Wlüünën gɔɔn˗ ˗nu, ˗ka ˈto Makö waa Timote ˗an ˗bha ˈwɔnzuan ˈˈpiʋ̈

1-2. ˈWɔn ˗mɛɛn nu ˈwo ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˗be kö ˗wo Makö waa Timote an ˗kɔ ˈkun yökë mɛn ˈˈwɛɛ ˗nu ˗dhɛ ˗sü ˈka?

WLÜÜNËN gɔɔn˗ ˗nu, ka˗ ˈˈpiʋ̈ kö ˈka yö ꞊va kë Zoova waa ˗zlanwokɔdhigümɛn ˗nu ˗bha ˈka ˗ee? ˈYaa za ˈgü ꞊dhɛ ka˗ ˈˈpiʋ̈. ˗A ˈwɔn dɔ ˗sü ˈö ꞊dhɛ wlüünën gɔɔn˗ ꞊va ꞊dede ˗wa ˈˈpiʋ̈ kö ˈwo yökë mɛn ˈˈwɛɛ ˗nu ˗bha ˈka bhë, ˗yö kwa zuʋ̈ˈˈ ˈˈgblü ˗dhi ꞊dedewo! (Ps. 110:3) ˈˈKɛɛ ˗a ˗kë ˈˈdhʋ̈ ˗sü ˈyaa ˈˈplëëplë. Yö ꞊va ˗kë Zoova ˗dhɛ ˗sü ˈˈsuʋ̈ ˗yö ka ˈgü, ˈyö sü ꞊dhɛ ˈpë dho kë ka ˗bha ˗tosɛta ˈgü ɛɛnˈˈ ˈdhɛ Zoova dho ka bɔ ˗a ˗bha ˈkaa˗ dɔ ˗ee? Ɛɛnˈˈ ˈzü ˈka ˗kɔ yö ˈbha ˈka, ˈyö sü ꞊dhɛ ka ˗bha ˈgü ˈkaa ˗mɔn ˗a kë ˗sü ˗bha ˗ee? Ka do ˈyaa ˈnën ˈwɔn yö ˗kɔ ꞊suu ˈö bhë ˈö ˗kë ka ˗gɔ.

² ˈWɔn yö ˗kɔ do ˈö bhë ˗yö ˗kun ˈpö Makö waa Timote ˗an ˗gɔ. ˈKö ˗kë ꞊dhɛ ˗kɔ ˈö ˗an ˗bha tosɛta dho ˈgo ˗a ˈka ˈˈgblʋʋ ˈwaa kun ˗a dɔ ˗ni ˈgü ɛɛnˈˈ ˗wo ˗kun ˗a ˗ga ˗ni ˈgü ꞊dhɛ wo ˈti ˗mɔn Zoova ˗bha yö ꞊va kë ˗sü ˗bha, ˗wo ˈti ˗kɔ ˗a ˈka. ˈDhɛ bɔmɛn Pɔdhö waa Banabasö ˈwo Makö ˗dhɛ kö waa˗ ˗nu ˈwo ˈˈtakpɔ, ˗a ˈbha ˗ya kë kö Makö ˗yö ˗kun ö dhe ˈˈpiʋ̈ ˈkɔ ˗së do ˈgü. (Këw. 12:​12, 13, 25) Makö ˗yö ˗go ˈdhɛ bhë ˗a ˈgü kö ˈö Zoova ˗bha yö ꞊va kë. ˗Dhɛ ˗blɛɛsü ˈö dho ˗a ˗bha ˈyö ˗tɔ Anŋtiɔsö. ꞊Taabha, ˗yö ˗ʒiö Pɔdhö waa Banabasö ˗an ˈˈpiʋ̈ ˈwo dho ˗dhɛ ꞊gblɛɛn ˗nu ˈgü. (Këw. 13:​1-5) ˗Kɔ do ˈö bhë ˗a ˈka ˈpö, ˈdhɛ Pɔdhö ˗yö Timote ˗dhɛ kö waa˗ ˗nu ˈwo ˗zlanwopö kö Timote ꞊kun ö ˗mɛn nu ˈˈpiʋ̈. Timote ˗kun wlüünën gɔɔn˗ ˈka. ˗A ˗wɔn ˈgü, ˗yö ꞊mɔɔn ˗bha ˗be ˈö˗ pö ö ˗de ˗dhɛ ꞊dhɛ ö ˈti ˗kian ꞊köŋ ˗së ˈka kö ˈö ʒiö Pɔdhö ˈˈpiʋ̈. (1 Ko. 16:​10, 11; 1 Tim. 4:12) ˈˈKɛɛ ˗yö ˗ʒiö Pɔdhö ˈˈpiʋ̈, ˈö ꞊taabha ˈö ˈdhuëë˗ ꞊va ꞊slɔɔ ˗a ˈgü.—Këw. 16:​3-5.

3. (1) Kwa˗ ˈwɔn ˗dɔ ꞊dhɛ Makö waa Timote ˗an ˗wɔn ˗kun Pɔdhö ˗gɔ ˈˈgbɩɩ˗ ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ? (2 Timote 4:​6, 9, 11) (Kpɔɔˈˈ ˈzü pë ˈˈbin ˗nu ˗bha.) (2) Dhɛɛˈˈ ˗mɛɛn ˗nu ˈkwa dho ˗an ˗yɔ bɔ ˈwɔn ˗gɔ ˈö yö ˗a ˈgü?

³ Makö waa Timote ˗wo yö ꞊va kë ˗sü ˗draan ˗zlanwokɔdhi ˈgü kö ˗wo ꞊kun wlüünën ˗nu ˈka. Wlüünën ˗nu ˈwo bhë, ˗an ˗wɔn ˗kun Pɔdhö ˗gɔ ˈˈgbɩɩ˗. ˗A ˗wɔn ˈgü, ˗dhɛ ˈö˗ yö ꞊dhɛ ö ga ˗yi ˈyaa mü ꞊gblɛɛn ˈzü ˗yö ˗an ˗dhɛ ö ˈˈpiʋ̈. (2 Timote 4:​6, 9, 11 ˗wo pö.) ˈˈKlʋʋsë ˗mɛɛn ˗nu ˈwo˗ ˗kë ˈö Makö waa Timote ˗an ˗wɔn kun Pɔdhö ˗gɔ ˈˈgbɩɩ˗? Kwa ꞊dhegblü wlüünën gɔɔn˗ ˗nu ˗dho ˈto ˗an ˗bha ˈwɔnzuan ˈˈpiʋ̈ ˗kɔ ˗kë ˗dhɛ? ˈYö Pɔdhö ˗bha ˗dhioo ˗sɛŋbɔ ˗nu ˗dho ˗an ˗takun ˈpö ꞊dɛɛ ˗kɔ ˗kë ˗dhɛ?

˗KA ˈˈWƖ ZOOVA ˗BHA YÖ ꞊VA KË ˗SÜ ˗BHA ꞊DHƐ MAKÖ ˈDHÖ

4-5. Makö ˗ya ˗zɔn ꞊dhɛ ˈö ˗kun ˗a ˈˈpiʋ̈ kö ˈö mɛn ˈˈwɛɛ ˗nu ˗takun ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ?

⁴ Kwa ˗bha yökë mɛn ˈˈwɛɛ ˗nu ˈˈdhiʋ̈ ˗sü ˗gɛn ˈnën ˗tɔ kwa ˈgü ˗dɔ ˈˈgbɩɩ˗ ˗sü kö ˈkwa ˗an ˗takun ˈkö ˗kë ˗ʒianwo ꞊dhɛ kwa ˗kë ˈˈtʋ̈ŋ ˈˈgbɩɩ˗ ˈgü. Pë ꞊dede ˈö Makö ˗ya ˗kë, ˈyö bhë. ˈDhɛ Pɔdhö ˗ya pö˗ ꞊dhɛ ˈya ˗dho ʒiö ö ˈˈpiʋ̈ ö ˗bha ˈˈtakpɔ ˗sü ꞊plɛ ˗bha ꞊naan ˈgü, ˗a ˈbha ˗ya kë ˈwɔn ˗yö ˗shiö Makö ˗dhɛ ˈö˗ ˈgü ˗yö ga. (Këw. 15:​37, 38) ˈKö ˗kë ˈˈdhʋ̈, Makö ˈti ˈˈkan yökë ö ꞊dhegblü ˗nu ˈˈdhiʋ̈ ˗sü ˗bha.

⁵ Makö ˗yö ˗we ˗a ˗bha kö waa ö ꞊dhegblü Banabasö ˈwo ˗zlanwopö wo ˈkwëë˗ ˗dhɛ ˈˈwɛɛ ˈbha ˗nu ˈgü. ꞊Taabha kö ˗kwɛ 11 ˗ya ʒiö, ˗wo Pɔdhö ˗da ˗kaso ˈgü Wlɔmö. Makö ˗dho ˈö Pɔdhö ˗takun mü. (Flm. 23, 24) ˗A ˈˈyi ˗yö ˗kan Pɔdhö ˗dhɛ ˈgbɛ ˈö˗ pö ꞊dhɛ Makö ˗yö ö «faan [˗]dɔ ꞊dedewo.»—Kol. 4:​10, 11.

6. ˈWɔn ˗së ˗mɛɛn ˗nu ˈö Makö ˗yö ˗an ꞊slɔɔ ˗nënŋ kletiɛn ˗nu ˈö ˗wa ˗kian ˗an ˗bha ˗sü ˈgü? (Kpɔɔˈˈ ˗zoto ˗a ˈˈpiʋ̈ ˈwɔn bha.)

⁶ Makö ˗yö ˈwɔn ˗së ꞊va ꞊slɔɔ˗ ˗nënŋ kletiɛn ˗nu ˈö ˗wa ˗kian ˗an ˗bha ˗sü ˈgü. ˈDhɛ Makö ˗yö ˈˈtʋ̈ŋ ˈbha ˗kë Pɔdhö ˈˈpiʋ̈ Wlɔmö, ˗yö ˗dho bɔmɛn Piɛɛ ˈˈpiʋ̈ ˈpö Babilɔnö kö waa˗ ˗nu ˈwo yökë wo ˈkwëë˗. ˗An ˗bha ˗kë ˈko ꞊bhaa ˗sü ˗wɔn ˈgü, Piɛɛ ˗yö Makö ˗dhɛ: «N gbö Makö.» (1 Piɛ. 5:13) ˈDhɛ ˈwo ˈˈtʋ̈ŋ ꞊va ˗kë wo ˈkwëë˗, ˈyaa za ˈgü ꞊dhɛ Piɛɛ ˗yö ˈwɔn ˗nu ˈwo ˗gban Yesu ˗bha ˗tosɛta waa˗ ˗bha ˗zlanwopösü ˗bha bhë ˗an ˗gɛn ˗bho ˗a ˗dhɛ ˈö ꞊taabha Makö ˗yö ˗an ˗bɛnzë Nɔɔn˗ ˗së ˈsëëdhɛ ˈgü.a

7. ˗Kɔ ˗mɛɛn ˈö kwa ꞊dhegblü do ˈwo˗ ˗dhɛ Sëŋ Woo ˈö to ˗a ˈka Makö ˗bha ˈwɔnzuan ˈˈpiʋ̈? (Kpɔɔˈˈ ˈzü pë ˈˈbin bha.)

⁷ Makö ˗kun Zoova ˗bha yö ꞊va kë ˗ni ˈgü, ˈö go mü ˈö kun ö ꞊dhegblü kletiɛn ˗nu ˈö ˗wa ˗kian bhë ˗an ˈˈpiʋ̈. Ka ˗dho ˈto ˗a ˗bha ˈwɔnzuan ˈˈpiʋ̈ ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ? ˗A ˈbha ˗ya kë kö ˈka˗ ˈˈpiʋ̈ ˗be kö ˈka Zoova ˗bha yö ꞊va kë, ˈˈkɛɛ ka ˈti dɔ a kë ˗dhɛ ˈka ꞊köŋ. ˗Ya kë ꞊dhɛ ˗yö ˈˈdhʋ̈ ka ˈgü ˈya ˗dho ga. ˗Ka pë ˗nu ˈka ˗mɔn ˗an kë ˗sü ˗bha Zoova waa ˗zlanwokɔdhigümɛn ˗nu ˗bha ˈka ˗an mɛɛnˈˈ. Kwa ꞊dhegblü do ˈwo˗ ˗dhɛ Sëŋ Woo ˈö ˗ya kë mɛn zii ˈka ꞊dɛɛ, ˗kwaa ˗bha ˈwɔnzuan ˗ga. ˈDhɛ kun wlüünën ˈka, ˗yö ö ˗de ˗zɔn wlüünën ˗nu ˈwo ˈto ˗an ˈka ˈyö sü ꞊dhɛ mɛn zii ˗nu ˗kun yö dɔ ˗ni ˈgü ˗a ˈˈtɛɛdo ˗nu ˗kɔ ˈka, ˈö yö ˗zë ˈwaa˗ ˈbha dɔ ˗a ˈka. ˗A ˗wɔn ˈgü, ˗yö ˗kun ˈmën ˗ni ˈgü ˗a ˈka ˈö˗ ꞊blɛɛ mɛn zii ˗nu ˗dhɛ. Mɛn zii do ˗ya ˗pö ˗a ˗dhɛ ꞊dhɛ ˗yö pë ˈˈpɛpɛ kë kö ˗yö yökë mɛn ˈˈwɛɛ ˗nu ˈˈdhiʋ̈ ˈkö ˗kë ˗ʒianwo mɛn ˗nu ˈwaa ˈsuan bho. Sëŋ Woo ˗yö ˗dhioo ˈö bhë ˗a ˗ya ꞊bhlëë ˈgü, ˈö mɛn ˗nu ˈö ˗wa kë zii waa mɛn ˗nu ˈö ˈˈsɩ ˈyaa ˗an ˗dhɛ kö ˗wo nu bhɔkwëë ˗nu ˗ta bhë ˈö ˗an ˗takun. ˈWɔn ˈö bhë Sëŋ Woo ˗zo ˗yö ˗da ˗a ˈˈpiʋ̈, ˈö˗ pö: «ˈPë ˈwo˗ ˗dhɛ yökë mɛn ˈˈwɛɛ ˗nu ˈˈdhiʋ̈ ˗sü ˈö bhë ˈman˗ dɔ ˗së ˈka. ˈMan zuʋ̈gbüdhi ꞊dede ˈö go mɛn ˈˈwɛɛ ˗nu ˗takunsü ˈgü ˗a dɔ.»

˗KA YÖKË ZOOVA WAA MƐN ˈˈWƐƐ ˗NU ˗BHA ˈKA ꞊DHƐ TIMOTE ˈDHÖ

8. ˈMën ˗kë ˈö Pɔdhö ˗yö ö ˗kɔ ˗yɛ Timote ˗bha kö waa˗ ˗nu ˈwo ˈˈtakpɔ? (Filipö 2:​19-22)

⁸ Pɔdhö ˗kun ˗a ˈˈpiʋ̈ kö ˈö ˗wo ˈˈkwipö ˗nu ˈö mɛn ˗nu ˗wa ˗gban ˗a ˗gɔ mü ˈˈdhiʋ̈ ˗be bhë ˗an ˈgü. ˗A ˗wɔn ˈgü, ˗a ˗bhawɔn ˗kun ö ꞊dhegblü ˗zogbansü ˗nu ˗bha kö waa˗ ˗nu ˈwo ˈdho. ˗Yö ˗to mü ˈö ö ˗kɔ ˗yɛ Sidhasö ˈö ˗ya ꞊gwëë Zoova ˗bha yö ˈgü bhë ˗a ˗bha. (Këw. 15:​22, 40) ꞊Taabha, ˗yö ö ˗kɔ ˗yɛ ˈpö Timote ˗bha. ˈMën ˗kë? ˈYö sü ꞊dhɛ mɛn ˈˈwɛɛ ˗nu ˗kun Timote ˗wɔn ˗së blɛɛˈˈ ˗ni ˈgü. (Këw. 16:​1, 2) Timote ˗kun ö ˈˈtʋ̈ŋ kë ˗ni ˈgü ꞊dedewo mɛn ˈˈwɛɛ ˗nu ˈgü.—Filipö 2:​19-22 ˗wo pö.

9. Timote ˗ya ˗zɔn ꞊dhɛ ö ö ˈˈtʋ̈ŋ ˗kë ꞊dedewo ö ꞊dhegblü ˗nu ˈgü ˗kɔ ˗kë ˗dhɛ?

⁹ ˈDhɛ Timote waa Pɔdhö ˈwo ˗ya ˗zlanwopösü ˗bha, Timote ˗ya ˗zɔn ꞊dhɛ ˈö ö ˈˈtʋ̈ŋ ˗kë mɛn ˈˈwɛɛ ˗nu ˈgü ˈö ˗ʒiö ˗a ˈka ö ˗de ˗ta. ˗A ˗wɔn ˈgü, Pɔdhö ˗ya ˗to Beedhe kö ˗yö ö ˗zokë kletiɛn ˗dɛɛ ˗nu ˈwo kun mü bhë ˗an ˈˈpiʋ̈. (Këw. 17:​13, 14) ˈˈTʋ̈ŋ do ö bhë ˗a ˈka, ˗a ˈbha ˗ya kë kö Timote ˗yö ˗gleŋ ˗sü Sidhasö ˈö kun Beedhe ˗a ˗bha. ꞊Taabha, Pɔdhö ˗yö Timote dosɛnŋ ˗bɔ Tesadhonikö kö ˗yö kletiɛn ˗nu ꞊faanmën ˈˈkwipö ˈö bhë ˗a ˈgü. (1 Tes. 3:2) ˗Kwɛ 15 ˗wo dɔ ˗a ˈˈpiʋ̈ ˗an ˈgü, Timote ꞊dhegblü ˗nu ˗dhɔ ˈö kun ˗a ˈgü ˗yö ˗dadhiʋ̈ ˈö ‹ˈˈgbʋ bɔ mɛ ˈwo ˈˈgbʋ bɔ sië ˈwɔn ˈˈgbɩɩ˗ ꞊kwaa ˗an ˈˈpiʋ̈.» (Wlɔ. 12:15; 2 Tim. 1:4) Wlüünën gɔɔn˗ ˗nu ˈwo kletien ˈka bhë ˗wo ˗dho ˈto Timote ˗bha ˈwɔnzuan ˈˈpiʋ̈ ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ?

10. ˗Kɔ ˗mɛɛn ˈö kwa ꞊dhegblü Woo Ʒa ˗ya ˗zɔn ˗a ˈka ꞊dhɛ ö ö ˈˈtʋ̈ŋ ˗kë mɛn ˈˈwɛɛ ˗nu ˈgü?

¹⁰ Kwa ꞊dhegblü do ˈwo˗ ˗dhɛ Woo Ʒa ˗yö ˗kɔ ˈwo wo ˗zokë ˗a ˈka mɛn ˈˈwɛɛ ˗nu ˈˈpiʋ̈ ˗a ˗draan. ˈDhɛ kun wlüünën ˈka, ˈwɔn ˗blɛɛ kwa ꞊dhegblü ˗nu ˈö ˈwo bhɔ ˗a ˗gɔ bhë ˗a ˈˈpiʋ̈ ˗sü ˗kun ˗a ˗kɔa ˈˈgbɩɩ˗. ˗A ˗wɔn ˈgü ˗ya kë ˗bhɔkwëë ˗nu ˗ta, pë dosɛnŋ ˈö˗ ˗kë ˈnën ˗tɔ ˗an ꞊tuaabho ˗sü. Mɛn zii do ˗ya ˗pö Woo Ʒa ˗dhɛ ꞊dhɛ ˗yö ꞊mɔɔn˗ ˗bha kö pë ˈö˗ ˗dhɔ ˗ya ˗kë kwa ꞊dhegblü ˗nu ˈˈpiʋ̈ ˗ya blɛɛˈˈ ˗an ˗dhɛ. ˗Ya ˗pö Woo Ʒa ˗dhɛ ˗yö ö ˗zota pë ˈbha ˈö˗ ˗dhɔ dho kwa ꞊dhegblü ˗nu kë ˈpö ˗a ˈgü. Woo Ʒa ˗yö ˗dhioo ˗nu ˈwo bhë ˗an ˗ya ꞊bhlëë ˈgü. ꞊Dɛɛ, Woo Ʒa ˗yö mɛn zii ˈka. ˗Ya ˗pö: «Dhiaŋzë mɛn ˈˈwɛɛ ˗nu ˈö yaa˗ ˗nu yi ˗kwɛ ˈyaa do ˗an ˈˈpiʋ̈ ˗sü ˗ya kë n ˗kɔa ˈˈplëëplë. ˈWɔn ˈgü man mɛn ˈˈwɛɛ ˗nu ˗gɔ ˗sü ˗yö n zuʋ̈ˈˈ ˈˈgblü ˗dhi. ˈMan˗ kë ˈˈdhʋ̈ ˈwɔn ˈö ˗an ˗ta bhë ˗a ˗dɔ, ˈa ˗an ˗takun ˗kɔ dɔ ˈpö.»

11. Wlüünën gɔɔn˗ ˗nu ˗dho wo ˈˈtʋ̈ŋ kë ˗zlanwokɔdhigümɛn ˗nu ˈgü ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ? (Kpɔɔˈˈ ˈzü pë ˈˈbin ˗bha.)

¹¹ Wlüünën gɔɔn˗ ˗nu, ka ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈpö ˈka ka ˈˈtʋ̈ŋ ˗kë mɛn ˈˈwɛɛ ˗nu ˈgü ˗sü ꞊draan. ˈKa kë ˗bhɔkwëë ˗nu ˗ta, ˗ka dhiaŋzë mɛn ˈˈpɛpɛ ˈˈpiʋ̈. ˗Kɔ ˈwo˗ ˈka wo ˗de ˈgü, ˗ka ˗an dhɛɛˈˈ ˈkpɔ ˗a ˈka kö ˈka ka ˈˈtʋ ˈto ˗an ˗bha. ˈKa˗ kë ˈˈdhʋ̈, ˗kɔ ˈö ˈka dho ˗an ˗takun ˗a ˈka ka ˗dho ˗a dɔ. ˗A ˈbha ˗ya kë ka ˗dho ˗a yö ꞊dhɛ ˈkosümɛn ꞊plɛ ˈö ˗wa kë zii bhë, ˗an ˗bhawɔn ˗yö ˗takundhe ˗bha kö ˗wo yökë Aplikashiɔn JW Library ˗ta. Ɛɛnˈˈ ka ˗dho ˗a yö ˈzü ꞊dhɛ mɛn ˈbha ˈö waa˗ ˗nu ˈwo dho ˗zlanwopö ˈyaa ˗dhö. Ka ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈka ˗an ˗takun kö ˗wo ˗mɔn yökë wo ˗bha tablɛto ɛɛnˈˈ telefɔnö ˈka ˗sü ˗bha, ɛɛnˈˈ ˈzü kö kaa˗ ˗nu ˈka ˗zlanwopö ˈka ˈkwëë˗. ˈKa kwa ꞊dhegblü ˗nu ˗takun ꞊dhɛ ˗kɔ ˈö bhë ˗a ˈdhö, ka ˗dho kë ˈwɔnzuan ˗së ˈka ˗zlanwokɔdhi ˈgü.

PƆDHÖ ˗BHA ˗DHIOO ˗NU ꞊MƆƆN˗ ˗BHA ˈWO KA ˗TAKUN

12. ˗Dhioo ˈö Pɔdhö ˗ya dɔ Timote ˗ta bhë wlüünën gɔɔn˗ ˗nu ˗dho ˈwɔn ˗së ꞊slɔɔ ˗a ˈgü ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ?

¹² Pɔdhö ˗yö ˗dhioo ˗së ˗nu ˈwo dho Timote ˗takun ˗a ˗bha ˗zlanwopösü waa˗ ˗bha ˗tosɛta ˈgü ˗an ˗dɔ ˗a ˗ta. (1 Tim. 1:18; 2 Tim. 4:5) Kwa ꞊dhegblü wlüünën gɔɔn˗ ˗nu ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈpö ˈwo ˈwɔn ˗së ꞊slɔɔ ˗an ˈgü. ˗Kɔ ˗kë ꞊dhɛ? ˗Ka ˈsëëdhɛ ˗be ꞊plɛ ˈö Pɔdhö ˗ya bɔ Timote ˗dhɛ bhë ˗an ˗wo pö ꞊dhɛ pë ˈö˗ bɔ ka ꞊dede ka ˗dhɛ ˗a ˈdhö, kö ˗kɔ ˈka dho ˗a ˗ya ˗a ˈka ꞊bhlëë ˈgü ˈka˗ yö. ˗Kwaa ˈwɔnzuan ˈbha ˗nu ˗ga.

13. ˈMën dho kwa ˗takun kö ˈkwa ˈto ˗klu ˗sü ˈka Zoova ˗bha?

¹³ «˗Bhö ˈto ꞊zianˈ ˗klu ˗sü ˈka ˗Zlan ˗wo ˗bha.» (1 Tim. 4:​7, NTBL) Pɔdhö ˗kun ˗a pö ˗ni ˈgü Timote ˗dhɛ ꞊dhɛ ˗yö ˈto ˗klu ˗sü ˈka Zoova ˗bha kö ˗yö ˈwɔn ˗nu ˈwo˗ ˗dhɛ ˗së ˗a kë. ˈDhɛ ˗kë ꞊dhɛ ˈˈklʋʋsë ˈö bhë kwa ˈti bhɔ ˗a ˈka, kwa dua ˗mü kö ˈkwa˗ draanˈˈ. ˗Kɔ ˗kë ꞊dhɛ? ˗A pö ˈö Pɔdhö ˗ya wo «˗bhö ˈto ˗klu ˗sü ˈka» bhë ˗yö ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈö ˗gban ˈpö ˗bialömɛn ˗nu ˈwo wo ˗de ꞊draan kö ˈwo ˗mɔn ˗bialo ˗sü ˗bha bhë ˗an ˗bha. ˗An dua ˗mü kö ˗wo wo ˈˈɲan ˗klu dosɛnŋ wo ˗bha wo ˗de baaˈˈ ˗sü ˗bha. ˗Kɔ do ˈö bhë ˗a ˈka, kwa dua ˗mü kö pë ˗nu ˈwo dho kwa ꞊ɲɔɔn Zoova ˗bha ˈkwa kwa ˈˈɲan ˗klu wo dosɛnŋ ˗an ˗bha.

14. Ka Biblö ˗wo pö ˗ni ˈgü, ˈmën ka ˗zo ˈti ˗dho ˈgo ˗a ˈˈpiʋ̈? ˗A ˈwɔnzuan ˗zɔn.

¹⁴ Biblö ˗wopösü ö yi ꞊gban ˈˈpɛpɛ ˈka bhë ˗a ˗wɔn ˗yö ˈˈgbɩɩ˗ kwa ˗bha ˈka. Ka ˗zo ˈya ˗dho bhɔ ꞊dhɛ kwa Biblö ˗wo ˗pö kö ˈkwa ꞊ɲɔɔn Zoova ˈˈsuee. ˗A ˈwɔnzuan ꞊nɛn: ˗gleŋ ˗mɛɛn ˈka˗ sü ˗kwɛzlan ˈö ˗gban Yesu waa wlüünën gɔɔn˗ ˈö kun ꞊bhɔɔsü ˗an ˗bha bhë ˗a ˈgü? (Mak. 10:​17-22) Wlüünën ˈö bhë ˗yö ˗kun ˈdhaŋ˗ bho ˗ni ˈgü ꞊dhɛ Yesu ˗yö Mesi ˈka. ˈˈKɛɛ ˗zoyödhe ꞊va ˈyaa kun ˗a ˗gɔ kö ˗yö ʒiö Yesu ꞊kee˗. ˈKö ˗kë ˈˈdhʋ̈, ‹˗a ˗dhɔ ˗yö ˗da Yesu ˈgü.› Yesu ˗yö dhiaŋzë ˗a ˗dhɛ ˗dhɔkaadhe ˈgü. ˗Yö ˗kün ˗a ˈˈpiʋ̈ kö ˗yö ˗da ˈwɔn ˗së ˗ʒian ˗ta. ˗Kɔ do ˈö Yesu yö wlüünën ˈö bhë ˗a yö ˗a ˈka ˈnën Zoova ˗ya yö ˗a ˈka ˈpö. (Zan 14:9) Ka ka ˗zota ˗ni ˈgü ˗kwɛzlan ˈö bhë waa ˈwɔn ˗nu ˈwo ka ˗ta ˗an ˈgü, ˗ka ka ˗de dhɛɛˈˈ ˈkpɔ ˈka˗ pö: «ˈMën ˈa dho ˗a kë kö ˈa ꞊ɲɔɔn Zoova ˈˈsuee, ˈa yokë mɛn ˈˈwɛɛ ˗nu ˈˈdhiʋ̈?»

15. ˈMën ˗kë ˈö wlüünën gɔɔn˗ ˗nu dua ˈdhö ˗mü kö ˗wo ˈwɔnzuan ˗së ˈto mɛn ˈˈwɛɛ ˗nu ˗gɔ? ˗A ˈgü ˈˈpʋ. (1 Timote 4:​12, 13)

¹⁵ «˗Bhö kë mɛ ˈö Yesu Klito ˗wun ˗dhɛ ˈwun gia˗ ˗mɛ ˗nu dho ˈwun ꞊zuanˈ ˗sü ˗a ˗bha ˈka.» (1 Timote 4:​12, 13, NTBL ˗wo pö.) Pɔdhö ˗ya ˗pö Timote ˗dhɛ ˗yö ˈsëëdhɛ ˗wopösü, mɛn ꞊klaŋkësü waa ˈˈklʋʋsë ˗nu ˈwo ˗kë ꞊dhɛ ˗dhɔ, ˗zoyödhe, ˗kë ˈˈslʋ̈ʋ̈slʋ̈ ˗sü ˗nu ˈdhö bhë ˗an draanˈˈ. ˈMën ˗kë? ˈYö sü ꞊dhɛ kwa këwɔn ˗nu ˗wɔn ˗yö ˈˈgbɩɩ˗ ˈö ˗ʒiö ˗a ˈka kwa ˈˈdhiwo ˗nu ˗ta. ˗Ka ka ˗zota kö ˗wa pö ka ˗dhɛ ꞊dhɛ ˈˈdhɛɛtadhiaŋ˗ do ˈö dho mɛn ˗nu ꞊faanmën ˗zlanwopösü ˗bha, ˈka˗ zë. ꞊Ya kë ꞊dhɛ ka ka ˗de ˗nu ˗zlanwopösü ˗dhɛ ꞊dedewo, dhiaŋ ˈö bhë ka ˗dho dɔ ˗a zë ˗dhɛ ˈka. ˗Ya ˈgo mü, ˈdhɛ ˗kë ꞊dhɛ mɛn ˗nu ˗wo ka ˗yö ˗kplawo kö ka ˗zlanwopö ˗ni ˈgü bhë, ka ˗bha dhiaŋ ˗dho ˗an ˗blü ˗zlanwopösü ˗bha.—1 Tim. 3:13.

16. (1) Pë ˈˈsoodhu ˗mɛɛn ˈö wlüünën gɔɔn˗ ˗nu dho ˗a kë kö ˗wo kë ˈwɔnzuan ˗së ˈka? (2) Wlüünën gɔɔn˗ ˗nu ˗dho kë ˈwɔnzuan ˗së ˈka wo ‹ˈwun ꞊blɛɛˈ˗ ˗kɔ ˗nu ˈgü,› ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ?

¹⁶ ˈKwa ˗dhɛ ˗ga 1 Timote 4:12 ˈgü, Pɔdhö ˗yö pë ˈˈsoodhu ˈö wlüünën gɔɔn˗ ˗nu dho ˗an kë kö ˗wo kë ˈwɔnzuan ˗së ˈka, ˗an ˗zɔn. Ka ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈka ˗an sü do do, ˈka ˗an ꞊draan. ˗A ˈwɔnzuan do ꞊nɛn: ˈka˗ pö ˈka kë ˈwɔnzuan ˗së ˈka ka ˗bha ‹ˈwun ꞊blɛɛˈ˗ ˗kɔ ˗nu ˈgü,› ˈmën ˈka dho ˗a kë? ˗Ka ka ˗zota ˈpë ˈka ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈka˗ pö kö ˈka mɛn ˈˈwɛɛ ˗nu ꞊faanmën ˗a ˈgü. ꞊Ya kë ꞊dhɛ ka ꞊kun ka ˗mɛn ˗nu ˗gɔ ˈkɔɔ, ka ꞊mɔɔn ˗bha ˈka ˗an ˈˈnuɛ bho pë ˗së ˗nu ˈwo ˗an kë ˗ni ˈgü ka ˗dhɛ bhë ˗an ˗wɔn ˈgü. ˈKwa kwa bo ˈzü ˗bhɔkwëë ˗nu ˈka, ka ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈka kwa ꞊dhegblü do ˈbha ˈˈnuɛ bho ˗a ˗bha ˈˈdhɛɛtadhiaŋ˗ ɛɛnˈˈ ˗a ˗bha ˈwɔn ˗daa ˗nu ˗bha. Ka ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈpö ˈka ˈwɔn ˗daa ˗nu ˗kë ka ˗de ˗bha ˈwɔn blɛɛˈˈ ˗kɔ ˈgü ˗bhɔkwëë ˗nu ˗ta. ˈKa ka ˈgü dɔ ˈˈgbɩɩ˗ kö ˈka kë ˈwɔnzuan ˗së ˈka ka ˈwɔn blɛɛˈˈ ˗kɔ ˈgü, mɛn ˗nu ˗dho ˗a yö ꞊dhɛ ka ˗kian ˗ni ˈgü Zoova ˗bha ʒian ˗ta.—1 Tim. 4:15.

17. ˈMën dho wlüünën gɔɔn˗ ˗nu ˗takun kö ˗wo Zoova ˗bha yö ꞊va kë? (2 Timote 2:22)

¹⁷ «ˈWɔn yaa ˗nu ˈö ˈnëglɔɔn˗ ˗nu ˈwo˗ kë sië bha, ˗bhö ꞊dua˗ ˗gɔ.» (2 Timote 2:22 ˗wo pö.) Pɔdhö ˗ya ˗pö Timote ˗dhɛ ˗yö ˈˈkan pë nu ˈwo dho ˗a ˈˈɲan bho Zoova ˗bha yö ˈˈpiʋ̈ ɛɛnˈˈ ˈwo dho waa˗ ˗nu ˗an ˗bha ˈˈtɔŋdëdhɛ shiʋ̈ˈˈ bhë ˗an ˗bha. Ka ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈka˗ yö ˈpö ꞊dhɛ ka ˗bha trʋʋkësü ˗yö ˈˈtʋ̈ŋ ˗sü ka ˗gɔ ˈö˗ ˗wɔn ˈgü ˈkaa ˗mɔn zoova ˗bha yö ꞊va kë ˗sü ˗bha. ˗A ˈbha ˗nu ˈnën ˈwo ˗tɔ kwi ˗pa ˗diëë ˗sü, ˗dho ɛntɛnɛtö ˗ta ˗sü ɛɛnˈˈ video trʋʋkësü. ˈˈTʋ̈ŋ ˗nu ˈwo bhë ka ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈka ˗an sü kö ˈka yökë Zoova waa mɛn ˈˈwɛɛ ˗nu ˗bha ˈka. ˗Yö ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈpö ˈö ˗kë kwa ˗bha ˗bhɔkwëëkëgükɔ baasü ɛɛnˈˈ ˗zlanwopö gɔnën ˈka ˗sü ˈka. ˈYaa za ˈgü ꞊dhɛ pë ˗nu ˈwo bhë ka ˗an kë, ka ˗dho ˈˈtɔŋdë ꞊dɛɛ ˗nu ˈwo dho ka ꞊faanmën Zoova ˗bha yö ꞊va kë ˗sü ˗bha, ˈwo dho ka ˗takun kö ka ˗da ˈwɔn ˗së ˗nu ˗ʒian ˗ta ˗an ꞊slɔɔ.

ˈWƆN ˗SË ꞊VA ˗YÖ MƐN ˈˈWƐƐ ˗NU ˗TAKUN ˗SÜ ˈGÜ

18. ˈMën ˗kë kwa ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈkwa˗ pö ꞊dhɛ Makö waa Timote ˗an ˗bha ˗tosɛta ˗kun ˗së ꞊dedewo?

¹⁸ Makö waa Timote ˗wo ˈwɔn ꞊vadhɛ ˗bho ˈˈgblʋʋ wo ˗bha ˗tosɛta ˈgü kë ˈˈdhʋ̈ kö ˈwo mɛn ˈˈwɛɛ ˗nu ˗takun ꞊dedewo. ˗A ˗kë ˈˈdhʋ̈ ˗sü ˗yö ˗an zuʋ̈ˈˈ ˈˈgblü ˗dhi ˈgbɛ. (Këw. 20:35) Makö ˗yö ˗bɔ ˗dhɛ ꞊vadhɛ ˈgü ˈˈkpɔnŋ ꞊taa kö ˈö ö ꞊dhegblü ˗nu ˗takun. ˗Yö ˈsëëdhɛ ˗be do ˈö Yesu ˗bha ˗tosɛta waa˗ ˗bha ˗zlanwopösü ˗wɔn ꞊blɛɛ, ˗a ˗bɛnzë. Timote ˗yö Pɔdhö ˗takun ˗zlanwokɔdhi ˗dɛɛ ˗nu ˗ya ˗sü ˗bha, ˈö waa˗ ˗nu ˈwo wo ꞊dhegblü ˗nu ˗takun ˈpö. ˈYaa za ˈgü ꞊dhɛ Zoova ˗yö Makö waa Timote ˗an ˗bha yö ˈˈgbɩɩ˗ ˈwo kun ˗a kë ˗ni ˈgü bhë ˗a yö, ˈö˗ zuʋ̈ˈˈ ˈˈgblü ˗yö dhi ꞊dedewo ˗a ˗wɔn ˈgü.

19. ˈMën ˗kë ˈö wlüünën gɔɔn˗ ˗nu dho ˗dhioo ˗nu ˈö Pɔdhö ˗yö ˗an dɔ Timote ˗ta bhë ˗an ˗ya ꞊bhlëë ˈgü? ˈYö ˈwɔn ˗së ˗mɛɛn ˗nu ˈwo dho ˈgo ˗a ˈgü?

¹⁹ Timote ˗dhɔ ˈö kun Pɔdhö ˈgü bhë kwa˗ ˗yö ˈkpakpadhö ˈsëëdhɛ ˗nu ˈö ˗an bɔ Timote ˗dhɛ ˗an ˈgü. ˈSëëdhɛ ˗nu ˈwo bhë ˗wa ˗zɔn ˈpö ꞊dhɛ wlüünën gɔɔn˗ ˗nu ˗dhɔ ˗yö Zoova ˗kë ꞊dedewo. ˗Ya ˈˈpiʋ̈ kö ka zuʋ̈ˈˈ ˈˈgblü ˗yö dhi ö ˗bha yö ˈgü. ˈDhɛ ˈˈdhʋ̈, ˗ka pë ˈˈpɛpɛ kë ˈka Pɔdhö ˗bha ˗dhioo ˗nu ˗ya ꞊bhlëë ˈgü kö ˈka yökë mɛn ˈˈwɛɛ ˗nu ˈˈdhiʋ̈ ˗kplawo. ˈKa˗ kë ˈˈdhʋ̈ ka ˗bha ˗tosɛta ˗dho kë ˗së, ˈö ˈka «˗tosɛa ꞊dede [˗]kë.»—1 Tim. 6:​18, 19.