˗Kwa ˈwɔn ˗së ꞊slɔɔ ˗kplawo gagade ˗blɛɛsü ˗nu ˈwo Biblö ˈgü bhë, ˗an ˈgü

1. ˈDhɛ ˈkwa gagade ˈö Biblö ˈgü ˗a man, kwa ˗kë kwa ˗de ˈgü ꞊dhɛ?

PË ˗NU ˈö ˈkwa ˗an ꞊draan kö ˈkwa ˗ya Biblö draansü ˗bha bhë ˗wo kwa ˗bha ˗tosɛta ˗bho ˈˈgblʋʋ. ˗A ˈwɔnzuan ˈnën ˗tɔ ˈdhɛ ˈkwa˗ man ꞊dhɛ ˗Zlan ˈtɔ ˈnën ˗tɔ Zoova, kwa ˗kë ˗a ˈˈtɔŋdë ˈka ˗sü ˗ʒian ˗mɛɛn. (Is. 42:8) Gagade ˈö ˗gban mɛn ˗nu ˈö ˗wa ga ˗an ˗bha ˈdhɛ ˈkwa˗ man, kwa˗ ˈti˗ pö kwa ˗de ˗dhɛ ˈzü ꞊dhɛ kwa dhɔɔbhaamɛn ˗nu ˈö ˗wa ga bhë ˗wo saanˈˈ ˈsü ˗ni ˈgü. (Eccl. 9:10) ˈDhɛ ˈkwa˗ ˈwɔn dɔ ꞊dhɛ ˗Zlan ˗ya ꞊bhɔɔ ˈˈsɛ ˈˈplüün bho kwa ˗dhɛ bhë, kwa zuʋ̈ˈˈ ˈˈdhiʋ̈ ˗yö ö bo ˈˈtɛ ˗sü ˈka ˗dhɛkpaɔ dhiʋ̈ˈˈ ˗wɔn ˈgü. ˗A ˗de ꞊ʒiaan ˗a pö ˈö Biblö ˗ya wo ꞊dhɛ kwa ˗bha ˗tosɛta ˈˈdhiʋ̈ ˈti ˗dho ˈto ˗kwɛ 70 ɛɛnˈˈ 80 ˗ta ˈˈkɛɛ kwa ˗dho ˈto ˗toëpö ˈka bhë, ˗yö kwa zogban ꞊dedewo.—Ps. 37:29; 90:10.

2. ˈMën kë ˈö Piɛɛ ˗ya pö kletiɛn ˗nu ˗dhɛ ꞊dhɛ ˗an ˗zo dua ˈyaa ˗mü kö ˗yö bhɔ pë ˗blɛɛsü ˗nu ˈwo ˗an ꞊draan bhë ˗an ˈka? (2 Piɛɛ 1:​12, 13)

² Kwa ˗zo dua ˈyaa ˗mü kö ˗yö bhɔ ꞊dhɛ pë ˗blɛɛsü ˗nu ˈkwa ˗an ꞊draan Biblö ˈgü bhë, ˗an ˗wɔn ˗yö ˈˈgbɩɩ˗. Bɔmɛn Piɛɛ ˗yö ö ˗bha ˈsëëdhɛ ꞊plɛ ˗bha ˗naan ˗bɔ kletiɛn ˗nu ˈö ˗an ‹yun kun ziö ˗sü ˈka kpɛnngkpɛnngdhö tɛanwɔn ˈgü› bhë, ˗an ˗dhɛ. (2 Piɛɛ 1:​12, 13 ˗wo pö.) ˈˈTʋ̈ŋ ˈö ˈˈdhʋ̈ ˗a ˈgü ˈwɔnyaakëmɛn ˗nu ˗kun ˗zlanwokɔdhigümɛn ˗nu kpö ˈgü, ˈö ˈwo kun ˗a ˈˈslö mɛɛnˈˈ ˗ni ˈgü kö ˈwo kletiɛn ˗nu bho ʒiaan ˗ta. (2 Piɛ. 2:​1-3) Piɛɛ ˗kun ö ꞊dhegblü ˗nu ꞊faanmën ˗ni ˈgü kö ˗wo ˗gban mɛn ꞊suu ˗nu ˈwo ˈˈdhʋ̈ ˗an ˗gɔ. ˗A ˗wɔn ˈgü, ˗yö ˗an ˗zokpɔɔ pë ˗nu ˈö ꞊waa ˗an draanˈˈ ˈsaadhö ˗a ˈka. ˗A ꞊klaŋwo ˗nu ˈwo bhë, ˗wo ˗dho ˗an ˗takun kö ˗wo ˈto ˗klu ˗sü ˈka Zoova ˗bha ˈˈtʋ̈ŋ ꞊gban ˈka.

3. ˈMën kë ˈö kletiɛn ˈˈpɛpɛ ˗nu dua ˈdhö ˗mü kö ˗wo wo ˗zota ˗së ˈka gagade ˗blɛɛsü ˗nu ˈwo ˗an ꞊draan Biblö ˈgü bhë ˗an ˈgü? ˗A ˈwɔnzuan do ˗zɔn.

³ ˈKö ˗kë ꞊dhɛ ˈkwa ˗kwɛ ꞊va kë Zoova ˗dhɔkësü ˈgü, kwa ˗bhawɔn ˗yö ˗kplawo gagade ˗blɛɛsü ˗nu ˈkwa ˗an ꞊draan, ˗an ˗bha. ˗A ˈwɔnzuan ꞊nɛn: ˗Kwa kwa ˗zota kö ˗wo ˈˈtʋʋkwɛɛ˗ nu dhebɔ ˈö dɔ pë ˗kpadhɛ ˈka waa ö ˈdhunën ˗an ˗dhɛ kö ˗a mɛn ˈö ˗dhö ˗yö ö ˗bha ˗kpa. ˈˈKɛɛ ˈdhɛ ˗kë ꞊dhɛ dhebɔ ˗ya ꞊gwëë pë ˗kpasü ˈgü bhë, ˗yö ˈˈtʋʋkwɛɛ˗ ˗nu ˈwo ˈˈdhʋ̈ ˗an ˗kpa ˗kɔ ꞊vadhɛ ˗dɔ ˈö ˗ʒiö ˗a ˈka ö ˈdhu ˗ta. ˗Kɔ do ˈö bhë ˗a ˈka, mɛn ˗nu ˈö ˗wa ꞊gwëë Zoova ˗dhɔkësü ˈgü ˈpö ˗wo ˗gleŋ ˗nu ˈwo Biblö ˈgü ˗an ꞊vadhɛ ˗dɔ ˗së ˈka ˈwo ˗ʒiö ˗a ˈka mɛn ˗nu ˈwo˗ ˗draan ꞊dɛɛ ˈgü ˗an ˗ta. ˈÖ sü kwa ˗bha ˗bɔyibhaasü ˗bha, ˈkwa bɔ ˈwɔn ꞊vadhɛ ˈgü Zoova ˗dhɔkësü ˈgü. ˈKwa kwa ˗zota pë ˗nu ˈö ˈkwa ˗an ꞊draan ˈˈdhiʋ̈ ˗be ˗an ˈgü, kwa ˗an ˗ya ꞊bhlëë ˈgü ˗kɔ ˗dɛɛ ˈbhaa ˗nu ˗yö. ˗Kwa gagade ˗blɛɛsü ˗yaaga ˈwo ˗mɔn kletiɛn ˗kiansü ˗nu ˗takunsü ˗bha ˗an ˗ga.

ZOOVA ˈNËN ˗TƆ PË ˗NU ˗DAMƐN

4. ˗A ˈwɔn dɔ ˗sü ˈö ꞊dhɛ Zoova ˈnën ˗tɔ kwa ˗Damɛn bhë, ˗yö ˗pa kwa ˈka ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ?

⁴ [Zoova] ꞊në pë ꞊gban ˈˈpɛpɛ ˗da. (Ebl. 3:4) Kwa˗ ˈwɔn ˗dɔ ꞊dhɛ kwa ˗bha ˈˈsɛ waa ö ˗tapë ˗nu ˈˈpɛpɛ ˈwo bhë, kwa ˗Damɛn ˈˈpiigbɩɩsü ˈö ˈwɔndɔdhe ˈdhö˗ ˗gɔ ˈnën ˗an ˗pëkë. Yö ˈnën kwa ˗da. ˗A ˗wɔn ˈgü, ˗yö kwa ˗dɔ ˗së ˈka. ˗A ˈdhɛ ˗wɔn ˈdhö ˈˈgbɩɩ˗ ˈzü ˈyö ˗tɔ ˗yö ö ˗zokë kwa ˈˈpiʋ̈, ˈö kwa ˗bha ˈwɔn ˗së dɔ. Gagade ˗bhaasü ˈö ˗kë ꞊dhɛ Zoova ˈnën ˗tɔ pë ˗nu ˗Damɛn bhë, ˗yö ˗pa kwa ˈka ꞊dedewo ˈö˗ ˗kë ˈzü ˈkwa ˗tosɛta kë ˗sü ˗gɛn dɔ.

5. Gagade ˗mɛɛn ˈö ꞊mɔɔn˗ ˗bha kö ˗yö kwa ˗takun ˈkwa kwa ˗de ˈsü ˈˈtɩtɩ? (Isaïe 45:​9-12)

⁵ Gagade ˈö ˗kë ꞊dhɛ Zoova ˈnën ˗tɔ kwa ˗Damɛn bhë ˗yö ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈö˗ ˗kë ˈkwa kwa ˗de sü ˈˈtɩtɩ. ˗A ˈwɔnzuan ˈnën ˗tɔ ˈˈtʋ̈ŋ ˈnën ˈbhaa ˈˈpiʋ̈, ˗kɔ ˈö Zɔbö kun Zoova yö ˗ni ˈgü ˗a ˗bha bhë ˈyaa kun ˗së. ˗A ˗zo ˗kun bhɔ ˗ni ˈgü pë ˗wɔngbɩɩsü ˈka, ˈö ö ˗zota ö ˗de ˗wɔn ˈgü dosɛnŋ. ˗Yö ˗kun ˗a ˗ga ˗ni ˈgü ꞊dhɛ tɛanwɔn ˗yö ö ˈˈpiʋ̈. ˈDhɛ ˗kë ˈˈdhʋ̈, Zoova ˗ya ˗zokpɔɔ ˈö˗ pö ˗a ˗dhɛ ꞊dhɛ yö ˈnën ˗tɔ pë ˗Damɛn ˈˈpiigbɩɩsü. (Job 38:​1-4) ˈWɔn ˈö bhë ˗ya ˗kë ˈö Zɔbö ˗ya yö ꞊dhɛ ˗Zlan ˗bha ˈwɔndɔdhe ˗yö ˗ʒiö mɛnbhɩɩdhe ˗nu ˗bha ˗ta ꞊gblɛɛn. ˗A ˗wɔn ˈgü, ˗Zlan ˗wodhiʋ̈lomɛn Izai ˗ya ˗pö: «Gbɔ ˈˈsɛ ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈö˗ pö gbɔdɔmɛn ˗dhɛ: ‹ˈMën ˈü˗ kë ˗ni ˈgü ˗ee?›»—Isaïe 45:​9-12 ˗wo pö.

6. ˈWɔn ˗mɛɛn ˈgü ˈö ˈkwa dho ˗a yö ꞊dhɛ kwa ˗Damɛn ˗yö ꞊kpɔɔsü ˈö˗ ˈˈpii ˈdhö ˈˈgbɩɩ˗? (Kpɔɔˈˈ ˈzü pë ˈˈbin ˗nu ˗bha.)

⁶ Mɛn ˈbhaa ˗ya ꞊gwëë Zoova ˗dhɔkësü ˈgü, ˗yö ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈö ö ˗zoyö ꞊dedewo ö ˗de ˗dhɛ, ˈö ö ˗ta yö Zoova waa ö ˈˈDhiwo ˗an ˗bha ˈˈdhiʋ̈sü ö ˈka ˗sü ˗bha. (Job 37:​23, 24) ˈˈKɛɛ kö ˗a ˗mɛn ˗yö ö ˗zota ꞊ʒiaan Zoova ˗bha ˗kë kwa ˗Damɛn ˈka ˗sü, ˗a ˗bha ˗kë ꞊kpɔɔsü ˗sü waa˗ ˗bha ˈˈpiigbɩɩdhɛ ˗an ˈgü, ˈmën dho ˗a kë? (Is. 40:22; 55:​8, 9) Gagade ˗wɔngbɩɩsü ˈö bhë ˗yö ˗dho ˗a ˗takun kö ˗yö ö ˗de ˈsü ˈˈtɩtɩ, ˗ya yö ꞊dhɛ ö ˗bha ˈwɔndɔdhe ˈyaa pë ˈbhaa ˈka Zoova ˗bha ˈˈdhiʋ̈.

7. ˈMën Raela ˗takun ˈö ˗we ˈˈdhiʋ̈ ˗sü kwa ˈka ˗kɔ ˗dɛɛ ˗bha?

⁷ ˗Zotasü ˈö ꞊dhɛ kwa ˗Damɛn ˗yö ˗dhö bhë ˗yö Raela ˈö Sloveni ˗a ˗takun ˈö ˗we Zoova ˗bha ˈwɔn ˗nu ˗bho ˈˈgblʋʋ ˗sü ˈö˗ ˗bha ˗kɔlokota ˈgü bhë, ˗a ˗bha. ˗Ya ˗pö: «ˈˈTʋ̈ŋ ˈbhaa ˗nu ˈka, mɛn ˗nu ˈwo ˈˈdhiʋ̈sü ˗ni ˈgü kwa ˈka bhë ˗wa ˈwɔn ˗nu bho ˈˈgblʋʋ, ˗we ˗a ˗bha ˗sü ˈyaa kë n ˗kɔa ˈˈplëëplë. ˗A ˈwɔnzuan do ˈnën ˗tɔ ˗Kwɛ 2023 kwa ˈˈdhiʋ̈ʒiöwomɛn ˗nu ˗bha dhiaŋ ˗dɛɛ #8 ˈgü, ˈdhɛ ˈa ˗kpan kwa ꞊dhegblü ˈö kun ˈˈdhɛɛtadhiaŋzë ˗ni ˈgü bhë ˗a ˗bha kö ˗ya ö ˈbhuëë˗ ˗to, ˗yö ˗kë n ˗dhɛ ˈya˗. ˈˈKɛɛ ˗a ˗bhɛɛ Zoova ˗dhɛ kö ˗yö n ˗takun ˈa ˈˈwɩ ˗a ˗bha.» Raela ˗ya ˗yö ꞊dhɛ Zoova ˗bha ˗kë kwa ˗Damɛn ˈka ˗sü ˗wɔn ˈgü, ˗yö dosɛnŋ ˈnën ˈˈdhiʋ̈ ˗sü ˈö ˗bha ˗kɔlokota ˈka ˗kɔ dɔ. ˈWɔngüman ˗kɔ ɛɛnˈˈ ˈˈdhiʋ̈ ˗sü kwa ˈka ˗kɔ ˗dɛɛ ˈbhaa ˗ya yö ˈˈkpɛɛn, ˗gɔ ˗dho ˗a ˗dhɛ ˈˈshia˗ ˗sü ˗ya kë kwa ˗kɔa ˈˈgbɩɩ˗, ˗kwa kwa ˗de ˈsü ˈˈtɩtɩ kö ˈkwa kwa ˗zota kwa ˗Damɛn ˗bha ꞊kpɔɔdhɛ waa˗ ˗bha ˈˈpiigbɩɩdhɛ ˈgü.—Wlɔ. 11:​33-36.

ˈMËN KË ˈÖ ˗ZLAN ˗YÖ Ö ꞊KWAA SAANˈˈ ˗NU ˗ZÜ ˈWO NU KWA ˗TA

8. ˗A ˈwɔn dɔ ˗sü ˈö ꞊dhɛ ˗Zlan ˈyaa ˈnën nu saanˈˈ ˗nu ˈka kwa ˗ta bhë, ˗yö kwa ˗takun ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ?

⁸ ˈMën kë ˈö ˗Zlan ˗yö ö ꞊kwaa saanˈˈ ˗nu ˗zü ˈwo nu kwa ˗ta? Mɛn ˈbhaa ˗nu ˈö ˗wo ˈti dhɛɛˈˈ ˈö bhë ˗a ˗yɔ ꞊slɔɔ, ˈwɔn ˗yö ˗shiö ˗an ˗dhɛ ˗Zlan ˗bha ɛɛnˈˈ ˗wa ˗pö wo ˗de ˗dhɛ ꞊dhɛ ˗Zlan ˈyaa ˈdhö toŋtoŋdhö. (Prov. 19:3) ˈˈKɛɛ kwa ˗zë kwa˗ ˗yö ꞊dhɛ ˈwɔnyaakësü waa ˈwɔn yaa kë ˗dhii ˗nu ˈnën ˈwo nu saanˈˈ ˗nu ˈka kwa ˗ta, Zoova ˈyaa ˗mü. Kwa˗ ˗man ˈpö ꞊dhɛ Zoova ˗bha ö zuʋ̈ˈˈ ˗kë ˗saa ˗sü ˗wɔn ˈgü, mɛn ˈˈmliɲɔn ꞊va ꞊waa˗ dɔ ˈö wo ꞊dede ꞊waa˗ yö ˈpö ꞊dhɛ ˗yö ˗dho saanˈˈ ˗nu bho kwa ˗bha ˈpapadhö. (2 Piɛ. 3:​9, 15) Gagade ˗nu ˈwo bhë ˗wo kwa ˗zogban, ˈwo kwa ꞊ɲɔɔn Zoova ˗bha.

9. ˈWɔn ˗mɛɛn ˗nu ˈgü ˈkwa dho kwa ˗zota ꞊dedewo ˈpë ˗kë ˈö Zoova ö ꞊kwaa saanˈˈ ˗nu ˗zü ˈwo nu kwa ˗ta bhë ˗a ˈgü?

⁹ Kwa˗ ˗yö ꞊dhɛ kwa ˗bhawɔn ˗yö zuʋ̈saadhɛ ˗bha kë ˈˈdhʋ̈ kö ˈkwa kwa ˈˈɲan ˈto Zoova ˗gɔ ˗yö saanˈˈ ˗nu bho ˈˈshia˗. ˈˈKɛɛ kwa dhɔɔbhaamɛn ˗wɔn ˗ya kë ɛɛnˈˈ ˈwɔn ˈˈgbɩɩ˗ ˗yö nu ˗ni ˈgü kwa ꞊dede ɛɛnˈˈ kwa ˗bha ˈkɔdhigümɛn ˗nu ˗ta, ˗yö ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈö mën kwa ˈka, ˈkwa˗ pö ꞊dhɛ Zoova ˈyaa ˈwɔn ˗nu kë ˗ni ˈgü ˈˈvaandhö. (Hab. 1:​2, 3) ˈˈTʋ̈ŋ ꞊suu ˈö bhë ˗a ˈgü, ˗yö ˗dho kë ˗së kö ˈkwa kwa ˗zota ˈpë ˗kë ˈö Zoova ö ꞊kwaa mɛn kpɛnŋdhö ˗nu ˗zü ˈwo saanˈˈ sü ˗a ˈgü.a (Ps. 34:19) Kwa ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈzü ˈkwa kwa ˗zota ˗a pö ˈö˗ Zoova ˗ya wo ꞊dhɛ ö ˗dho saanˈˈ ˗nu bho ˈˈshia˗ ˈpapadhö bhë ˗a ˈgü.

10. ˈDhɛ Anö dhe ˗wɔn ˗yö ˗kë, ˈmën ˗takun ˈö˗ kun ö ˗bha?

¹⁰ Gagade ˈö ˗gban kwa ˗bha saanˈˈ ˈsü ˗sü ˗bha bhë ˈkwa˗ dɔ, ˗yö ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈö kwa ˗takun ˈkwa bɔ ˈwɔn ˈˈgbɩɩ˗ ˗nu ˈgü. Anö ˈö ˈˈsɛ ˈwo˗ Mayɔtö ˗kë ˈö ˗ya ˗sü ˈka Ɛndö ꞊weeyi ꞊zinŋgü bhë ˗a ˈgü, ˗ya ˗pö: «ˈDhɛ n dhe ˗wɔn ˗yö ˗kë, ˗wëë ˗yö ˗bɔ n ˗ta ꞊dedewo. ˈKö ˗kë ˈˈdhʋ̈, a˗ ˗pö n ˗de ˗dhɛ ꞊dhɛ Zoova ˈyaa ˈnën nu saanˈˈ ˗nu ˈka, ˈˈkɛɛ ˗ya ˈˈpiʋ̈ ꞊ʒiaan kö ˈö saanˈˈ ꞊suu ˈˈpɛpɛ bho ˈˈshia˗, ˈö kwa dhɔɔbhaamɛn ˗nu bho ga ˈgü. ˈMan n ˗zota ˈˈdhʋ̈, zuʋ̈waannusü ꞊dede ˗yö ˗kë n ˗gɔ.»

11. ˈPë kë ˈö Zoova ˗yö ö ꞊kwaa saanˈˈ ˗nu ˗zü ˈwo nu kwa ˗ta bhë ˈkwa˗ dɔ, ˗yö ˗dho kwa ˗blü ˗zlanwopösü ˗bha ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ?

¹¹ ˈPë kë ˈö ˗Zlan ˗yö ö ꞊kwaa saanˈˈ ˗nu ˗zü ˈwo nu kwa ˗ta bhë ˈkwa˗ dɔ, kwa ˗dho ˗zlanwopö ˗kplawo. Piɛɛ ˗ya ˗pö ꞊dhɛ Zoova ˗bha ö zuʋ̈ˈˈ ˗kë ˗saa ˗sü ˗yö mɛn ˗nu ˈwo go wo ˗bha ꞊sɔnŋ yaa ˈgü bhë, ˗an ˗dha. ˗Ya ˗pö ˈzü: «˗Ka ka ˗zʋ ˈto ka ˗dɩ ˈgü, ˗a ˗gɛn ˗mü ꞊dhɛ ˗a ˗dhɛa ˗bha ꞊dhɛ ˈka ˈto ˗kplü ˗sü ˈka [˗Zlan] ˗bha, kö pö ˈa ˈdho kë ka ˈˈta ˗kɔ ˗bha.» (2 Piɛ. 3:11) Pë ˗nu ˈkwa dho ˗an kë kö «ˈk[w]a ˈto ˗kplü ˗sü ˈka [˗Zlan] ˗bha» bhë, ˗a do ˈnën ˗tɔ ˗zlanwopösü. ꞊Dhɛ kwa Dë Zoova ˈdhö, mɛnbhɩɩdhe ˗nu ˗dhɔ ˗yö kwa ˗kë. Kwa˗ ˈˈpiʋ̈ kö ˗wo ˗tosɛta kë ˗Zlan ˗bha ˈˈkpɔnŋtaadhɛ ˗dɛɛ ˈgü. Zoova ˗yö ö zuʋ̈ˈˈ ˗kë ˗saa kwa ˗bha ˈˈyasagümɛn ˗nu ˈˈpiʋ̈, kë ˈˈdhʋ̈ kö ˗wo ˈˈtʋ̈ŋ ꞊slɔɔ ˗wo ö ˗dhɔkë. Kwa ˗bha ˗kë Zoova yökëyoo ˗nu ˈka ˗sü kö ˈkwa mɛn ꞊va ꞊dede ˗takun ˗wa dɔ ˈˈsanni ˈˈkpɔnŋtaadhɛ yaa ˈö yö ˗yö ɲën bhë, ꞊bhlëëwɔn ˈkpii˗ ˗mü kwa ˗bha ˈka!—1 Ko. 3:9.

KWA «ˈˈKPƲNGTAADHƐ YËN ˈˈTƲ̈NG ˈGÜ»

12. ˗A ˈwɔn dɔ ˗sü ˈö ꞊dhɛ kwa «ˈˈkpʋngtaadhɛ yën ˈˈtʋ̈ng ˈgü» ˈgü bhë, ˈwɔn ˗së ˗mɛɛn ˈö˗ ˗kë kwa ˗dhɛ?

¹² ˗Kɔ ˈö mɛn ˗nu dho kë ˗a ˈka «ˈˈkpʋngtaadhɛ yën ˈˈtʋ̈ng ˈgü» bhë, Biblö ˗ya ˗pö kwa ˗dhɛ ˈkpakpadhö. (2 Tim. 3:​1-5) ˗A ˗wɔn ˈgü mɛn ˗nu ˈwɔn kë ˗kɔ ˈö kwa ˗züzü ˈkwa˗ ˈsuan˗ bho, kwa˗ ˗yö ꞊dhɛ Biblö ˗yö gagade ˗pö. ˈKwa˗ yö ˈzü ꞊dhɛ ˗an ˈˈtakɔ ˗yö kë ˗ni ˈgü ˈya˗, ˗yö ˗ga kwa ˈgü ꞊dedewo ˈpö ꞊dhɛ ˗Zlan ˈˈDhiwo ˗yö ˈdhaŋ˗ ˗bho ˗a ˈˈdhiʋ̈ ˗pë ˈka.—2 Tim. 3:​13-15.

13. ˈWɔnzuan ˈö Yesu ˗ya ˗zɔn kwa ˗dhɛ Lukö 12:​15-21 ˈgü bhë ˈkwa˗ ˗ga, dhɛɛˈˈ ˗mɛɛn ˗nu ˈö ˈkwa dho ˗an ˈkpɔ kwa ˗de ˗gɔ?

¹³ ˗A ˈwɔn dɔ ˗sü ˈö ꞊dhɛ kwa ˈˈtʋ̈ŋ ˗totaabhasü ˗nu ˈgü bhë ˗yö ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈö kwa ˗blü kö ˈkwa pë ˗wɔngbɩɩsü ˗wɔn bɔ ˈˈdhiʋ̈. Kwa ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈkwa bɔ ˈwɔnzuan ˈö Lukö 12:​15-21 ˈgü bhë ˗a ˗ta kö ˈpë kë ˈö kwa dua ˈdhö ˗mü kö ˈkwa˗ kë ˈˈdhʋ̈ ˈkwa˗ dɔ. (˗A ˗wo pö.) ˈMën kë ˈwo ꞊nɔɔnmɛn ˈö bhë ˗a ˗dhɛ ‹mɛn ˈö ˈyaa ˈwɔn dɔ›? ꞊Nɔɔn ˗bha ˗kë ˗a ˗gɔ ˗sü ˈyaa ˈnën Yesu ˗ya pö ꞊dhɛ ˗yö ˈya˗, ˈˈkɛɛ pë ˈö kun ˗a ˗wɔn bɔ ˗ni ˈgü ˈˈdhiʋ̈ ꞊ʒiaan yö ˗mü. ˗Yö ‹꞊nɔɔn ˗mɛɛn ˈö˗ ˗lo ˈko ˗ta ö ˗de ˗bha ˈka, ˈˈkɛɛ ˈö kun ˈˈfleesü ˗Zlan ˈˈɲan ˈˈdhiʋ̈.› ˈMën kë ˈö˗ dua ˈdhö ˗mü kö ˗yö pë ˈbhaa ˗nu ˗wɔn bɔ ˈˈdhiʋ̈? ˗Zlan ˗ya ˗pö ˗a ˗dhɛ: «Ü ˗dho ga gbeŋ do ˈö ꞊dɛɛ yö ˗a ˈgü.» ˗Gleŋ ˗mɛɛn ˈkwa˗ sü ˈwɔnzuan ˈö bhë ˗a ˈgü? ˈˈTʋ̈ŋ ˈö to kwa ˗gɔ ˈyaa ꞊va ˈzü. ˗A ˗wɔn ˈgü, ˗yö ˗dho kë ˗së kö ˈkwa kwa ˗de dhɛɛˈˈ ˈkpɔ ˈkwa˗ pö: «ˈWɔn ˗nu ˈa n ˗kɔ ˗yɛ ˗an ˗bha bhë, ˗wa ˗zɔn ꞊dhɛ a pë ˗wɔngbɩɩsü ˗bɔ ˗wɔn ˈˈdhiʋ̈ ˗ee? ˈWɔn ˗mɛɛn ˈa˗ n ˗man ˈnën ˗nu ˗blü ˗a kë ˗sü ˗bha? A n ꞊faan, n ˗man ˈˈtʋ̈ŋ waa n ꞊slɔɔpë ˗nu ˗sü kö ˈa n ˗de dhɔɔbhaawɔn ˗nu kë ˗an ˈka ˗blɛɛsü ɛɛnˈˈ kö ˈa yaa Zoova yi ˗bha ˗mlɛɛn ˗gɛn ˗gban ˗ee?»

14. ˈKwa Miki ˗bha ˈwɔnzuan ˗ga, ˈmën kë ˈö ˗së kö ˈkwa kwa ˗zota kwa ˗bha ˗kë ˈˈtʋ̈ŋ ˗totaabhasü ˗nu ˈgü ˗sü ˗wɔn ˈgü?

¹⁴ ˈKwa kwa ˗zota ꞊dedewo ꞊dhɛ kwa ˈˈtʋ̈ŋ ˗totaabhasü ˗nu ˈgü, ˗yö ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈö kwa ˗takun kö ˈwɔn ˗nu ˈkwa dho ˗an kë bhë ˈkwa ˗an dɔ. ˈPë kwa ꞊dhegblüdhe do ˈwo˗ ˗dhɛ Miki ˈö˗ kë, ˈyö bhë. ˗Ya ˗pö: «ˈDhɛ ˈa n ˗man ˈsëëdhɛ ꞊slɔɔ ꞊klaŋplöö, a ˗kun ˗a ˈˈpiʋ̈ kö ˈwɔn ˗nu ˈwo ˗gban wü ˗nu ˗bha bhë ˈa ˗an ꞊klaŋkë. ˈˈKɛɛ a ˗kun ˗a ˈˈpiʋ̈ ˈzü kö ˈa kë ˗yödhiʋ̈ ˈka, ˈa ˈdho ˗dhɛ ˈö ˗zlanwopömɛn ˗nu ˈwaa mü ꞊va ˗a ˈgü. Kwa ꞊dhegblü ˗nu ˈwo n ˗man ˗zlanwokɔdhi ˈgü ˗wa ˗pö n ˗dhɛ ꞊dhɛ n ˗man ˗kë ꞊klaŋ ˈö ˈˈdhʋ̈ ˗a ˈˈdhiʋ̈ ˗sü kö ˈa ˗mɔn ˗kë ˗yödhiʋ̈ ˈka ˗sü ˗bha, ˈa ˈdho ˗dhɛ ˈö ˗zlanwopömɛn ˗nu ˈwaa mü ꞊va ˗a ˈgü bhë, ˈa n ˗zota ˗a ˈgü ˗së ˈka. ˗Wo n ˗zokpɔɔ ˈpö ꞊dhɛ ˈˈkpɔnŋtaadhɛ yaa ˈö yö ˗a ˈgü shiʋ̈ˈˈ ˗sü ˈyaa mü ꞊gblɛɛn. ˗Wa ˗pö n ˗dhɛ ˈzü ꞊dhɛ ˈˈkpɔnŋtaadhɛ ˗dɛɛ ˈgü, ˈˈtʋ̈ŋ ˗dho kë n ˗gɔ kö ˈwɔn ˗nu ˈwo ˗gban wü ˗nu ˗bha, ˈa ˗an draanˈˈ së ˈka. ˈDhɛ ˗kë ˈˈdhʋ̈, a n ˗kɔ ˗yɛ yö ˗bhaasü draanˈˈ ˗sü ˗bha. ˗Ya ˗kë ˈa yö ꞊slɔɔ, ˈa n ˗zokë n ˗de ˈˈpiʋ̈, ˈa ˗kë ˈˈtʋ̈ŋ ꞊gban ˈgü ˗yödhiʋ̈ ˈka ˈö ꞊taabha ˈa dho Ekwatëë, ˈˈsɛ ˈö ˗zlanwopömɛn ˗nu ˈwaa kun mü ꞊va ˗a ˈgü.» ꞊Dɛɛ, Miki waa ö ꞊gɔɔn ˗wo ˗maankëmɛn ˈka ˈˈsɛ ˈö bhë ˗a ˈgü.

15. ˗Kɔ ˗mɛɛn ˈö Zakö ˗bha ˈwɔnzuan ˗yö kwa ˗takun ˗a ˈka kö kwa ˈgü ˈya ˗dho ga ꞊nɔɔn ˗së ˗pö mɛn ˗nu ˈö ˗wo ˈti ˈˈwɩ gagade ˗bha ꞊köŋ ˗an ˗dhɛ ˗sü ˈka? (Kpɔɔˈˈ ˈzü pë ˈˈbin ˗nu ˗bha.)

¹⁵ ˈKwa nɔɔn˗ ˗së pö mɛn ˗nu ˗dhɛ ˗blɛɛsü ˈka ˗wo ˈti wo ˈˈtʋ ˈto, kwa ˈgü ˈya ˗dho ga. ˗Wo ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈwo wo ˈwɔn kë ˗kɔ ˗nu bho ˈˈgblʋʋ ꞊taabha. ˗Kwa Yesu ꞊dhegblü Zakö ˗bha ˈwɔnzuan ˗ga. ˗Yö Yesu ˗yö kö ˗yö ˈˈgla ˗ni ˈgü, ˗ya kë Mesi ˈka, ˗yö mɛn ˗nu ꞊klaŋkë ˗kɔ ˈö mɛn ˈbhaa ˈti˗ kë do ˗a kë ˗ni ˈgü. ˈˈKɛɛ ˈkö ˗kë ˈˈdhʋ̈, Zakö ˈti ʒiö Yesu ꞊kee˗. ˈDhɛ Yesu ˗yö go ga ˈgü yö ꞊kun kë ˗a ˗bha gwëëˈˈ ˈka, ˈö ˗zlawopö ö ꞊sɔbhɛɛ ꞊dede ˈka.b (Zan 7:5; Ga. 2:9) ˗Ya kë ˈˈdhʋ̈ kö kwa dua ˈyaa ˗mü kö ˈkwa kwa ˗kɔ bho kwa ˗bha mɛn ˗nu ˈö ˗wo ˈti ˈˈwɩ gagade ˗bha ꞊köŋ ˗an ˈgü, ˈkwa ˗ya ꞊ʒiaan mɛn ˗nu ˈö ˗wo ˈti ˈˈwɩ ˗a ˗bha ˈˈdhiʋ̈ ˗be bhë ˗zlanwopö ˗an ˗dhɛ ˗sü ˗bha. Kwa ˗zo ˈya ˗dho bhɔ ꞊dhɛ kwa ˈˈtʋ̈ŋ ˗totaabhasü ˗nu ˈgü. ˗A ˗wɔn ˈgü, yö ˈö ˗gban nɔɔn˗ ˗së pö ˗sü ˗bha bhë ˗a ˗wɔn ˗yö ˈˈgbɩɩ˗ ꞊dedewo. ˈPë ˈkwa˗ pö mɛn ˗nu ˗dhɛ ꞊dɛɛ ˗yö ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈö pa ˗an zuʋ̈ˈˈ ˈka ˗dhɛkpaɔ dhiʋ̈ˈˈ ˈgü ɛɛnˈˈ kö ˈˈklʋʋbhɔdhe ˈkpii˗ zü ˗ya dɔ ꞊ʒianwo.c

˗KWA ˈˈWƖ ZOOVA ˗BHA MƐN ˗ZOKPƆƆSÜ ˗BHA

16. Zoova ˗bha mɛn ˗zokpɔɔsü ˗yö ˈwɔn ˗së ˗kë kwa ˗dhɛ ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ? (Kpɔɔˈˈ ˈzü ˈkɔnën «˗Ka bɔ ˗an ˗ta kö ˈka mɛn ˈˈwɛɛ ˗nu ˗takun» ˗bha.)

¹⁶ ˗Zuu ˈgü ˗bhöpë ˈö kwa ˗bha ˗kɔlokota dho ˗a nu ˗ni ˈgü kwa ˗dhɛ ꞊dɛɛ bhë, ˗a ˈbhaa ˗nu ˗wo ˗gban mɛn ˗nu ˈö ˈwaa pë ꞊vadhɛ dɔ Biblö ˈgü ˗an ˗bha. ˗A ˗zuu ˈgü ˗bhöpë ˗nu ˈwo ˈˈdhʋ̈ ˈnën ˈwo ˗tɔ ˈˈdhɛɛtadhiaŋ˗ ˗nu, ˈwɔn ˗gɔ ˗nu, video ˗nu ˈwo ɛntɛnɛtö ˈˈnimlɔn jw.org ˗ta waa ˈˈsu ˗bha ˈsëëdhɛ ˗nu ˈö ˈkwa ˗an ˗pëkë mɛn ˗nu ˈö ˈwaa Zoova ˗bha ꞊Gbɛkiö ˗nu ˈka bhë ˗an ˗bha ˈka. ˈˈKɛɛ kwa ꞊dede kwa ˈwɔn ˗së ꞊slɔɔ˗ ˗an ˈgü ˈpö. ˗Wo kwa ˗bha Zoova ˗dhɔ ˗dadhiʋ̈, ˈwo kwa ˗bha ˗zoyö ˗a ˈˈDhiwo ˗dhɛ ˗sü ˗gɛn ˗gban, ˈwo kwa ˗takun mɛn ˈˈwɛɛ ˗nu ꞊klaŋkë gagade ˈka ˗sü ˗bha.—Ps. 19:7.

17. ˈWɔn ˗mɛɛn ˗nu ˈgü ˈö ˈkwa dho kwa ˗zota gagade ˗blɛɛsü ˗nu ˈkwa ˗an ꞊draan ˗an ˈgü?

¹⁷ Zoova ˗bha ꞊Gbɛkiö ˗nu ˈö ˈkwa bhë, ˈkwa gagade ˈgüman ˗kɔ ˗dɛɛ ˈbhaa ꞊slɔɔ kwa ˗zuʋ̈ˈˈ ˈˈgblü ˗yö ˗dhi ꞊dedewo. Gagade ˗wɔngbɩɩsü ˗blɛɛsü ˗nu ˈkwa ˗an ꞊draan Biblö ˈgü ˈö ˈwo kwa ˗takun kö ˈkwa ꞊ɲɔɔn Zoova ˈˈsuee bhë, ˗wo kwa ˗dhɛ ˗së ˈgbɛ. Kwa ˗bha ˗kɔlokota ˗ya ˈwɔn ˈbhaa ˗nu bho ˈˈgblʋʋ ˈkwa kwa ˗gɔ ˈdho ˗a ˗dhɛ ˈˈshia, kö ˈkwa˗ ˗zɔn ꞊dhɛ Zoova ˈnën ˗tɔ kwa ˗Damɛn ˈˈpiigbɩɩsü ˈö ꞊kpɔɔsü. Kwa dhɔɔbhaamɛn ˈbhaa ɛɛnˈˈ kwa ꞊dede kwa bɔ ˗ni ˈgü ˈwɔn ˈˈgbɩɩ˗ ˈgü, kwa dua ˗mü kö ˈkwa kwa zuʋ̈ˈˈ kë ˗saa, ˈkwa kwa ˗zota ˈpë kë ˈö Zoova ˗yö ö ꞊kwaa saanˈˈ ˗nu ˗zü ˈwo nu kwa ˗ta ˗a ˈgü. ˈKwa˗ pö ˈkwa kwa ˗bha ˈˈtʋ̈ŋ waa kwa ꞊slɔɔpë ˗nu nu pë ˈbhaa kë ˗sü ˗dhɛ, kwa dua ˗mü kö ˈkwa˗ ˈwɔn dɔ ꞊dhɛ kwa ˈˈtʋ̈ŋ ˗totaabhasü ˗nu ˈgü kë ˈˈdhʋ̈ kö ˈkwa pë ˗wɔngbɩɩsü ˗nu ˗wɔn bɔ ˈˈdhiʋ̈. Kö Zoova ˗bha kwa ˗zokpɔɔsü ˗yö kwa ꞊faanmën ˈkwa ˗da ˈwɔn ˗së ˗nu ˗ʒian ˗ta bhë, ˈˈaa ˗yö kë!