ˈWƆN -GƆ 41
˗Mën ˈö Biblö ˗ya pö ˈö ˗gban dhe waa gɔɔn˗ ˗an ˗bha sɛɛˈˈ ˗bha ˗kë do ˗sü ˗bha?
ˈWɔn ˈö ˗gban dhe waa gɔɔn˗ ˗an ˗bha sɛɛˈˈ ˗bha ˗kë do ˗sü ˗bha, ˗a blɛɛsü ˗yö mɛn ꞊vadhɛ ˈgü ˈlëësü. ˈˈKɛɛ Biblö ˗zë ˗ya ˗wɔn ˗blɛɛ klaŋklaŋdhö mɛn ˗nu ꞊bhlëë ˈgü. ˗An dɔ ˗sü ˗yö ˗së kwa ˗bha ˈka. Zoova ˗bha ˗kë kwa ˗Damɛn ˈka ˗sü ˗wɔn ˈgü, ˗yö ˈpë ˈö ˗së kwa ˗bha ˈka ˗a ˗dɔ. Pë ˈö ˈkwa dho ˗a kë kö ˈkwa kë ˗a ˗dhɛ ˗së, kö ˈkwa ˗tosɛta kë ˗toëpö ˈka, ˗ya ˗zɔn kwa ˗dhɛ.
1. Zoova ˗yö dhe waa gɔɔn˗ ˗an ˗bha sɛɛˈˈ ˗bha ˗kë do ˗sü ˗yö ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ?
Dhe waa gɔɔn˗ ˗an ˗bha sɛɛˈˈ ˗bha ˗kë do ˗sü ˈö bhë, pë ˗së ˈö Zoova ˗ya gbɔɔ dhe waa gɔɔn˗ ˈö ˗wa wo ˈkosü ꞊dedewo ˗an ˗gɔ, yö ˗mü. ˗Ya ˗kë ˈö ˈwo ˈnën kpɔ, ˈö ˈwo ˗dhɔkaadhe ˗zɔn wo ˈko ˗nu ˗dhɛ, ˈö ˗an zuʋ̈ˈˈ ˈˈgblü ˗yö ˗dhi. Yö ˈnën ˈö˗ ˗wɔn ˈgü ˈö ˗Zlan ˗Wo ˗ya pö: «Ü zuʋ̈ˈˈ ꞊nii ˗yö ˗da ü ˗bha dhe ˈü˗ sü ü wlüünëndhɛ ˈgü bhë ˗a ˈˈpiʋ̈.» (Proverbes 5:18, 19) Zoova ˗ya ˈˈpiʋ̈ kö dhe waa ö ꞊gɔn ˗wo ˗klu wo ˈkwëë˗, kö ˈwa ˗dho wo ˈko ˈto ˈö ˈwo ꞊niënŋ.—Eblö 13:4 ˗wo pö.
2. ˈMën ˈö ˈtɔ˗ ˈˈɲangüyaa kë ˗sü?
Biblö ˗ya ˗pö ‹˗zuazëmɛ ɛɛnˈˈ ˈˈɲangüyaa këmɛn ˗nu [...] ˈwii ˈdho ˗da ˗Zlan ˗bha ˗gblüdëdhɛkëdhɛ ˈgü.› (1 Kodhɛngtö 6:9, 10) Glɛkö ˗wo kpö ˈö ˈwo˗ ꞊dhiëëta ˈö ˗kë ˈˈɲangüyaa kë ˗sü ˈka bhë, ˈyö ˗tɔ pɔɔneya. ˗Wo kpö ˈö bhë ˗a ˗gɛn ˈnën ˗tɔ (1) dhe waa gɔɔn˗ ˈö wo ˈti wo ˈkosü ˈˈkwi ˈˈdhiʋ̈ ˗an ˗bha sɛɛˈˈ ˗bha ˗kë do ˗süa, (2) gɔɔn˗ waa gɔɔn˗ ɛɛnˈˈ dhebɔ waa dhebɔ ˗an ˗bha sɛɛˈˈ ˗bha ˗kë do ˗sü, (3) mɛn waa wü ˗an ˗bha sɛɛˈˈ ˗bha ˗kë do ˗sü. ˈMɛn ˈö ‹ö ˗de kun ˈˈɲangüyaa› suu ꞊gban ˈˈpɛpɛ kë ˗sü ˗gɔ, ˗yö ˈwɔn ˗së ꞊slɔɔ ˗a ˈgü, ˈö waa Zoova ˗an ꞊zinŋgüdhɛ ˗yö ˗kë ˗së.—1 Tesadhonikö 4:3.
˗KAA ˈˈPIƲ̈ ˈPƆN
ˈWɔn ˈö ˗gban sɛɛˈˈ ˗bha ˗kë do ˗sü ˗bha bhë, ˗kɔ ˈö ˈkwa ˗dho ˈto ˗a ˈka ˈˈslʋ̈ʋ̈slʋ̈ ˗a ˈgü waa˗ ꞊trɔɔn ˗nu ˈö ˈkwa dho ˗an ꞊slɔɔ˗, ˗kwa ˗an ˗ga.
3. ˗Kwa ꞊duëë ˈˈɲangüyaa suu ˈˈpɛpɛ kë ˗sü ˗gɔ.
Zozɛfö ˈö kun ˗Zlan ˗dhɔkëmɛn ˈˈgbɩɩ˗ do ˈka, ˗yö pë ˈˈpɛpɛ ˗kë kö ˗a ˈˈtakɔ ˗yö ˈto ˈˈslʋ̈ʋ̈slʋ̈. ˗Ka ˈWunzüdɔdhɛ 39:1-12 ˗an ˗wo pö, kö ˈka dhɛɛˈˈ ˗nu ˈwo yö ˗an ˗yɔ mɛɛnˈˈ:
ˈMën ˗kë ˈö Zozɛfö ˗yö ꞊duëë?—˗Ka kpɔɔˈˈ ˗a ˈˈɲan ˈsɛɛn˗ 9 ˗bha.
Ü ˗bha ˈka ꞊duëë ˈö Zozɛfö ˗ya wo bhë ˗ya ˗kë ˗së ˗ee? ˈMën ˗kë ˈü˗ pö ˈˈdhʋ̈?
Wlüünën ˗nu ˗wo ˗dho ʒiö Zozɛfö ˗bha ˈwɔnzuan ˈˈpiʋ̈ ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ kö ˗wo ꞊duëë ˈˈɲangüyaa kë ˗sü ˗gɔ? ˗Kaa VIDEO ˗ga.
Zoova ˗ya ˈˈpiʋ̈ kö mɛn ꞊gban ˈˈpɛpɛ ˈkwa ˈˈkan ˈˈɲangüyaa ˗bha. ˗Ka 1 Kodhɛngtö 6:18 ˗wo pö, kö ˈka dhɛɛˈˈ ˗nu ˈwo yö ˗an ˗yɔ mɛɛnˈˈ:
˗Mën ˗nu ˈwo ꞊mɔɔn˗ ˗bha kö ˗wo mɛn ˗blü kö ˗wo ˈˈɲangüyaa kë?
Kwa dho ꞊duëë ˈˈɲangüyaa suu ˈˈpɛpɛ ˗gɔ ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ?
4. Kwa ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈkwa ˗gban ˈgüdandhe ˗nu ˗gɔ.
Ü dua ˗mü kö ˈü ü ˈgü dɔ ˈˈgbɩɩ˗ kö ˈü ˗gban ˈˈɲangüyaa kë ˗sü ˗gɔ. ˗Mën ˈö ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˗ya kë kö ˗gban ˗a ˗gɔ ˗sü ˗yö kë ü ˗gɔ ˈˈgbɩɩ˗? ˗Kaa VIDEO ˗ga, kö dhɛɛˈˈ ˈö ˈˈshia bhë ˈka˗ ˗yɔ mɛɛnˈˈ.
ˈDhɛ ˈö kwa ꞊dhegblü ˈö bhë ˗ya yö ꞊dhɛ ö kë ˗kɔ ˗nu ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˗wa kë kö ˈö ö ˗bha dhebɔ ˈto ˈö ʒiö dhebɔ ˈˈwɛɛ ꞊kee˗ bhë, ˈmën ˈö˗ ˗kë?
ˈKö ˗kë ꞊dhɛ ˈkwa ꞊gɔɔ ˗Zlan ˗dhɔkësü ˈgü, kwa dua ˗mü kö ˈkwa kwa ˈgü dɔ ˈˈgbɩɩ˗ ˗kplawo kö ˗zotadhe yaa ˈya ˗dho ö ˗yɛɛ ˈkun kwa ˈgü. Kwa ˗dho ˗a kë ꞊dhɛ kö ˈˈɲangüyaa ˗zotadhe ˈya ˗dho ö ˗yɛɛ ˈkun kwa ˈgü? ˗Ka Fidhipö 4:8 ˗wo pö, kö ˈka dhɛɛˈˈ ˗nu ˈwo yö ˗an ˗yɔ mɛɛnˈˈ:
Biblö ˈˈɲan ˈö bhë ˗ya ˗pö ˗mën ˗nu ˈö kwa dua ˈdhö ˗mü kö ˈkwa kwa ˗zota ˗an ˈgü?
˗Zlan ˗bha yö ˗kë ö ˗sɔbhɛɛ ka ˗sü waa Biblö ˗wopösü ˗wo ˗dho kwa ˗takun ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ kö ˈkwa ˗gban ˈgüdandhe ˗gɔ?
5. Zoova ˗bha ˈtɔŋ˗ ˗nu ˗wo ˈwɔn ˗së ˗kë kwa ˗dhɛ.
ˈPë ˈö ˗së kwa ˗bha ˈka Zoova ˗ya ˗dɔ ˈkpakpadhö. ˈPë ˈkwa ˗dho ˗a kë kö ˈkwa ˈto ˈˈslʋ̈ʋ̈slʋ̈ waa ꞊trɔɔn ˗nu ˈö ˈkwa ˗dho ˗an ꞊slɔɔ˗ ˗a ˈgü, Zoova ˗ya ˗zɔn kwa ˗dhɛ. ˗Ka Proverbes 7:7-27 ˗an ˗wo pö ɛɛnˈˈ ˗kaa VIDEO ˗ga, kö ˈka dhɛɛˈˈ ˗nu ˈwo ˈˈshia bhë ˗an ˗yɔ mɛɛnˈˈ.
˗Mën ˈö ˗kë ˈö ˈnëngɔɔnnën ˈö bhë ˗a ˗gɛn ˗yö ˗da ˈwɔn yaa ˈö bhë ˗a ˈgü?—˗Ka Kpɔɔˈˈ Proverbes 7:8, 9 ˗bha.
Proverbes 7:23, 26 ˗wa ˗zɔn ꞊dhɛ pë yaa ꞊dede ˗nu ˗wo ˈˈɲangüyaa kë ˗sü ˈgü. ˈˈKɛɛ kwa ˈˈtakɔ ˗ya kë ˈˈslʋ̈ʋ̈slʋ̈ ˗mën ˗wɔn ˗nu ˈö ˈkwa ˗dho dha ˗an ˗gɔ?
Kwa ˈˈtakɔ ˗bha ˗kë ˈˈslʋ̈ʋ̈slʋ̈ ˗sü ˗yö kwa ˗takun ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ kö ˗tosɛta kë ˗sü ˈö ˗toëpö ˈka bhë, ˈkwa˗ ꞊slɔɔ?
Pë ˈö Biblö ˗ya pö ˈö ˗gban gɔɔn˗ waa gɔɔn˗ ɛɛnˈˈ dhebɔ waa dhebɔ ˗an ˗bha wo ˈko ˗nu ˗kun ˈˈnɔnbɔ ˈka ˗sü bha bhë, mɛn ꞊vadhɛ ˗wa ˗yö ˈya˗. ˈˈKɛɛ Zoova ˈö mɛnbhɩɩdhe ˗dhɔ ˗ya ˗kë bhë, ˗ya ˈˈpiʋ̈ kö mɛn ꞊gban ˈˈpɛpɛ ˗wo ˗tosɛta kë ˗toëpö ˈka. ˈKwa˗ pö ˗tosɛta ˈö ˈyaa ɲën ˈkwa˗ ꞊slɔɔ, kwa dua ˗mü kö ˈkwa˗ ˗bha ˈtɔŋ˗ ˗nu ˈkun. ˗Ka 1 Kodhɛngtö 6:9-11 ˗wo pö, kö ˈka dhɛɛˈˈ ˈö yö ˗a ˗yɔ mɛɛnˈˈ:
Biblö ˈˈɲan ˈö bhë ˗a ˈgü, dhe waa dhe ɛɛnˈˈ gɔɔn˗ waa gɔɔn˗ ˗an ˗bha wo ˈko ˗nu ˗kun ˈˈnɔnbɔ ˈka ˗sü yö dosɛnŋ ˈnën ˈö Zoova ˗dhɛ ˈya˗ ˗ee?
ˈKwa˗ pö ˈkwa kë ˗Zlan ˗dhɛ ˗së, kwa dua ˗mü ˈkwa kwa ˈˈtakɔ ˈbhaa ˗nu bho ˈˈgblʋʋ. ˈMën ˗kë ˈö ˗së kö ˈkwa˗ kë ˈˈdhʋ̈? ˗Ka Psaume 19:8, 11 ˗wo pö, kö ˈka dhɛɛˈˈ ˗nu ˈwo yö ˗an ˗yɔ mɛɛnˈˈ:
Ü ˗bha ˈka Zoova ˗bha ˈtɔŋ˗ ˗nu ˈwo ˗gban kwa ˈˈtakɔ ˗nu ˗bha bhë, ˗wo kpɛnŋdhö ˗ee? ˈMën ˗kë ˈü˗ pö ˈˈdhʋ̈?
Zoova ˗ya mɛn ꞊vadhɛ ˗takun kö ˗wo wo ˈˈtakɔ ˗nu ˗bɛ ˗a ˗bha ˈtɔŋ˗ ˗nu ˗bha. ˗Yö ꞊mɔɔn˗ ˗bha kö ˗yö ü ˗takun ˈpö.
MƐN ˈBHAA ˗NU ˗WA ˗PÖ: «Mɛn ꞊plɛ ˈö ˗an ˗dhɔ ˗yö wo ˈko ˗kë, ˈˈgbɩɩdhɛ ˈyaa ˗mü kö ˗wo ˈdho ˈˈkwi ˈˈdhiʋ̈ kö ˗an ˗bha sɛɛˈˈ ˗yö ꞊kun kë do.»
Mɛn ˈö˗ pö ˈˈdhʋ̈ ü ˗dho ˗a pö ˗a ˗dhɛ ꞊dhɛ?
˗A ˈDHƐ TO KWA ˈˈƝAAN
Dhe waa gɔɔn˗ ˈwo wo ˈkosü ˈˈkwi ˈˈdhiʋ̈, ˗an ˗bha sɛɛˈˈ ˗bha ˗kë do ˗sü ˈö bhë ˗Zlan ˗bha gbɔɔdhe ˗mü.
˗Zobuödhe
˗Mën ˗nu ˈö Biblö ˗yö ˗an ˗dhɛ ˈˈɲangüyaa kë ˗sü?
˗Mën ˈö ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˗yö kwa ˗takun kö ˈkwa kwa ˗kɔ bho ˈˈɲangüyaa suu ˈˈpɛpɛ ˈgü?
Zoova ˗bha ˈtɔŋ˗ ˗nu ˈwo ˗gban ˈˈtakɔ ˗së ˗bha ˈkwa ˗an ˗ya ꞊bhlëë ˈgü, ˗a ꞊trɔɔn ˗mɛɛn ˈö ˈkwa dho ˗a ꞊slɔɔ˗?
˗AN ˗GA ˈPÖ
ˈPë ˗kë ˈö ˗Zlan ˈdhö˗ ˈˈpiʋ̈ kö dhe waa gɔɔn˗ ˈwo wo ˈko ˈˈpiʋ̈ ˗wo wo ˈkosü ˈˈkwi ˈˈdhiʋ̈, ˗a ˗gɛn ˗ga.
Biblö ˗ya ˗pö gɔɔn˗ waa gɔɔn˗ ɛɛnˈˈ dhe waa dhe ˈö ˗an ˗bha sɛɛˈˈ ˈdhö do ˈwaa ˈnën ˗an ˗san ˗yö Zoova ˗kë, ˈˈkɛɛ ˗an ˗bha sɛɛˈˈ ˗bha ˗kë do ˗sü ˈnën ˗san ˗ya ˗kë. ˗Kɔ ˈö ˈkwa˗ ˈwɔn dɔ ˗a ˈka, ˗a ˗ga.
ˈPë ˗kë ˈö ˗Zlan ˗bha ˈtɔŋ˗ ˗nu ˈwo ˗gban gɔɔn˗ waa dhe ˗an ˗bha sɛɛˈˈ ˗bha ˗kë do ˗sü ˗bha ˗an ˗ya ꞊bhlëë ˈgü ˗sü ˈdhö ˗së kwa ˗bha ˈka, ˗a ˗ga.
˗Kwɛzlan ˈö˗ ˗gɔ ˗kë «˗Wo n ˗sü ˗së» ˈka bhë, ˗a ˗wo pö kö pë ˈö gɔndë do ˈö waa gɔɔn˗ ˈˈwɛɛ ˗nu ˗an ˗bha sɛɛˈˈ ˗yö ˗kë do ˈˈdhiʋ̈ ˗be ˗a ˗takun ˈö ö ˗bha ˗tosɛta kë ˗kɔ bho ˈˈgblʋʋ, ˈö ˗kë ˗Zlan ˗dhɛ ˗së, kö ˈü˗ dɔ.
«Biblö ˗yö mɛn ˗bha ˗tosɛta ˗bho ˈˈgblʋʋ» (˗Kwɛ 2011 Avlidhö 1 ˗bha ˈˈGlaadhiʋ̈ ˗tɔn)
a Mɛn ˗nu ˗bha sɛɛˈˈ ˈbha ˗kë do ˗kɔ ˈbhaa ˈnën ˈtɔ˗ mɛn gɔɔndhɛ ɛɛnˈˈ mɛn dhebɔdhɛ ˗da ö ˈˈdhii ˗sü, ö gɔɔndhɛ ˗da ö ˈˈtɛɛdo zü ˈˈpiʋ̈ ˗sü waa trʋʋˈˈ ˗kë mɛn ˈˈwɛɛ gɔɔndhɛ ɛɛnˈˈ ˗a dhebɔdhɛ ˗ka ˗sü.