Nínive pʉwʉrʉdera nʉmasi de zromarata akʉza de ʉ̃tʉnʉmeta.
¿Kʼawuabasika?
Jonás bada tẽãra, ¿kʼãrẽta berabarisi Nínivera?
POAGA 670 kʼawa Kristo nãã, Asiriara pʉwʉrʉ zromabasi naʉ̃ drʉa jõmaʉ̃nẽ. Museo Británico iya iyi pagina internetʼne jarabʉ «Asiriara, Chipredeba Iránʼena basi akʉza poaga bio bayeda Egiptoidu basi». Nínivera pʉwʉrʉ zromabasi Asiriade, jarapanasi erpanasita bakuru umara kĩrãwãreãta akʉza de zromarata adewara biblioteka mejãcha chubeta. Nínive nããra badadera murode ũdusida jarabʉta, nokʼo Asurbanipalʼra akuza wuabemara nokʼora Asiriadebemarãra jarapanasita «naʉ̃ drʉadebema nokʼota». Maʉ̃ ewari baside Asiriara akʉza Nínivera krĩchapanasi mia kʼaiba juwa edre baebida ẽ baita.
Nokʼo Asiriata yi zromabasi wuabemaraira maʉ̃ ewaridera.
Asiriaba wuabemara pʉwʉrʉ audre zarea erbaside Sofoníasba jarasi kʼãrẽta oibasita Jeowabara ãyi ʉ̃rʉ: Iya makenañi Asiriara «Nínivera kʼãrẽ neẽã amaeñi, põasã nʉmʉñi drʉa ibʉawabʉ kĩrãkʼa». Akʉza awuru Jeowa propeta Nahúmba jarasi: «Yi platara zrʉgaidua. Yi orora zrʉgaidua». «Nekʼãrẽ neẽ pʉwʉrʉdera ibʉawanʉmʉ akʉza ãrĩ kʼãrãpenʉmʉ». «Badu ẽbẽra bʉ ũdubʉrʉra wẽbayi mõbe jarayi: Nínivera makenabʉda» (Sof. 2:13; Nah. 2:9, 10; 3:7). Yi ẽbẽrarã maʉ̃ bedʼea ũrĩnabara krĩchaseabasi: «¿Maʉ̃ra wãrĩnu berabarika? ¿Ẽbẽra abaʉba iyi juwa edre baebika Asiria zromara?». Ãyitara zarebasibaibara ĩjãita, berabari ẽ kĩrãkʼabʉta berabarisi.
Nínivera ibʉawanʉmesi akʉza kʼãrẽ neẽ.
Poaga 600 kʼawa Kristo nãã babilonioraba akʉza medoraba ãyi juwa edre baebisida Asiriara. Poaga berabari wãne Nínivera dobanʉmesi akʉza kĩrãduasida. Museo de Arte Metropolitano Nueva Yorkdebemaba iyi kartade jarasi “Edad mediadera Nínive badamaera kʼãrẽ neẽbasita awuarabʉrʉ Nínivera kĩrãbepanasita Daizeze Bedʼeade ũrĩbarisida baera». Biblical Archaeology Society Online Archive, ãya jarasida siglo 19 jʉ̃drʉsidera «mia abaʉba biʼia kʼawuada ẽ basi Nínivera wãrĩnu basi kʼawuaita». 1845de nekʼãrẽ kikibari estudiabʉba Austen Henry Layardba egoro wua jʉ̃drʉside ũdusi Nínivera sama basita. Iya maʉ̃ne kʼãrẽ jʉrʉbʉde kʼawuasi Nínivera jipa pʉwʉrʉ zromabasita.
Nínive ʉ̃rʉ aripe berabaridaba, dayirã ĩjãbibʉ Daizeze Bedʼeaba kʼãrẽ berabarita jarabʉra aripe berabarita, politikora nokʼora idibʉra, wãrĩnu majõita (Dan. 2:44; Apoc. 19:15, 19-21).