Watchtower ˗bha 'SËËDHƐ ˗LO ˗DHƐ 'Ö ƐNTƐNƐTÖ ˗TA
Watchtower
'SËËDHƐ ˗LO ˗DHƐ 'Ö ƐNTƐNƐTÖ ˗TA
Yaoba
Ʋ̈
  • Ɛ
  • ɛ
  • Ɩ
  • ɩ
  • Ɲ
  • ɲ
  • Ŋ
  • ŋ
  • Ɔ
  • ɔ
  • Ʋ
  • ʋ
  • Ʋ̈
  • ʋ̈
  • Ӡ
  • ӡ
  • BIBLÖ
  • ˈSËËDHƐ ˗NU
  • ˗BHƆKWËË ˗NU
  • w24 ˈMɛn ˈˈp. ˗nu 2-7
  • ˗Kwa kwa ˗zoyö ˈˈkpɔnŋtaamɛn ˗nu ˗bha «za ˗dɔ tɛan˗ ˗ta ˗mɛ» ˗dhɛ!

˗A video ˈyaa ˈdhö.

Yi ˗bhawɔn 'to, 'wɔn 'bhaa ˗ya ˗da video 'sü ˗sü 'gü.

  • ˗Kwa kwa ˗zoyö ˈˈkpɔnŋtaamɛn ˗nu ˗bha «za ˗dɔ tɛan˗ ˗ta ˗mɛ» ˗dhɛ!
  • ˈˈGlaadhiʋ̈ ˗Tɔn ˈö Zoova ˗bha ˗gblüdëdhɛ ˗wɔn ꞊blɛɛ (˗Bhɔkwëë ˗bha)—2024
  • ˈWɔn ˗gɔ ˈsɛɛn˗ ˗nu
  • ˗A ˈˈwɛɛ ˈö bhɔ ˗a ˗bha
  • ˈMËN ˈKWAA˗ DƆ?
  • ˈMËN ˈKWA˗ DƆ?
  • ‹ˈˈKPƲNG ꞊TAA ˗MƐN ˗NU ˗BHA ZA ˗DƆ MƐN ˗DHO ZA DƆ TƐAN˗ ˗TA›
  • ˈMën ˈkwa˗ dɔ ˈö ˗gban za ˈö Zoova dho ˗a dɔ ˗dhɛkpaɔ dhiʋ̈ˈˈ ˈgü, ˗a ˗bha?
    ˈˈGlaadhiʋ̈ ˗Tɔn ˈö Zoova ˗bha ˗gblüdëdhɛ ˗wɔn ꞊blɛɛ (˗Bhɔkwëë ˗bha)—2024
  • ˗Kwaa ˈwɔn dɔ ꞊dhɛ pë ˈbha ˗nu ˗wo ˗dhö ˈö ˈkwaa ˗an dɔ
    ˈˈGlaadhiʋ̈ ˗Tɔn ˈö Zoova ˗bha ˗gblüdëdhɛ ˗wɔn ꞊blɛɛ (˗Bhɔkwëë ˗bha)—2025
  • ˗Kwa ˗gleŋ ˈsü ˗klu ˗Zlan ˗bha mɛn ˗nu ˗bha dhiaŋ ˗totaabhasü ˈgü
    ˈˈGlaadhiʋ̈ ˗Tɔn ˈö Zoova ˗bha ˗gblüdëdhɛ ˗wɔn ꞊blɛɛ (˗Bhɔkwëë ˗bha)—2024
  • ˈWɔn ˗nu ˈö ˈkwa ˗da ˗an ˗ʒian ˗ta ˈö ˈwo˗ ˗zɔn ꞊dhɛ kwa kwa ˗zoyö Zoova ˗dhɛ
    Kwa ˗bha ˗kë Kletiɛn ˈka ˗sü waa kwa ˗bha ˗zlanwopö ˗yö bhɔkwëë ˗kë ˗a ˈka ˈsëedhɛ—2023
˗A ˈbhaa ˗ga ˈzü
ˈˈGlaadhiʋ̈ ˗Tɔn ˈö Zoova ˗bha ˗gblüdëdhɛ ˗wɔn ꞊blɛɛ (˗Bhɔkwëë ˗bha)—2024
w24 ˈMɛn ˈˈp. ˗nu 2-7

ˈWƆN ˗GƆ 18

ˈˈTAN 1 Zoova ˗bha ˈˈklʋʋsë ˗nu

˗Kwa kwa ˗zoyö ˈˈkpɔnŋtaamɛn ˗nu ˗bha «za ˗dɔ tɛan˗ ˗ta ˗mɛ» ˗dhɛ!

«˗Yö ˗së kö ˈˈkpʋng ꞊taa ˗mɛ ˗nu ˗bha za ˗dɔ tɛan˗ ˗ta ˗mɛ ˗zë, ˗yö za ˗gɔ ˗yɛ tɛan˗ ˗ta ˗sü [ . . . ] ˗ya ꞊bhlëë ˈgü.»—ˈWUN. 18:25.

˗A ˗GƆ

Kwa ˗dho Zoova ˗bha mɛn ˗nu ˗wëëzësü waa˗ ˗bha kpɛnŋdhödhɛ ˈgüman ˗së ˈka, ˈö ˈwɔn ˈö ˗gban mɛn ˗nu ˈö ˈwaa kpɛnŋdhö ˗an ˗bha ˗go ga ˈgü ˗sü ˗bha ˈkwa˗ dɔ ˈpö.

1. Mɛn ˗zogban ˗wo ˗mɛɛn ˈö Zoova ˗yö Ablaamö ꞊klaŋkë ˗a ˈka?

ZOOVA ˗yö ˗bɔ ˈˈkiö do ˗ta ˈö˗ pö Ablaamö ˗dhɛ ꞊dhɛ ö ˗dho Sodɔmö waa Gomɔɔ ˗an ˈgü shiʋ̈ˈˈ. ˗Klu ˗Zlan ˗bha ˗mɛn ˈö bhë ˗a zuʋ̈ˈˈ ˗yö ˗kaankwöö ˈö Zoova dhɛɛˈˈ kpɔ, ˈö˗ pö: ‹I ˗dho ˈwɔnyaakëmɛ waa˗ ˈmɛ ˈyii ˈwɔnyaa ˈbha kë ˗a ˗nu ˈgü see˗ ˈˈkwëë ˗ee? ˈˈKpʋng ꞊taa ˗mɛ ˗nu ˗bha za ˗dɔ tɛan˗ ˗ta ˗mɛ ˗zë, ˗yö za ˗gɔ ˗yɛ tɛan˗ ˗ta ˗sü ˗ya ꞊bhlëë ˈgü.› Zoova ˗yö ö zuʋ̈ˈˈ ˗kë ˗saa ˈö ˗gleŋ ˗da ö ˈˈtɔŋdë dhɔɔbhaasü ˈö kun mɛnbhɩɩdhe ˈka bhë, ˗a ˗bha. ˗Gleŋ ˈö ˈˈdhʋ̈ ˗yö mɛn ˈˈpɛpɛ kwa ˗takun. ˗Zlan ˈti ˗dho mɛn kpɛnŋdhö ˗nu ˈgü shiʋ̈ˈˈ toŋtoŋdhö.—ˈWun. 18:​23-33.

2. ˈMën ˗kë ˈö ga kwa ˈgü ꞊dhɛ Zoova ˗bha zadɔ ˗kɔ ˗yö kpɛnŋdhö, ˈö mɛn ˗nu ˗wëë ˗ya ˗kë?

2 ˈMën ˗kë ˈö ga kwa ˈgü ꞊dhɛ Zoova ˗bha zadɔ ˗kɔ ˗yö kpɛnŋdhö, ˈö mɛn ˗nu ˗wëë ˗ya ˗kë? ˈYö sü ꞊dhɛ «Zoova ˗zë ˈpë mɛn zuʋ̈ˈˈ ˈˈpiʋ̈ ˈyö˗ yö. » (1 Sam. 16:7) ˗Ya kë ˈˈdhʋ̈, kö Zoova ˗yö ˗dhɛ ˗yö «mɛn ˈˈpɛpɛ zuʋ̈ˈˈ ˈˈpiʋ̈.» (1 Rois 8:39; 1 Chron. 28:9) ˗Wɔnmɛnkunwɔn ꞊dede ˗mü. Zoova ˗bha ꞊kpɔɔdhɛ ˈˈdhiʋ̈todhɛ ˈyaa ˈdhö. ˗A ˗wɔn ˈgü, ˗ya kë ꞊shiöŋ ˗kɔ ˈö ˈwɔn ˈbha ˗nu ˈˈɲan bhɔ ˗a ˈka ˈkwaa ˈgüman ˗së ˈka. ˗A ˗dhɛ ˗mü ꞊dedewo kö bɔmɛn Pɔdhö ˗ya pö: «De ꞊në ꞊mɔɔ˗ ˗bha ˈö ˈwɔn ˗nu ˈö˗ ˗yaki ˈkun sië ö ˗zʋ ˈˈpiʋ̈ ˗a ˈgü ma?»—Wlɔ. 11:33.

3-4. Dhɛɛˈˈ ˗mɛɛn ˗nu ˈkwa ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈkwa ˗an ˈkpɔ kwa ˗de ˗gɔ? ˈYö ˈmën ˈkwa dho ˗a yö ˈwɔn ˗gɔ ˈö yö ˗a ˈgü? (Zan 5:​28, 29)

3 ˈKö ˗kë ꞊dhɛ Zoova ˗yö ˈwɔn kpɛnŋdhö ˗kë ˗kplawo, ˈˈtʋ̈ŋ ˈbha ˗nu ˈka dhɛɛˈˈ suu ˗nu ˈö Ablaamö ˗yö ˗an kpɔ bhë, kwa ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈpö ˈkwa ˗an ˈkpɔ ˈkwa˗ pö: «Mɛn ˗nu ˈö Zoova ˗yö ˗an zë Sodɔmö waa Gomɔɔ bhë, ˗wo ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈwo ˗tosɛta ˗kë ˈzü ˗ee? Mɛn ˈbha ˗nu ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈwo go ˗an kpö ˈgü ‹mɛ ˈö˗ ˗nu këwɔn ˈyaa ˗së ˗a ˗nu ˗bö› ˗yi ˈka ˗ee?»—Këw. 24:15.

4 ˈPë ˈkwa˗ dɔ ˈö ˗gban ˗go ga ˈgü ˗sü ˗bha, ˗kwaa ˗ga. ˈWɔn ˈö ˗gban ‹ˈmɛ ˈwo ˈwɔn ˗së ˗kë ˈwo dho ˗bo kö ˗wo ˗tosɛa kë› waa ‹ˈmɛ ˈwo ˈwɔn yaa ˗kë ˈwo dho ˗bo kö ˗Zlan ˗yö zadɔ ˗an ˗bha› bhë, kwa˗ ˗wɔn ˗blɛɛ ˗a yi ˈti ꞊gwëë ꞊köŋ.a (Zan 5:​28, 29 ˗wo pö.) ˈWɔn ˈgüman ˗kɔ ˗dɛɛ ˗nu ˈwo ˈˈdhʋ̈, kwa ˗dho ˗an yö ˈwɔn ˗gɔ ˈö yö waa˗ ˗dhɛ ˈö dɔ ˗a ˈˈpiʋ̈ ˗an ˈgü. ˈWɔn ˈö ˗gban Zoova ˗bha za ˗dɔ kpɛnŋdhödhɛ ˈgü ˗sü ˗bha bhë, ˈpë ˈkwaa˗ dɔ kwa ˗dho ˗a yö ˗blɛɛsü. ˗Ya ˈgo mü kö ˈpë ˈkwa˗ dɔ, ˈkwa˗ yö ˈpö.

ˈMËN ˈKWAA˗ DƆ?

5. ˈMën ˈkwa˗ pö ˈˈdhiʋ̈ ˗be ˈö ˗gban mɛn ˗nu ˈö Zoova ˗yö ˗an ˈgü ꞊shiʋ̈ Sodɔmö waa Gomɔɔ bhë, ˗an ˗bha?

5 ˈˈDhiʋ̈ ˗be kwa ˗bha ˈsëëdhɛ ˗nu ˗wo pë ˈö dho kë mɛn ˗nu ˈö ˈwaa kpɛnŋdhö Zoova ˈˈɲan ˈˈdhiʋ̈ ˗an ˈka, ˗a ˗wɔn ˗blɛɛ. Kwa ˗kun ˗a pö ˗ni ˈgü ꞊dhɛ mɛn ˗nu ˈwo ˈˈdhʋ̈ ˗wo ˗dho kë ꞊dhɛ Sodɔmömɛn waa Gomɔɔmɛn ˗nu ˈdhö, ˗wo ˈti ˗dho ˈgo ga ˈgü. ˈˈKɛɛ ˈdhɛ ˈkwa Biblö ꞊draan ˗së ˈka, ˈkwa ꞊bhɛɛ Zoova ˗dhɛ ꞊dedewo, ˈkwa˗ yö ꞊dhɛ ˈyaa ꞊mɔɔn ˗bha kö ˗yö kë ˈˈdhʋ̈. ˈMën ˗kë?

6. ˈWɔnzuan ˗mɛɛn ˗nu ˈwo˗ ˗zɔn ꞊dhɛ Zoova ˗yö za ˗dɔ mɛn ˗nu ˈö ˈwaa kpɛnŋdhö ˗an ˗bha? ˈYö ˈmën ˈkwaa˗ dɔ?

6 ˈWɔn ˗nu ˈwo ˗gban ˗a ˗bha, ˗kwaa ˈbha ˗nu ˗ga. ˗Kwɛzlan ꞊va ˈwo Zoova ˗bha za ˗dɔ mɛn ˗nu ˈö ˈwaa kpɛnŋdhö ˗an ˗bha ˗sü ˗wɔn ꞊blɛɛ, ˗wo Biblö ˈgü. ˗A ˈbha ˗nu ˈnën ˈwo ˗tɔ Zoova ˗yö Noe waa ö ˗bha ˈkɔdhigümɛn ˗nu ˗dha ˈˈyi ˈkpii˗ ˗gɔ, ˈö mɛn ꞊va ꞊dede zë. Zoova ˗yö ˗bɔ ˈzü Izraɛdhömɛn ˗nu ˗ta ˈö ˈˈsɛgɔ ˈˈsɔɔplɛ ˈgü ꞊shiʋ̈ ˈˈsɛ ˈö˗ ˈˈplüün bho ˗a ˈgü. ˗Yö ˗bɔ ˈö ˗bha ˈˈkiö do ˗ta ˈö Asidhi ˈˈsɔdha 185.000 zë gbeŋ do ˈgü. (ˈWun. 7:23; Deut. 7:​1-3; Is. 37:​36, 37) ˈWɔn ˗nu ˈwo bhë ˗an ˈgü, Biblö ˗ya ˗zɔn ˈˈpuu ˈka ꞊dhɛ Zoova ˗yö mɛn ˗nu ˈwo ˈˈdhʋ̈ ˗an ˈgü ˗shiʋ̈ ˗toëpö ˈka, ˈö ˈti ˗dho ˗a mɛn ˈbha bho ga ˈgü ˗ee? ˗Abin. ˈMën ˗kë ˈkwa˗ pö ˈˈdhʋ̈?

7. ˈMën ˈkwaa˗ dɔ ˈö ˗gban mɛn ˗nu ˈwo ga ˈˈyi ˈkpii˗ ꞊kwaa ɛɛnˈˈ Kanaan ˗sɛ ˈgü, ˗an ˗bha? (Pë ˈˈbin ˈö˗ bhë ˗a ˗ga.)

7 ˈWɔnzuan ˗nu ˈwo bhë ˗an ˈgü, ˗kɔ ˈö Zoova ˗yö zadɔ ˗a ˈka mɛn ˗nu ˗bha do do ˈka ˈkwaa˗ dɔ. ˈˈTʋ̈ŋ ˗yö ˗kë ˗an ˗gɔ kö ˗wo Zoova dɔ, ˗wo ˈgo wo ˗bha ꞊sɔnŋ yaa ˈgü ˗ee? ˈKwaa˗ ˈwɔn dɔ. ˈDhɛ Biblö ˗yö ˈˈyi ˈkpii˗ ˈö pa Noe ˗bha ˈˈtʋ̈ŋ ˈgü ˗a ˗wɔn ꞊blɛɛ, ˗ya ˗pö ꞊dhɛ Noe ˗yö ˗kë ‹˗Zlan ˗bha zian ˈö pö ˈaa˗ ˗bha bhë ˗a ˗zɔn mɛ ˗nu ˗dhɛ ˗mɛ ˈka.› (2 Piɛ. 2:5) ˈˈKɛɛ ˗yö ˈti˗ pö ꞊dhɛ ˈdhɛ Noe kun ˈˈyitagɔ ˈkpii˗ ˈö bhë ˗a ˗pëkë ˗ni ˈgü, ˗yö ˗zlanwopö mɛn ˈˈpɛpɛ ˗dhɛ ˈˈkpɔnŋ ꞊taa. ˈKɔ do ˈö bhë ˗a ˈka, kwa ˈti˗ man ˈpö ꞊dhɛ ˈwɔnyaakëmɛn ˈˈpɛpɛ ˈwo kun Kanaan ˗wo ˈˈtʋ̈ŋ ˗slɔɔ kö ˗wo Zoova dɔ, ˗wo wo ˈˈtakɔ bho ˈˈgblʋʋ.

Noe waa ö ˗bha ˈkɔdhigümɛn ˗nu ˗wo ˈˈyitagɔ ˗pëkë ˗ni ˈgü. ˗Wa ʒiö ˗a ˗gɔ ˈˈgbɩɩ˗. Pödhɛ ˈö ˈˈblü ˈdhö ꞊klɛɛn ˗sü ˈka ˗a ˗zü ˗yö mü ꞊gblɛɛn.

Noe waa ö ˗bha ˈkɔdhigümɛn ˗nu ˗wo ˈˈyitagɔ ˈkpii˗ ˗yökë ˗ni ˈgü. ˈˈSanni ˈˈyi ˈkpii˗ ˗yö pa, ˈyaa pö ˗sü ˈka ꞊dhɛ Noe ˗yö ˈˈdhiʋ̈sü ˗zlanwopösü ˈka ˈˈtʋ̈ŋ ˈö ˈˈdhʋ̈ ˗a ˈka kö ˗wo ˈdho mɛn ˈˈpɛpɛ ˈˈpiʋ̈ ˈˈkpɔnŋ ꞊taa. (Kpɔɔˈˈ ˗wo ˗bhüöö kpö 7 ˈgü.)


8. ˈMën ˈkwaa˗ dɔ ˈö ˗gban mɛn ˗nu ˈwo kun Sodɔmö waa Gɔmɔɔ ˗an ˗bha?

8 ˈYö mɛn ˗nu ˈö Zoova ˗yö ˗an ˈgü ˗shiʋ̈ Sodɔmö waa Gomɔɔ ꞊wɛ? Gɔndë kpɛnŋdhö do ˗kun ˗an ꞊zinŋgü, ˈwo˗ ˗dhɛ Lɔtö. ˈˈKɛɛ kwa˗ ˈwɔn ˗dɔ ꞊dhɛ Lɔtö ˗yö ˗zlanwopö mɛn ˈˈpɛpɛ ˗dhɛ mü ˗ee? ˗Abin. ˗An ꞊gban ˗kun ˈwɔnyaakëmɛn ˗nu ˈka, ˈˈkɛɛ ˗an ˈˈpɛpɛ ˈnën ˈwo ˈwɔn yaa waa ˈwɔn ˗së ˗an ˗bhokoo dɔ ˗ee? Kwa˗ ˈwɔn ˗dɔ ꞊dhɛ gɔɔn˗ ˗nu ˈnën ˈwo kun ˗a ˈˈpiʋ̈ kö ˈwo wɔ Lɔtö ˗bha ˗dhɛŋ ˗nu ˈka. Biblö ˗ya ˗pö ꞊dhɛ ˗an kpö ˈgü ‹˗kwɛɛ ˗zë ˗nu, ˈnë ˈsɛɛn ˗nu› ˗wo ˗kun mü. (ˈWun. 19:4; 2 Piɛ. 2:7) Kwa˗ ˈwɔn ˗dɔ ˈzü ꞊dhɛ Zoova ˈö mɛn ˗nu ˗wëë ˗ya ˗kë bhë ˈyaa ˈˈpiʋ̈ kö ˗a mɛn ˈbha ˗nu ˗wo ˈgo ga ˈgü ˗ee? Zoova ˗ya ˗pö Ablaamö ˗dhɛ ꞊dhɛ mɛn kpɛnŋdhö ˗nu ˈwo kun ˈˈkwipö bhë ˗a ˈgü, ˈwaa ˗mɔn ˗kɔŋ do ˗bha. (ˈWun. 18:32) ˈDhɛ ˗kë ꞊dhɛ ˈwaa kun kpɛnŋdhö bhë, ˗a ˗dhɛ ˗mü kö Zoova ˗yö ˗an ˈgü shiʋ̈ˈˈ ˗an këwɔn ˗nu ˗wɔn ˈgü. Kwa ꞊mɔɔn˗ ˗bha kö ˈkwa˗ pö ꞊dhɛ ˗a mɛn ˈbha ˈti ˗dho ˈgo ga ˈgü, ‹ˈmɛ ˈwo ˈwɔn yaa ˗kë ˗an ˗bo› ˗yi ˈka ˗ee? ˗Abin.

9. ˈMën ˈkwaa ˗ dɔ ˈö ˗gban Sadhomɔn ˗bha?

9 Mɛn ˗nu ˈwo kun kpɛnŋdhö ˈˈkɛɛ ˈwo ˗kan ˗kë kpɛnŋdhösü ˗bha, ˗an ˗bha ˗kwɛzlan ˗nu ˗wo Biblö ˈgü. ˗A mɛn do ˈnën ˗tɔ ˗gblüdë Sadhomɔn. ˗Yö Zoova ˗dɔ, ˈö˗ ˗dhɔkë ˗kɔ dɔ ˈzü. ˗A ˗wɔn ˈgü, Zoova ˗yö ˈdhuëë˗ ˗kpɔ ˗a ˗bha ꞊dedewo. ˈˈKɛɛ ꞊taabha, Sadhomɔn ˗yö ˗dho ˈö ꞊sua ˗zlan ˗nu gba. ˗Yö ˗shiö Zoova ˗dhɛ ꞊dedewo ˈö nu ˈwɔn ˈˈgbɩɩ˗ ˈka ˈˈsɛgümɛn ˗nu ˗ta ˗kwɛ ˈˈgblü ꞊va ˈˈpiʋ̈. ˈKö ˗kë ˈˈdhʋ̈ Biblö ˗ya ˗pö ꞊dhɛ Sadhomɔn «˗yö ˗ga ˈwo˗ ˈˈwaannu ö dë ˗nu ˈˈpiʋ̈.» ˗A dë ˗nu ˈwo ˈˈdhʋ̈ ˗a mɛn do ˈnën ˗tɔ ˗klu ˗Zlan ˗bha ˗mɛn Davi. (1 Rois 11:​5-9, 43; 2 Rois 23:13) ˗Ya kë ˈˈdhʋ̈ kö ˗kɔ ˈwo˗ ˗wɛɛ bho ˗a ˈka bhë, ˗ya ˗zɔn ꞊dhɛ ˗yö ˗dho ˈgo ga ˈgü ˗ee? Biblö ˈti˗ blɛɛˈˈ. Mɛn ˈbha ˗nu ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈwo˗ pö ˈwo ˗de ˗dhɛ ꞊dhɛ «ˈmɛ ꞊ya ga kö ˈwɔn yaa kë ˗sü ˈˈpɔ ꞊ya ˈgo˗ ˗bha.» (Wlɔ. 6:7) ˈKö ˗kë ˈˈdhʋ̈, ˗a ˗gɛn ˈyaa ˈnën ˗tɔ ꞊dhɛ mɛn ˈˈpɛpɛ ˈö ˗wa ga Zoova ˗dho ˗an bho ga ˈgü. ˗Go ga ˈgü ˗sü ˈö bhë gbɔɔdhe ˈö go ˗dhɔkaa ˗Zlan ˈˈpiʋ̈ yö ˗mü. ˗Ya ˗nu mɛn ˗nu ˈwo˗ ˈˈpiʋ̈ kö ˈwo˗ ˗dhɔkë ˗toëpö ˈka ˗an ˗dhɛ. (Job 14:​13, 14; Zan 6:44) Gbɔɔdhe ˈö ˈˈdhʋ̈ Sadhomɔn ˗dho ˗a ꞊slɔɔ ˗ee? Zoova do ˈnën ˈö pë ˈö˗ ˈgü ˗a dɔ, ˈkwaa ˗mü. ˗A ˗dhɛ ˈkwa˗ dɔ ꞊ʒiaan ˈyö ˗tɔ Zoova ˗dho ˈwɔn kpɛnŋdhö kë.

ˈMËN ˈKWA˗ DƆ?

10. Zoova ˗ya ö ˗zota mɛnbhɩɩdhe ˗nu ˈgü shiʋ̈ˈˈ ˗sü ˗wɔn ˈgü, ˗yö ˗kë ö ˗de ˈgü ꞊dhɛ? (Ézéchiel 33:11) (Kpɔɔˈˈ ˈzü pë ˈˈbin ˗bha.)

10 ˗Bhö Ézéchiel 33:11 ˗wo pö. Zoova ˗ya zadɔ mɛn ˗nu ˗bha, ˗kɔ ˈö ˗kë ˗a ˈka ö ˗de ˈgü ˗ya ˗blɛɛ kwa ˗dhɛ. ˈPë ˗Zlan ˗wodhiʋ̈lomɛn Ezekiɛdhö ˗ya pö, bɔmɛn Piɛdhö ˗ya ˗pö ˈpö. ˗Ya ˗pö: ‹Zoova ˈyaa˗ ˈˈpiʋ̈ kö mɛ ˈbha ˈgü ˗yö see˗.› (2 Piɛ. 3:9) ˗Wo ˈö bhë ˗yö kwa ˗zogban. Kwa˗ ˈwɔn ˗dɔ ꞊dhɛ Zoova ˈyaa ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˗yö mɛn ˈbha ˈgü shiʋ̈ˈˈ ˗toëpö ˈka kö ˗a ˗kë ˈˈdhʋ̈ ˗sü ˗gɛn ˈyaa˗ ˗gɔ. Mɛn ˗nu ˗wëë ˗ya ˗kë ꞊dedewo. ꞊Yaa˗ yö ꞊dhɛ ö dua ˗mü kö ˈö mɛn ˗nu ˗bhawɔn ˈto ˗yö ˗an ˗bhawɔn ˗to.

Kwa ꞊dhegblü gɔɔn˗ do ˗yö mɛn ˗nu ˈwo go ga ˈgü ˗an ꞊klaŋkë ˗ni ˈgü ꞊bhɔɔ ˈˈsɛ ˗ta. ˗Yö pë ˈˈbin ˈkpii˗ ˈö Daniel ˈˈɲan ˈˈgblʋ̈gblʋ̈ 2 ˈgü bhë ˗a ˗zɔn ˗ni ˈgü tablo ˈˈpuu ˗ta.

Mɛn ˗nu ˈö ˈwaa kpɛnŋdhö ˗wa ˈgo ga ˈgü, ˗a mɛn ꞊vadhɛ ˈö ˗an ˈgodhɛ ˈyaa do ˗wo ˗dho ˗an ꞊klaŋkë ˈwɔn ˈö ˗gban Zoova ˗bha, ˗a ˈka. (Kpɔɔˈˈ ˗wo ˗bhüöö kpö 10 ˈgü.)


11. De ˗nu ˈö ˈwo ˈti ˗dho ˈgo ga ˈgü? ˈYö kwa ˈwɔn ˗dɔ ˈˈdhʋ̈ ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ?

11 ˈMën ˈkwa˗ dɔ ˈö ˗gban mɛn ˗nu ˈö ˗wo ˈti ˗dho ˈgo ga ˈgü ˗an ˗bha? Biblö ˗yö ˈwɔnzuan ˈbha ˗nu ˈwo ˗gban ˗a ˗bha ˗an ˗wɔn ˗blɛɛ.b Yesu ˗ya ˗zɔn ꞊dhɛ Zuda Isikadhiɔtö ˈti ˗dho ˈgo ga ˈgü. (Mak. 14:21; kpɔɔˈˈ ˈzü Zan 17:12 waa note d’étude ˗bha.) Zuda ˗ya ˈwɔn ˗dɔ ꞊dhɛ ˈö ˗kun ˗gban ˗ni ˈgu Zoova waa Ö Gbö ˗an ˗gɔ. ˈKö ˗kë ˈˈdhʋ̈, ˗yö ˈti ˈˈkan ˗a ˗kë ˗sü ˗bha. (Kpɔɔˈˈ Makö 3:29 waa note d’étude ˗bha.) Yesu ˗ya ˗pö ˗zlanwo ˗gɔdhiʋ̈mɛn ˗nu ˈwo kun ˗gban ˗ni ˈgü ˗a ˗gɔ ˗an ˗dhɛ ꞊dhɛ ˗wa ga, ˈwi ˗dho ˗bo. (Mat. 23:33; kpɔɔˈˈ Zan 19:11 waa note d’étude ˗bha.) Bɔmɛn Pɔdhö ˗ya ˗pö ˗ta yö ˗Zlan ˗bha ˗mɛn ˗nu ˈö ˈwaa ˈgo wo ˗bha ꞊sɔnŋ yaa ˈgü bhë, ˗wo ˈti ˗dho ˈgo ga ˈgü.—Ebl. 6:​4-8; 10:29.

12. ˈMën ˈkwa˗ dɔ ˈö ˗gban Zoova ˗bha mɛn ˗wëëzësü ˗bha? ˗A ˈwɔnzuan ˗nu ˗zɔn.

12 ˈMën ˈkwa˗ dɔ ˈö ˗gban Zoova ˗bha mɛn ˗wëëzësü ˗bha? ˗Kɔ ˗mɛɛn ˈö˗ ˗zɔn ˗a ˈka ꞊dhɛ ‹ˈyaa˗ ˈˈpiʋ̈ kö mɛ ˈbha ˈgü ˗yö see˗?› Mɛn ˈbha ˗nu ˈwo ˈwɔn yaa ꞊gbɔɔnsü ˗kë ˗kɔ ˈö Zoova ˗yö ˗an ˗wëëzë ˗a ˈka, ˗kwaa ˗ga. ˗Gblüdë Davi ˗yö ˈwɔn yaa ꞊gbɔɔnsü ˗nu ˈwo ˗kë ꞊dhɛ ˗dadhepiʋ̈sü waa mɛnzësü ˗nu ˈdhö bhë ˗an ˗kë. ˈˈKɛɛ ˈdhɛ Davi ˗yö go ö ˗bha ꞊sɔnŋ yaa ˈgü, Zoova ˗ya ˗wëëzë ˈö˗ ˗bhawɔn to. (2 Sam. 12:​1-13) ˗Gblüdë Manase ˗yö ˈwɔn yaa ˈˈmlünmlünsü ˗nu ˗kë pinŋdhö ö ˗bha ˗tosɛta ˈgü. ˈKö ˗kë ˈˈdhʋ̈ Zoova ˗ya ˗wëëzë ˈö˗ ˗bhawɔn to, ˈyö sü ꞊dhɛ Manase ˗yö ˗go ö ˗bha ꞊sɔnŋ yaa ˈgü. (2 Chron. 33:​9-16) ˈWɔnzuan ˗nu ˈwo bhë ˗wa ˗zɔn kwa ˗dhɛ ꞊dhɛ Zoova ꞊yaa˗ yö ꞊dhɛ ˗a ˗dhɛ ˗mü kö ˈö mɛn ˗nu ˗wëëzë, ˗ya ˗kë ˈˈdhʋ̈. Mɛn suu ˗nu ˈwo ˈˈdhʋ̈ Zoova ˗dho ˗an bho ga ˈgü, ˈyö ˗tɔ ꞊dhɛ ˗wa ˗yö ꞊dhɛ ˈwa ˈwɔn yaa kë ˈwo go wo ˗bha ꞊sɔnŋ yaa ˈgü.

13. (1) ˈMën ˗kë ˈö Zoova ˗yö Ninivömɛn ˗nu ˗wëëzë? (2) ˈMën Yesu ˗ya pö ˈö ˗gban Ninivömɛn ˗nu ˗bha?

13 Kwa Zoova ˗bha mɛn ˗nu ˗wëëzësü ˗dhɛ ˗yö ˗kɔ ˈö ˈwɔn ˗nu ˗kë ˗a ˈka Ninivömɛn ˗nu ˈˈpiʋ̈, ˗a ˗bha. ˗Zlan ˗ya ˗pö Ʒonasö ˗dhɛ: «N ˈˈɲaan ˗ya ˗da ˗an ˗bha ˈwɔnyaakësü ˈgü.» ˈˈKɛɛ ˈdhɛ ˈwo wo ˗de ˗kë ˈˈtɩtɩ ˈwo go wo ˗bha ꞊sɔnŋ yaa ˈgü, Zoova ˗yö ˗an ˗bhawɔn ˗to. Mɛn ˗nu ˗wëëzësü ˗kun ˗a ˈgü ꞊dedewo ˈö ˗ʒiö ˗a ˈka Ʒonasö ˗ta. ˗Zlan ˗yö ö ˗wodhiʋ̈lomɛn ˈö ˈwɔn kun ˗shiö ˗ni ˈgü ˗a ˗dhɛ bhë ˗a ˗zokpɔɔ ꞊dhɛ Ninivömɛn ˗nu «ˈwaa ˈwɔn yaa waa ˈwɔn ˗së ˗an ˗bhokoo dɔ ꞊ʒiaanwo.» (Jon. 1:​1, 2; 3:10; 4:​9-11) ꞊Taabha, Yesu ˗yö ˗bɔ ˈwɔnzuan ˈö bhë ˗a ˗ta ˈö Zoova ˗bha kpɛnŋdhödhɛ waa ˗a ˗bha mɛn ˗nu ˗wëëzësü ˗zɔn. ˗Ya ˗pö Ninivömɛn ˗nu ˗bha ꞊dhɛ ˗Zlan ˗bha «za ˈˈkan ˗yi ˈka, [ . . . ] ˗wo ˗dho ˈgo ga ˈgü.»—Mat. 12:41.

14. Ninivömɛn ˗nu ˗bha ‹˗go ga ˈgü ˗sü kö ˗wo za dɔ ˗an ˗bha› bhë, ˗a ˗gɛn ˈnën ˗tɔ ˗mën?

14 «Za ˈˈkan ˗yi» ˗mɛɛn ˈka, ˈö Ninivömɛn ˗nu «dho ˈˈwluu?» Yesu ˗ya ˗pö ꞊dhɛ mɛn ˗nu ‹˗dho ˗bo zadɔ ˗yi ˈka.› (Zan 5:29) ˗Yö ˗kun ˈˈwɩ ˗ni ˈgü ö ˗bha ˗kwɛ ˈˈgblü do ˗Gblüdëdhɛkësü ˈˈtʋ̈ŋ ˈö ‹mɛn kpɛnŋdhö ˗nu waa mɛn ˗nu ˈö ˈwaa kpɛnŋdhö› ˈwo dho ˈgo ˗a ˈka ga ˈgü bhë, ˗a ˈka. (Këw. 24:15) Mɛn ˗nu ˈö ˈwaa kpɛnŋdhö ˗an ˗bha ‹˗go ga ˈgü ˗sü ˗dho kë za ˗dɔ ˗an ˗bha ˗sü ˈka.› ˗A ˗gɛn ˈnën ˗tɔ ˗wa ˈgo ga ˈgü, Zoova waa Yesu ˗wo ˗dho ˗an ˗ga kö ˗ya kë ꞊dhɛ pë ˗nu ˈwo ˗an ꞊draan ˗wo ˗an ˗ya ꞊bhlëë ˈgü, ˈwo˗ ˈwɔn dɔ. Kö Ninivömɛn do ˈö go ga ˈgü ˗yö ˗kɔ Zoova ˗dhɔkësü ˈka, Zoova ˈti ˗dho ˈˈwɩ ˗a ˗bha kö ˗yö ˗tosɛta kë ˗toëpö ˈka. (Is. 65:20) ˈˈKɛɛ mɛn ˈˈpɛpɛ ˈwo ˗wɩ Zoova ˗dhɔkësü ˗bha, ˈwo ˗klu ˗a ˗bha bhë ˗an ˗bha za ˗dho dhi ˈwo ˗da ˗tosɛta ˈö ˈyaa ɲën ˗a kë ˗sü ˗ʒian ˗ta.—Dan. 12:2.

15. (1) ˈMën ˗kë kwa dua ˈyaa ˗mü kö ˈkwa˗ pö ꞊dhɛ Sodɔmömɛn waa Gomɔɔmɛn ˗nu gbɛ˗ ˈti ˗dho ˈgo ga ˈgü? (2) ˈPë Zudö 7 ˗ya pö bhë kwa ˗dho ˗a ˈgüman ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ? (Kpɔɔˈˈ ˈkɔnën «ˈMën Zudö kun ˗a ˈˈpiʋ̈ kö ˈö˗ pö?» ˗bha.)

15 ˗Dhɛ ˈö kun ˈwɔn ˈö ˗gban Sodɔmömɛn waa Gomɔɔmɛn ˗nu ˗bha ˗a blɛɛˈˈ ˗ni ˈgü, Yesu ˗ya ˗pö ꞊dhɛ «zadɔyi ˈka» ˗an ˗bha ˗dho kë ˗së ˈö ˗ʒiö ˗a ˈka mɛn ˗nu ˈwo ˗kɔ waa ö ˗wo ˗an ˈka bhë, ˗an ˗ta. (Mat. 10:​14, 15; 11:​23, 24; Dhu. 10:12) ˈMën kun ˗a ˈˈpiʋ̈ kö ˈö˗ pö? Yesu ˗kun ˗a pö ˗ni ˈgü ꞊dhɛ ö ˗bha ˈˈtʋ̈ŋ ˈgü, mɛn ˗nu ˗wo ˗kun ˈwɔn yaa kë ˗ni ˈgü ˈgbɛ ˈö ˗ʒiö ˗a ˈka Sodɔmömɛn waa Gomɔɔmɛn ˗nu ˗an ˗ta ˗ee? ˗Abin. Kwa ˗zo ˈya ˗dho bhɔ ꞊dhɛ Yesu ˗ya ˗pö Ninivömɛn ˗nu «˗dho ˗bo zadɔyi ˈka.» ˗Ya kë ˈˈdhʋ̈ kö ˗ya ˗pö ˗wo ˗dho ˈgo ga ˈgü.c ˈPë do ˈö bhë ˈnën Yesu kun ˗a ˈˈpiʋ̈ kö ˈö˗ pö Sodɔmömɛn waa Gomɔɔmɛn ˗nu ˗an ˗bha. «Zadɔyi» ˈö ˈˈdhʋ̈ ˗yö ˗gban Ninivömɛn, Sodɔmömɛn waa Gomɔɔmɛn ˗nu ˗an ˗bha. ˗Kɔ ˈwo˗ ˗bha ˗yaaga ˗wo ˈwɔn yaa ˗kë. ˈˈKɛɛ Ninivömɛn ˗nu ˗wo ˈˈtʋ̈ŋ ˗slɔɔ kö ˗wo ˈgo wo ˗bha ꞊sɔnŋ yaa ˈgü. Kwa ˗zo ˗yö ˗bo ˈpë Yesu ˗ya pö ˈö ˗gban ‹˗go ga ˈgü ˗sü kö ˗wo za dɔ mɛn ˗bha› bhë, ˗a ˈka. ˗Yö ˗wɩ «mɛ ˈwo ˈwɔn yaa kë» ˗an ˈka. (Zan 5:29) ˈDhɛ ˈˈdhʋ̈, Sodɔmömɛn waa Gomɔɔmɛn ˈbha ˗nu ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈwo go ga ˈgü ˈö ˈkwa ˗an ꞊klaŋkë Zoova waa Yesu ˗an dɔ ˗sü ˈka.

ˈMën Zudö kun ˗a ˈˈpiʋ̈ kö ˈö˗ pö?

ˈDhɛ Yesu ˗yö ga ˈö ˗kwɛ ꞊va ˗yö ˗ʒiö, ˗a ꞊dhegblü Zudö ˗ya ˗pö ꞊dhɛ Sodɔmö, Gomɔɔ waa ˈˈkwipö ˗nu ˈwo an ˗züzü ˗an «ˈgü ˗yö ꞊siö ˈsiö ˈö ˗dhö ꞊toëpö ˈka bhë ˗a ꞊kwaaˈ.» (Zud. 7, NTBL) ˈMën Zudö kun ˗a ˈˈpiʋ̈ kö ˈö˗ pö? ˗Yö ˗kun Yesu ˗wo bho ˗ni ˈgü ˈˈgblʋʋ ˗ee? (Dhu. 10:12) ˗Abin. Yesu ˈti˗ pö ꞊dhɛ mɛn ˈˈpɛpɛ ˈwo kun Sodɔmö waa Gomɔɔ ˗wo ˗dho ˈgo ga ˈgü. Pë ˈö˗ pö ꞊ʒiaan ˈyö ˗tɔ ˗a mɛn ˈbha ˗nu ˗dho ˈgo ga ˈgü. ˈˈKwipö ˗nu ˈnën Zoova ˗yö ˗an ˈgü ꞊shiʋ̈ ˗toëpö ˈka kö ˈö˗ ˗zɔn ꞊dhɛ ˈˈɲangüyaa ˗yö ˈö ˗dhɛ ˈya˗. Mɛnbhɩɩdhe ˈyaa ˈnën ˈö ˗an ˈgü ꞊shiʋ̈ ˗toëpö ˈka ꞊ʒiaan. Pë ˈö Zudö ˗ya pö ˈö ˗gban Sodɔmö waa Gomɔɔ ˗an ˗bha bhë, ˗yö kë ˗sü ˈka ꞊dhɛ pë ꞊dede ˈö ˗Zlan ˗wodhiʋ̈lomɛn Zedhemi ˗ya pö, ˗a ˈdhö. Zedhemi ˗ya ˗pö Edɔmö waa Babidhɔnö ˗wo ˗dho kë ꞊dhɛ Sodɔmö waa Gomɔɔ ˗an ˈdhö. ˗An ˈgü ˗dho shiʋ̈ˈˈ ˈpapadhö ˈö mɛn ˈbha ˈti ˗dho ˗an dɔ ɛɛnˈˈ ˗ya ˗a ˗dhɛ ˈgü ˈzü. (Jér. 49:​17, 18; 50:​35, 39, 40) ˗Ya ˈgo mü Zudö waa bɔmɛn Piɛdhö ˗wa ˗pö ꞊dhɛ mɛn ˈbha ˗nu ˈwo kun ˈˈkwipö ˗nu ˈwo bhë ˗an ˈgü, ˗Zlan ˗yö ˗an ˈgü ˗shiʋ̈ ˈö ˗wo ˈti ˗dho ˈgo ga ˈgü.—2 Piɛ. 2:6.

16. ˈMën ˈkwa˗ dɔ ˈö ˗gban mɛn ˗nu ˈö Zoova dho ˗an bho ga ˈgü ˗an ˗bha? (Jérémie 17:10)

16 ˗Bhö Jérémie 17:10 ˗wo pö. Biblö ˈˈɲan ˈö bhë ˗yö ˈpë ˈkwa˗ dɔ ˗a ˗wɔn ˗blɛɛ. ˗Ya ˗pö ꞊dhɛ Zoova «˗yö ˗dhɛ ˗yö mɛn ˗nu zuʋ̈ˈˈ ˈˈpiʋ̈, ˈö mɛn ˗nu ˗zotakɔ ꞊dede dɔ.» ˗A ˈwɔn ˈgü, ꞊yaa˗ pö ˈö mɛn ˗nu bho ga ˈgü, ˗yö ˗dho ˗gban «mɛn ˈö ˗dhö ˗a ˈˈtakɔ waa ˈwɔn ˗nu ˈö˗ ˗kë ˗an ˗ta.» Zoova ꞊yaa˗ pö ˈzü ö ˈwɔn bho mɛn ˗nu ˈgü, ˗ya ˗bho mü. ˈˈKɛɛ ꞊yaa˗ yö ꞊dhɛ ö dua ˗mü kö ˈö mɛn ˗nu ˗bhawɔn ˈto, ˗yö ˗an ˗bhawɔn ˗to. ˈDhɛ ˈˈdhʋ̈, Biblö ˈti˗ pö ꞊dhɛ mɛn ˈbha ˈti ˗dho ˈgo ga ˈgü, kwa dua ˈyaa ˗mü kö ˈkwa˗ pö ˈpö.

‹ˈˈKPƲNG ꞊TAA ˗MƐN ˗NU ˗BHA ZA ˗DƆ MƐN ˗DHO ZA DƆ TƐAN˗ ˗TA›

17. Mɛn ˗nu ˈö ˗wa ga bhë ˈwɔn mɛn ˈö ˗an ˈˈdhiʋ̈ ˈˈgan ˗ni ˈgü?

17 ˈÖ sü Adan waa Ɛvö ˗an ˗bha ˗bɔ Sɔtraan ˈka ˗sü ˈwo ˗gban Zoova ˗Zlan ˗gɔ ˗a ˗bha, mɛn ˈˈmliya ꞊va ˗wa ga. «Ga ˗yö kwa ˈyaɔ˗» ꞊dede ˈka. (1 Ko. 15:26) ˈDhɛ ˈˈdhʋ̈ mɛn ˗nu ˈö ˗wa ga, ˗mën ˈö ˗an ˈˈdhiʋ̈ ˈˈgan ˗ni ˈgü? Yesu ˗bha gwëëˈˈ ˗nu ˈwo ˗klu ˗a ˗bha bhë ˗an kpö ˈdɛdɛ ˈwo ˗kë mɛn 144.000 ˈka, ˗wo ˗dho ˈgo ga ˈgü kö ˗wo ˗tosɛta ˈö ˈyaa ɲën ˗a kë dhaŋ˗ ˈgü. (˗Dhɛ. 14:1) Gɔɔn˗ ˗nu waa dhoo ˗nu ꞊va ˈö Zoova ˗dhɔ ˗yö ˗an ˗kë ˗wo ˗dho ˈgo ga ˈgü ‹mɛn kpɛnŋdhö ˗nu ˗go ga ˈgü ˗yi ˈka.› ˗Wa ˈto kpɛnŋdhö Klito ˗bha ˗kwɛ ˈˈgblü do ˗Gblüdëdhɛ kë ˈˈtʋ̈ŋ ˈka, ˗wa bɔ ˈgüdandhe ˗totaabhasü ˈgü, ˗wo ˗dho ˗këdhösü ˈö ˈyaa ɲën ˗a ꞊slɔɔ˗ ˈˈsɛ ˗ta yö. (Dan. 12:13; Ebl. 12:1) ˗Kwɛ ˈˈgblü do ˈö ˈˈdhʋ̈ ˗a ˈgü «mɛn ˗nu ˈö ˈwaa kpɛnŋdhö,» ˈö ˈwo ˈti Zoova ˗dhɔkë do toŋtoŋdhö ɛɛnˈˈ ˈwo «ˈwɔn ˗nu ˈö ˈwaa ˗së» ˗an ˗kë bhë ˗wo ˗dho ˗an ˗takun kö ˗wo wo ˈˈtakɔ bho ˈˈgblʋʋ, ˗wo Zoova ˗dhɔkë ˗klu ˗a ˗bha ˗sü ˈka. (Dhu. 23:​42, 43) ˈˈKɛɛ ˈwɔnyaakëmɛn ˗nu ˈwo ˗gban Zoova waa ö dhɔɔbhawɔn ˗an ˗gɔ ꞊dedewo bhë, ˈwi ˗dho ˈgo ga ˈgü.—Dhu. 12:​4, 5.

18-19. (1) ˈMën ˗kë ˈkwa dho ˈdhaŋ˗ bho Zoova ˗bha za ˗dɔ mɛn ˗nu ˈö ˗wa ga ˗an ˗bha ˗sü ˈˈdhiʋ̈? (Isaïe 55:​8, 9) (2) ˈMën ˈkwa dho ˗a yö ˈwɔn ˗gɔ ˈö dɔ ˗a ˗dhɛ ˈö yö ˗a ˈˈpiʋ̈, ˗a ˈgü?

18 ˗Yö ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈö ga kwa ˈgü ꞊dhɛ Zoova ꞊yaa˗ pö ˈö zadɔ mɛnbhɩɩdhe ˗nu ˗bha, ˗ya ˗dɔ kpɛnŋdhödhɛ ˈgü ˗ee? ꞊Ii. ꞊Dhɛ ˗kɔ ˈö Ablaamö ˗ya man ˗a ˈka ˗së ˈka ˗a ˈdhö, Zoova ˗yö ˈˈslʋ̈ʋ̈slʋ̈ ˈö˗ ˗bha ꞊kpɔɔdhɛ ˈˈdhiʋ̈todhɛ ˈyaa ˗dhö. ˈÖ go mü, ˗yö ‹ˈˈkpʋng ꞊taa ˗mɛ ˗nu ˗bha za dɔ ˗mɛ› ˈka. ˗Yö ö Gbö ˗kian ˈö zadɔ ˗sü ˈˈpɛpɛ ˗lo ˗a ꞊kwɛɛ˗. (Zan 5:22) ˈNën waa ö Dë ˈwo bhë ˗wo ˗dhɛ ˗yö mɛnbhɩɩdhe ˗nu zuʋ̈ˈˈ ˈˈpiʋ̈. (Mat. 9:4) ˈDhɛ ˈˈdhʋ̈ ꞊waa˗ pö ˈwo zadɔ mɛn ˗bha, ˗wo «ˈwɔn ˈö kpɛnŋdhö» ˗a ˗kë ˗kplawo.

19 ˗Kwa kwa ˈgü dɔ ˈˈgbɩɩ˗ kö ˈkwa ˈdhaŋ˗ bho Zoova waa ˈwɔn ˈˈpɛpɛ ˈö ˗da ˗an ˗ʒian ˗ta ˗an ˈˈdhiʋ̈. Kwa˗ ˈwɔn ˗dɔ ꞊dhɛ ˈkwaa ꞊mɔɔn˗ ˗bha kö ˈkwa zadɔ mɛn ˗nu ˗bha. ˈˈKɛɛ yö ˗zë, ˗a ˗kɔ ˗yö ꞊mɔɔn˗ ˗bha. (Isaïe 55:​8, 9 ˗wo pö.) ˗A ˗wɔn ˈgü, kwa zadɔ ˗sü ˈˈpɛpɛ ˗to Zoova waa ö Gbö ˗an ˗gɔ. ˗Ya ˈgo mü, kwa˗ ˈwɔn ˗dɔ ꞊dhɛ kwa ˗bha ˗Gblüdë Yesu ˗yö ˗dho ˈto ö Dë ˗bha kpɛnŋdhödhɛ waa˗ ˗bha mɛn ˗nu ˗wëëzësü ˈˈpiʋ̈ ˈkpakpadhö. (Is. 11:​3, 4) ˈˈKlʋʋbhɔdhe ˈkpii˗ ˈˈtʋ̈ŋ ˈgü, Zoova waa Yesu ˗wo ˗dho zadɔ mɛnbhɩɩdhe ˗nu ˗bha ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ? ˈMën ˈkwaa˗ dɔ ˈö ˗gban ˗a ˗bha? ˈYö ˈmën ˈkwa˗ dɔ? ˈWɔn ˗gɔ ˈö dɔ ˗a ˗dhɛ ˈö yö ˗a ˈˈpiʋ̈ ˗a ˈgü, dhɛɛˈˈ ˗nu ˈwo bhë kwa ˗dho ˗an ˗yɔ ꞊slɔɔ.

ˈWƆN ˈÖ ˗GBAN MƐN ˗NU ˈÖ ˈWAA KPƐNŊDHÖ ˗AN ˗BHA ˗GO GA ˈGÜ ˗SÜ ˗BHA BHË, . . .

  • ˈmën ˈkwaa˗ dɔ?

  • ˈmën ˈkwa˗ dɔ?

  • ˈmën ˗kë ˈö dho ga kwa ˈgü ꞊dhɛ Zoova ˗dho zadɔ kpɛnŋdhödhɛ ˈgü?

ˈˈTAN 57 ˗Kwa ˗zlanwopö mɛn suu ˈsaadhö ˗dhɛ

a Kpɔɔˈˈ ˗kwɛ 2022 Sɛtanblö ˈˈsu ˈˈGlaadhiʋ̈ ˗tɔn ˈˈp. 14-19 ˗bha, ˗an ˈgü.

b ˈWɔn ˈö ˗gban Adan, Ɛvö waa Kaɛn ˗an ˗bha ˈbha˗ pö ˈü˗ dɔ, kpɔɔˈˈ ˗kwɛ 2013 Zanvie 1 ˈˈGlaadhiʋ̈ ˗tɔn ˈˈp. 12, ztw ˈgü.

c Mɛn ˈbha ˗yö ˈwɔn blɛɛˈˈ ˗ni ˈgü, ˗yö ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈö˗ ˗ʒiö ꞊gɔɔ kë ˈˈdhʋ̈ kö ˈö˗ ˈwɔn ga ˈbha yö zaŋta. ˈˈKɛɛ, ˈyaa ˈˈpiʋ̈ kö mɛn ˗nu ˗wa ˈsü ꞊dhɛ ˗kɔ ꞊dede ˈö˗ pö ˈka bhë, ˗a ˈdhö. ˈPë Yesu ˗ya pö ˈö ˗gban Sodɔɔmömɛn waa Gomɔɔmɛn ˗nu ˗an ˗bha bhë, ˈwɔn ˗ʒiö ꞊gɔɔ ˗sü ˈyaa ˗mü. Pë ꞊dede ˈö dho kë yö ˗mü.

    Yacouba ˈsëëdhɛ ˗nu (2012-2025)
    Yö ˈˈkpɛɛn
    ˗Dadhɛ
    • Yaoba
    • ˗A ˗gblü
    • ˗A ˈdhɛ ˈü ˗an ˈˈpiʋ̈
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Yökëtamɛn ˗zoto ˗a ˈˈpiʋ̈ ˈtɔŋ˗
    • "Dhɛ ˗to 'wɔn ˗ta 'tɔŋ˗
    • ˈˈDhɛ ˗to ˈwɔn ˗ta ˗sü ˈˈslö ˗nu
    • JW.ORG
    • ˗Dadhɛ
    ˗A ˗gblü