Kwa ˈˈgblü ˗yö kë ˗së

«Pë ˈö pa n ˈka ꞊dedewo ˈyö ˗tɔ kwa ꞊dhegblü ˗nu ˗bha ˈˈgblüsëdhɛ.» Pë ˈö Lizaa ˗ya pö ˈyö bhë. Pë ˈö˗ ˗blü ˈö ˗da gagade ˗ʒian ˗ta ˈyö kun ˗a ˗wɔn blɛɛˈˈ ˗ni ˈgü. ˗Yö ˗kë ˈˈdhʋ̈ ˈpö Anö ˈka. ˗Ya ˗pö: «Pë ˗blɛblɛsü ˈö˗ ˗kë ˈa ˗da gagade ˗ʒian ˗ta, ˈyaa ˈnën ˗tɔ ˈwɔn ˗nu ˈwo n ꞊klaŋkë ˗an ˈka. Kwa ꞊dhegblü ˗nu ˗bha ˈˈgblüsëdhɛ ˈnën n ˗gan.» Kwa ꞊dhegblü dhebɔ ˗nu ꞊plɛ ˈwo bhë Biblö ˗wopösü ˗dhɔ ˗yö ˗an ˗kë, ˈwo wo ˗zota ˗a ˈgü. ˈˈKɛɛ pë ˈö pa ˗an ˈka ꞊dedewo ˈyö ˗tɔ ˈˈgblüsë ˈwo˗ ˗kë ˗an ˈka.

Kwa ˗dho ˈˈgblüsëdhɛ ˗zɔn ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ kö ˗yö ˈpa mɛn ˗nu ˈwo kwa ˗züzü ˗an zuʋ̈ˈˈ ˈka? ˗Kwaa ꞊plɛ ˗ga: Kwa ˈˈdhiwo waa kwa këwɔn ˗nu ˈgü. ˗Ya ˈgo mü ˈpö mɛn ˗nu ˈö kwa dua ˈdhö ˗mü ˈkwa ˈˈgblüsë kë ˗an ˈka, kwa ˗dho ˗a yö.

«ˈˈGBLÜSËDHƐ ˈTƆŊ˗» KË KWA ˈNƐƐN˗ ꞊TAA

Dhebɔ ˈö ˗kɔmɔnwɔnbhasü ˈdhö˗ ˗gɔ ˈö Proverbes 31 ˗ya ˗wɔn ꞊blɛɛ bhë, «ˈˈgblüsëdhɛ ˈtɔŋ˗ ˗ya ˈnɛɛn˗ ꞊taa.» (Prov. 31:26) ˈˈGblüsëdhɛ ˈö ˈˈdhʋ̈ ˗wa ˗dhɛ ˗yö ˗a ˈwɔn blɛɛˈˈ ˗kɔ ˗nu ˈgü. ˈNëndë ˗nu ˗de ˈpö ˗an dua ˗mü kö ˗wa kë ˈˈdhʋ̈. ˈNënmɛn ˗nu ꞊vadhɛ ˗wa ˈwɔn ˗dɔ ꞊dhɛ wo ˈwɔn blɛɛˈˈ ˗kɔ ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˗ya kë kö wo ˗bha ˈnën ˗nu ˗wo wo ˈˈtʋ ˈto pë ˈwo˗ pö ˗a ˗bha ɛɛnˈˈ ˗wa bho wo ˈˈtʋʋ. ˈNënmɛn ˗nu ˗wa ˈwɔn blɛɛˈˈ wo ˗bha ˈnën ˗nu ˗dhɛ ˗dhɔkaadhe ˈgü, ˈˈtʋ ˗to ˗an ˗bha ˗sü ˗dho kë ˗an ˗bha ˈnën ˗nu ˗kɔa ˈˈplëëplë, ˈwo ˈwɔnman ˗an ˗ta.

ˈKö ˗kë ꞊dhɛ ˈnën kwa ˗gɔ ɛɛnˈˈ ˈyaa kwa ˗gɔ, ˗kɔ ˗mɛɛn ˈkwa ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈkwa ˈwɔn blɛɛˈˈ ˗dhɔkaadhe ˈgü ˗a ˈka? Pë ˈö Proverbes 31:26 ˗ya pö ˗yö ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈö kwa ˗takun. ˗Ya ˗pö: «-Yö ˈwɔn ˗blɛɛ ꞊kpɔɔdhɛ ˈgü.» ˗A ˗wɔn ˈgü, kwa dua ˗mü ˈkwa baaˈˈ kwa ˈwɔn blɛɛˈˈ ˗kɔ ˗bha. ˗Dhɛ ˈö ˈˈdhʋ̈, ˗yö ˗dho kë ˗së kö ˈkwa kwa ˗de dhɛɛˈˈ ˈkpɔ: «N ˈwɔn blɛɛˈˈ ˗kɔ ˗yö ˗shiö mɛn ˗nu ˗dhɛ ɛɛnˈˈ ˗yö ˗dhikodhɛ ˗da yi ꞊zinŋgü ˗ee?» (Prov. 15:1) ˗Yö ˗së kö ˈkwa kwa ˗zota ˗a ˗dhɛ ˈö bhë ˗a ˈgü.

ˈˈGɔɔn do ˈbha ˗ya ˗pö: «ˈˈBlɔɔndhɛ ˗dhiaŋ ˗yö ˗yɛ mɛn ˗bha ꞊dhɛ ˗dhaa ˈdhö.» (Prov. 12:18) ˈKwa kwa ˗zota ˗kɔ ˈö kwa ˈˈdhiwo dho ˈˈyɛ ˗a ˈka mɛn ˈˈwɛɛ ˗nu ˗bha ˗a ˈgü, ˗yö ˗dho kwa ˗blü kö ˈkwa kwa ˗zokë kwa ˈˈdhiwo ˈˈpiʋ̈. ˈˈGblüsëdhɛ ˈtɔŋ˗ ˈö bhë ˗ya kë kwa ˈgü, ˗yö ˗dho ˗a kë ˈkwa ˗kan ˈˈdhiwo yaa ˗nu ˗bha. (Efɛ. 4:31, 32) ˗Yö ˗dho ˗a kë kö kwa ˗wo ˗yö kë ˈˈnɛɛnnɛn, kö ˗zotadhe ˗së ˗nu ˗wo kë kwa ˗gɔ. Zoova yöö ꞊dede ˗ya ˈwɔnzuan ˗zɔn kwa ˗dhɛ. ˈˈTʋ̈ŋ ˈö ˈˈsuʋ̈ kun ˗a ˗bha yökëmɛn Edhi kë ˗ni ˈgü ˗a ˈka, ˗yö ö ˗bha ˈˈkiö do ˗bɔ ˈyö ˈwɔn ꞊blɛɛ ˗a ˗dhɛ ꞊dhɔŋdhɔŋsü ˈka, ˈö˗ ˗zogban. (1 Rois 19:12) ˈˈKɛɛ kwa ˗bha ˈˈgblüsëdhɛ dua ˈyaa ˗mü kö ˗yö ˈto kwa ˈˈdhiwo ˗nu ˈgü dosɛnŋ. Kwa dua ˗mü ˈkwa˗ ˗zɔn kwa këwɔn ˗nu ˈgü. ˗Kɔ ˗kë ꞊dhɛ?

KWA KËWƆN ˗SË ˗NU ˗WO ˗PA MƐN ˈˈWƐƐ ˗NU ˈKA

ˈKwa kwa ˗bha ˈˈgblüsëdhɛ ˗zɔn kwa ˈwɔn blɛɛˈˈ ˗kɔ waa kwa këwɔn ˗nu ˈgü, kö kwa ˈto ˗ni ˈgü Zoova ˗bha ˈwɔnzuan ˈˈpiʋ̈. (Efɛ. 4:32; 5:1, 2) Liza ˈkwa˗ ˗wɔn ꞊blɛɛ ꞊klöö˗ yö ˈˈgblüsë ˈö Zoova ˗bha ꞊Gbɛkiö ˗nu ˗wa ˗kë ˗a ˈka ˗ya ˗wɔn ˗blɛɛ, ˈö˗ pö: «ˈDhɛ mɛn ˗nu ˗wo ˈˈgbɩɩdhɛ ˗wɔ n ˗mɛn ˗nu ˗ta, ˈwo yi ˗bha ˈkɔdhigümɛn ˗nu ˗kë, kwa ꞊dhegblü ˗nu ꞊plɛ waa wo ˗bha dhebɔ ˗nu ˗wo wo ˗kwaa wo ˗bha yö ˗nu ˗zü ˈwo nu ˈwo yi ˗takun ꞊kwɛɛ˗ baasü ˗bha. ˗A ˈˈtʋ̈ŋ ˈö bhë ˗a ˈka, kö ˈmaan Biblö draanˈˈ ˗ni ˈgü ꞊köŋ.» ˈˈGblüsë ˈö kwa ꞊dhegblü ˗nu ˗wa ˗kë bhë, ˗ya ˗kë ˈö Liza ˗yö ˗ya gagade draanˈˈ ˗sü ˗bha.

Anö ˈö ˈkwa˗ ˗wɔn ꞊blɛɛ ˗a zübhodhɛ ˈgü ꞊klöö˗ yö, ˗yö ˈˈgblüsë ˈö Zoova ˗bha ꞊Gbɛkiö ˗nu ˗wa ˗kë ˗a ˈka ˗a ˗wɔn ˗blɛɛ, ˈö˗ pö: «ˈˈKpɔnŋtaamɛn ˗nu ˈˈtakɔ ˗wɔn ˈgü, ˈmaan ˈdhaŋ˗ bho mɛn ˗nu ˈˈdhiʋ̈. ˈˈKɛɛ ˈdhɛ ˈa ˗kpan Zoova ˗bha ꞊Gbɛkiö ˗nu ˗bha, a n ˗de dhɛɛˈˈ ˗kpɔ ˈa˗ pö: ‹ˈMën ˗kë ˈwo wo ˈˈtʋ̈ŋ ˗kë n ˈgü?› Mɛn ˈö n ꞊klaŋkë Biblö ˈka bhë, ˗a ˗bha ˈˈgblüsëdhɛ ˗ya ˗kë ˈa ˈdhaŋ˗ bho ˗a ˈˈdhiʋ̈.» ˈWɔn ˗së ˗mɛɛn ˈö go ˗a ˈgü? ˗Ya ˗pö: «꞊Taabha, a ˗ya n ˗zota ˗sü ˗bha ˈgbɛ pë ˗nu ˈa kun ˗an draanˈˈ ˗ni ˈgü bhë, ˗an ˈgü.»

Kwa˗ ˗yö ꞊dhɛ ˈˈgblüsë ˈö ˗zlanwokɔdhigümɛn ˗nu ˗wa ˗kë Liza waa Anö ˗an ˈka bhë ˗yö ˗pa ˗an zuʋ̈ˈˈ ˈka ꞊dedewo, ˈö ˗an ˗gan gagade ˗bha. ˗An ˗bha ˗dhɔ waa ˗an ˗bha ˈˈgblüsë ˗yö ˗an ˗takun ˈwo ˈdhaŋ˗ bho Zoova waa ö ˗dhɔkëmɛn ˗nu ˗an ˈˈdhiʋ̈.

˗KWA ƷIÖ ˗ZLAN ˗BHA ˈWƆNZUAN ˈˈPIƲ̈ ˈˈGBLÜSË ˗KË MƐN ˗NU ˈKA ˗SÜ ˈKA

Mɛn ˈbha ˗nu ˈwo ˈdhö ˗an ˗to ˗kɔ ˈwo ˗an ˗to ˗a ˈka ˗a ˗wɔn ˈgü, ˗an ˈˈdhiwo ˈˈnɛɛnnɛn, ˈö ˗an ˈˈdhi ˈdhö ˈˈyɩɩ ˈka ˗kplawo. ˗A ˗kë ˈˈdhʋ̈ ˗sü ˗yö ˗së, ˈˈkɛɛ ˈyaa ˈnën ˗tɔ ˗to ˗Zlan ˗bha ˈˈgblüsëdhɛ ˈwɔnzuan ˈˈpiʋ̈ ˗sü.—Këw. 28:2.

ˈˈGblüsëdhɛ ꞊dede ˈö go ˗Zlan ˈˈpiʋ̈ bhë ˗ya ˗bha ˗zuu ˈˈslʋ̈ʋ̈slʋ̈ këyö do ˈka. (Ga. 5:22, 23) ˗Dhɛ ˈö ˈˈdhʋ̈ ˈkwa˗ pö ˗yö kë kwa ˗gɔ, kwa dua ˗mü kö ˗Zlan ˗bha ˗zuu ˈˈslʋ̈ʋ̈slʋ̈ kë kwa ˗ta. ˗A ˗kë ˈˈdhʋ̈ ˗sü ˈnën ˗tɔ ˗to Zoova waa Yesu ˗an ˗bha ˈwɔnzuan ˈˈpiʋ̈ ˗sü. ˈDhɛ ˗kë ꞊dhɛ Zoova waa kwa këyɔɔ ˗nu ˗dhɔ ˗yö kwa ˗kë, kwa kwa ˈˈtʋ̈ŋ ˗kë ˗an ˈgü ꞊dedewo. ˈKwa˗ kë ˈˈdhʋ̈, kwa ˗bha ˈˈgblüsë kë ˗sü ˗yö ˗go kwa zuʋ̈ˈˈ ˈgü, ˈö ˗kë ˗Zlan ˗dhɛ ˗së.

DE ˗NU ˈKWA DHO ˈˈGBLÜSË KË ˗AN ˈKA?

Mɛn ˗nu ˈö ˗an ˈˈgblü ˈdhö ˗së kwa ˈka ɛɛnˈˈ ˈö ˈkwa ˗an dɔ, ˈˈgblüsë ˗kë ˗an ˈka ˗sü ˈyaa kë kwa ˗kɔa ˈˈgbɩɩ˗. (2 Sam. 2:6) ˗Kɔ ˈö ˈkwa˗ ˗kë ˗a ˈka ꞊shiö ˗a do ˈnën ˗tɔ ˗an ˈˈnuɛ bho ˗sü. (Kodh. 3:15) ˈˈKɛɛ ˗ya kë ꞊dhɛ kwa ˗bha ˈgü, ˈˈgblüsë ˗kë mɛn ˈbha ˈka ˗sü ˈyaa˗ ˗man ˈkun, kwa ˗dho ˗a kë ꞊dhɛ?

˗Kwa kwa ˗zota ˈwɔn ˈö yö ˗a ˈgü: Zoova ˗yö ˈˈgblüsë ꞊dede ˗kë kwa ˈka, ˈö ˗a ˈˈDhiwo ˗yö kwa ꞊klaŋkë kö ˈˈklʋʋsë ˈö bhë ˗yö kë kwa ˗gɔ. ˗Wo kpö ˈö ˗kë «ˈˈgblüsë ꞊dede» ˈka bhë, ˗yö ˗bɛnzë ˗sü ˈka Biblö ˈˈpian ˈö Glɛkö ˗wo ˈgü ˗a ˈgü ˗gɛn ˗ɲaan ˈka ꞊va. ˈˈKɛɛ ˗Zlan ˗yö ö ˗bha ˈˈgblüsëdhɛ ˗zɔn kwa ˗dhɛ ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ?

Zoova ˗yö ˈˈgblüsë ˗kë mɛn ˈˈmliɲɔn ꞊va ꞊dede ˈka, ˈö pë ˗nu ˈö ˗an ˗bhawɔn ˈdhö ˗an ˗bha kö ˗wo ˗tosɛta kë ˗a ˗ta, ˗an nu ˗an ˗dhɛ. (Mat. 5:45) ˗Yö ˈˈgblüsë ˗kë kwa ˈka ˗ʒiaanwo kö kwa ˈti˗ dɔ ꞊köŋ. (Efɛ. 2:4, 5, 8) ˗A ˈwɔnzuan ˈnën ˗tɔ ˗yö ö ˗bha ˈnën ga do ˗nu mɛnbhɩɩdhe ˈˈpɛpɛ ˗wɔn ˈgü. Bɔmɛn Pɔdhö ˗ya ˗pö ꞊dhɛ Zoova ˗bha kwa ˗gɔ ˗ta ˈdhɔ ˗sü ˗ya ‹˗bha ˈˈklʋsëdhɛ ˗ziisü bha˗ ˗zɔn ˗kɔ› ˈka. (Efɛ. 1:7) ˗A ˗wɔn ˈgü, ˈkö ˗kë ꞊dhɛ kwa ˈwɔn yaa ˗kë ɛɛnˈˈ kwa Zoova ˈgü ga ˗wɔn ˗nu ˗kë, ˗yö ˈˈdhiʋ̈ ˗sü kwa ˈka ˗kplawo, ˈö kwa ꞊klaŋkë. ˗A ˗bha ꞊klaŋwo ˗nu ˗wo kë ˗sü ˈka ꞊dhɛ «ˈˈflinŋ» ˈdhö. (Deut. 32:2) ˈKwaa ꞊mɔɔn˗ ˗bha toŋtoŋdhö kö ˈˈgblüsë ˈö˗ ˗kë kwa ˈka ˈkwa˗ ˈˈyɔɔ bho ˗a ˗gɔ. ˗Ya ˈgo mü ˈzü, kwa ˗bha ˗dhɛkpaɔ dhiʋ̈ˈˈ ˗së ꞊slɔɔ ˗sü ˗dho ˈsü ˗a ˗bha ˈˈgblüsëdhɛ ˗bha.—1 Piɛ. 1:13.

ˈYaa za ˈgü ꞊dhɛ Zoova ˗bha ˈˈgblüsëdhɛ ˗yö kwa ˗ɲɔɔn ˗a ˗bha, ˈö kwa ꞊faanmën. ˗A ˗wɔn ˈgü, ˈˈsanni mɛn ˗nu ˈö ˈkwa dho ˈˈgblüsë kë ˗an ˈka ˈkwa ˗an zë ˈgü, kwa dua ˗mü ˈkwa kwa ˈgü dɔ ˈˈgbɩɩ˗ ˈkwa ˈto Zoova ˗bha ˈwɔnzuan ˈˈpiʋ̈ ˈˈgblüsë kë ˗sü ˈka yi ꞊gban ˈˈpɛpɛ ˈka. (1 Tes. 5:15) ˈKwa ˈˈgblüsë kë mɛn ˗nu ˈka ˗kplawo, kö ˈkwa kë ꞊dhɛ ˈˈshiʋ̈ ˈwo˗ ˗ya ˈˈnɛnnɛn ˈˈtʋ̈ŋ ˈka ˗a ˈdhö. Kwa ˗dho kë kwa ˗bha ˈkɔdhigümɛn ˗nu, kwa ꞊dhegblü ˗nu, kwa yökëyɔɔ ˗nu, kwa ˈˈtɛɛbɔ ˗nu ˈwo ꞊klaŋplöö waa kwa ˗yayɔɔ ˗nu ˗an ˗zogbanmɛn ˗nu ˈka.

Kwa ˈˈgblü ˗ya kë ˗së kwa ˈwɔn blɛɛˈˈ ˗kɔ waa kwa këwɔn ˗nu ˈgü, ˗kɔ ˈö dhö ˈpa ˗a ˈka kwa ˗bha ˈkɔdhigümɛn ˗nu waa ˗zlanwokɔdhigümɛn ˗nu zuʋ̈ˈˈ ˈka, ˗kwa kwa ˗zota ˗a ˈgü. Mɛn ˈbha ˈö kwa ˗bha ˗zlanwokɔdhi ˈgü ˗a ˗bhawɔn ˗ya yö kwa ˗bha ˗takundhe ˗bha kö ˈkwa˗ ˗bha ˈkɔɔdhɛ baaˈˈ ɛɛnˈˈ kö ˈkwa pë ˗nu ˈdhɔ ˗a ˗bha ˈka, ˗kwaa ˗takun. Ɛɛnˈˈ ˈzü ˗zlanwopödhɛ ˈgü, ˈkwa ˗kpan mɛn ˈbha ˗bha kö ˗a ˗bhawɔn ˗yö ˗takundhe ꞊dede ˗bha, ˗kwaa ˈˈslö mɛɛnˈˈ kö ˈkwa kwa ˗kɔ ˗da ˗a ˗dhɛ.

˗Kwa ˈto Zoova ˗bha ˈwɔnzuan ˈˈpiʋ̈ kö kwa ˈˈdhiwo waa kwa këwɔn ˗nu ˈgü kwa ˈˈgblü ˗yö kë ˗së.