Lucas
Jesús ʉ̃i coyʉino borocʉrĩ majiéde
(Mt 16.6; Mr 4.22, 8.15; Lc 8.17)
12 Dinʉmʉma obedivʉ põeva cójijivʉ ne baju cʉraraiyede, Jesús, yópe arĩ, coyʉrĩ bʉ́rejameđa ʉ̃i bueimarare:
—Me đajarã. Me jã́jara, mʉje dápiabenajiyepe yópe ina fariseova ne dápiaiyepe. Nácapũravʉ dápiavaivʉbu aipe đarĩ jʉjovarãjivʉ apevʉre. 2 Caiye jã́đovame máque jároquiyebu. Aru dupióvaiye báquede máre majinajarama caivʉ põeva. 3 Que baru caiye mʉje aiye báquede ñeminoi, jápiarãjarama caivʉ põeva Jʉ̃menijicʉ coyʉre đayʉre diede miađároi. Caiye mʉje jũjuvaiye báquede máre tucubʉa jívʉi apevʉre jocarĩ, jápiarãjarama caivʉ põeva Jʉ̃menijicʉ coyʉre đayʉre diede ne cójijinoi, arejameđa Jesús.
Jesús ʉ̃i coyʉino põeva ne jidʉrãjimʉre
4 Jesús coyʉrejameđa náre cojedeca:
—Mʉja, ji yóvaimarare, coyʉyʉbu mʉjare yópe: Jidʉbejarã ina boarĩ́ jarʉvaivʉre mʉje bajure aru apeno đarĩ bʉojabevʉre. 5 Ʉbenita coyʉquijivʉ mʉjare mʉje jidʉrãjimʉre: Jidʉjarã Jʉ̃menijicʉre, ñaine mʉje baju yainíburu yóboi jarʉvarĩ bʉojayʉre toabo cũiméboi. Jãve coyʉyʉbu mʉjare: ¡Jidʉjarã ʉ̃́re! arejameđa Jesús.
6 Aru cojedeca Jesús arejameđa náre:
—Yócavʉ bojeđaivʉ cũinápʉrʉpe paivʉ míjina quĩ́jinare pʉcatʉrava tãutʉratʉrava bojecʉbetʉravaque. Aru Jʉ̃menijicʉ ãrʉmetebebi caivʉ ina míjinare. 7 Jʉ̃menijicʉ majibi caiye pođamea cʉede mʉje jipobʉi máre. Que baru jidʉbejarã. Mʉja bojecʉrivʉtamu caivʉ míjina obedivʉ pʉeno, mʉje ũme yaibé boje, arĩ buedejameđa náre Jesús.
Jesús ʉ̃i coyʉino ʉ̃́re jʉ aivʉre aru jʉ abevʉre
(Mt 10.19-20, 32-33, 12.32; Mr 3.29, 13.11; Lc 21.14-15)
8 Bedióva cojedeca Jesús, yópe arĩ, coyʉrejameđa ina ʉ̃́que cʉrivʉre:
—Coyʉyʉbu mʉjare: Caivʉ ina jʉ aivʉre yʉre põeva ne jã́iyede, yʉ máre, Jʉ̃menijicʉi daroimʉ mácʉ ʉ̃mʉpe, náre jʉ acʉyʉmu Jʉ̃menijicʉi ángeleva ne jã́iyede. 9 Ʉbenita caivʉ ina jʉ abevʉre yʉre põeva ne jã́iyede, yʉ máre náre jʉ abecʉbu Jʉ̃menijicʉi ángeleva ne jã́iyede.
10 ’Caivʉ ina ãmeina yávaivʉre yʉre, Jʉ̃menijicʉi daroimʉ mácʉre ʉ̃mʉpe, Jʉ̃menijicʉ ãrʉmeteibi ne ãmeina teiyede. Ʉbenita ina ãmeina yávaivʉre ñai Espíritu Santore, Jʉ̃menijicʉ ãrʉmetebebi ne ãmeina teiyede.
11 ’Aru ne jẽni nʉvaiyede mʉjare judíovai cójijiñamia yebai, aru ãmeina teivʉre jẽniari jã́ipõeva jipocai, aru jabova jipocai máre, “¿Aipe coyʉrãjidi náre?” arĩ cãrijimejara mʉja. 12 Dinʉmʉ maquinómareca ñai Espíritu Santo majicacʉyʉme mʉjare iye mʉje coyʉrãjiyede náre, arejameđa Jesús.
Jesús ʉ̃i coyʉino apejĩe ʉrarõ cʉvaru jidojarõre
13 Cũinácʉ ina põevacacʉ arejameđa Jesúre:
—Mʉ, bueipõecʉ, ñʉjepacʉ yaiyʉ́ bácʉ, ʉ̃i cʉvaede dajocame. Aru jimamicʉ ĩame caiye diede. Que baru coavaicõjejacʉ jimamicʉre die ʉ̃i cʉvaede yʉ́que, arejameđa Jesúre.
14 Ʉbenita Jesús arejameđa ʉ̃́re:
—¿Ñame yʉre epedi ãmeina teivʉre jẽniari jã́ipõecʉpe o coavaipõecʉpe mʉjare? arejameđa Jesús.
15 Aru arejameđa ina obedivʉ põevare:
—¡Me jã́jara! Ãujimejara mʉja. Põecʉ ʉ̃i apʉé ãmevʉ ʉ̃i ʉrarõ cʉvaeque, arejameđa Jesús.
16 Que baru ne jápiarĩ earãjiyepe ayʉ, yópe arĩ, jã́ri dápiarĩ ne đarãjiyepe ainore coyʉrejameđa Jesús:
—Cũinácʉ ʉ̃mʉ cʉve cʉvacʉ ʉrarõ oteiyede ĩquemavʉ ʉ̃i jiore. 17 Que teni dápiaquemavʉ ʉ̃i baju: “¿Aipe đaji yʉ? Caiye iye ji ʉrarõ oteiye epeiñami cʉvabevʉ yʉ”. 18 Que dápiarĩ, ʉ̃i baju yópe arĩ dápiaquemavʉ cojedeca: “Tʉvarĩ jarʉvaicõjequijivʉ ji cʉ̃ramia epeiñamiare. Aru tʉvarĩ jarʉvarĩburu yóboi, đaicõjequijivʉ apeđãmia pʉeno ʉrađãmiare. Aru ʉrađãmia jívʉi epeicõjequijivʉ caiye ji oteiyede aru caiye ji apejĩene máre. 19 12:19-20 Aru ji baju dápiarĩ aquijivʉ yópe: ‘Ʉrarõ cʉvaede cʉvavʉ yʉ. Yʉre apʉre đaiyede cʉvavʉ yʉ obediʉjʉaqueva. Que baru jabʉóvarĩ, ãri, ũcuri, torojʉve tequijivʉ yʉ dieque’, aquemavʉ”. Ʉbenita Jʉ̃menijicʉ aquemavʉ ʉ̃́re: “¡Mʉ, ãrʉmecʉ, cari ñamimareca yaiquíjivʉ mʉ! Que teni caiye iye mi cʉvae bíjaquiyebu mʉre”, aquemavʉ ʉ̃́re Jʉ̃menijicʉ. 20 — 21 Nopedeca vaivʉ ʉ̃́re, ñai põecʉ jẽñʉre ʉ̃ jieva ʉrarõ cʉvaede. Ʉbenita Jʉ̃menijicʉi jã́inoi ye cʉvabebi ʉ̃, arĩ coyʉrejameđa Jesús.
Jesús ʉ̃i bueino Jʉ̃menijicʉi coreiyede ʉ̃i põevare
22 No yóboi Jesús arejameđa ʉ̃i bueimarare:
—Coyʉyʉbu mʉjare: Cãrijimejara mʉja apʉrivʉ mʉje ãrajiyede, aru mʉje bajure, mʉje dorãjiyede. 23 Mʉje apʉrõ ãiye pʉeno bojecʉrõtamu. Aru mʉje baju máre doiye pʉeno bojecʉrõtamu, mʉje ũme yaibé boje. 24 Jã́rijide apa ina míjinare. Na otebevʉreca, aru oteiyede máre ĩmevʉreca, aru ne oteiye epeiñamine máre cʉvabevʉreca, ʉbenita Jʉ̃menijicʉ jíbi náre ne ãiyeva. Aru caivʉ míjina obedivʉ pʉeno mʉja bojecʉrivʉtamu, Jʉ̃menijicʉi pʉeno ʉe boje mʉjare. 25 Aru mʉjacacʉ cãrijiñʉ maru cũináora cʉre đaiye majibebi ʉ̃i cʉede ijãravʉi. Que baru cãrijiye meamevʉ mʉjare. 26 ¿Bʉojarĩ đabevʉvacari maiyójabenore, aipe teni cãrijivʉrʉ̃ mʉja mʉje đaiye majibede?
27 ’Jã́rijide apa mʉja iye cóvʉare. Die bʉcʉiyavʉ̃, mememevacari, aru ne cuitótecajeare máre naremevacari. Ʉbenita coyʉyʉbu mʉjare: Iye cóvʉa métamu, caiye icaje ñai jabocʉ bácʉ Salomón mácʉi cuitótecajea bojecʉricajea pʉeno. 28 ¡Mʉja pare quĩ́jino jʉ aivʉbu Jʉ̃menijicʉre! Jʉ̃menijicʉ nópe mearo đaibi iye cõriáre, caride dái cʉede aru javenare põeva ne juarãjiyede. Nopedeca Jʉ̃menijicʉ jícʉyʉme mʉjare mʉje cuitótecajea meacajeare caiye iye cóvʉa pʉeno. 29 Que baru cãrijini vobejarã mʉje ãrajiyede aru mʉje ũcurajiyede máre. 30 Ina Jʉ̃menijicʉre jʉ abevʉ cãrijini vođama caiye iyede, ne ãrajiyede, aru ne ũcurajiyede máre. Ʉbenita majepacʉ Jʉ̃menijicʉ majibi caiye iye mʉjare jaʉéde. 31 Ʉbenita vojarã mʉja Jʉ̃menijicʉi jaboteinoquede, mʉje đaiyʉe boje mearore yópe ʉ̃i đaicõjeiyepe. Aru Jʉ̃menijicʉ jícʉyʉme mʉje ãrajiyede, mʉje ũcurajiyede, aru cuitótecajeare máre, arĩ buedejameđa náre Jesús.
Jesús ʉ̃i bueino maje cʉvarãjiyede mearo bajure cavarõ mearoita
32 Cojedeca yópe arĩ, buedejameđa Jesús:
—Mʉja, jívʉ, obebejĩnavacari jidʉbejarã. Majepacʉ Jʉ̃menijicʉ, ʉ̃i me boje, epecʉyʉme mʉjare jabovava ʉ̃i jaboteinʉmʉre. 33 Jíni bojeđajarã mʉje cʉvaede aru tãutʉrare ĩniburu, jíjarã cʉve cʉvabevʉre. Que teni cʉvarãjaramu cainʉmʉa mʉje cʉvae me cũiméne cavarõ mearo Jʉ̃menijicʉi cʉrõi, ñavaipõeva ne ĩmenoi aru bocomiva ne ãmenoi. 34 Que baru mʉje cʉvae cʉrõre dápiarãjaramu mʉje ũmeque máre, arejameđa Jesús.
Jesúre meateni coreino
(Mt 24.43-44, 25.1-13; Mr 13.34-36)
35 Jesús, yópe arĩ, buedejameđa ina ʉ̃́que cʉrivʉre:
—Meatejarã mʉja yópe põeva ne memenajiye jipocamia ne meateiyepe. Bʉojarã mʉje jãrióicãvare aru pẽojara mʉje pẽoibʉre. 36 Ðajarã yópe ina memecaipõeva ne đaiyepe coreivʉ ne jabocʉre, voarãjivʉ maumena ʉ̃i copaiyede pʉrʉbʉorĩ torojʉve teinore jocarĩ. 37 Ñai jabocʉ darĩ earu ina ʉ̃́re memecaipõeva coreivʉre, torojʉrãjarama na. Jãve coyʉyʉbu mʉjare: Ñai jabocʉ bʉocʉyʉme ʉ̃i jãrióicãvare. Aru náre dobaicõjeni tʉoiva yebai, jícʉyʉme ne ãrajiyeva. 38 Que teni ñai jabocʉ ʉ̃i daiyede ñami coricai o miađáe tʉiyede, ina memecaipõeva coreivʉ baru ʉ̃́re, me torojʉrãjarama na, ʉ̃i mearo đacaquiye boje náre. 39 Me dápiajarã iyede: Ñai cʉ̃rami upacʉ majibebi aipiyede ñavaipõecʉ dacʉyʉre. Majicʉ baru ñavaipõecʉi daquiyede, coreni, ecoicõjemeni, ñavaicõjemejebu ʉ̃i cʉ̃ramiquede. 40 Yʉ máre, Jʉ̃menijicʉi daroimʉ mácʉ ʉ̃mʉpe, dacʉyʉmu yʉre mʉje corebenʉmʉre. Que baru meateiye jaʉvʉ mʉjare máre, arejameđa Jesús.
“Memecaipõecʉ jʉ ayʉre aru memecaipõecʉ jʉ abecʉre” jã́ri dápiarĩ ne đarãjiyepe aino
41 Pedro jẽniari jã́rejameđa Jesúre:
—Mʉ, ñʉje jabocʉ, ¿coyʉcacʉrʉ̃ mʉ yo jã́ri dápiarĩ põeva ne đarãjiyepe aino mácarõre ñʉjare? ¿O coyʉcacʉrʉ̃yore caivʉre? arejameđa Jesúre.
42 Aru Jesús arejameđa ʉ̃́re:
—Coyʉquijivʉ mʉjare ʉ̃i borore ñai memecaipõecʉre jʉ ayʉre ʉ̃i jabocʉre aru majicʉre máre. Ñai cʉ̃rami upacʉ coreicõjecʉyʉbe ñai memecaipõecʉ majicʉre, ʉ̃i jíquiyepe ayʉ yebacavʉre ne ãrajiyeva caijãravʉa. 43 Ñai cʉ̃rami upacʉ copaini dayʉ, earu ʉ̃́re memecaipõecʉre đayʉre yópe ʉ̃i cõjeinope, torojʉcʉyʉbe ñai memecaipõecʉ, cʉ̃rami upacʉ ʉ̃i jíquiye boje ʉ̃́re bojeđaino mearore. 44 Jãve coyʉyʉbu mʉjare: Ñai cʉ̃rami upacʉ coreicõjecʉyʉbe ñai memecaipõecʉre caiye ʉ̃i cʉvaede. 45 Ʉbenita apecʉ memecaipõecʉ, ñai jʉ abecʉ ʉ̃i jabocʉre, “Ji jabocʉ maume dabecʉbe” arĩ, ãmeina đayʉ baru ʉ̃i yebacavʉre aru yebacarõmivare máre, ʉrarõ ãri aru ũcuri pacotecʉyʉbe ʉ̃. 46 Que teiyede, ʉ̃i jabocʉ dacʉyʉbe ñai memecaipõecʉ ʉ̃i corebejãravʉ baquinói aru ʉ̃i majibeora baquinói máre. Aru jarʉvaicõjecʉyʉbe ʉ̃́re noi, Jʉ̃menijicʉre jʉ abevʉre ne jarʉvainoi, ʉ̃i ñájiquiyepe ayʉ.
47 ’Que baru ñai memecaipõecʉ majicʉreca ʉ̃i jabocʉi ʉrõre, ʉbenita ʉ̃i mememenu, aru jʉ abedu ʉ̃́re, ñai jabocʉ pare jara popeicõjecʉyʉbe ʉ̃́re. 48 Ʉbenita ñai memecaipõecʉi majibedu ʉ̃i jabocʉi ʉrõre, aru ãmenore đaru, majiéda jara popeicõjecʉyʉbe ʉ̃́re. Ñai majicʉre ʉ̃i jabocʉi ʉrõre đaiye jaʉvʉ ʉ̃i majiépe. Aru ñai põeva ne jímʉ mácʉre ʉrarõ, jacopaiyovaiye jaʉvʉ náre coapa cojedeca, arejameđa Jesús, náre bueyʉ.
Jesús ʉ̃i coatede đaino põevare
49 Cojedeca Jesús coyʉrejameđa náre:
—Darejacacʉ yʉ ijãravʉi, Espíritu Santo ʉ̃i daquiyepe ayʉ ijãravʉcavʉre. Aru pare ʉvʉ yʉ ʉ̃i daquiyede ʉ̃i ʉre parʉéque. 50 Ʉbenita mamarʉmʉ ʉrarõ ñájiye jaʉquiyebu yʉre. Ñájivʉ yʉ caride, aru ñájiquijivʉ ji ñájiye bʉojaiyeta. 51 ¿Dápiaivʉrʉ̃ mʉja yʉ dayʉ bácʉre cãrijimene đacʉyʉ ijãravʉcavʉre? Jãve coyʉyʉbu mʉjare: Ji daiye báque boje ijãravʉi, põeva coatenajarama ne baju. 52 Que baru cũinápʉrʉpe paivʉ cũináđami cʉ̃ramicavʉ maucʉvarãjivʉbu ne baju yʉre boje. Pʉcarã ãđamatenajivʉbu apevʉ yóbecʉrãque. 53 Apevʉ nácavʉ jʉ arãjivʉbu yʉre. Ʉbenita apevʉ nácavʉ jʉ abenajivʉbu yʉre. Que baru népacʉ ãđamatequijibi mamacʉque. Aru mamacʉ ãđamatequijibi jípacʉque. Népaco ãđamatecojibico mamacoque. Aru mamaco ãđamatecojibico jípacoque. Mamacʉi márepaco ãđamatecojibico õi vácoque. Aru õi vácore ãđamatecojibico ṍque, arejameđa Jesús.
Jesús ʉ̃i coyʉino meajãravʉre aru ãmejãravʉre
54 Jesús arejameđa ina obedivʉ põevare:
—Mʉja jã́ivʉ ocopenibo nacajainore aviá doinoi, cũiná aiyavʉ̃ mʉja “Ocaquiyebu”. Aru nopedeca ocaiyavʉ̃ no. 55 Aru mʉja jã́ivʉ ũmevʉ japuinore aviá daino cãcopũravʉre jocarĩ, aiyavʉ̃ mʉja “Pare bo daivʉ. Meajãravʉ daivʉ”. Aru nopedeca boiyavʉ̃ no. 56 ¡Mʉja, jʉjovaivʉtamu! Joborõquede aru cavarõquede máre coreóvaivʉvacari, ʉbenita pare coreóvabevʉbu mʉja ijãravʉi vaiyede, arejameđa Jesús.
Mauvare mearo maje đaino
57 Jesús arejameđa náre cojedeca:
—¿Aipe teni meađabenarʉ mʉje đaiyede caride mʉje majinomia? Meađajarã mʉje đaiyede caride yópe mʉje majinope. 58 Mʉjacacʉ nʉñʉ maru ʉ̃́re ãmecoroyʉque jabova ne ãmeina teivʉre jẽniari jã́iñami, “Meađarãjarevʉ” ajacʉrĩ ʉ̃́re, ʉ̃i nʉvamequiyepe ayʉ ʉ̃́re jabova ne ãmeina teivʉre jẽniari jã́ipõecʉre, aru ʉ̃i jẽni jíbequiyepe ayʉ ʉ̃́re churaravare, aru ne jarʉvabenajiyepe ayʉ ʉ̃́re ãmeina teivʉre jẽni jacoiñami jívʉi. 59 Coyʉyʉbu mʉjare: Ne bʉoru ʉ̃́re ãmeina teivʉre jẽni jacoiñami jívʉi, etabecʉbe pʉ bojeđayʉta caiye iye ʉ̃i bojecʉbe đaiyede, arejameđa náre Jesús.