Reperensia Karta nekʼawuabari Bʼaita kristianora kĩrãkʼa akʉza trajaita Daizezeita
1-7 JUNIOBAYEDA
BEDʼEA BIA DAIZEZE BEDʼEADE ŨDUDATA | GÉNESIS 44, 45
«Josébara kĩrãduabʉ yi mebẽrãba odara»
(Génesis 44:1, 2) Maʉ̃ tẽã Joséba zokʼasi iyi nezokʼa iyi de akʉbʉa: «Kostalde yiko mejãcha bʉera birayeda ãya edeseabʉde mõbe bʉera platata ãyi kostalde eda aba abaka. 2 Mamina ãyi jõmaʉ̃ra tẽãbemanera, maʉ̃ plata bʉeda awuara eda mʉ̃ kopata bʉera, kopa plata omata». Mawũã osi yumakẽrãbara Joséba zokʼada kĩrãkʼa.
w15-S 1/5 14, 15
«¿Mʉ̃ra Daizezeka?»
Maʉ̃ dããrane Joséba jʉrʉ zokʼasi yi mebẽrãta iyi kopa ʉ̃rʉ widi baera. Kopa Benjamín kostalde ũdusidade jõma yi mebẽrãrarã jẽda wãsida iyi kʼaidu José deidubayeda. Mama Josébara kʼawuaibasi yi mebẽrã sãwũãbʉta. Judába jarabʉ iyita akʉza yi mebẽrãta José nezokʼa bʼaita. Josébara ũrĩ ẽ basi ãya jarabʉra awuarabʉrʉ jarasi Benjamíntrʉ abapai bʼaita Egiptodera (Génesis 44:2-17).
Judába soiduba jarasi: «Maʉ̃trʉ [Benjamín] abapaibʉ yi papaba todata yi mebẽã nabemara beisi baera. Yi zezebara maʉ̃ra mejãcha kãgabʉ». Maʉ̃ bedʼeaba Joséra so borekeasi iyisida Raquel wũãwũãbasi baera. Josébara kĩrãbebasi kãgaba Raquelta, iyira beisi Benjamín tonʉmaside. Maʉ̃ba Josébara mejãcha kãgabasi Benjamínʼra (Génesis 35:18-20; 44:20).
Judábara akʉza widida ʉ̃rʉ widisi Joséʼa Benjamínta amae ẽ bamarẽã nezokʼa kĩrãkʼa. Adewara jarasi iyita bʼaita maʉ̃bari. Jarasi: «¿Mʉ̃ra sãwũã jẽda wãipe mʉ̃ yibari bʉidu kaʉ̃me wã ẽã? Mʉ̃a sãwũã ũdukĩrãipe mʉ̃ yibari zʉbʉriabʉra» (Génesis 44:18-34). Maʉ̃ba ũdubibasi Judára ẽbẽra biata. Iyara ũdubisi wãrĩnu jẽda krĩchabasita akʉza so zʉbʉria akʉbasita.
Joséra so borekea zesi ãyi zʉbʉria bedʼeabʉ kʼarea. Maʉ̃ba jõma jʉrekʉasi yi nezokʼarãra aña akʉza mejãcha jʉra jẽgasi. Mõbe jarasi iyira kʼaita: «Mʉ̃ra José» mara mebẽã. Maʉ̃ba yi mebẽrãra perasida. Mamina Josébara bʉra kʼãrãpe ñegasi mawũã ũdubisi ãya oda kĩrãduasita (Génesis 45:1-15). Mawũã ũdubisi Jeowade kĩrãkʼa so borekeabʉta (Salmo 86:5). Dayirãsida, ¿mawũã bʉka?
(Génesis 44:33, 34) Maʉ̃ba dai nokʼo, mʉ̃ bia okʼãrãpe maʉ̃ warra nama amae kaʉde mʉ̃ta iyi baribayi nezokʼa kĩrãkʼa, mawũã maʉ̃ warra yi mebẽrãbawara jẽda wãmarẽã. 34 ¿Mʉ̃ra sãwũã jẽda wãipe mʉ̃ yibari bʉidu kaʉ̃me wã ẽã? Mʉ̃a sãwũã ũdukĩrãipe mʉ̃ yibari zʉbʉriabʉra».
(Génesis 45:4, 5) Aramaʉ̃ta Joséba jarasi iyi mebẽrãʼa: «Mʉ̃ bia oda kʼãrãpe mʉ̃ma zeidua». Mawũã ãyira kʼawa zesi. Iya jarasi: «Mʉ̃ra mara mebẽã José, maraba Egiptoʼa nedo bʉeda. 5 Mamina zʉbʉriaraidua maraba mawũã nedo bʉeda kʼarea akʉza yiya jararaidua, Daizezeba mʉ̃ra kʼãwũã zokʼasi baera mara nama zei naena wuabemara bebʉ kʼarebaita.
Jʉrʉda nekʼãrẽ biʼiabʉta Daizezedebemata
(Génesis 44:13) Aramaʉ̃ta ãyara kõẽtasida wuara. Maʉ̃are ãyi aba abakaʉba jẽda bʉekʉasi ãyi burrude, mawũã wãsi pʉwʉrʉ eda.
it-2-S 788
Wuara kõẽtasi
Judioraba akʉza orientedebemaraba maʉ̃ra opanasi ãyi sopʉabʉ ũdubita audre yi mebẽrãta beisibʉrʉ. Maʉ̃ wua kõẽtapanasidera yi trʉãdebema awa kõẽtapanasi, edaʉde jõma kõẽtapanasi.
Daizeze Bedʼeabara naʉ̃ta nãã mawũã jarabʉ wua kõẽtada ʉ̃rʉ, Rubénba José ũdu ẽ baside pozo põasãbʉde eda akʉza jarasi: «Warrara neẽã, ¿kʼãwũãra mʉ̃ra kʼãrẽta oi?». Iyira nabema baera akʉibarabasi yi tẽãbemara. Jacobʼbida abarika osi iyi wua kõẽtaside mawũã ũdubita mejãcha sopʉabʉta iyaʼa jarasidade yi wũãwũã beisita (Gé 37:29, 30, 34). Egiptode José mebẽrãbida abarika kõẽtasida ãyi wuara Benjamín nezrʉgamia jarasidade (Gé 44:13).
(Génesis 45:5-8) Mamina zʉbʉriaraidua maraba mawũã nedo bʉeda kʼarea akʉza yiya jararaidua, Daizezeba mʉ̃ra kʼãwũã zokʼasi baera mara nama zei naena wuabemara bebʉ kʼarebaita. 6 Naʉ̃ba poaga ũme ba daira jarrababa zʉbʉriabʉta maʉ̃ drʉade akʉza waebʉ poaga juesoma ne u neẽ baera jʉrepeda ẽ baita. 7 Mʉ̃ra Daizezeba zokʼabʉrʉ mara nama zei naena mara zokʼai erbaita akʉza ẽdrʉbita. 8 Mawũẽra, marabara mʉ̃ra nama zokʼa ẽ basi awuarabʉrʉ Daizeze wãrĩnuaraba zokʼasi. Mawũã paraon ũrãgʼa diabari babisi akʉza jõma iyi dera mʉ̃ juwa edrebʉsi, adewara jõma Egipto drʉade nokʼo babisi.
w04-S 15/8 15 parr. 15
Bari jʉrasida
15 ¿Kʼãrẽba kʼarebai dayi sode mera ẽ baita dayi ʉ̃rʉ bari jʉradapeadara? Mamina kĩrãbeidua dayirã nejʉra Diaruta (Ãtomĩa) akʉza angelera kayiruarata (Efesios 6:12). Ʉ̃kʉrʉ ẽbẽrabara dayirãra krĩña pẽwãbʉ, ʉ̃kʉrʉba pẽwãbʉ Daizeze pʉwʉrʉra wuabemaba mawũã omarẽã jarabʉ baera (Daniel 6:4-16; 1 Timoteo 1:12, 13). Jeowabara kãgabʉ «jõmaʉ̃ba kʼawuadamarẽã wãrĩnuta akʉza ẽbẽra jõmaʉ̃ta ẽdrʉmarẽã» (1 Timoteo 2:4). Ʉ̃kʉrʉ ẽbẽrarãba Daizeze pʉwʉrʉ jʉrabasimina, idi ewadera dayirã mebẽrã kristianora, dayirãba oũdubibʉta akʉbasi baera (1 Pedro 2:12). Dayirãbara nekʼãrẽ kʼawuaseabʉ Josédeba. José yi mebẽrãba mejãcha zʉbʉria osimina, Josébara sode mera ẽ basi iyi kayirua odapeadara. ¿Kʼãrẽa? Ũdusi baera iyi zʉbʉriabʉde Jeowa kʼarebata, mawũã aripe berabarimarẽã Jeowaba krĩchabʉta (Génesis 45:4-8). Dayirã zʉbʉria berabaribʉra Jeowabara oseabʉ iyi trʉ̃ ʉ̃rʉ ibia bedʼeamarẽã (1 Pedro 4:16).
Daizeze Bedʼea leita
(Génesis 45:1-15) Joséba maʉ̃ ũrĩside, iyara wuara awuanta ẽ basi iya sentibʉra iyi nezokʼara nãã, mawũã jʉra jarasi: «Jõma namaʉ̃ba ãĩ jʉrekʉara». Maʉ̃ tẽã yi mebẽrã awa bidade Josébara jarasi kʼaita iyira. 2 Aramaʉ̃ta mejãcha jʉra jẽgasi maʉ̃ta egipsioraba akʉza paraon dedabemaba ũrĩsida. 3 Mawũã berabarida tẽã Josébara jarasi yi mebẽrã: «Mʉ̃ra José. Mʉ̃ zezera, ¿zokʼaibʉka?». Mamina yi mebẽrãbara kʼãrẽ panʉ ẽ basi, ãyira perasida baera. 4 Aramaʉ̃ta Joséba jarasi iyi mebẽrãʼa: «Mʉ̃ bia oda kʼãrãpe mʉ̃ma zeidua». Mawũã ãyira kʼawa zesi. Iya jarasi: «Mʉ̃ra mara mebẽã José, maraba Egiptoʼa nedo bʉeda. 5 Mamina zʉbʉriaraidua maraba mawũã nedo bʉeda kʼarea akʉza yiya jararaidua, Daizezeba mʉ̃ra kʼãwũã zokʼasi baera mara nama zei naena wuabemara bebʉ kʼarebaita. 6 Naʉ̃ba poaga ũme ba daira jarrababa zʉbʉriabʉta maʉ̃ drʉade akʉza waebʉ poaga juesoma ne u neẽ baera jʉrepeda ẽ baita. 7 Mʉ̃ra Daizezeba zokʼabʉrʉ mara nama zei naena mara zokʼai erbaita akʉza ẽdrʉbita. 8 Mawũẽra, marabara mʉ̃ra nama zokʼa ẽ basi awuarabʉrʉ Daizeze wãrĩnuaraba zokʼasi. Mawũã paraon ũrãgʼa diabari babisi akʉza jõma iyi dera mʉ̃ juwa edrebʉsi, adewara jõma Egipto drʉade nokʼo babisi. 9 »Maʉ̃ba mesera wãidua mʉ̃ zezeidu mõbe jaraidua: Naʉ̃ta jarabʉ bʉ warra Joséba: «Daizezebara mʉ̃ra Egipto nokʼo babibʉrʉa. Meserabai zebira mʉ̃ chuidu. 10 Bayi drʉa Goséne, mʉ̃ kʼawa. Bayi bʉta akʉza wũãwũãrata adewara bʉ wũãwũãra wũãwũãta, bʉ nedʉwʉrʉrata, bʉ pakarata akʉza bʉa jõma nekʼãrẽ nebia erbʉta. 11 Mʉ̃ara bʉara yiko mejãcha diayi mama, wabida poaga juesoma waebʉ baera jarraba taʉita. Maʉ̃ta oẽbʉrʉ, bʉta akʉza bʉ dedabemarata adewara nekʼãrẽ bia erbʉta jõma jõñi». 12 Maraba akʉza mʉ̃ mebẽã Benjamínba akʉseabʉ mayi dabʉba wãrĩnu mʉ̃ta mara bedʼeanʉmʉta. 13 Marabara jõma nebʉraseabʉ mʉ̃ zezeʼa mʉ̃ra Egiptode yi zroma babisidata adewara maraba jõma ũdudasida. Mesera wãidua, mõbe weidua mʉ̃ zezera». 14 Maʉ̃ tẽã bʉrasi yi mebẽã Benjamínta mõbe jẽgasi akʉza Benjamínsida jẽgasi yi mebẽã obʉrabʉde. 15 Adewara, Josébara yi mebẽrã jõma ñegakʉasi akʉza jẽgabʉde bʉrakʉasi ãyira. Maʉ̃ tẽã yi mebẽrãra iyiʉ̃me bedʼeasida.
8-14 JUNIOBAYEDA
BEDʼEA BIA DAIZEZE BEDʼEADE ŨDUDATA | GÉNESIS 46, 47
«Jarrabadeba ẽdrʉsida»
(Génesis 47:13) Maʉ̃ tẽã, neẽbasi yikora maʉ̃ pʉwʉrʉdera, jarrabara arigʉbasi baera. Egipto drʉara jõma bera makosi jarrababa adewara Canaán drʉasida.
w87-S 1/5 15 parr. 2
Bebʉta zokʼai erbʉ jarraba zromane
2 7 poaga yiko mejãchabadara taʉdogo, Jeowaba jarada kĩrãkʼa jarrabata jʉ̃drʉsi, maʉ̃ jarrabara bari Egipto awabʉrʉ zʉbʉria ẽ basi awuarabʉrʉ naʉ̃ drʉa jõmaʉ̃mae wãsi. Ẽbẽra Egiptodebema jarrababa paraon bedʼeasidera, iya jarasi: «Wãidua Josébʉidu akʉza oidua jõma iya jarabʉta». Josébara nedosi yikora egipsiora ãyi plata neẽbayeda. Maʉ̃ jõbʉrʉ baera pakabari diasi yikora. Maʉ̃ jõma jõbʉrʉde ẽbẽra jõmaʉ̃ta Joséma zeda kʼãrãpe jarasida: «Daita edara akʉza dai drʉasida, maʉ̃bari daiʼa yikota diara. Daira paraon nezokʼabaya». Mawũã Josébara egipsiora drʉara jõma edasi paraonʼita (Génesis 41:53-57; 47:13-20).
(Génesis 47:16) Joséba jarasi: «Marata plata neẽbidabʉrʉ, weidua mara pakarata maʉ̃bari mʉ̃a yiko diaya».
(Génesis 47:19, 20) ¿Daira idu beibika akʉza dai drʉara idu aduabika? Daita edara akʉza dai drʉasida, maʉ̃bari daiʼa yikota diara. Daira paraon nezokʼabaya adewara dai drʉa iyidebaya. Daiʼa diara yitata daiba uita mawũã bei ẽ baita akʉza dai drʉara doba amae ẽ baita». 20 Jarrababa mejãcha zʉbʉrianʉmina baera, egipsiorabara nedo bʉesida ãyi drʉata mawũã Josébara ãyi drʉa jõma edasi paraonʼita. Maʉ̃ kʼarea drʉara jõma paraonebasi.
(Génesis 47:23-25) Aramaʉ̃ta Joséba jarasi ẽbẽrarãʼa: «Akʉidua mʉ̃a marara idi edabʉrʉa akʉza mara drʉasida paraonʼita. Zachua mara yitara ne umarẽã mara drʉade. 24 Maraba ne uda jʉrepebʉrʉdera, dradaibara aba diata paraonʼa. Yi kimarera maranebayi ne udamarẽã mayi drʉade mawũã mara nekoita akʉza mara dedapanʉta adewara mara wũãwũãrasida». 25 Maʉ̃ kʼarea ãya jarasida: «Nokʼo, dai bebʉta kʼarebabʉrʉa. Bʉita bigabʉrʉ daira paraon nezokʼa baseabʉa».
kr-S 234, 235 parr. 11, 12
Daizezebara iya kãgabʉta oyi naʉ̃ drʉade iyi Nokʼodeba
11 Mejãchabʉ. Idi ewadera ẽbẽrarã zʉbʉriabʉ Daizeze ʉ̃rʉ kʼawua ẽ baera, Daizeze Bedʼeaba jarada kĩrãkʼa: «Ewarira arakʼaitaba (Jeowaba nejõma zokʼasebʉba jarabʉ) mʉ̃a drʉade zokʼa bʉeita jarrabara; maʉ̃ra yiko jarraba ẽ mia bania obisea ẽ, awuarabʉrʉ Jeowa bedʼea kʼawuai kʼarea» (Amós 8:11). ¿Jarrababa zʉbʉriabʉka Daizeze Nokʼo edrebʉrãra? Mawũã ẽ. Jeowaba jarasi iyi pʉwʉrʉra awuara bʼaita iyi nejʉraranebara: «Mʉ̃ nezokʼarãra nekoyi, mamina marara jarrababa oyi. Akʉidua. Mʉ̃ nezokʼarãra bania doya, mamina marara obisiabaya. Akʉidua. Mʉ̃ nezokʼarãra sobiabaya, mamina marara perabita berabariya» (Is. 65:13). ¿Bʉa akʉbʉka naʉ̃ bedʼea jõma aripe berabaribʉra?
12 Idi dayirãba do erbʉra ewariza joʉbʉa wã akʉza nabʉa wã maʉ̃ra Daizeze ʉ̃rʉ kʼawuaidebema, dayirãba erpanʉ: kartarata, audio grawamata akʉza bideo grawamata, ãba yi jʉrebarita akʉza asambleata, pagina internetʼta. Wãrĩnu, dayirãbara erpanʉ do zromata Daizeze ʉ̃rʉ kʼawuaita drʉa ibʉawabʉde (Ezeq. 47:1-12; Joel 3:18). ¿Bʉra sobiabʉ ẽka Jeowaba iyi ʉ̃rʉ kʼawuabiya adara aripe obʉ kʼarea? ¿Bʉra zarea obʉka audre kʼawuaita Daizeze ʉ̃rʉ iya nekʼãrẽ diabʉdeba?
Jʉrʉda nekʼãrẽ biʼiabʉta Daizezedebemata
(Génesis 46:4) Mʉ̃ra bʉme wãñi Egipto eda akʉza mʉ̃a jẽda weyi bʉra. Mawũã Joséba iyi juwa bʉ dabʉ ʉ̃rʉ bʉeyi».
it-2-S 691 parr. 16
Jõma dayi yaraba obʉta
Ẽbẽra beida dabʉ ʉ̃rʉ juwa bʉeita. Jeowaba Jacobʼa jaradata: «Joséba iyi juwa bʉ dabʉ ʉ̃rʉ bʉeyi» (Gé 46:4), naʉ̃ba jarakĩrãbasi Joséba yi zeze Jacob beibʉrʉde juwaba dabʉ anaita, maʉ̃ra obasi yi wũãwũã nabemaba. Jeowaba naʉ̃ kʼãwũã jaradaba ũdubisi Jacobʼa Joséra yi nabema bʼaita (1Cr 5:2).
(Génesis 46:26, 27) Jõma Jacobdeba zedara, iyiʉ̃me Egipto eda wãnara basi 66, Jacob wũãwũãra kimara jʉacha ẽã. 27 José wũãwũãra Egiptode todara ũmebasi. Jõmaʉ̃nẽ Jacobdeba zedara Egipto eda wãnara basi 70.
nwtsty nota Hch 7:14ita
Jõmaʉ̃nẽbasi 75 ẽbẽrarã: Estebanba naʉ̃ nejʉacha jarasidera, Escrituras Hebreasdebemaneba jara ẽ basibaibara. Naʉ̃ nejʉachara neẽbasi masoretiko testode Escrituras Hebreasdebemane. Bari jaraita, Gé 46:26 jarabʉ: «Jõma Jacobdeba zedara, iyiʉ̃me Egipto eda wãnara basi 66, Jacob wũãwũãra kimara jʉacha ẽã». Adewara yi nejʉacha zake 27de jarabʉ: «Jõmaʉ̃nẽ Jacobdeba zedara Egipto eda wãnara basi 70». Nejʉacha zake 26dera jarakĩrãbʉbaibara Jacobdeba zeda awa, kõbe nejʉacha zake 27dera jarakĩrãbʉbaibara ẽbẽrarã jõma Egipto eda wãnata. Éx 1:5 akʉza Dt 10:22debida jarabʉ Jacobdeba zedara 70 ẽbẽrarã basita. Mamina Estebanbara jarasi 75 ẽbẽrarã basita. Ʉ̃kʉrʉ ẽbẽrarã estudiapanʉbara jarapanʉ 75 ẽbẽrarãbadara basita awuru mebẽrã Jacobdeta, maʉ̃ne basibaibara Manasés wũãwũãrata akʉza maʉ̃ra wũãwũãrata adewara Efraíneta (José wũãwũãra), ãyi ʉ̃rʉ bedʼeabʉ Gé 46:20de Septuaginta griegade. Kõbe ʉ̃kʉrʉ ẽbẽrarã estudiapanʉba krĩchapanasi maʉ̃ 75 ẽbẽrarãnera basita Jacob ãĩgʉrata, Gé 46:26ba jara ẽãta. Poaga biobayeda ẽbẽrarã estudiapanʉrabara krĩchapanasi Gé 46:27 akʉza Éx 1:5de 75 ẽbẽrarãbʉ jarabʉra basita Septuaginta griegadebʉrʉ. Poaga 1950 kʼawa ũdusida Rollos del mar Muertota, naʉ̃ne wiña ũdusida Éx 1:5ba jarabʉdebemata mama jarabasi 75 basita. Estebanba nejʉacha jarasidera ũdubisi sãwũã awuara jʉachaseabʉta Jacobdeba zedara.
Daizeze Bedʼea leita
(Génesis 47:1-16) Aramaʉ̃ta Josébara paraonʼa jara wãsi: «Mʉ̃ zezeta akʉza mʉ̃ mebẽrãta drʉa Canaáneba zebʉda ãyi obeja eda, paka eda akʉza ãya nekʼãrẽ jõma bia erbʉ eda. Ãyira panʉ drʉa Goséne». 2 Maʉ̃ kʼarea Josébara yi mebẽrã juesoma jida kʼãrãpe wãsida paraonʼa ũdubita. 3 Paraonbara José mebẽrã widisi: «¿Marara kʼãrẽta opanʉpe?». Ãya panʉsida: «Dai, bʉ nezokʼara obeja akʉbarira, dai zõrãrãba obada kĩrãkʼa». 4 Adewara jarasida paraonʼa: «Daira naʉ̃ drʉa eda zebʉda jãpeba zeda kĩrãkʼa bʼaita, drʉa Canaáne mejãcha jarrabatabʉ baera akʉza neẽ chiruata nedʉwʉrʉraita. Dai bia okʼãrãpe, bʉ nezokʼara babira drʉa Goséne». 5 Paraonba jarasi Joséʼa: «Bʉ zezeta bʉ mebẽrãta zebʉrʉ bʉme ãba bʼaita. 6 Egipto drʉa bʉa obʉrʉde ora. Edera bʉ zezeta akʉza bʉ mebẽrãta drʉa audre biʼia bʉmae. Babira drʉa Goséne. Bʉa kʼawuabʉbʉrʉ ãyidebemata nedʉwʉrʉra saʉ̃ba audre bia akʉbʉta, akʉbira mʉ̃ pakarata». 7 Maʉ̃are Josébara yi zeze Jacobta edesi paraonʼa ũdubita. Jacobʼbara paraon ʉ̃rʉ bedʼea biata jarasi. 8 Paraonbara widisi Jacobʼa: «¿Sõbe paogabʉ bʉra?». 9 Jacobʼba panʉsi paraonʼa: «Mʉ̃ra ode wã abarita 130 paogaba. Maʉ̃ poaga mawũã berabaribʉrʉra mejãcha zareabasi mʉ̃itara, mawũãsidu naʉ̃ poagara wiñabʉ mʉ̃ zõrãrãenabema ode wãbadaira». 10 Maʉ̃ berabarida tẽã, Jacobʼba bedʼea biata jarasi paraon ʉ̃rʉ, maʉ̃ tẽã wãsi iyimaeba. 11 Mawũã Josébara yi zezeta akʉza yi mebẽrãta Egipto drʉade bʉsi, mama drʉa biata diasi, drʉa Ramesésde, paraonba jarada kĩrãkʼa. 12 Josébara yi zezera akʉsi akʉza yi mebẽrãsida adewara yi zeze mebẽrã jõma, mama yiko diabasi ãya wũãwũã erbʉde. 13 Maʉ̃ tẽã, neẽbasi yikora maʉ̃ pʉwʉrʉdera, jarrabara arigʉbasi baera. Egipto drʉara jõma bera makosi jarrababa adewara Canaán drʉasida. 14 Josébara jõma jidasi plata Egiptodebemaneta akʉza Canaánebemaneta ẽbẽrarãba yikobari pagapananata maʉ̃ta paraon deda edebasi. 15 Ewari berabari wãne plata jõsi drʉa Egiptode akʉza drʉa Canaáne. Aramaʉ̃ta jõma egipsiorãra wãsida Joséidu mõbe jarasida: «Daiʼa yiko diarua, ¿bʉara idu beibika dai plata jõsi baera?». 16 Joséba jarasi: «Marata plata neẽbidabʉrʉ, weidua mara pakarata maʉ̃bari mʉ̃a yiko diaya».
15-21 JUNIOBAYEDA
BEDʼEA BIA DAIZEZE BEDʼEADE ŨDUDATA | GÉNESIS 48-50
«Ẽbẽrarã zõrãrãbara dayirãʼa nekʼãrẽ mejãcha jaradiaseabʉ»
(Génesis 48:21, 22) Maʉ̃ tẽã, Israelba jarasi Joséʼa: «Akʉra, mʉ̃ra beibodoa, mamina Daizezera marabawarabayi akʉza mara zõrãrãenabema drʉa eda jẽda wãita. 22 Mamina mʉ̃a bʉara drʉata diayi, bʉ mebẽrã audre, mʉ̃a amorreora drʉa mʉ̃ kuchoba akʉza mʉ̃ enedrʉmaba jãrĩnata».
it-2-S 12 parr. 1
Jacob
Jacob beina bedʼea biata jarasi José warrara ʉ̃rʉ, Daizezeba jarada kĩrãkʼa Efraínta yi nabema kĩrãkʼa jidasi, Manasés wũãwũã nabemabasimina. Maʉ̃ tẽã Jacobʼba jarasi Joséʼa iya nekʼãrẽ bia erbʉra audre ũme diaita, maʉ̃ra yi wũãwũã nabema diabasi: «Mʉ̃a bʉara drʉata diayi, bʉ mebẽrã audre, mʉ̃a amorreora drʉa mʉ̃ kuchoba akʉza mʉ̃ enedrʉmaba jãrĩnata» (Gé 48:1-22; 1Cr 5:1). Jacobʼbara edasi drʉa Siquem kʼawa Hamor wũãwũãra (Gé 33:19, 20), Jacobʼba Joséʼa drʉa diaya adaba ũdubibasi wãrĩnu ĩjãbasita iyideba zebʉrʉraba erbaita drʉa Canaánʼra, maʉ̃ kʼarea iyara jarasi berabarida kĩrãkʼa (akʉra AMORREO). Josébara yi zeze nekʼãrẽ bia erbʉdebemata ũme jidasi, yi warrara Efraínba akʉza Manasésba yi zeze nekʼãrẽ bia erbʉdebemata jidasidade.
(Génesis 49:1) Jacobʼbara trʉ̃si iyi warrarata mõbe jarasi: «Ãba zeidua mʉ̃a jara ũrĩbita kʼãrẽta berabarita naʉ̃ ewari jõbodoare.
it-2-S 1167
Ewari jõbodoare
Jacobʼba iyi beina kʼãrẽ berabari jaradata. Jacobʼba jaraside yi wũãwũãra: «Ãba zeidua mʉ̃a jara ũrĩbita kʼãrẽta berabarita naʉ̃ ewari jõbodoare» mawũã ẽ bʉrʉ «ewari ʉ̃ra zeide» (BJ), iya jarakĩrãbasi iya jaradara ʉ̃rabʉrʉ aripe berabarita (Gé 49:1). 200 poaga nãã, Jeowaba jarasi Abrán (Abrahán), Jacob zezona iyideba zebʉrʉra mejãcha zʉbʉriadaita 400 poagabayeda (Gé 15:13). Maʉ̃ kʼarea Jacobʼba ewari jõbodoare berabarita jaradara, berabaribasi 400 poaga zʉbʉria berabarida tẽã (audre kʼawua kĩrãbʉbʉrʉ Génesis nejʉacha zroma 49de jʉrʉda Jacob warrara trʉ̃ta). Adewara dayirãbara ĩjãseabʉ Jacobʼba jaradara aripe berabaribasita «Daizeze Israeldebema ʉ̃rʉ» (Gál 6:16; Ro 9:6).
(Génesis 50:24, 25) Joséba jarasi yi mebẽrãʼa: «Mʉ̃ra beibodoʼa, mamina marara Daizezeba akʉya. Iya marara naʉ̃ drʉadeba ãĩ edeyi mawũã edeyi drʉa Abrahán, Isaac akʉza Jacobʼa diaya adama». 25 Josébara Israel wũãwũãra naʉ̃ta omarẽã jarasi: «Wãrĩnu mara Daizezebara akʉya. Namaʉ̃ba edeidua mʉ̃ bʉwʉrʉrãra»
w07-S 1/6 28 parr. 10
Ẽbẽra zõrãrã kristianorãra: warraraita yibia
10 Ẽbẽrarã zõrãrãbara nebiata ũdubiseabʉ mebẽrã kristianora. Joséba ũdubisi wãrĩnu ĩjãbʉta Daizezera, iya mawũã odaba, iyi beida tẽã mejãcha kʼarebasi ẽbẽrarã Jeowa odepanʉrata. Joséra 110 poagabasi iyi bʉwʉrʉ edemarẽã zokʼaside, mawũã israelitara egiptodeba wãside edesida (Hebreos 11:22; Génesis 50:25). Israelitara José beida tẽã mejãcha zʉbʉriasi wuabemara nezokʼabasi baera, Joséba jaradaba ãyaʼa zowaĩnĩgʉa diasi jʉ̃ãita maʉ̃neba ẽdrʉita.
Jʉrʉda nekʼãrẽ biʼiabʉta Daizezedebemata
(Génesis 49:19) «Nezrʉgamiarãra Gad ʉ̃rʉ zeyi, maʉ̃ kʼarea iyi maʉ̃rabawara yõñi mõbe iyara kʼaidu pẽwãñi.
w04-S 1/6 15 parr. 4, 5
Daizeze ʉ̃rʉ ibia bedʼeabipanʉra sobiapanʉ
4 Daizezeba Drʉa Diaya adama eda wãi nãã, israelitara Gadʼdeba zedarabara widisida Jordan juwarare babidamarẽã mama paka dapʉeita yibiabasi baera (Números 32:1-5). Mamina ãyi mama bidade bedʼea zromata ũdusida. Maʉ̃ kʼarea wuabemara israelitara Jordan juwaʼãkarebadara katumabarabʉ baera kʼarebabasi nezrʉgamiaraneba (Josué 3:13-17). Kõbe juwararebada drʉara George Adam Smith Geografía histórica de la Tierra Santade jarada kĩrãkʼa maʉ̃ drʉa koribi wãze zake barabasi Arabiade. Mawũãbʉba badu ewaride nezrʉgamiarãra mejãcha eda wãseabasi chirua bia jʉrʉita.
5 ¿Kʼãrẽta oibasi Gadbara mawũã berabaribʉ kʼarea? Dããraba, Jacobʼba iyi beina naʉ̃ta jaradata: «Nezrʉgamiarãra Gad ʉ̃rʉ zeyi, maʉ̃ kʼarea iyi maʉ̃rabawara yõñi mõbe iyara kʼaidu pẽwãñi» (Génesis 49:19). Naʉ̃ bedʼeaba aña ũrĩbiseabasi, mamina wãrĩnubaira, maʉ̃bara jarakĩrãbasi gaditarãra ãyi drʉa kʼarea yõnaita. Jacobʼba jarasi ãya mawũã odara ãyi nejʉrara ãyi nãã webadaita akʉza ãya kʼaidu pẽwãnaita.
(Génesis 49:27) «Benjamínbara usapane kĩrãkʼa tiekʉa kokʉayi iya beadara. Diapeda koyi iya beadara akʉza kewarare drayi ãya jidadara».
it-1-S 313 parr. 5
Benjamín
Jacobʼba iyi beina kʼãrẽ ʉ̃rabʉrʉ berabarita jaradara, jarasi Benjamíneba zebʉrʉra biʼia yõ kʼawua bʼaita. Iya naʉ̃ta jarasi yi warra kãgabʉ ʉ̃rʉ: «Benjamínbara usapane kĩrãkʼa tiekʉa kokʉayi iya beadara. Diapeda koyi iya beadara akʉza kewarare drayi ãya jidadara» (Gé 49:27). Gorogorora benjamitarabara kaʉcherata biʼia zokʼa kʼawuabasi wuabemaraneira; maʉ̃ kaʉcherabara mõgarata bata kʼawuabasi juwaraba akʉza juwaʼãkaba, bera batakabasi (Jue 20:16; 1Cr 12:2). Ehúdʼra juezbasi iyara juwaʼãkata zokʼabasi, iya beasi nokʼo kayirua Eglónta, Ehúdʼra Benjamíneba zebʉrʉbasi (Jue 3:15-21). Dayirãbara akʉseabʉ nããra Israelde nokʼobadara Benjamíneba zesita, maʉ̃ra Saúlbasi, maʉ̃sida yõ kʼawuabasi baera, yõsi pilisteorabawara (1Sa 9:15-17, 21). Maʉ̃ tẽã Benjamíneba zesi nokʼo wẽrã Esterta adewara Mardoqueora nokʼo tẽãbemabasi, Daizezebara naʉ̃raneba kʼarebasi israelitara nokʼo persaraba makena ẽ marẽã (Est 2:5-7).
Daizeze Bedʼea leita
(Génesis 49:8-22) Bʉta, Judá, bʉ mebẽrãra bʉ ʉ̃rʉ ibia bedʼeadayi. Bʉ juwaba jidayi bʉ nejʉrara ochidau amiduduma. Bʉ zeze warrarãra bʉ nãã sãkokodebayi. 9 Judá bʉra leon wũãwũã zake. Warra, bʉa ne beadadeba wãsi. Iyira jewedape enaʉ̃bʉ leon kĩrãkʼa. ¿Kʼaiba daʉbabi leonʼra? 10 Mia abaʉba nokʼo bakuru Judá juwadebʉra jãrĩna ẽ, yõbarira nokʼo bakurura ewari jõmaʉ̃nẽ iyi jĩrʉ kʼawabayi Siló zeyeda, jõmaʉ̃ pʉwʉrʉba iyi bedʼeata ũrĩnai baera. 11 Iya tajʉ̃ñi iyi burrura uba bakuruma akʉza burru wũãwũã zakera tajʉ̃ñi bakuru uba biʼiabʉma. Sʉgʉyi iyi wuara binoba adewara iyi wuara uba bade. 12 Iyi dabʉ jãra ʉgʉ kuarabʉ bino kʼarea akʉza iyi kidara totroabʉ leche kʼarea. 13 »Zabulónʼra bayi puza kʼawa, barkora oʉ̃be kʼawa. Drʉara Sidónʼinʉbaya. 14 »Isacarʼra burru bʉwʉrʉ kĩrãkʼa zareabʉta bulto ũme tapanʉ ẽzadra enaʉ̃bʉ. 15 Ũdubʉ mama enaʉ̃ira yibiata akʉza drʉa biata. Jira edabʉ maʉ̃ bulto okiwade atʉita, mawũã trajo zarea ojʉ̃drʉita. 16 »Dan, Israel mebẽrãnebemaba kʼawua zokʼayi iyi pʉwʉrʉra. 17 Danbara ode kʼawuabayi damane kĩrãkʼa, dama kachubarabʉta odebʉ, kabayota kabʉ jĩrʉma mawũã yi baribʉra ẽkarra eda baebibʉ. 18 Jeowa, bʉta jʉ̃ãñi dai ẽdrʉbimarẽã. 19 »Nezrʉgamiarãra Gad ʉ̃rʉ zeyi, maʉ̃ kʼarea iyi maʉ̃rabawara yõñi mõbe iyara kʼaidu pẽwãñi. 20 »Aserbara yiko mejãcha erbayi, adewara nokʼo yiko kĩrãkʼa diayi. 21 »Neftalíra begui wẽrã chĩã drazoa kirua akʉza kĩrãwãrẽa bedʼeabʉa. 22 »Joséra bakuru neta zaʉmia tõnobʉ kĩrãkʼabʉ, bakuru biʼia zaʉbʉra do dabʉ biʼia bʼai kiru kʼawabʉ, bakuru juwa jiwinira muro ʉ̃rʉbʉ.
22-28 JUNIOBAYEDA
BEDʼEA BIA DAIZEZE BEDʼEADE ŨDUDATA | ÉXODO 1-3
«Mʉ̃a Jidabʉ Mʉ̃a Okĩrãbʉta»
(Éxodo 3:13) Mamina, Moisésba jarasi Daizeze wãrĩnuʼa: «Kʼãwũãne mʉ̃ta wãra israelitarainʉ, mõbe ãyaʼa jarayi: Daizeze mara zõrãrãenabemaba mʉ̃ta zokʼa bʉesi marama. Mamina ãya mʉ̃a widira, ¿kʼai iyi trʉ̃ra?, ¿kʼãrẽta jarai mʉ̃ara?».
w13-S 15/3 25 parr. 4
Wãrĩnu wawia ũdubibara Jeowa trʉ̃ra
4 Akʉra Éxodo 3:10-15. Moisés 80 poagabaside Daizezeba zokʼasi naʉ̃ta: «Bʉa Egiptodeba ẽdrʉbiyi mʉ̃ pʉwʉrʉra, israelitarata». Moisésbara panʉsi Jeowaʼa widibʉde, iya wididara mejãchade yibiabasi. Moisésbara widisi kʼaita yi trʉ̃ra. Mamina Daizeze trʉ̃ ũdukʼawuadapeadata dããrabasibʉrʉ, ¿Moisésbara kʼãrẽa widisi? Naʉ̃ba ũdubibʉ Moisésbara audre kʼawua kĩrãbasita iyi ʉ̃rʉ, Daizeze audre ũdukʼawuabʉrʉba kʼarebasi iyi pʉwʉrʉba iyita ĩjãnamarẽã wãrĩnu ẽdrʉbita. Mamina Moisésʼra krĩcha obasi, israelitara dããraba baera wuabemara nezokʼadebʉta, maʉ̃ kʼarea ãya ĩjã ẽ bʉrʉ Daizeze zõrãrãenabemaba wãrĩnu zare erbʉ kʼawuaita ãyi ẽdrʉbita. Ʉ̃kʉrʉ israelitarãra egipsiora daizeze zeri ẽã yiwidʼibasi (Ezeq. 20:7, 8).
(Éxodo 3:14) Aramaʉ̃ta Daizezeba panʉsi Moisésʼa: «Mʉ̃a Jidabʉ Mʉ̃a Okĩrãbʉta». Adewara jarasi: «Naʉ̃ta jaraibara israelitara: Mʉ̃a Jidabʉ mʉ̃ta zokʼasi marama».
kr-S 43
KʼÃRẼTA JARAKĨRÃBɄ DAIZEZE TRɄ̃BARA
JEOWA trʉ̃ra zebʉ bedʼea ebreodeba, naʉ̃ba jarakĩrãbʉ «aripe obʉta». Ẽbẽra estudiapanʉraba jarapanʉ, naʉ̃ bedʼeabara ũdubikĩrãbʉ abaʉba nekʼãrẽ obibʉta. Maʉ̃ba ẽbẽra mejãchaʉba ũrĩpanʉ Daizeze trʉ̃bara jarakĩrãbʉta «Iya Jarabʉra jõma Aripe Obʉta». Naʉ̃ bedʼeara bigabʉ Jeowaitara iya Nekʼãrẽ jõma obʉ baera. Jeowaba naʉ̃ drʉadebʉra jõma osi adewara parãsi ẽbẽrarãta akʉza angelerata. Mamina maʉ̃ awa obʉ ẽ: iya kãgabʉta akʉza okĩrãbʉta ozebibʉ.
¿Dayirãbara sãwũã kʼawuaseabʉ Jeowaba Moisésʼa jaradadebara Éxodo 3:13, 14de? Moisésba widisi: «Kʼãwũãne mʉ̃ta wãra israelitarainʉ, mõbe ãyaʼa jarayi: Daizeze mara zõrãrãenabemaba mʉ̃ta zokʼa bʉesi marama. Mamina ãya mʉ̃a widira: ¿Kʼai iyi trʉ̃ra? ¿Kʼãrẽta jarai mʉ̃ara?». Jeowaba panʉsi: «Mʉ̃a Jidabʉ Mʉ̃a Okĩrãbʉta».
Moisésbara Jeowa trʉ̃ta jaradiamarẽã widi ba ẽ basi iya kʼawuabasi baera akʉza israelitarabida kʼawuabasi. Moisésba audre ĩjãita nesidabasi baera, Jeowa widisi jaradiamarẽã iyira kʼaita, Jeowaba obʉrʉba ũdubibasi iyi trʉ̃ba kʼãrẽta jarakĩrãbʉta. Maʉ̃ kʼarea iya panʉside «Mʉ̃a Jidabʉ Mʉ̃a Okĩrãbʉta», Jeowabara ũdubibasi nekʼãrẽ audre yibiata iyi ʉ̃rʉ: kʼãrẽ ẽ kʼãrẽ berabaribʉrʉbʉsida iya nekʼãrẽ jõma obʉ aripe oita. Bari jaraita, Moisésta akʉza israelitaraitara Jeowara ãyi ẽdrʉbibaribasi, ley diabaribasi akʉza kʼarebabaribasi maʉ̃ awuara nekʼãrẽ bio obasi. Mawũã Jeowabara nekʼãrẽ jõma obʉ iya iyi pʉwʉrʉ jaradata aripe oita. Jeowa trʉ̃bara bari jarakĩrãkʉ ẽ iya kãgabʉta jõma obʉta, maʉ̃ awuarabida iya nekʼãrẽ naʉ̃ drʉade parãnaba obiseabʉ iya kãgabʉ aripe odamarẽã.
Jʉrʉda nekʼãrẽ biʼiabʉta Daizezedebemata
(Éxodo 2:10) Wũãwũã wariside, paraon kauʼa diasida, iyira yi wũãwũã ba zesi. Iyara trʉ̃gasi Moisés mõbe jarasi: «Mʉ̃a do edaʉba jira edasi baera».
g04-S 8/4 6 parr. 4
Moisés: ¿wãrĩnubasika mawũã ẽ bʉrʉ nebʉraka?
¿Wãrĩnuka nokʼo kau Egiptodebemaba jidadata wũãwũã dapʉeira? Wãrĩnu, maʉ̃ drʉadebema religionbara jaradiapanasi ẽbẽra biabasibʉrʉ ʉ̃ta wãbasita. Nekʼãrẽ kikibari estudiabʉ Joyce Tyldesleyba naʉ̃ta jarasi wũãwũã dapʉei ʉ̃rʉ: «Wẽrãra egipsiadebemara yumakẽrãba nebia erbʉ kĩrãkʼa erbaseabasi. Leyʼrabasi yumakẽrãita akʉza yuwẽrãita adewara platasida yumakẽrãba erbʉ kĩrãkʼa abarika erbasi, adewara wẽrãrabara awuru wũãwũãta ãyide kĩrãkʼa dapʉeseabasi». Karta Papiro Adopciónbara jarabʉ, yuwẽrã abaʉba iyi nezokʼarata dapʉesi iyi wũãwũãra kĩrãkʼa. Kõbe ¿Jokébed wũãwũã akʉide trajamarẽã jarasidadera? The Anchor Bible Dictionary jarabʉ: «Mesopotamiane ũdusida abarika berabarisita Moisés papa kĩrãkʼa, iyaʼa pagapanasi Moisésta ju dawamarẽã».
(Éxodo 3:1) Moisésʼra yi zaware Jetró obejara akʉbaribasi, Madián saserdotedeta. Ewari aba obejara edesi drʉa ibʉawabʉde Horebʼidu jʉ̃ẽñena, Daizeze wãrĩnuara katumainʉ.
w04-S 15/3 24 parr. 4
Bedʼea audre yibiata Éxododebemata
3:1 ¿Kʼãrẽa nama jarabʉ Jetróra saserdotebasita? Zõrãrã ewaribasidera, mebẽrã burura saserdote kĩrãkʼabasi yi mebẽrãita. Jetróra madianitaraneba zebʉrʉ burubasibaibara. Naʉ̃ra madianitarãra Abraháneba zesi baera Queturádeba, ãya ũdukʼawuabasibaibara Jeowaʼa sãwũã yiwidʼita (Génesis 25:1, 2).
Daizeze Bedʼea leita
(Éxodo 2:11-25) Maʉ̃ berabarida tẽã, Moisés ma warichubidade, akʉ wãsi yi mebẽrãra ebreorata nezʉgʉa ataʉbipanʉta akʉita, iya mama ũdusi egipsio abaʉba ãyidebemata po jirbʉta. 12 Aramaʉ̃ta iya dakitabʉrʉde miõta ũdu ẽ baera, beasi egipsiora mõbe merasi ibʉde. 13 Maʉ̃ nrʉema iyi ãĩ wãbʉrʉde ũdusi ebreora ũme yõbarabʉta. Maʉ̃ kʼarea iya jarasi yi yõ jʉrʉbʉa: «¿Kʼãrẽa pobʉ bʉ neũdukʼawuara?». 14 Iya panʉsi: «¿Bʉra kʼaiba nokʼobabisi akʉza juezbabisi dai ʉ̃rʉ? ¿Bʉara egipsio beada kĩrãkʼa mʉ̃sida beaita krĩchabʉka?». Aramaʉ̃ta Moisésʼra pera kʼãrãpe krĩchasi: «Mʉ̃a odara kʼawuasida». 15 Paraonba kʼawuaside beakĩrãsi Moisésʼra. Maʉ̃ kʼarea iyira mirʉ wãsi paraoneba Madián drʉa eda bade. Mama jʉ̃ẽbʉrʉde jewedasi pozo kʼawa. 16 Saserdote Madiánbara kaurata 7 erbasi. Maʉ̃ra zesida bania juede akʉza yi zeze nedʉwʉrʉra bania dobarita birapanasi. 17 Maʉ̃ne zesida obeja akʉbarirata, ãya ozebʉrʉ kĩrãkʼa mamaʉ̃ba jʉretasida. Moisésba maʉ̃ ũdubʉrʉde iyira piradrʉsi maʉ̃ra wẽrãrãra kʼarebaita mawũã ãyi nedʉwʉrʉ idu bania dobisi. 18 Ãyi jẽda jʉ̃ẽside ãyi zeze Reuel deda, iya widisi: «¿Marara kʼãrẽa mesera deda zebʉda?». 19 Ãyara panʉsi: «Egipsio abaʉba kʼarebasi daira obeja akʉbariraneba. Adewara bania kʼareba jue dia kʼãrãpe, nedʉwʉrʉrasida bania dawuasi». 20 Aramaʉ̃ta iya jarasi yi kaura: «¿Samachu maʉ̃ra? ¿Kʼãrẽa maʉ̃inʉ amaesi marabara? Jarada zemarẽã dayirãbawara nekoita». 21 Maʉ̃ tẽã Moisésʼra maʉ̃ yumakẽrã deda besi akʉza iyara yi kau Ziporáta juwa diasi yi kima bamarẽã. 22 Mawũã berabarida tẽã, yi kimara wũãwũã aba tosi, maʉ̃ta Moisésba trʉ̃gasi Guersom iya jarasi baera: «Mʉ̃ra jãpeba zedata yãrã drʉadebida baera». 23 Ewari mejãcha berabarida tẽã Egiptodebema nokʼora beisi. Mawũãsidu israelitarãra mejãcha zʉbʉriabasi wuabema nezokʼa baera. Ãyi zʉbʉria bedʼeapanʉra Daizeze wãrĩnuaraba ũrĩsi. 24 Maʉ̃ tẽã ãyi zʉbʉria bedʼeapanʉta ũrĩ kʼãrãpe kĩrãbesi Abrahán, Isaac akʉza Jacobʼʉ̃me bedʼea abarika zedata. 25 Daizezebara israelitarata akʉsi akʉza krĩchasi ãyi ʉ̃rʉ.
29 JUNIONEBA 5 JULIO EDA
BEDʼEA BIA DAIZEZE BEDʼEADE ŨDUDATA | ÉXODO 4, 5
«Mʉ̃ra bʉmebayi bʉ bedʼeabʉrʉde»
(Éxodo 4:10) Aramaʉ̃ta Moisésba jarasi Jeowaʼa: «Kĩrãduara Jeowa, mʉ̃ra bia bedʼea be ẽ bʉ, mʉ̃ra mawũã zebʉrʉ akʉza bʉ mʉ̃me bedʼeasidebida mawũãbasi, bʉ nezokʼara. Mʉ̃ra pikãga bedʼeabʉ adewara mʉ̃ra bia bedʼea be ẽ».
(Éxodo 4:13) Iya panʉsi: «Kĩrãduara Jeowa, mamina awuru ẽbẽrata zokʼara, bʉyimabʉta zokʼara mʉ̃ bia okʼãrãpe».
w10-S 15/10 13 parr. 5
Badu bedʼeata jarabʉ oẽbaita: ¿maʉ̃ra Jeowabara sãwũã akʉbʉ?
«Mʉ̃a obe ẽ». Bʉa krĩchaseabʉ Daizeze bedʼea jaradia be ẽãta. Mamina maʉ̃ kʼarea sobia ẽ barara: nããrabema kristianorasida mawũã krĩchapanasi ãya omarẽã jaradapeadata obe ẽãta. Kʼawuadaya Moisés ʉ̃rʉ. Jeowaba Moisésʼa omarẽã zokʼaside, iya panʉsi: «Kĩrãduara Jeowa, mʉ̃ra bia bedʼea be ẽ bʉ, mʉ̃ra mawũã zebʉrʉ akʉza bʉ mʉ̃me bedʼeasidebida mawũãbasi, bʉ nezokʼara. Mʉ̃ra pikãga bedʼeabʉ adewara mʉ̃ra bia bedʼea be ẽ». Jeowaba jarasimina iya kʼarebaita, Moisésbara jarasi awuru ẽbẽrata zokʼamarẽã: «Kĩrãduara Jeowa, mamina awuru ẽbẽrata zokʼara, bʉyimabʉta zokʼara mʉ̃ bia okʼãrãpe» (Éxo. 4:10-13). ¿Aramaʉ̃ta kʼãrẽta osi Daizezebara?
(Éxodo 4:11, 12) Jeowaba widisi: «¿Kʼaiba diasi ira ẽbẽrarã? ¿Kʼaiba oseabʉ ẽbẽrã bedʼea ze ẽã bamarẽã akʉza ũrĩ ẽ bamarẽã? ¿Kʼaiba jẽda dabʉ ũdubiseabʉ akʉza dabʉ ũdu ẽã oseabʉ? ¿Mʉ̃a oseabʉ ẽka, Jeowaba? 12 Maʉ̃ba wãra bʉra. Mʉ̃ra bʉmebayi bʉ bedʼeabʉrʉde akʉza mʉ̃a jaradiayi bʉa kʼãrẽta jaraita».
w14-S 15/4 9 parr. 5, 6
¿Akʉpanʉka Jari dayirãba ũdukara?
5 Moisés Egipto eda wãi naena, Daizezebara bedʼea yibiata jaradiasi, Maʉ̃ta Moisésba Job librode bʉsi: «Wawia ũdubira Jeowata: maʉ̃trʉ buru bia» (Job 28:28). Jeowaba maʉ̃ kʼarebaita, ũdubisi awuarabʉta ẽbẽrarãta iyiʉ̃mera, Daizeze jõma oseabʉme. Iya widisi: «¿Kʼaiba diasi ira ẽbẽrarã? ¿Kʼaiba oseabʉ ẽbẽrã bedʼea ze ẽã bamarẽã akʉza ũrĩ ẽ bamarẽã? ¿Kʼaiba jẽda dabʉ ũdubiseabʉ akʉza dabʉ ũdu ẽã oseabʉ? ¿Mʉ̃a oseabʉ ẽka, Jeowaba?» (Éx. 4:11).
6 ¿Kʼãrẽta jaradiakĩrãbasi maʉ̃bara? Moisésʼra pera ẽ baibarabasi. Jeowaba zokʼasi baera, maʉ̃ kʼarea iya nejõma oibasi iyi bedʼea jaradiamarẽã. Adewara Jeowaitara paraonʼra kʼãrẽ ẽ basi. Egipsiorabara mawũã ʉ̃rabʉrʉ Daizeze pʉwʉrʉra ãya zokʼaita jʉrʉpana ẽ basi. Moisésbara krĩchasibaibara sãwũã Jeowabara kʼarebasita Abrahánta, Joséʉ̃me akʉza iyisida paraonʼraba zokʼabaside (Gén. 12:17-19; 41:14, 39-41; Éx. 1:22–2:10). Moisésba ũdubasi baera Jari dayirãba ũdukara, maʉ̃ba zowaĩnĩgʉa kʼãrãpe wãsi paraonma mõbe jõma jarasi Daizezeba iyaʼa jaramarẽã jaradara.
(Éxodo 4:14, 15) Jeowara mejãcha kĩrʉsi Moisésʼa mõbe jarasi: «¿Bʉ mebẽã Aarón lebitadebemata erbʉ ẽka bʉara? Iyira bia bedʼeabʉ. Iyira nama uru bʉme yi ũdui baera akʉza iyira mejãcha sobiayi bʉ ũdubʉrʉba. 15 Jõma nebʉrada mʉ̃a jaradata mõbe jarada kʼãrẽta jaraita. Mʉ̃ra marabawarabayi mara bedʼeabʉrʉdera akʉza jaradiayi kʼãrẽta oita.
w10-S 15/10 14 parr. 1
Badu bedʼeata jarabʉ oẽbaita: ¿maʉ̃ra Jeowabara sãwũã akʉbʉ?
Jeowabara jãrĩ ẽ basi Moisésʼa trajo diadara awuarabʉrʉ Aarónta zokʼasi iyi kʼarebamarẽã (Éxo. 4:14-17). Akʉza maʉ̃ awuara ewari jõmaʉ̃nẽ iyiʉ̃mebasi, adewara nekʼãrẽ jõma osi iya jarada aripe omarẽã. Idi ewadera Jeowabara kʼarebabʉ mebẽrã audre kʼawuabʉdeba Daizeze bedʼea jaradiaita. Adewara Jeowabara jarabʉ iyi Bedʼeadeba dayirãʼa nejaradiaita akʉza kʼarebaita iya jarada jõma aripe oita (2 Cor. 3:5; akʉra rekuadro «Los años más felices de mi vida»).
Jʉrʉda nekʼãrẽ biʼiabʉta Daizezedebemata
(Éxodo 4:22, 23) Naʉ̃ta jaraibara paraonʼa: Naʉ̃ta jarabʉ Jeowabara: «Israelʼra mʉ̃ wũãwũã nabema. 23 Maʉ̃ba mʉ̃a bʉa jarayi: idu bʉera mʉ̃ wũãwũãrãra mawũã mʉ̃a yiwidʼidamarẽã. Mamina bʉa maʉ̃ta idu bʉe ẽ bʉrʉ mʉ̃a beayi bʉ wũãwũã nabemata».
w95-S 1/8 10 parr. 6
Moisés ewaribaside, Jeowara bedʼea abarika zesi Israel pʉwʉrʉme. Maʉ̃ kʼarea Israelʼra Daizeze pʉwʉrʉbasi, Jeowabara jarasi: Israelʼra mʉ̃ wũãwũã (Éxodo 4:22, 23; 19:3-6; Deuteronomio 14:1, 2). Naʉ̃ kʼãwũã bedʼea abarika zeda kʼarea israelitarabara jaraseapanasi propeta Isaíasba jarada kĩrãkʼa: «Jeowa bʉra dai Zeze» (Isaías 63:16). Jeowabara zezede kĩrãkʼa jaradiasi iyi wũãwũã, Israel pʉwʉrʉara (Salmo 71:17; Isaías 48:17, 18). Jeowabara so zʉbʉria akʉbasi israelitarãra ãya awuru daizeze zeri ẽã yiwidʼibasimina, mawũãsidu Jeowaba jarasi, jẽda zeidua wũãwũãra mʉ̃ bedʼea ũrĩkĩrã ẽ panʉra (Jeremías 3:14).
(Éxodo 5:2) Mamina paraonba panʉsi: «¿Kʼai Jeowara mʉ̃a iyi bedʼea ũrĩta mõbe Israel idu bʉeita? Mʉ̃a ũduka Jeowara akʉza mʉ̃ara idu bʉe ẽ Israelʼra».
it-2-S 42 parr. 5
Jeowa
«Ũdukʼawuaibara» jarakĩrãbʉ ẽ bari kʼawua bʼaita maʉ̃ ʉ̃rʉ. Nabal bia krĩcha ẽ bʉba, kʼawuabasi David trʉ̃ra, mawũãsidu iya widisi: «¿Kʼai Davidʼra?» naʉ̃ba iya jarakĩrãbasi Davidʼra kʼãrẽ ẽ kĩrãkʼa akʉbasita (1Sa 25:9-11; akʉra 2Sa 8:13). Abarika paraonba widisi Moisésʼa: «¿Kʼai Jeowara mʉ̃a iyi bedʼea ũrĩta mõbe Israel idu bʉeita? Mʉ̃a ũduka Jeowara akʉza mʉ̃ara idu bʉe ẽ Israelʼra» (Éx 5:1, 2). Naʉ̃ bedʼeaba jarakĩrãbasi paraonʼitara Daizeze Jeowara Daizeze ẽ basita, adewara Daizezera zarea neẽãta Egiptodebema nokʼo zokʼaita akʉza iya nekʼãrẽ obʉ kʼaseaita, adewara jarasi Daizezebara aripe oẽãta Moisésdeba akʉza Aaróneba oya jaradara. Maʉ̃ jõma berabarida tẽã, paraonba, Egiptodebemaraba akʉza israelitaraba kʼawuasida kʼãrẽta jarakĩrãbʉta Daizeze trʉ̃bara. Jeowaba Moisésʼa ũdubida kĩrãkʼa aripe berabaribiyi Iya Israel ʉ̃rʉ kãgabʉra: ẽdrʉbikĩrãbasi pʉwʉrʉra mawũã Drʉa Biata diaita, ãyi zõrãrãenabema bedʼea abarika zeda kĩrãkʼa. Mawũã Daizezeba jarada kĩrãkʼa, «marabara wãrĩnu kʼawuadaya mʉ̃ra Jeowa mara Daizezeta» (Éx 6:4-8; akʉra TODOPODEROSO).
Daizeze Bedʼea leita
(Éxodo 4:1-15) Mamina Moisésbara panʉsi: «¿Kʼãrẽta oi mʉ̃ bedʼeata ĩjãna ẽ bʉrʉ akʉza ũrĩ ẽ bʉrʉ? Jaradai baera, Jeowara bʉa yi ũdubi ẽ basi». 2 Aramaʉ̃ta Jeowaba widisi: «¿Kʼãrẽta juwade erbʉ?». Moisésba panʉsi: «Bakuruta». 3 Daizezeba jarasi: «Balbʉetara egoro eda». Iya egoro eda balbʉetabʉrʉde, bakurura dama batotosi. Maʉ̃ kʼarea Moisésʼra ara jĩgatotosi. 4 Aramaʉ̃ta Jeowaba jarasi Moisésʼa: «Juwaba jidara yi drʉma». Mawũẽra juwaba jidasi damara maʉ̃ne akʉza bakurubasi. 5 Aramaʉ̃ta Daizezeba jarasi: «Mawũã ãya kʼawuayi Jeowara bʉa yi ũdubisita, bʉ Daizeze zõrãrãenabemata, Abrahán Daizezeta, Isaac Daizezeta akʉza Jacob Daizezeta». 6 Adewara Jeowaba jarasi: «Mʉ̃ bia okʼãrãpe, bʉ juwara bʉa wua jʉ̃bʉ edre eda bʉera trʉãne». Aramaʉ̃ta Moisésbara juwa bʉesi, mawũã obʉrʉde iyi juwara torroa jira edasi yagaba. 7 Maʉ̃ tẽã Daizezeba jarasi: «Akʉza bʉ juwara bʉa wua jʉ̃bʉ edre eda bʉera trʉãne». Aramaʉ̃ta Moisésbara juwa bʉesi. Maʉ̃ jẽda jira edabʉrʉdera akʉza jẽda neneẽãbasi iyi yara kĩrãkʼa. 8 Daizezeba jarasi: «Bʉa nãã naʉ̃ta oũdubibʉrʉde ĩjãna ẽ bʉrʉ, yi ũme oũdubibʉrʉta ĩjãnañi. 9 Mawũãsidu naʉ̃ kĩrã ũme oũdubibʉrʉde ĩjãna ẽ bʉrʉ akʉza ũrĩkĩrãna ẽ bʉrʉ, mõbe Nilo dodebema jueda kʼãrãpe egorode wea bʉera. Bʉa bania Nilode juedara wabaya egorode». 10 Aramaʉ̃ta Moisésba jarasi Jeowaʼa: «Kĩrãduara Jeowa, mʉ̃ra bia bedʼea be ẽ bʉ, mʉ̃ra mawũã zebʉrʉ akʉza bʉ mʉ̃me bedʼeasidebida mawũãbasi, bʉ nezokʼara. Mʉ̃ra pikãga bedʼeabʉ adewara mʉ̃ra bia bedʼea be ẽ». 11 Jeowaba widisi: «¿Kʼaiba diasi ira ẽbẽrarã? ¿Kʼaiba oseabʉ ẽbẽrã bedʼea ze ẽã bamarẽã akʉza ũrĩ ẽ bamarẽã? ¿Kʼaiba jẽda dabʉ ũdubiseabʉ akʉza dabʉ ũdu ẽã oseabʉ? ¿Mʉ̃a oseabʉ ẽka, Jeowaba? 12 Maʉ̃ba wãra bʉra. Mʉ̃ra bʉmebayi bʉ bedʼeabʉrʉde akʉza mʉ̃a jaradiayi bʉa kʼãrẽta jaraita». 13 Iya panʉsi: «Kĩrãduara Jeowa, mamina awuru ẽbẽrata zokʼara, bʉyimabʉta zokʼara mʉ̃ bia okʼãrãpe». 14 Jeowara mejãcha kĩrʉsi Moisésʼa mõbe jarasi: «¿Bʉ mebẽã Aarón lebitadebemata erbʉ ẽka bʉara? Iyira bia bedʼeabʉ . Iyira nama uru bʉme yi ũdui baera akʉza iyira mejãcha sobiayi bʉ ũdubʉrʉba. 15 Jõma nebʉrada mʉ̃a jaradata mõbe jarada kʼãrẽta jaraita. Mʉ̃ra marabawarabayi mara bedʼeabʉrʉdera akʉza jaradiayi kʼãrẽta oita.