ˈWƆN ˗GƆ 35
Ü ˗dho ˗da ˈwɔn ˗së ˗nu ˗ʒian ˗ta ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ?
Mɛn ꞊gban ˈˈpɛpɛ kwa ˗da ˈwɔn ˈbhaa ˗ʒian ˗ta ˗kplawo. ˗A ˈwɔn ˗nu ˈwo ˈˈdhʋ̈ ˗an ˈbhaa ˗nu ˗wo ˗gban dhesüsü, gwaankpɔsü, yö mɛɛnˈˈ ˗sü waa kwa wɔdhɛ ˗nu ˗bha. Ʒiaan ˗nu ˈö ˈkwa ˗da ˗an ˗ta ˈwɔn ˗nu ˈwo bhë ˗an ˈgü, ˗wo ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈwo ˗kë ˗së ɛɛnˈˈ ˈya˗ kwa ˗bha ˈka. ˗Wo ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈwo kwa ꞊ɲɔɔn Zoova ˗bha ɛɛnˈˈ ˈwo kwa ˗kan ˗a ˗bha ˈö ˈkwa ˗kë ˗a ˗dhɛ ˈya˗. ˈKwa ˗da ʒiaan ˗së ˗ta kwa zuʋ̈ˈˈ ꞊nii ˗yö ˗da ˈö ˈkwa ˗kë Zoova ˗dhɛ ˗së.
1. Biblö ˗yö kwa ˗takun ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ kö ˈkwa ˗da ˈwɔn ˗së ˗nu ˗ʒian ˗ta?
ˈBha˗ pö ˈü ˗da ˈwɔn ˈbhaa ˗ʒian ˗ta, ˗bhö ˗takundhe ˗dhɛ Zoova ˗gɔ, kö ˈü kpɔɔˈˈ Biblö ˈgü, kö ˗a ˈdhɛ ˈö Zoova ˈdhö˗ ˈˈpiʋ̈ ˈü˗ dɔ. (Proverbes 2:3˗6 ˗an ˗wo pö.) ˈKwa kë ˈwɔn ˈbhaa ˗nu ˈgü, ˈpë ˈkwa ˗dho ˗a kë Biblö ˗ya ˗zɔn vɛɛdhö. ˈBha ˈto ˗a ˗bha ˗dhioo ˈö ˈˈdhʋ̈ ˗a ˈˈpiʋ̈ kö ˈbha ˗da ʒiaan ˗së ˗ta.
ˈˈKɛɛ pë ˈü ˗dho ˗a kë Biblö yö ˈti˗ pö vɛɛdhö ꞊wɛ? ˈKö ˗dee ˈö ˗kë ˈˈdhʋ̈, Zoova ˗dho ü ˗takun kö «ʒiaan ˈö ü dua ˈdhö ˗mü kö ˈü˗ ˈsü» ˈü˗ dɔ. (Isaïe 48:17) ˗Yö ˗dho ü ˗takun ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ? ˈTɔŋ˗ ˗gɛngbandhɛ ˗nu ˈwo˗ ˈˈDhiwo ˈgü ˈyö ˗dho bɔ ˗an ˗ta ˈö ü ˗takun. Biblö ˗bha ˈtɔŋ˗ ˗gɛngbandhɛ ˗nu ˈnën ˈwo ˈtɔ˗ gagadhe ˗nu ˈö ˈwo ˗Zlan ˗zopiʋ̈wɔn ˗nu ˗zɔn. ꞊Ya kë ꞊shöŋ kwa ˗Zlan ˗zopiʋ̈wɔn ˗nu ˗yö ˗kwɛzlan ˗nu ˈwo Biblö ˈgü ˗an ˈgü. Kö ˈkwa Zoova ˗zopiʋ̈wɔn dɔ, kwa ˗da ʒiaan ˈö˗ ˗dhɛ ˗së ˗a ˗ta.
2. ˈMën ˈü ˗dho ü ˗zota ˗a ˈgü ˗be kö ˈü ꞊kun ˗da ˈwɔn ˈbhaa ˗ʒian ˗ta?
Biblö ˗ya ˗pö: «Mɛn ˈö ˈwɔn ˗nu ˗kë ö ˈsuan˗ ˈka, ˗yö ö ˗gɛn yödhɛ ˗ga ˗së ˈka.» (Proverbes 14:15) ˗Ya ˗zɔn ꞊dhɛ ˈbha˗ pö ˈü ˗da ˈwɔn ˈbhaa ˗ʒian ˗ta, ü dua ˗mü kö ˈü ü ˗zota ˗a ˈgü ˗be. Ü ü ˗zota ˗ni ˈgü, ˗bhö ü ˗de dhɛɛˈˈ ˈkpɔ ꞊dhɛ: ‹Biblö ˗bha ˈtɔŋ˗ ˗gɛngbandhɛ ˗mɛɛn ˈö ˗gban ˈwɔn ˈö yö ˗a ˗bha? ˈMën ˈa ˗dho ˗a kë kö n zuʋ̈ˈˈ ˈya ˗dho za dɔ n ˗bha? ˈWɔn ˈa ˗dho ˗da ˗a ˗ʒian ˗ta bhë, ˗yö ˗dho ˗gban mɛn ˈˈwɛɛ ˗nu ˗bha ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ? ˈˈKɛɛ ˈman˗ kë ˈˈdhʋ̈, Zoova zuʋ̈ˈˈ ꞊nii ˗dho ˗da ˗ee?›—Deutéronome 32:29.
Zoova ˈnën˗ dua ˈdhö ˗mü kö ˗yö ʒiaan ˈö ˗së waa˗ ˈdhɛ ˈyaa ˗së ˗an ˗zɔn kwa ˗dhɛ. Kö ˈkwa˗ ˗bha ˈtɔŋ˗ ˗nu waa˗ ˗bha ˈtɔŋ˗ ˗gɛngbandhɛ ˗nu dɔ ˗së ˈka, kö ˈkwa ˗an ˗ya ꞊bhlëë ˈgü, ˗yö ˗dho kwa zuʋ̈ga ˈö ˈwɔn yö ˈko ˈˈdhiʋ̈ bhë ˗a dɔɔˈˈ ʒiaan ˗së ˗ta. Kwa zuʋ̈ga ˈö ˈwɔn yö ˈko ˈˈdhiʋ̈ bhë yö ˈnën ˗tɔ kwa zuʋ̈ˈˈ ˈö ˈwɔn ˗së waa ˈwɔn yaa ˗an ˗bhokoo ˗zɔn kwa ˗dhɛ. (Wlɔmö 2:14, 15) Kö kwa zuʋ̈ga ˈö bhë ˈkwa˗ dɔɔˈˈ ˗së ˈka, ˗yö ˗dho kwa ˗takun ˈö ˈkwa ˗da ʒiaan ˗së ˗nu ˗ta.
˗KAA ˈˈPIƲ̈ ˈPƆN
˗Kɔ ˈö Biblö ˗bha ˈtɔŋ˗ ˗gɛngbandhɛ ˗nu waa kwa zuʋ̈ga ˈö ˈwɔn yö ˈko ˈˈdhiʋ̈ bhë ˗wo kwa ˗takun ˗a ˈka kö ˈkwa ˗da ˈwɔn ˗së ˗nu ˗ʒian ˗ta, ˗kwaa ˗ga.
3. Ü ꞊kwaa Biblö ˗zü kö ˗yö ʒiaan bho ü ˈka.
Kwa ˗da ˗ni ˈgü ˈwɔn ˈbhaa ˗nu ˗ʒian ˗ta, Biblö ˗bha ˈtɔŋ˗ ˗gɛngbandhɛ ˗nu ˗dho kwa ˗takun ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ? ˗Kaa VIDEO ˗ga, kö ˈka dhɛɛˈˈ ˗nu ˈwo ˈˈshia bhë ˗an ˗yɔ mɛɛnˈˈ.
ˈMën ˈö ˗tɔ ˗potaadhe?
ˈMën ˗kë ˈö Zoova ˗yö ˗potaadhe nu kwa ˗dhɛ?
ˈMën ˈö Zoova ˗ya nu kwa ˗dhɛ kö ˗yö kwa ˗takun kö ˈkwa ˈwɔn ˗së kë ˗potaadhe ˈö kwa ˗gɔ bhë ˗a ˈka?
˗Ka Efɛzö 5:15, 16 ˗wo pö. ˈTɔŋ˗ ˗gɛngbandhɛ ˈö˗ ˈgü ˈyö ˗tɔ: ‹ˈˈTʋ̈ng ˈö ˈwɔn ˗së kë ˗sü ˈˈsɩ ꞊ya kë ka ˗dhɛ, ˗kaa kë.› ˗Wo ˈö bhë ˗yö ˗dho ü ˗takun ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ kö...
ˈü Biblö ˗wo pö ˗dhɛkpaɔyi ˈˈpɛpɛ ˈka?
kaa ü ˗bha dhebɔ, ü ꞊gɔn, ü ˗bha ˈnën ˗nu ɛɛnˈˈ ü ˗mɛn ˗nu ˈka kë ka ˈko ꞊bhaa ˗kplawo?
ˈü nu ˗bhɔkwëë ˗nu ˗ta?
4. ˗Bhö ü zuʋ̈ga ˈö ˈwɔn yö ˈko ˈˈdhiʋ̈ bhë ˗a dɔɔˈˈ kö ˈü ˗da ʒiaan ˗së ˗nu ˗ta.
Biblö ˗ya ˈtɔŋ˗ do dɔ vɛɛdhö ˈwɔn ˈbhaa ˈgü, ˈwɔn ˗së kë ˗sü ˈyaa kë ˈˈgbɩɩ˗. ˈˈKɛɛ Biblo yö ˈti ˈwɔn do kpɛnŋdhö pö ꞊wɛ? ˗Kaa VIDEO ˗ga, kö dhɛɛˈˈ ˈö ˈˈshia bhë ˈka˗ ˗yɔ mɛɛnˈˈ.
Video ˈö bhë ˗a ˈgü, ˗mën ˈö kwa ꞊dhegblü ˈö bhë ˗ya ˗kë kö ˗yö ö zuʋ̈ga dɔɔˈˈ, kö ˗yö ˈwɔn ˈö Zoova ˗dhɛ ˗së ˗a kë?
ˈMën ˗kë ˈö ˈyaa ˗së kö ˈkwa˗ pö mɛn ˈˈwɛɛ ˗nu ˗dhɛ ˗wo ˈpë kwa dua ˈdhö ˗mü ˈkwa˗ kë ˗wa pö kwa ˗dhɛ? ˗ka Eblö 5:14 ˗wo pö, kö ˈka dhɛɛˈˈ ˗nu ˈwo yö ˗an ˗yɔ mɛɛnˈˈ:
˗A pö ˗sü ˈö mɛn ˈˈwɛɛ ˗nu ˗dhɛ ꞊dhɛ ˗wo ˈpë ˈkwa ˗dho ˗a kë ˈwɔn ˈbhaa ˈgü ˗a pö kwa ˗dhɛ, ˗yö ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈö ˗kë kwa ˈgü ˗së. ˈˈKɛɛ ˈmën kwa ꞊dede kwa dua ˈdhö ˗mü kö ˈkwa˗ ˗bhokoo kë?
˗Mën ˗nu ˈwo ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˗wo kwa ˗takun kwa zuʋ̈ga dɔɔsü ˗bha, kö ˈkwa ˗da ˈwɔn ˗së ˗nu ˗ʒian ˗ta?
˗Kɔ do ˈö ʒiaan ˗bho mɛn ˈka ˗pë ˗yö ʒiaan ˗së ˗zɔn mɛn ˗dhɛ ˗a ˈka bhë, kwa zuʋ̈ga ˈö ˈwɔn yö ˈko ˈˈdhiʋ̈ ˗yö kwa ˗takun ˈö ˈkwa ˗da ʒiaan ˗së ˗nu ˗ta.
5. ˗Bhö mɛn ˈˈwɛɛ ˗nu ˗bha ˈwɔn yö ˗kɔ ꞊bhlëë ˗ya?
꞊Ya kë ꞊shöŋ ˈwɔn ˗nu ˈö ˈkwa ˗an ˗kë ˈwɔn ˈbhaa ˗nu ˈgü waa˗ ˈdhɛ mɛn ˈˈwɛɛ ˗nu ˗wa ˗kë ˈwɔn do ˈö bhë ˗a ˈgü, ˈwaa kë do. ˈDhɛ ˈö ˈˈdhʋ̈, kwa ˗dho mɛn ˈˈwɛɛ ˗nu ˗bha ˈwɔn yö ˗kɔ ˗nu ꞊bhlëë ˗ya ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ? ˗Kwaa ˈwɔnzuan ꞊plɛ ˗ga:
ˈWɔnzuan 1: Kwa ꞊dhegblüdhe do ˈö dho ˈö ˗ya ˗zlanwokɔdhi do ˈbhaa ˈgü, ˗a ˗bha ˈklëë˗ ɛɛnˈˈ makiyaaʒö ˗kë ö ˈwɔɔdhö ˗kɔ ˗yö kwa ꞊dhegblü dhoŋ ˗nu ˈwo mü ˗an ˈˈtënŋ ˗sü.
˗Ka Wlɔmö 15:1 waa 1 Kodhɛngtö 10:23, 24 ˗wo pö, kö ˈka dhɛɛˈˈ ˗nu ˈwo yö ˗an ˗yɔ mɛɛnˈˈ:
Biblö ˈˈɲan ˗nu ˈwo bhë, ˗wo ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈwo kwa ꞊dhegblü ˈö bhë ˗a ˗takun kö ˗yö ˗mën kë? ꞊Ya kë ꞊dhɛ ü˗ ˈˈpiʋ̈ ˈü ˈwɔn ˈbhaa ˈö ü ˈgü ˗së ˗a kë, ˈˈkɛɛ kö mɛn ˈbha ˈö mü ˈyaa˗ ˗dhɛ ˗së, ü ˗dho ˗a kë ꞊dhɛ?
ˈWɔnzuan 2 ˗naan: ˈKö ˗kë ꞊dhɛ Biblö yö ˈti˗ pö kwa dua ˈyaa ˗mü kö ˈkwa yɔ mü toŋtoŋdhö, kwa ꞊dhegblü do ˗ya ˗sü ö ˗de ˈgü ˈö ˗kan yɔ suu ˈˈpɛpɛ ˈwo ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈwo mɛn kun ˗an ˗bha. ˈˈKɛɛ ˈdhɛ ˈwo˗ ˗dhɛ ˈwlaan˗ ˈdɛdɛ do ˈbhaa ˗ta, ˗yö kwa ꞊dhegblü ˈˈwɛɛ ˗nu ˗yö kö ˗wo we mü ˗ni ˈgü.
˗Ka Ecclésiaste 7:16 waa Wlɔmö 14:1, 10 ˗wo pö, kö ˈka dhɛɛˈˈ ˗nu ˈwo yö ˗an ˗yɔ mɛɛnˈˈ:
Biblö ˈˈɲan ˗nu ˈwo bhë, ˗wo ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈwo kwa ꞊dhegblü ˈö bhë ˗a ˗takun kö ˗yö ˗mën kë? Pë ˈö ˈyaa ü ˈgü ˗së, ˈbha mɛn ˈˈwɛɛ yö kö ˗yö ˗a kë ˗ni ˈgü, ü ˗dho ˗a kë ꞊dhɛ?
Ü ˗dho ˗a kë ꞊dhɛ kö ˈü ˗da ˈwɔn ˗së ˗ʒian ˗ta?
1. ˗Bhö ˗a pö Zoova ˗dhɛ ˗yö ˈˈdhiʋ̈sü ü ˈka.—Zakö 1:5.
2. ˗Bhö ˈwɔn ˗nu ˈˈpiʋ̈ ˈpɔn Biblö waa kwa ˗bha ˈsëëdhɛ ˗nu ˈgü kö ˈtɔŋ˗ ˗gɛngbandhɛ ˗nu ˈwo ˗gban ˈwɔn ˈü˗ ˈgü ˗an ˗bha ˈü ˗an dɔ. Ü ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈpö ˈü˗ pö kletiɛn ˗nu ˈö ˗wa ˗kian ˗an ˗dhɛ ˗wo ü ˗takun.
3. ˗Bhö ü ˗zota kö ˗ya kë ꞊dhɛ ü zuʋ̈ˈˈ yö ˈti ˗dho za dɔ ü ˗bha ꞊taabha ɛɛnˈˈ yö ˈti ˗dho kë mɛn ˈˈwɛɛ ˗nu ˗dhɛ ˈyaa˗, kö ˈü˗ ˈwɔn dɔ.
MƐN ˈBHAA ˗NU ˗WA ˗PÖ: «Mɛn ˈö ˈdhö waa ö ˗bha ˈwɔn yö ˗kɔ ˗mü, n ˗man ˈö ˗dhi n ˗dhɛ ˈyö ˈa˗ ˗kë.»
ˈKwa˗ pö ˈkwa ˈwɔn ˈbhaa kë, ˈmën ˗kë ˈö kwa dua ˈdhö ˗mü kö ˈkwa kwa ˈˈtʋ̈ŋ kë ˗Zlan waa mɛn ˈˈwɛɛ ˗nu ˗bha ˈwɔn yö ˗kɔ ˗nu ˈgü?
˗A ˈDHƐ TO KWA ˈˈƝAAN
ˈKwa˗ pö ˈkwa ˈwɔn ˈbhaa kë, ˗kɔ ˈö Zoova ˗ya yö ˗a ka waa ˗kɔ ˈö ˗dho ˗gban ˗a ˈka mɛn ˈˈwɛɛ ˗nu ˗bha, ˗kwa kwa ˗zota ˗an ˈgü ˗së ˈka kö ˈkwa ˗da ʒiaan ˗së ˗ta.
˗Zobuödhe
Ü ˗dho ˗a kë ꞊dhɛ kö ˈwɔn ˗nu ˈwo Zoova ˗dhɛ ˗së ˈü ˗an ˗kë?
Ü ˗dho ü zuʋ̈ga ˈö ˈwɔn yö ˈko ˈˈdhiʋ̈ bhë ˗a dɔɔˈˈ ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ?
Ü ˗dho mɛn ˈˈwɛɛ ˗nu bha ˈwɔn yö ˗kɔ ꞊bhlëë ˗ya ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ?
˗AN ˗GA ˈPÖ
Pë ˗nu ˈü ˗dho ˗an kë kö ˈwɔn ˗nu ˈü ˗dho ˗da ˗an ˗ʒian ˗ta ˗wo kaa Zoova ka ˗bha ˈˈtɔŋdëdhɛ ˗gɛn ˗gban, ˗an ˗ga.
˗Kɔ ˗nu ö Zoova ˗yö ˗dhioo dɔ ˗a ˈka kwa ˗ta, ˗an ˗ga.
Pë ˈö wlüünën do ˈbhaa ˗takun ˈö ˗da ʒiaan ˗së ˗ta ˈwɔn ˈˈgbɩɩ˗ ˈgü, ˗a ˗ga.
Zoova ˈnën ˈö ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈö pë ˈˈpɛpɛ ˈwo ˗së ˗an ˗nu ˈkwa ˗dhɛ (5:46)
Biblö yö ˈti ˈtɔŋ˗ do vɛɛdhö dɔ ˈwɔn ˈbhaa ˈgü, ˈpë ˗dho kwa ˗takun kö ˈwɔn ˈö Zoova ˗dhɛ ˗së ˈkwa˗ kë ˗a ˗ga.