaibʉta, bʉa audre kãgabʉta». Jeowasida mawũã krĩchabasi yi warra Jesu kʼarea. Jeowaba mawũã mejãcha kãgabasi baera naʉ̃ bedʼeata kĩrã ũme jarasi «mʉ Warra mʉãrã kʉãgʼa» (Marcos 1:11; 9:7).
Akʉdaya sãwũã Jeowaba wididata. Ẽbẽra Daizeze Bedʼea estudiabʉba jarasi, bedʼea «mʉ̃ bia okʼãrãpe» jaradabara maʉ̃bara jarakĩrãbʉ «SEÑORBARA kʼawuabasita iya widibadara arigʉ yibiabasita». Maʉ̃ba Abrahánʼra sopuabasi. Jeowasida mawũã abarika sopuabasi yi warra mejãcha kãgabʉta zʉbʉria beasidade. Jeowara arigʉ sopuasi, maʉ̃ kĩrãkʼara wuara sopua ẽ bayi.
Jeowaba Abrahánʼa wididara dayirãmachu ẽ, mamina kĩrãbedaibara Jeowabara idu beabi ẽ basita. Mawũã Abrahánta arigʉ sopuabi ẽ baita. Jeowaba Isaacta beabi ẽ basimina, mawũã oẽbasi Jesu kʼareara, «awuarabʉrʉ dayirã jõmaʉ̃ra kʼarea idu beabisi» (Romanos 8:32). ¿Kʼãrẽa Jeowara arigʉ zʉbʉriasi? «Dayirãta ewari jõmaʉ̃nẽ zokʼaipanamarẽã» (1 Juan 4:9). Jeowaba mejãcha kãgata ũdubibʉ baera, ¿dayirãbida maʉ̃ oibara ẽka?
(Génesis 22:9-12) Ãyira jʉ̃ẽsida Daizezeba Abrahánʼa jarada drʉa eda. Mama iya osi altarta mõbe tʉbʉta ʉ̃rʉ kʉbʉsi. Maʉ̃ tẽã yi warra Isaacta jĩrʉma tajʉ̃ kʼãrãpe juwamabida tajʉ̃si maʉ̃are tʉbʉ ʉ̃rʉ kʉbʉsi, altarde. 10 Maʉ̃ tẽã Abrahánbara kucho zaketa jira edasi yi warra beaita. 11 Mamina Jeowa angelba ʉ̃tʉba trʉ̃si iya jarasi: «Abrahán» «Abrahán». Aramaʉ̃ta Abrahánba panʉsi: «Zachu mʉ̃ra». 12 Aramaʉ̃ta jarasi: «Tõbarirãra bʉ warrata, neida orara. Mʉ̃a idibʉrʉ kʼawuabʉrʉ bʉa wãrĩnu wawiabʉta Daizezera akʉza kʼãrẽ bedʼea neẽã diaibasi baera bʉ warra abapaibʉta».
(Génesis 22:15-18) Akʉza Jeowa angelbara ʉ̃tʉba trʉ̃si Abrahánta 16 Mõbe jarasi: «Mʉ̃ kʼarea wãrĩnuta jarayi, mawũã jarabʉ Jeowaba, bʉa kʼãwũã oda kʼarea akʉza bʉ warra abapaibʉ diaibada kʼarea, 17 mʉ̃a wãrĩnu nebiata diayi, adewara jõma bʉdeba zebʉra chĩdaubʉ kĩrãkʼa eababiyi adewara ibʉ puza kidabʉ kĩrãkʼa eababiyi. Akʉza bʉdeba zedarabara jõma jãrĩñi ãyi nejʉrara pʉwʉrʉra. 18 Bʉ wũãwũãraneba nebia ũdudayi pʉwʉrʉ naʉ̃ drʉdebʉra jõma, bʉa ũrĩsi baera mʉ̃ bedʼeata».
w12-S 15/10 23 parr. 6
Daizeze bedʼeata ũrĩra ũduyi iya jaradata
6 Dayirãba iya jarada ĩjãira, Jeowaba naʉ̃ta jarasi: «Mʉ̃ bebʉ kʼarea mawũã jarabʉ Jeowaba nejõma zokʼaseabʉba» (Ezeq. 17:16). Jeowaba jarasi nekʼãrẽ bio Abrahánʼa, naʉ̃ba ũdubibasi Daizezeba To wãi jaradara zeibasita Isaacdeba (Gén. 12:1-3, 7; 13:14-17; 15:5, 18; 21:12). Daizezebara kʼawuakĩrãbasi Abrahánba kʼãrẽaba ĩjãbʉta, maʉ̃ kʼarea zokʼasi yi warrata beamarẽã. Aramaʉ̃ta Abrahánbara mesera osi, iya beaitakʉde, angelba iduaribi ẽ basi. Daizezeba jarasi: «Mʉ̃ kʼarea wãrĩnuta jarayi» «bʉa kʼãwũã oda kʼarea akʉza bʉ warra abapaibʉ diaibada kʼarea, mʉ̃a wãrĩnu nebiata diayi, adewara jõma bʉdeba zebʉra chĩdaubʉ kĩrãkʼa eababiyi adewara ibʉ puza kidabʉ kĩrãkʼa eababiyi. Akʉza bʉdeba zedarabara jõma jãrĩñi ãyi nejʉrara pʉwʉrʉra. Bʉ wũãwũãraneba nebia ũdudayi pʉwʉrʉ naʉ̃ drʉadebʉra jõma, bʉa ũrĩsi baera mʉ̃ bedʼeata» (Gén. 22:1-3, 9-12, 15-18).
Jʉrʉda nekʼãrẽ biʼiabʉta Daizezedebemata
(Génesis 22:5) Aramaʉ̃ta Abrahánbara jarasi iyi nezokʼara: «Nama jʉ̃ãidua burrubawaraʉba mʉ̃ta mʉ̃ wũãwũãʉ̃me wãñi Daizezeʼa yiwidʼita. Maʉ̃ tẽã jẽda zeyi daira».
w16.02-S 11 parr. 13
Jeowaba jarasi «mʉ̃ neũdukʼawuata»
13 Nezokʼara amaei naena iya jarasi: «Nama jʉ̃ãidua burrubawaraʉba mʉ̃ta mʉ̃ wũãwũãʉ̃me wãñi Daizezeʼa yiwidʼita. Maʉ̃ tẽã jẽda zeyi daira» (Gén. 22:5). ¿Abrahánbara sewidata jarasika? ¿Ĩjãbikĩrãbasika wuabemara iyira Isaacʼʉ̃me jẽda zeita iya bea wãne? Mawũã ẽ. Daizeze Bedʼeaba kʼarebabʉ audre ũrĩta kʼãrẽa mawũã jarasita (akʉra Hebreos 11:19). Hebreoba jarabʉdera, Abrahánbara kʼawuabasi Jeowaba jẽda piradrʉbita Isaacʼra. Jeowaba iyi zareata ũdubisi baera ãyaʼa wũãwũã diaside zõnabai (Heb. 11:11, 12, 18). Abrahánbara kʼawuabasi kʼãrẽ berabarisimina Jeowaba jẽda diaita yi warrara, mawũã Jeowaba jarada aripe berabarita. Maʉ̃ kʼarea Daizeze Bedʼeabara jarabʉ ĩjãbʉ zezeta.
(Génesis 22:12) Aramaʉ̃ta jarasi: «Tõbarirãra bʉ warrata, neida orara. Mʉ̃a idibʉrʉ kʼawuabʉrʉ bʉa wãrĩnu wawiabʉta Daizezera akʉza kʼãrẽ bedʼea neẽã diaibasi baera bʉ warra abapaibʉta».
it-2-S 703 parr. 4, 5
Kʼawuabʉ kʼãrẽ berabarita, jarabʉ kʼãrẽ bia berabarita akʉza kayiruata
Jidabʉ iya kʼawuakĩrãbʉta. Daizeze Bedʼeaba mejãcha jara ũrĩbibʉ, Daizezebara nãã biʼia akʉbʉta kʼãrẽ berabaribʉta maʉ̃are iya kʼawua oita. Ĩjãbʉbʉrʉ Daizezeba jarabʉta kʼãrẽ bia berabarita akʉza kayiruata mawũã ẽ bʉrʉ naʉ̃ta ĩjãbʉbʉrʉ Daizezeba jidabʉta iya kʼawuakĩrãbʉta naʉ̃rãra bedʼea abarika bʼaibara Daizeze Bedʼea iyi ʉ̃rʉ bedʼeabʉde akʉza iya bedʼea zokʼabʉde.
Génesis 11:5-8 bayeda ũdubibʉ Daizezebara akʉsi kʼawuaita kʼãrẽta berabarinʉmʉta Babelde, maʉ̃ tẽã iduaribi ẽ basi ẽbẽrarãba ariya ãyi krĩcha kayirua erbamarẽãra. Sodomane akʉza Gomorrade ẽbẽrarã kayiruaba birasi baera, Jeowaba jarasi Abrahánʼa akʉita kʼãrẽta berabaribʉta angeleraneba, ẽbẽrarãba wãrĩnu nemitiata opanʉ kʼawuaita, mamina maʉ̃ta mawũã ẽ bʉrʉ Jeowaba kʼawuabayi (Gé 18:20-22; 19:1). Adewara Jeowaba jarasi: «Mʉ̃a idibʉrʉ kʼawuabʉrʉ bʉa wãrĩnu wawiabʉta Daizezera akʉza kʼãrẽ bedʼea neẽã diaibasi baera bʉ warra abapaibʉta» (Gé 18:19; 22:11, 12; akʉra Ne 9:7, 8; Gál 4:9).
Daizeze Bedʼea leita
(Génesis 22:1-12) Maʉ̃ jõma berabarida tẽã Daizezebara kʼawuakĩrãbasi Abrahánba kʼãrẽaba ĩjãbʉta. Jarasi: «Abrahán». Aramaʉ̃ta iya panʉsi: «Zachua mʉ̃ra». 2 Mõbe Daizezeba jarasi: «Mʉ̃ bia okʼãrãpe jidara bʉ warrata, bʉ warra abapaibʉta, bʉa audre kãgabʉta, Isaacta, mõbe wãra drʉa Moria eda. Mama mʉ̃ita oprenda diaita katuma mʉ̃a jaraimae». 3 Mawũẽra Abrahánʼra diapeda piradrʉsi, jidasi iyi burruta mõbe trʉ̃si iyi nezokʼa ũme iyi kʼaidu kĩrãyu wãmarẽã akʉza yi warra Isaacta. Maʉ̃ tẽã tʉbʉta bʉasi oprenda diaita. Mõbe wãsi Daizezeba drʉa jaradama. 4 Ewari ũbea berabarida tẽã, Abrahán ochidau wuabʉrʉde jĩga ũdusi Daizezeba jarada drʉata. 5 Aramaʉ̃ta Abrahánbara jarasi iyi nezokʼara: «Nama jʉ̃ãidua burrubawaraʉba mʉ̃ta mʉ̃ wũãwũãʉ̃me wãñi Daizezeʼa yiwidʼita. Maʉ̃ tẽã jẽda zeyi daira». 6 Abrahánbara tʉbʉta jira edasi oprenda diaita, maʉ̃ta yi warra Isaac atʉbisi. Kõbe iyara erbasi tʉbʉ pureata akʉza kuchota, mawũã wãsida ãyi ũme. 7 Aramaʉ̃ta Isaacba jarasi yi zezeʼa: «Zeze». Yi zezeba panʉsi: «Jarada warra». Isaacba widisi: «Daya erbʉ tʉbʉ pureata akʉza tʉbʉta, mamina ¿samachu obeja oprendade diaira?». 8 Abrahánba panʉsi: «Warra Daizezeba diayi obejara oprendade diamarẽã». Mawũã wãsi ãyira. 9 Ãyira jʉ̃ẽsida Daizezeba Abrahánʼa jarada drʉa eda. Mama iya osi altarta mõbe tʉbʉta ʉ̃rʉ kʉbʉsi. Maʉ̃ tẽã yi warra Isaacta jĩrʉma tajʉ̃ kʼãrãpe juwamabida tajʉ̃si maʉ̃are tʉbʉ ʉ̃rʉ kʉbʉsi, altarde. 10 Maʉ̃ tẽã Abrahánbara kucho zaketa jira edasi yi warra beaita. 11 Mamina Jeowa angelba ʉ̃tʉba trʉ̃si mõbe jarasi: «Abrahán» «Abrahán». Aramaʉ̃ta Abrahánba panʉsi: «Zachu mʉ̃ra». 12 Aramaʉ̃ta jarasi: «Tõbarirãra bʉ warrata, neida orara. Mʉ̃a idibʉrʉ kʼawuabʉrʉ bʉa wãrĩnu wawiabʉta Daizezera akʉza kʼãrẽ bedʼea neẽã diaibasi baera bʉ warra abapaibʉta».
9-15 MARZOBAYEDA
BEDʼEA BIA DAIZEZE BEDʼEADE ŨDUDATA | GÉNESIS 24
«Kimata Isaacʼita»
(Génesis 24:2-4) Ewari aba, Abrahánʼra bedʼeasi iyi nezokʼa zõrãyirume, Abrahánba nekʼãrẽ jõma erbada akʉbʉme, iya jarasi: «Mʉ̃ bia okʼãrãpe, bʉ juwata mʉ̃ bakara edre kʉbʉra. 3 Jeowa kʼarea wãrĩnuta jarada, Daizeze ʉ̃tʉbema kʼarea akʉza Daizeze naʉ̃ drʉadebema kʼarea, mʉ̃ warraita kima jʉrʉbʉrʉde jʉrʉ ẽ baita kananeora kaurata, dayibʉmae. 4 Awuarabʉrʉ bʉra wãibara mʉ̃ drʉa eda, mawũã jidaita mʉ̃ mebẽrãnebemata, mʉ̃ warra Isaac kima bʼaita».
wp16.3-S 14 parr. 3
«Mʉ̃ra wãkĩrãbʉ»
Abrahánbara Eliezerʼa jarasi Isaacʼita kima jʉrʉbʉrʉde kananearata jʉrʉ ẽ marẽã. ¿Kʼãrẽa? Kananeorãra Jeowaʼa yiwidʼida ẽ basi baera akʉza wawiada ẽ basi. Adewara Abrahánbara kʼawuabasi Jeowaba makenaita ãya kayirua obʉ kʼarea, maʉ̃ kʼarea kãga ẽ basi Isaacta mamabemaʉ̃me ãba bamarẽã. Akʉza kʼawuabasi yi warra Isaacbara Jeowaba jaradata aripe berabaribibasi baera (Génesis 15:16; 17:19; 24:2-4).
(Génesis 24:11-15) Jʉ̃ẽbʉrʉde, kameyorata sãkokode babisi pozo kʼawa, pʉwʉrʉ ãĩ. Ewarira kibʉsawasi, maʉ̃ ũmadaʉdera wẽrãra bania juede wãbasi. 12 Mõbe yiwidʼisi: «Jeowa, mʉ̃ nokʼo Abrahán Zeze, jõma bia berabaribira, mʉ̃ bia okʼãrãpe mʉ̃ nokʼo Abrahánʼa kãga jõkata ũdubira. 13 Mʉ̃ra namachu do dabʉ biʼia bʼai kiru kʼawa, ẽbẽrarã naʉ̃ drʉade panʉra kaurãra zebʉsia bania juede. 14 Mʉ̃ bia okʼãrãpe, mʉ̃a wẽrã naʉ̃ bedʼea jaraiʼa, mʉ̃ bia okʼãrãpe bʉa kʉgʉrʉ bania erbʉta kenetara mʉ̃ mawũã bania doita, maʉ̃ne iya mʉ̃a panʉmarẽã bʉa doseabʉ akʉza bʉ kameyoraitabida bania weyi dodamarẽã, maʉ̃ wẽrãra bʉa jʉrʉda bʼaibara Isaacʼita. Mawũã ũdubiyi kãga jõkata mʉ̃ nokʼoʼa». 15 Iyi yiwidʼi berabari naweda, zesi pʉwʉrʉdeba wẽrã yi trʉ̃ Rebecata iyi okiwade kʉgʉrʉta abasi. Iyira Betuel kaubasi, Milcá waubasi, iyira Nacor kimabasi, naʉ̃ra Abrahán mebẽãbasi.
wp16.3-S 14 parr. 4
«Mʉ̃ra wãkĩrãbʉ»
Eliezerbara jara ũrĩbisi yi dekaʉʼa Jeowaʼa yiwidʼisita pozoma jʉ̃ẽside. Adewara widisita kʼai wẽrãta Isaacde bʼaita. Mamina, ¿sãwũã kʼawuaibasi maʉ̃ra? Iya widisi Daizezeba wẽrã jidadara pozoma jʉ̃ẽita, iyaʼa bania diamarẽã jarabʉrʉde maʉ̃ wẽrãba diamarẽã adewara iyi kameyoraitabida (Génesis 24:12-14). ¿Kʼaiba mawũã osi maʉ̃ra? Rebecaba. Iya ũrĩsibʉrʉ Eliezerba iyi mebẽrã nebʉrabadata, iyira maʉ̃bara sãwũãsi.
(Génesis 24:58) Aramaʉ̃ta trʉ̃bʉesida Rebecata mõbe widisida: «¿Bʉra wãika naʉ̃ yumakẽrã kʼaidura?». Iya panʉsi: «Ãjã, mʉ̃ra wãkĩrãbʉ».
(Génesis 24:67) Maʉ̃ tẽã Isaacbara yi papa Sara karpa dema edesi. Mawũã Rebecara yi kimabasi. Isaacbara kãgasi iyira, maʉ̃ba yi papa beida tẽã so zareata ũdusi.
wp16.3-S 14 parr. 6, 7
«Mʉ̃ra wãkĩrãbʉ»
Naʉ̃ta berabarisi maʉ̃ semana nãã, Eliezerba widisi Abrahánʼa: «¿Mʉ̃ara kʼãrẽta oi maʉ̃ wẽrãta mʉ̃ kʼaidu zekĩrã ẽ bʉrʉ?». Abrahánba panʉsi: «Mawũãra bʉra ãĩbayi naʉ̃ bedʼea odadebara» (Génesis 24:39, 41). Betuel dedabida wẽrãba krĩchabʉsida yibiabasi. ¿Sãwũã kʼawuapanʉ maʉ̃ra? Eliezerʼra mejãcha sobiabasi iya zokʼadapeadata jõma bia wã baera, maʉ̃ba nruema widisi Rebeca edeita Canaánma. Yi mebẽrãbara kãgabasi ewari 10 bayeda bamarẽã. Ãya jarasida: «Trʉ̃drʉ wẽrã zakeba kʼasia aita» (Génesis 24:57, Dios habla hoy).
Naʉ̃ra yibiabasi Rebecaitara. ¿Jaraibasika yibarira akʉza yi mebẽrã iyita zokʼada ẽ bamarẽã drʉa iya ũdukama? ¿Mawũã ẽ bʉrʉ iya akʉbasika maʉ̃ra Jeowadeba zeda baera yibiabasita? Iya panʉnaba ũdubibasi iya krĩchabadara, iya panʉside: «Mʉ̃ra wãkĩrãbʉ» (Génesis 24:58).
Jʉrʉda nekʼãrẽ biʼiabʉta Daizezedebemata
(Génesis 24:19, 20) Jõma bania diada tẽã, iya jarasi: «Bʉ kameyoraitabida baniata jueyi mawũã domarẽã». 20 Mesera baniata nedʉwʉrʉraita juesi akʉza mawũã wãpe zebasi pozo eda bania jueita. Mawũã bania juebasi maʉ̃ yumakẽrã kameyoraita.
wp16.3-S 12 parr. 6, 7
«Mʉ̃ra wãkĩrãbʉ»
Maʉ̃ oda tẽã, ẽbẽra zõrãbʉba iyi orrape jarasi: «Mʉ̃ bia okʼãrãpe bʉ bania kʉgʉrʉdebemata mʉ̃a wika diara». Maʉ̃ wididara mejãcha ẽ basi. Iya kʼawuasi baera maʉ̃ yumakẽrã jĩgaʉba uruta maʉ̃ba wiña dia ẽ basi. Iya ũdusi naʉ̃ yumakẽrãbara kameyo 10 erbasita akʉza akʉsi nedʉwʉrʉra bania dobarimaera neẽbasita. Rebecaba jarasi: «Bʉ kameyoraitabida baniata jueyi mawũã domarẽã» (Génesis 24:17-19).
Akʉra iya sãwũã wiña dia ẽ basita baniara kameyora, awuarabʉrʉ kameyorãra obisia taʉyeda diasi. Kameyo obisiabʉbara baniara doseabʉ 95 litros (25 galones). Mawũẽra Rebecara mejãcha trajaibarabasi bania jueita. Mamina kameyorãra mejãcha obisiaba ẽ basi bʼaibara, maʉ̃ra Rebecabara kʼawua ẽ basi. Iya nekʼãrẽ jõma oibasi maʉ̃ yumakẽrã drʉa jãpeba zeda bia edaita, maʉ̃ra iyaʼa yi kʼarebabisi. Rebecara wãpe zebasi naʉ̃ zõrãbʉba akʉbʉ eda, iyi kʉgʉrʉ tʉ kʼãrãpe nedʉwʉrʉra bania dobari birabʉ eda (Génesis 24:20, 21).
wp16.3-S 13, nota.
«Mʉ̃ra wãkĩrãbʉ»
Ewarira kibʉsawasi. Adewara Daizeze Bedʼeabara jara ẽ iyira pozodera ũmadaʉ biobasita akʉza jara ẽ yi mebẽrãra kʼãĩbasita bania jue berabarisidera. Adewara jara ẽ kʼaiba jʉrʉ jʉ̃ẽsita iyi ze ẽ mina baera.
(Génesis 24:65) Aramaʉ̃ta widisi iyi nezokʼa: «¿Kʼai jari ẽbẽra ya dayima urura?». Yi nezokʼaba panʉsi: «Kʼaʉra mʉ̃ nokʼo». Aramaʉ̃ta yi wua jira eda kʼãrãpe buru anasi.
wp16.3-S 15 parr. 2
«Mʉ̃ra wãkĩrãbʉ»
Ẽbẽrarã kabanarãra Négueb oidubasi akʉza ewarira kibʉsawasi. Rebecabara ũdusi yumakẽrã aba iyima uruta. Nama jarabʉ iyira mesera u baesita kameyo sãkokode aina. Mõbe widisi zõrãrã: «¿Kʼai jari ẽbẽra ya dayima urura?». Iya Isaacta uruta kʼawuaside buru anebarisi (Génesis 24:62-65). ¿Kʼãrẽa mawũã osi? Mawũã wawia ũdubibasibaibara yi kima bʼaiʼa. Maʉ̃ wẽrãba odara idi ewadera kʼãrẽ ẽ kĩrãkʼa akʉpanʉ. Mamina yumakẽrãraba akʉza wẽrãraba kʼawuaseapanʉ Rebecaba sãwũã edabʉ krĩchabʉta ũdubidadeba.
Daizeze Bedʼea leita
(Génesis 24:1-12) Abrahánʼra biode zõnabasi. Akʉza Jeowabara nekʼãrẽ bia mejãcha diasi. 2 Ewari aba, Abrahánʼra bedʼeasi iyi nezokʼa zõrãyirume, Abrahánba nekʼãrẽ jõma erbada akʉbʉme, iya jarasi: «Mʉ̃ bia okʼãrãpe, bʉ juwata mʉ̃ bakara edre kʉbʉra. 3 Jeowa kʼarea wãrĩnuta jarada, Daizeze ʉ̃tʉbema kʼarea akʉza Daizeze naʉ̃ drʉadebema kʼarea, mʉ̃ warraita kima jʉrʉbʉrʉde jʉrʉ ẽ baita kananeora kaurata, dayibʉmae. 4 Awuarabʉrʉ bʉra wãibara mʉ̃ drʉa eda, mawũã jidaita mʉ̃ mebẽrãnebemata, mʉ̃ warra Isaac kima bʼaita». 5 Mamina yi nezokʼaba jarasi: «¿Mʉ̃ara kʼãrẽta oi maʉ̃ wẽrãta mʉ̃ kʼaidu zekĩrã ẽ bʉrʉ naʉ̃ drʉa eda? ¿Bʉa kãgaika bʉ warrata edemarẽã bʉ nããbada drʉaidu?». 6 Abrahánba panʉsi: «Mʉ̃ warrara kamara jipa ederãra. 7 Jeowa, Daizeze ʉ̃tʉbemaba, mʉ̃ra wãbisi mʉ̃ yibarira dedaʉba akʉza mʉ̃ mebẽrã drʉadeba. Iyira mʉ̃me bedʼeasi adewara jarasi iyi kʼarea wãrĩnuta jaraita: Mʉ̃ara naʉ̃ drʉata diayi bʉdeba zebʉa. Iyara zokʼaita angelta bʉ nãã akʉza bʉara maʉ̃ wẽrã kʼãrẽ bedʼea neẽã ũduita mʉ̃ warraita. 8 Mamina maʉ̃ wẽrãta bʉ kʼaidu zekĩrã ẽ bʉrʉ bʉra maʉ̃ bedʼeadebara ãĩbayi. Mʉ̃ warratrʉ namaʉ̃ba mama ederãra». 9 Aramaʉ̃ta nezokʼabara iyi nokʼo Abrahán bakara edre kʉbʉsi iyi juwara mõbe jarasi jõma aripe oita iya jaradara. 10 Mawũã nezokʼabara jidasi 10 kameyo iyi nokʼodeta mõbe wãsi Nacorchu pʉwʉrʉidu Mesopotamiane. Iyi kʼaidura nekʼãrẽ bia iyi nokʼoba diabʉedata edesi. 11 Jʉ̃ẽbʉrʉde, kameyorata sãkokode babisi pozo kʼawa, pʉwʉrʉ ãĩ. Ewarira kibʉsawasi, maʉ̃ ũmadaʉdera wẽrãra bania juede wãbasi. 12 Mõbe yiwidʼisi: «Jeowa, mʉ̃ nokʼo Abrahán Zeze, jõma bia berabaribira, mʉ̃ bia okʼãrãpe. Mʉ̃ nokʼo Abrahánʼa kãga jõkata ũdubira.
16-22 MARZOBAYEDA
BEDʼEA BIA DAIZEZE BEDʼEADE ŨDUDATA | GÉNESIS 25, 26
«Esaúbara iyita nabema baera iya nebia erbadata nedosi»
(Génesis 25:27, 28) Warrarãra wari wãsi. Maʉ̃ tẽã Esaúra mi wãmiabasi maʉ̃ba mea bakĩrãbasi, mamina Jacobʼra kʼẽrẽpabasi akʉza karpa de edrebasi. 28 Isaacbara audre kãgabasi Esaúta chichi oidebemata edebasi baera iyita, mamina Rebecabara audre kãgabasi Jacobta.
it-2-S 8, parr. 1
Jacob
Esaú, Isaacba kãgabadara mi wãmiabasi akʉza so zarebasi adewara piki bakabasi, mamina Jacobʼra kʼẽrẽpabasi [heb. tam], karpa de edrebasi, dedabemabasi, adewara obeja akʉbaribasi, maʉ̃ kʼarea yi papabara kãgabasi (Gé 25:27, 28). Naʉ̃ bedʼea ebrea (tam) ʉ̃kʉrʉ Daizeze Bedʼeadera jarabʉ ẽbẽrarã Daizezeba jidadata. Bari jaradaita, «ẽbẽrarã mia beamiarabara jʉra ẽbẽra biara [heb. tam]»; mamina Jeowabara jarabʉ «naʉ̃ yumakẽrã ʉ̃ra zeide aduʼa» bʼaita (Pr 29:10; Sl 37:37). Job nemitia oẽãbʉta [heb. tam] kʼẽrẽpabʉta akʉza nemitia okĩrã ẽãta (Job 1:1, 8; 2:3).
(Génesis 25:29, 30) Ewaria aba Jacobʼra guisota wiabasi Esaú meaʉ̃ba aukara zeside. 30 Aramaʉ̃ta Esaúba jarasi Jacobʼa: «Mesera, mʉ̃a diara jari guiso kuara bʉa erchuta, mʉ̃ra zareata neẽkʉ baera». Maʉ̃ba trʉ̃gasida Edom.
(Génesis 25:31-34) Aramaʉ̃ta Jacobʼba jarasi: «Bʉta nabema baera mʉ̃a diara maʉ̃ta». 32 Maʉ̃ kʼarea Esaúba panʉsi: «¿Kʼãrẽne yibia mʉ̃ nabema bʼaira mʉ̃ta kʼãwũã beibodobʉrʉ?». 33 Akʉza Jacobʼba jarasi: «Bʉ kʼarea wãrĩnuta jarada». Mawũã Jacobʼara wãrĩnuta jarasi iyi kʼarea, mawũã nedosi iyita nabema kʼarea iyi ʉ̃rʉ nebia zeibadata. 34 Mawũã Jacobʼbara diasi panta lenteja guisoʉ̃me, aramaʉ̃ta Esaúra neko kʼãrãpe ne dosi. Maʉ̃ tẽã piradrʉ kʼãrãpe wãsi. Mawũã Esaúbara kãga ẽãta ũdubisi iyi nabema bʼaita.
w19.02-S 16 parr. 11
Kʼãrẽa ũdubibara biga diabʉta
11 Ʉ̃kʉrʉ ẽbẽra Daizeze Bedʼeade eda jarabʉrabara biga diada ẽ basi. Esaú ʉ̃rʉ akʉdaya. Yibariraba Jeowa kãgabasimina akʉza wawia ũdubibasimina Esaúbara kãga ẽ basi Daizezedeba zebʉra (akʉra Hebreos 12:16). ¿Maʉ̃ra sãwũã ũdubisi? Iyi nabema kʼarea nebia erbaibadata nedobʉesi yi tẽãbʉ Jacobʼa, lenteja guisobari (Gén. 25:30-34). Maʉ̃ tẽã, jẽda krĩcha kʼãrãpe mejãcha kĩrʉsi iyira iyi nabema kʼarea nebia erbaibadata aduasi baera. Iyi mawũã kĩrʉira neẽbasi, Daizezedeba zebʉta kãga ẽ basi baera.
it-2-S 717 parr. 1
Wũãwũã nabema
Wũãwũã nabemara yi mebẽrãbara bia akʉpanasi, maʉ̃ba zokʼa jʉ̃drʉi baera yi zezeare adewara nekʼãrẽ bia yi zezedebemara iya ũme jidaibasi baera (Dt 21:17). Josebara Rubenʼra jewedabisi nabema wãibaramae ãyi nekobarabaside (Gé 43:33). Daizeze Bedʼeabara jarabʉ ẽ ewari jõmaʉ̃nẽ yi wũãwũã nabema nebia diaibarabasita, jarabʉ diaibarabasita yi wũãwũã kʼẽrẽpabʉa (Gé 6:10; 1Cr 1:28; akʉra Gé 11:26, 32; 12:4; akʉra HERENCIA; PRIMOGENITURA).
Jʉrʉda nekʼãrẽ biʼiabʉta Daizezedebemata
(Génesis 25:31-34) Aramaʉ̃ta Jacobʼba jarasi: «Bʉta nabema baera mʉ̃a diara maʉ̃ta». 32 Maʉ̃ kʼarea Esaúba panʉsi: «¿Kʼãrẽne yibia mʉ̃ nabema bʼaira mʉ̃ta kʼãwũã beibodobʉrʉ?». 33 Akʉza Jacobʼba jarasi: «Bʉ kʼarea wãrĩnuta jarada». Mawũã Jacobʼara wãrĩnuta jarasi iyi kʼarea, mawũã nedosi iyita nabema kʼarea iyi ʉ̃rʉ nebia zeibadata. 34 Mawũã Jacobʼbara diasi panta lenteja guisoʉ̃me, aramaʉ̃ta Esaúra neko kʼãrãpe ne dosi. Maʉ̃ tẽã piradrʉ kʼãrãpe wãsi. Mawũã Esaúbara kãga ẽãta ũdubisi iyi nabema bʼaita.
(Hebreos 12:16) Jʉra kʼawuapanaidua marane eda neẽbaita awurume kʼãĩta krĩchabʉta akʉza nekʼãrẽ bia Daizezedeba zebʉta kãga ẽãta, Esaúba oda kĩrãkʼa, iyita nabemabasimina maʉ̃ta nedosi yikobari.
w17.12-S 15 parr. 4-6
Lepanʉraba widipanʉta
Akʉza akʉdaya Hebreos 12:16de jarabʉta, apostol Pabloba bʉsi: «Marane eda neẽbaita awurume kʼãĩta krĩchabʉta akʉza nekʼãrẽ bia Daizezedeba zebʉta kãga ẽãta, Esaúba oda kĩrãkʼa, iyita nabemabasimina maʉ̃ta nedosi yikobari». Naʉ̃bara, ¿kʼãrẽta jaradiakĩrãbasi?
Pablobara maʉ̃bara jarakĩrãba ẽ basi Dayirã ẽdrʉbibari samaʉ̃ba zedata. Maʉ̃ naweda iya jarasi kristianora kʼẽrẽpa badamarẽã Daizeze ode, mawũã Daizezeba so zʉbʉria akʉmarẽã, mamina awurume kʼãĩsibʉrʉ Daizezebara so zʉbʉria akʉ ẽ bakasi (Heb. 12:12-16). Maʉ̃ nemitiata obasibʉrʉ Esaú kĩrãkʼabakasi, iya kãga ẽ basi baera «Daizezedeba zebʉta» mawũã jidaita yaraba kãgabʉta.
Esaúra edaʉde nedʉwʉrʉta beabasi saserdotede kĩrãkʼa yi mebẽrãita (Gén. 8:20, 21; 12:7, 8; Job 1:4, 5). Mamina yaraba kãgabʉta krĩchabasi baera guiso lentejabari idubʉsi iyi nabema kʼarea nebia zeibadara (Gén. 15:13). Esaúbara ũdubisi yaradebemata kãgabʉta wẽrãra Daizeze odebʉ ẽ ũme juwa jidaside, maʉ̃ba yibarirata mejãcha zʉbʉriabisi (Gén. 26:34, 35). Kõbe Jacobʼra awuarabasi, iyira wẽrã Daizeze odebʉme juwa jidasi (Gén. 28:6, 7; 29:10-12, 18).
(Génesis 26:7) Yumakẽrãra maʉ̃ drʉadebemaba Rebeca ʉ̃rʉ widiside, iyara jarasi: «Iyira mʉ̃ mebẽã». Iyira mejãcha perabasi baera yi kima aita. Iyira biʼia kirasi baera, krĩchabasi: «Yumakẽrãra maʉ̃ drʉadebemaba Rebeca kʼarea beadaita».
it-2-S 368 parr. 6
Sewida
Daizeze Bedʼeabara krĩña sewida jaraira jʉra, maʉ̃ba jarakĩrãkʉ ẽ ẽbẽrarãba dayirã wididara jõma panʉita. Jesukristoba ũrãgʼasi: «Daizezeitabemata usara diaraidua marata kada ẽ marẽã, mia perla maraba erbʉta china diaraidua biradugada ẽ marẽã, marata jẽkʉada ẽ marẽã» (Mt 7:6). Maʉ̃ kʼarea Jesubara jõma iya kʼawuabadara jaradia ẽ basi adewara jõma panʉ ẽ basi, mawũã osibʉrʉ bedʼea zromata zebikasi (Mt 15:1-6; 21:23-27; Jn 7:3-10). Abrahánba, Isaacba, Rahabʼba akʉza Eliseoba jõma jarada ẽ basi, ẽbẽrarãʼa Daizeze kãgada ẽã (Gé 12:10-19; yi zroma 20; 26:1-10; Jos 2:1-6; Snt 2:25; 2Re 6:11-23).
Daizeze Bedʼea leita
(Génesis 26:1-13) Zesi jarraba ewarita maʉ̃ drʉade, Abrahán ewaride zeda awurua. Maʉ̃ kʼarea Isaacʼra wãsi Guerar eda, Abimélec pilisteora nokʼoma. 2 Aramaʉ̃ta Jeowata yi ũdubisi, mõbe jarasi: «Wãrãra Egipto edara. Awuarabʉrʉ bara mʉ̃a drʉa jaraimae. 3 Bara jãpeba zeda kĩrãkʼa naʉ̃ drʉade, mʉ̃ra bʉmebayi akʉza nebia diayi. Naʉ̃ drʉa jõma bʉa diayi akʉza bʉdeba zeira. Mʉ̃ara aripe oyi bʉ zeze Abrahán jarada kĩrãkʼa, mʉ̃a jaraside: 4 Jõma bʉdeba zebʉrʉra mejãchabayi chĩdau kĩrãkʼa akʉza bʉdeba zebʉa naʉ̃ drʉata jõma diayi. Mebẽrã naʉ̃ drʉa jõmaʉ̃nẽbemaba bʉdeba nebiata ũduyi. 5 Mawũã oyi Abrahánba mʉ̃ bedʼeata ũrĩsi baera akʉza mʉ̃a jarabʉrʉde obasi baera, mʉ̃a zokʼabʉta, adewara mʉ̃ leyta». 6 Mawũã Isaacʼra Guerardebasi. 7 Yumakẽrãra maʉ̃ drʉadebemaba Rebeca ʉ̃rʉ widiside, iyara jarasi: «Iyira mʉ̃ mebẽã». Iyira mejãcha perabasi baera yi kima aita. Iyira biʼia kirasi baera, krĩchabasi: «Yumakẽrãra maʉ̃ drʉadebemaba Rebeca kʼarea beadaita». 8 Maʉ̃ ewari berabarida tẽã, Abimélec pilisteora nokʼoba, akʉnʉmasi bentananeba Isaacba sãwũã yi kima Rebecata kãga ũdubibʉta 9 Aramaʉ̃ta Abimélecbara trʉ̃si Isaacʼta mõbe jarasi: «Kaʉ̃ra bʉ kima, ¿kʼãrẽa jarasi bʉara mʉ̃ mebẽãta?». Isaacba panʉsi: «Mʉ̃ra perabasi iyi kʼarea beadai baera». 10 Aramaʉ̃ta Abimélecba jarasi: «¿Kʼãrẽa kʼãwũã obʉrʉ bʉara daira? Badu pʉwʉrʉdebemata bʉ kimaʉ̃me ãba kʼãĩseabasi, bʉ kʼarea daiba kayiruata okasi». 11 Maʉ̃ kʼarea Abimélecbara pʉwʉrʉ jõmaʉ̃ʼa naʉ̃ta zokʼasi. Jarasi: «Baduba naʉ̃ yumakẽrãta tõbaridara akʉza yi kimata, beiya». 12 Mawũẽra Isaacʼra mama ne u besi, maʉ̃ poagade 100 audre jʉrepesi iya nãã ne udaira, Jeowaba kʼarebabasi baera. 13 Yumakẽrãra nekʼãrẽ biata mejãcha ũdusi, jõma bia wãsi akʉza mejãcha platata erbesi.
23-29 MARZOBAYEDA
BEDʼEA BIA DAIZEZE BEDʼEADE ŨDUDATA | GÉNESIS 27, 28
«Jacobʼbara nebiata ũdusi iya maʉ̃ra erbaibarabasi baera»
(Génesis 27:6-10) Aramaʉ̃ta Rebecabara jarasi yi wau Jacobʼa: «Mʉ̃a atia ũrĩsi bʉ zezeba nebia diaita jarabʉta bʉ mebẽã Esaúʼa: 7 Mi wãra mʉ̃ita mõbe maʉ̃nebemata yiko warrata ora. Maʉ̃are mʉ̃ta nekobira, mawũã nebiata diayi Jeowa nãã mʉ̃ beina. 8 Mawũẽra wau biʼia ũrĩdua mʉ̃a jaraita, mõbe ora mʉ̃a jarabʉrʉta. 9 Mʉ̃ bia okʼãrãpe wãra nedʉwʉrʉ zakera bʉidu maʉ̃nebemata mʉ̃ita ũme wera audre yibiata kabritoranebemata, mawũã mʉ̃a yiko warrata wiaita bʉ zezeita, iya yiko kokĩrã kĩrãkʼa. 10 Maʉ̃are edera bʉ zezeidu iya komarẽã mawũã iya bʉa nebiata diamarẽã iyi bei naena».
w04-S 15/4 11 parr. 4, 5
Rebecara, wẽrã zareabasi
Rebecaba kʼawuabasi baera nebiara Jacob ʉ̃rʉ zeita maʉ̃ba iyara mesera kʼãrẽ osi. Iyara Jacobta zokʼasi kabritota ũme eda wãmarẽã, mawũã yi kimaita yiko oita. Jacobʼra Esaú kĩrãkʼa berabarisi nebia ũduita. Iyira perabasi yibariba i kayirua jaraideba, maʉ̃ba wãkĩrã ẽ basi, mamina Rebecaba wãmarẽã jarasi. «Mʉ̃ ʉ̃rʉ zeyi bʉ ʉ̃rʉ i kayirua jarara, wau». Aramaʉ̃ta yikota osi akʉza Jacobta yobisi mõbe zokʼabʉesi yi kimama (Génesis 27:1-17).
Bioʉba jarapanʉ Rebecaba odara biga ẽãta, mamina Daizeze Bedʼeabara mawũã jarabʉ ẽ, adewara Isaacbara kʼawuasimina Jacobʼa nebia diabʉrʉta, kʼãrẽ jara ẽ basi. Awuarabʉrʉ audre nebiata diasi iyaʼa (Génesis 27:29; 28:3, 4). Rebecabara kʼawuabasi Jeowaba kʼãrẽ jaradata yi wũãwũãra ʉ̃rʉ, maʉ̃ kʼarea zarea osi Jacobʼba nebia erbamarẽã iya erbaibarabasi baera. Maʉ̃ra Jeowaba kãgabʉde abarikabasi (Romanos 9:6-13).
(Génesis 27:18, 19) Aramaʉ̃ta, iyira eda iwãsi yi zeze chuadaidu mõbe jarasi: «Mʉ̃ zeze». Iya panʉsi: «Zachu mʉ̃ra warra. ¿Mʉ̃ wũãwũãnebemara saʉ̃ bʉra?». 19 Jacobʼba panʉsi yi zezeʼa: «Mʉ̃ra Esaú bʉ warra nabema. Jõma obʉrʉ mʉ̃ara bʉa jaradara. Jewedara mʉ̃ bia okʼãrãpe. Kora mʉ̃a ne bea weta mõbe nebiata diara».
w07-S 1/10 31 parr. 2, 3
Lepanʉraba widipanʉta
Daizeze Bedʼeaba jõma jara ẽ mina kʼãrẽa Rebecaba Jacobʼʉ̃meba mawũã odara, jarabʉ atiaude berabarisita. Daizeze Bedʼeabara jara ẽ ãya odara kayiruabasita. Mamina naʉ̃ba jarakĩrãbʉ ẽ wuabemarata sewaibarata. Maʉ̃ kʼarea Daizeze Bedʼeabara ẽza ũrĩbibʉ naʉ̃ berabaridata.
Nããra, jara ũrĩbibʉ Jacobʼbara erbaibarabasita naʉ̃ nebia yi zezedeba zeira, mawũã Esaúba erba ẽ baibarabasi. Maʉ̃ nãã Jacobʼbara yi edamabasi Esaúba yi nabema kʼarea nebia erbaibadata, iya kãga ẽ basi baera nedobʉesi iyi jarraba taʉya (Génesis 25:29-34). Maʉ̃ kʼarea Jacob yi zezeidu jʉ̃ẽsidera, jʉrʉ jʉ̃ẽsi iyidebadata.
(Génesis 27:27-29) Aramaʉ̃ta iyira arakʼaita ze kʼãrãpe ñegasi, mawũã yi zezebara ʉ̃si iyi wuara. Mõbe iyi itaeba ibia jarasi akʉza jarasi: «Akʉra mʉ̃ warrara Jeowaba oidebema nebia diada kĩrãkʼa tũapoabʉ. 28 Daizeze wãrĩnuara ʉ̃tʉbemaba bʉa diayi kue jinokamata, drʉa biata, serealeta akʉza bino yiwidita mejãcha. 29 Pʉwʉrʉra jõma bʉ nezokʼabayi adewara pʉwʉrʉ zromarasida bʉ nãã sãkokodebayi. Bʉ mebẽrã nokʼobayi bʉra, bʉ papa wũãwũãrãra bʉ nãã sãkokodebayi. Jari ẽbẽra bʉ ʉ̃rʉ imitia bedʼeabʉra bia wã ẽ bayi akʉza bʉ ʉ̃rʉ ibia bedʼeabʉara bia wãñi».
it-1-S 311 parr. 2
Nebia
Yi zezeta mebẽrã buru ewaribasidera, yi zezebara iyi beina nebiata diabasi yi wũãwũãra. Maʉ̃ nebiara jipa yibiabasi akʉza jõmaʉ̃ba erbakĩrãbasi. Maʉ̃ kʼarea Isaacbara nebiata diasi Jacobʼa (iya krĩchabasi baera Esaúta) audre nekʼãrẽ biata erbamarẽã yi mebẽãira, naʉ̃ra Jeowaʼa widisi bʼaibara maʉ̃ nebia aripe berabarimarẽã, iyira dabʉba ũdua ẽãsi baera akʉza zõnabasi (Gé 27:1-4, 23-29; 28:1, 6; Heb 11:20; 12:16, 17). Maʉ̃ tẽã Isaacbara akʉza audre diasi nebiata, mamina naʉ̃nera iya kʼawuabasi kʼaia jarabʉta (Gé 28:1-4). Jacob beina, iya nããra nebiata diasi José wũãwũãra ũmea, maʉ̃ tẽa iyi wũãwũãara (Gé 48:9, 20; 49:1-28; Heb 11:21). Moisésbida abarika osi (Dt 33:1). Naʉ̃ kʼãwũã berabaridaba ũdubibʉ ãya jaradara tẽã jʉ̃neane aripe berabarita. Edaʉde yi nebia diaibara yi juwata bʉebasi yi nebia jidai burude (Gé 48:13, 14).
Jʉrʉda nekʼãrẽ biʼiabʉta Daizezedebemata
(Génesis 27:46–28:2) Maʉ̃ tẽã Rebecabara jarasi Isaac: «Het kaurabara mejãcha jʉrabibʉrʉ mʉ̃ bebʉra. Jacobta mia kʼãĩ zera Het kauraʉ̃me akʉza ʉ̃kʉrʉ naʉ̃ra pʉwʉrʉra kaume, ¿kʼãrẽa bakĩrãi mʉ̃ra?».
28 Aramaʉ̃ta Isaacbara trʉ̃si Jacobta, nebiata diasi akʉza naʉ̃ta zokʼasi: «Juwa jidarãra Canaán kaubawara. 2 Wãra Padán-Aram, Betuel deda bʉ papa zezeidu, mama Labán kau abaʉ̃me juwa jidara, maʉ̃ra bʉ papa mebẽã.
w06-S 15/4 6 parr. 3, 4
Kʼãrẽta oibara juwa jidapanʉra yiya bedʼeapanaita
¿Rebecata Isaacʼʉ̃mera yiya bedʼeapanasika? Yi wau Esaú Het kaurabawara juwa jidada tẽã ũdusida bedʼea zromata ãyi mebẽrãne eda. Rebecabara Isaac jarabasi: «Het kaurabara mejãcha jʉrabibʉrʉ mʉ̃ bebʉra. Jacobta [yi wũãwũã tẽãbema] mia kʼãĩ zera Het kauraʉ̃me, ¿kʼãrẽa bakĩrãi mʉ̃ra?» (Génesis 26:34; 27:46). Naʉ̃ba ũdubibʉ iya biʼia jarasita iya krĩchabadara.
Isaacbara jarasi Jacobʼa, juwa jida ẽ bamarẽã Canaán kaubawara (Génesis 28:1, 2). Maʉ̃ra juwa jidapanʉrabara ara osi ãyi mebẽrãne bedʼea zroma erpananara, maʉ̃ra yiza bia dayirãita. Mamina, ¿kʼãrẽta oibara juwa jidapanʉrata bedʼea abarika ze ẽ bʉrʉ?
(Génesis 28:12, 13) Aramaʉ̃ta kʼãĩmokʼãrãsi, maʉ̃ne ũdusi dʉmeta egorodeba bajãinu jʉ̃ẽbʉta maʉ̃ne Daizeze angelerata ʉ̃ta wãpe eda zebasi. 13 Adewara ũdusi Jeowara maʉ̃ ʉ̃rʉbʉta mõbe jarabasi: «Mʉ̃ra Jeowa, Abrahán zeze akʉza Isaac zeze. Jari bʉ kʼãĩbʉ drʉara mʉ̃a bʉa diayi akʉza bʉdeba zeira.
w04-S 15/1 28 parr. 6
Bedʼea audre yibiata Génesisdebemata (yi ũmenebemata)
28:12, 13. ¿Kʼãrẽta jarakĩrãbʉ Jacobʼba «dume» ʉ̃rʉ kʼãĩmokʼãrãdabara? Naʉ̃ «dumebara» jarakĩrãbasi Iya bedʼeabʉta naʉ̃ drʉadebemata ʉ̃tʉ bajãnebemaʉ̃me adewara angelerabara ũdubibasi Jeowa nezokʼa biabasita akʉza ẽbẽrarã Jeowa so sobiabibʉrata (Juan 1:51).
Daizeze Bedʼea leita
(Génesis 27:1-13) Isaac zõnabaside akʉza iyi dabʉba bia ũdu ẽãside, trʉ̃si yi wũãwũã nabema Esaúta mõbe jarasi: «Mʉ̃ warra». Iya panʉsi: «Mʉ̃ra zachua». 2 Aramaʉ̃ta Isaacba jarasi: «Mʉ̃ra zõnaba akʉza kʼawua ẽ kʼãrẽ ewaribayeda zokʼai bʼaita. 3 Mʉ̃ bia okʼãrãpe, jidara bʉ enedrʉmata, mea wãra mõbe ne bea wera mʉ̃ita. 4 Maʉ̃ tẽã mʉ̃ita wiara mʉ̃a yiko kokĩrãta, maʉ̃ta wera mʉ̃a koi baera. Mawũã mʉ̃ beina bʉ ʉ̃rʉ nebia diaita». 5 Mamina Rebecabara ũrĩbasi Isaacba yi warra Esaúʼa nebʉrakʉadata. Mawũã Esaúra mi wãsi ne bea weita. 6 Aramaʉ̃ta Rebecabara jarasi yi wau Jacobʼa: «Mʉ̃a atia ũrĩsi bʉ zezeba nebia diaita jarabʉta bʉ mebẽã Esaúʼa: 7 Mi wãra mʉ̃ita mõbe maʉ̃nebemata yiko warrata ora. Maʉ̃are mʉ̃ta nekobira, mawũã nebiata diayi Jeowa nãã mʉ̃ beina. 8 Mawũẽra wau biʼia ũrĩdua mʉ̃a jaraita, mõbe ora mʉ̃a jarabʉrʉta. 9 Mʉ̃ bia okʼãrãpe wãra nedʉwʉrʉ zakera bʉidu maʉ̃nebemata mʉ̃ita ũme wera audre yibiata kabritoranebemata, mawũã mʉ̃a yiko warrata wiaita bʉ zezeita, iya yiko kokĩrã kĩrãkʼa. 10 Maʉ̃are edera bʉ zezeidu iya komarẽã mawũã iya bʉa nebiata diamarẽã iyi bei naena». 11 Mamina Jacobʼba jarasi yi papa Rebecaʼa: «Mamina mʉ̃ mebẽã Esaúra mejãcha karaseabʉ, mamina mʉ̃ra mawũãchu ẽ. 12 ¿Mʉ̃ zezeba mʉ̃ta tãra? Mawũã mʉ̃ra iyiʉ̃me ijaramia onʉmʉ kĩrãkʼabayi, mawũãra mʉ̃ ʉ̃rʉ nebia zeikaʉde nemitiata zeyi». 13 Maʉ̃ bedʼea ũrĩbʉrʉde, yi papaba jarasi: «Mʉ̃ ʉ̃rʉ zeyi bʉ ʉ̃rʉ i kayirua jarara, wau. Ora mʉ̃a jarakʉta. Wãra wera kabritora».
30 MARZODEBA-5 ABRIL EDA
BEDʼEA BIA DAIZEZE BEDʼEADE ŨDUDATA | GÉNESIS 29, 30
«Jacobʼra juwa jidasi»
(Génesis 29:18-20) Jacobʼbara Raquelta kãgasi baera jarasi Labánʼa: «Mʉ̃ra bʉita trajakĩrãbʉ 7 poaga bʉ kau tẽãbema Raquel kʼarea». 19 Aramaʉ̃ta Labánba panʉsi: «Yibiabayi bʉa diaita badu yumakẽrãira. Mawũẽra nama bara mʉ̃me». 20 Mawũã Jacobʼra poaga 7 bayeda trajasi Raquel kʼarea, mamina mejãcha kãgabasi baera maʉ̃ra iyitara ewari bio ẽ basi.
w03-S 15/10 29 parr. 6
Jacobʼbara kãgabasi Daizezedeba zedara
Juwa jidaibʉrʉ pagaibarabasi yi kima bʼai kʼarea yi mebẽrãʼa. Maʉ̃ tẽã Daizezeba Moisésʼa ley diadaba jarasi pagaibarabasita 50 siklo platade iya ẽbẽra wẽrã yi zake kãgada kʼarea. Ẽbẽra yi trʉ̃ Gordon Wenham krĩchabʉ «naʉ̃ta ʉ̃ta pagabasita yi kima bʼai kʼarea», mamina edaʉde «eda pagabasi» (Deuteronomio 22:28, 29). Jacobʼba iya sãwũã pagaita neẽbasi baera jarasi Labánʼa trajaita poaga 7 bayeda. Adewara Gordonba jarabʉ: «Babilonia ewaribasidera ẽbẽra trajapanʉrãra pagapanasi siklo ẽzadra mawũã ẽ bʉrʉ siklo aba [naʉ̃ba jarakĩrãkʉ 7 poagabayedara ũdusita 42 siklo mawũã ẽ bʉrʉ 84], Jacobʼbara nekʼãrẽ bia mejãcha diasi Labánʼa Raquelbari». Aramaʉ̃ta Labánbara mesera ĩjãsi (Génesis 29:19).
(Génesis 29:21-26) Jacobʼba jarasi Labánʼa: «Mʉ̃ara jõma osi. Diara mʉ̃ kimara iyiʉ̃me ãba kʼãĩta». 22 Aramaʉ̃ta Labánbara ãba jʉ̃re edasi ẽbẽrarã iyi de kʼawapanʉta mõbe yiko mejãcha osi. 23 Mamina diamasi jidasi yi kau Leata mõbe edesi Jacobma maʉ̃me ãba kʼãĩmarẽã. 24 Maʉ̃ tẽã Labánbara yi kau Leara diasi nezokʼa aba maʉ̃ trʉ̃ra Zilpábasi yi nezokʼa bamarẽã. 25 Maʉ̃ nrʉemane, Jacobʼbara ũdusi Leaʉ̃me ãba kʼãĩsita. Aramaʉ̃ta jarasi Labánʼa: «¿Kʼãrẽa kʼãwũã osi bʉa mʉ̃ra? ¿Mʉ̃ra bʉita Raquel kʼarea trajasi ẽka? ¿Kʼãrẽa sewasi bʉa mʉ̃ra?». 26 Mamina Labánba panʉsi: «Namara kau tẽãbema diai naweda diapanʉ yi nabemata.
w07-S 1/10 8, parr. 6
«Israel deta opanʉ» mebẽã ũme yõpanʉmina
¿Leabara kʼarebasika yi zezeta mawũã ẽ bʉrʉ ũrĩsika? ¿Samachuasi Raquelra? ¿Kʼawuabasika kʼãrẽta berabarinʉmʉra? Mawũãbasibʉrʉ, ¿sãwũã basi? ¿Iyara ũrĩ ẽ bʼaibarabasika yi zeze bedʼeara? Daizeze Bedʼeabara panʉ ẽ maʉ̃ bedʼeara. Jacobʼba kʼawuaside iyi sewabʉrʉta, iyira kĩrʉ ẽ basi ãyibawara awuarabʉrʉ kĩrʉsi Labánʼʉ̃me. Mõbe jarasi: «¿Mʉ̃ra bʉita Raquel kʼarea trajasi ẽka? ¿Kʼãrẽa sewasi bʉa mʉ̃ra?». ¿Kʼãrẽta panʉsi Labánbara? «Namara kau tẽãbema diai naweda diapanʉ yi nabemata. Naʉ̃ yuwẽrãʉ̃me naʉ̃ semanane juwa jidaira ora. Maʉ̃ tẽã naʉ̃ awuru wẽrãta erbayi bʉ poaga 7 bayeda trajada kʼarea» (Génesis 29:25-27). Iya kãga ẽ basimina, Jacobʼbara wẽrã ũme erbesi.
it-2-S 343 parr. 8
Juwa jidaita
Piesta. Israel pʉwʉrʉdera ãyi juwa jidada piesta oẽbasimina, arigʉ sobiade opanasi. Juwa jidai ewaridera, yuwẽrãra biʼia yobasi iyi deda (akʉra Rut 3:3 akʉza Eze 23:40). Edaʉde ãyi nezokʼaraba kʼarebabasi wua torro biʼia kiru jʉ̃ita, mawũã oseabasi yi plata barabʉba (Jer 2:32; Rev 19:7, 8; Sl 45:13, 14). Iyira yoseabasi nekʼãrẽ biʼia kiru erbʉba (Isa 49:18; 61:10; Rev 21:2), maʉ̃ tẽã wua biʼia kiruba anebaribasi yi burudeba jĩrʉena (Isa 3:19, 23). Maʉ̃ba Labánbara sewasi Jacobʼra Leata Raquelbari diaside (Gé 29:23, 25). Rebecara buru anebarisi Isaacʼʉ̃me yi ũdusidadera (Gé 24:65). Naʉ̃bara ũdubibasi wawiabʉta yi kima bʼaira (1Co 11:5, 10).
(Génesis 29:27, 28) Naʉ̃ yuwẽrãʉ̃me naʉ̃ semanane juwa jidaira ora. Maʉ̃ tẽã naʉ̃ awuru wẽrãta erbayi bʉ poaga 7 bayeda trajada kʼarea». 28 Jacobʼbara ĩjãsi, mawũã iyi maʉ̃ semanane juwa jidaibadara osi. Maʉ̃ tẽã Labánbara diasi yi kau Raquelta iyi kima bamarẽã.
Jʉrʉda nekʼãrẽ biʼiabʉta Daizezedebemata
(Génesis 30:3) Maʉ̃ kʼarea iya jarasi: «Zachu mʉ̃ nezokʼa Bilháta. Iyiʉ̃me ãba kʼãĩra mawũã wũãwũãta mʉ̃a to diamarẽã. Mawũã mʉ̃ra wũãwũã barayi iyideba».
it-1-S 56
Erbaita dayide kĩrãkʼa
Raquelba Leaʉ̃mebara krĩchapanasi Jacobʼba ãyi nezokʼarabawaraʉba todara ãyi wũãwũãbasita (Gé 30:3-8, 12, 13, 24). Naʉ̃ra wũãwũãbida abarika Jacob kimaraba toda kĩrãkʼa yi zezeba nekʼãrẽ bia erbadara ãyabida jidaibasi. Naʉ̃ra wũãwũãrãra iyidebasi yi kima nezokʼaraba to diasida baera, Raquelba akʉza Leaʉ̃meba jaraseapanasi ãyi wũãwũãta.
(Génesis 30:14, 15) Trigo zaʉmʉnʉ ewaride, Rubenʼra meabasi mama ũdusi mandragorata. Maʉ̃ tẽã yi papa Leama edesi. Aramaʉ̃ta Raquelba jarasi Lea: «Mʉ̃ bia okʼãrãpe mʉ̃a diara bʉ wau mandragorata». 15 Mamina iya panʉsi: «¿Bʉa mʉ̃ kimara jãrĩsi ẽka? ¿Mawũãsidu jãrĩkĩrãbʉka mʉ̃ wau mandragorasida?». Aramaʉ̃ta Raquelba panʉsi: «Biga. Bʉra naʉ̃ diamasi mʉ̃ kimaʉ̃me ãba kʼãĩra, mamina mʉ̃a diara bʉ wau mandragorara».
w04-S 15/1 28 parr. 7
Bedʼea audre yibiata Génesisdebemata (yi ũmenebemata)
30:14, 15. ¿Kʼãrẽa Raquelbara mandragora netabari diasi iyi kima awurume kʼãĩmarẽã? Dããrabade mandragorara zokʼapanasi remedio kĩrãkʼa, maʉ̃bara kʼarebabasi pua taʉbita akʉza ẽbẽrarã bia babita. Adewara krĩchapanasi ẽbẽrarãta kʼarebabasita audre kãgamarẽã ãba erkʼãĩta, mawũã tokata jã ewamarẽã (El Cantar de los Cantares 7:13). Daizeze Bedʼeabara jara ẽ kʼãrẽa mawũã osita, Raquelbara krĩchabasi bʼaibara maʉ̃ba jã ewaita. Mamina poaga bio berabarasi Jeowaba jã ewaita mawũã tomarẽã (Génesis 30:22-24).
Daizeze Bedʼea leita
(Génesis 30:1-14) Raquelba ũduside Jacobʼa wũãwũã to dia ẽãta, yi mebẽãta jiwasi mõbe jarasi Jacobʼa: «Mʉ̃a diara wũãwũãta. Maʉ̃ta neẽbʉrʉ mʉ̃ra beiyi». 2 Jacobʼra kĩrʉsi Raquelʼʉ̃me mõbe jarasi: «¿Mʉ̃ra Daizezeka? Iyabʉrʉ bʉra tobi ẽ bʉ». 3 Maʉ̃ kʼarea iya jarasi: «Zachu mʉ̃ nezokʼa Bilháta. Iyiʉ̃me ãba kʼãĩra mawũã wũãwũãta mʉ̃a to diamarẽã. Mawũã mʉ̃ra wũãwũã barayi iyideba». 4 Maʉ̃ kʼarea iya diasi iyi nezokʼa Bilháta, mawũã Jacobʼra ãba kʼãĩsi iyiʉ̃me. 5 Bilhára biogo besi maʉ̃ tẽã Jacobʼa wũãwũãta to diasi. 6 Aramaʉ̃ta Raquelba jarasi: «Daizezebara juezde kĩrãkʼa osi akʉza mʉ̃ bedʼeata ũrĩsi. Maʉ̃ kʼarea mʉ̃a wũãwũã aba diasi». Maʉ̃ kʼarea trʉ̃gasi Dan. 7 Akʉza Bilhá Raquel nezokʼara biogo besi, maʉ̃ tẽã yi wũãwũã ũmeta to diasi Jacobʼa. 8 Aramaʉ̃ta Raquelba jarasi: «Mʉ̃ra bedʼeaka zebʉrʉ mʉ̃ mebẽãʉ̃me. Maʉ̃ta mʉ̃ juwa edre baebibʉrʉa». Mawũã trʉ̃gasi Neftalí. 9 Leaba ũduside Jacobʼa wũãwũã to dia ẽãta, jʉrʉsi iyi nezokʼa Zilpáta mawũã Jacob kima kĩrãkʼa bamarẽã. 10 Mawũã Zilpá, Lea nezokʼabara wũãwũã aba to diasi Jacobʼa. 11 Aramaʉ̃ta Leaba jarasi: «Kʼãrẽaba bia wã mʉ̃ra». Maʉ̃ kʼarea trʉ̃gasi Gad. 12 Maʉ̃ tẽã Zilpá, Lea nezokʼabara to diasi yi wũãwũã ũmeta Jacobʼa. 13 Leaba jarasi: «Kʼãrẽaba sobiabʉ mʉ̃ra. Wẽrãrabara mʉ̃ra wãrĩnu sobiabʉta jaradayi». Maʉ̃ kʼarea trʉ̃gasi Aser. 14 Trigo zaʉmʉnʉ ewaride, Rubenʼra meabasi mama ũdusi mandragorata. Maʉ̃ tẽã yi papa Leama edesi. Aramaʉ̃ta Raquelba jarasi Lea: «Mʉ̃ bia okʼãrãpe mʉ̃a diara bʉ wau mandragorata».