Wɛltaa Naŋ Be Politics Poɔŋ Vɛŋɛɛŋ Ka Baabole Daŋyelbo Nyɛ Eebo
Zenɛ ŋa, noba teɛroŋ ba kyaare taa politics yɛlɛŋ. Ba maŋ iri zɔɔrɔ neŋ la bege naŋ kyaare ba bebiri zaa zemmo yɛlɛ. Ba maŋ ŋmeɛrɛɛ nɔkpeɛnɛ kpeɛŋaakpeɛŋaa a kyaare a yɛlɛ. Gɔmenante poɔŋ, bana naŋ maŋ binne bigre a neŋ bana naŋ taa arezi-bɛrɛ maŋ ŋmeɛrɛɛ nɔkpeɛne neŋ taa, ka ba kaŋa zaa meŋ ba e siri ka o sage o tɔ teɛroŋ. Lɛ eebo maŋ vɛŋeŋ aŋ e kpeɛŋaa ko gɔmenantere ka ba toŋ toma na a naŋ seŋ ka ba toŋ na.
Kyɛ agaŋaazaa, wɛltaa naŋ be United States ane Britain laŋnoɔre baŋ la boɔlɔ United Kingdom na eɛ nimizeɛ yaga zaa. Ananso la wala aŋ e nimizie? Ananso la ka, a Baabole daŋyeli biŋeeŋ ka weltaa na be la a paalonne ayi ŋa kpakyagaŋ—A wɛltaa naŋ na be la a paalonne ayi ŋa kpakyagaŋ kyɛ ka Naaŋmen de O meŋɛ naaloŋ a wa leɛre neŋ nensaalaba naaloŋ kpɛlɛŋkpɛlɛŋ.
Wɛltaa naŋ be naaŋ di yɛlɛ ane politics poɔŋ “a bebi-baaree ŋa poɔŋ”
A Baabole poɔŋ, daŋyelbo kaŋa naŋ e seɛlee yagazaa be la a Daniel gane poɔŋ. Ana daŋyelbo na poɔŋ, Naaŋmene da “iree yɛlɛ naŋ na e a bebibaare” saŋa a wuli. Saŋa na Daaniel naŋ da sɛgrɛ a yɛlɛ ŋa na, o da yeleeŋ ka nendaare kaŋa, nensaaleba na nyɛɛ leɛroo naŋ e kpoŋ ba zemmo zaa poɔŋ.—Daaniel 2:28.
Naaŋmen da tu la gaŋzannoo eŋɛŋ kyɛ de a daŋyelbo ŋa ko Baabiloŋ naa. A gaŋzannoo poɔŋ, a naa da nyɛɛ bonmeɛraa kaŋa baŋ de kur-tɛɛtɛɛ maale. A puoreŋ, daŋyele Daaniel da manne wuleeŋ ka, a yi a bonmeɛraa zu te ta o gbɛ-sampama are ko la a donɛɛ ŋa naaŋ di naŋ na maŋ taa kpeɛ̃o a piilee kyɛ ka a puoriŋ ka a le.a A baaraa zaa, kuurii kaŋa naŋ are ko Naaŋmen naaloŋ na wa ŋmɛ la a bonmeɛraa ŋa a ŋmoroo kpɛlɛŋkpɛlɛŋ.—Daaniel 2:36-45.
A daŋyelbo ŋa wuleeŋ ka Naaŋmen naaloŋ na wa leɛrɛɛ a donɛɛ ŋa gomenantere zaa. A naaloŋ ŋa neŋ o zu la ka Yesu da wuli o potuuribo ka ba maŋ puoro sɔrɔ saŋa na oŋ da yeli ka: “Vɛŋ ka ho Naaloŋ wa” na.—Matio 6:10.
Kyɛ a Baabole yeŋseŋ la daŋ yeli biŋ ka wɛltaa na be la politics poɔŋ? Baŋ ka a bonmeɛraa na gbɛsampama “kyɛlee da waa [la] kuribo, ka o kyɛlee meŋ waa yagi.” (Daaniel 2:33) A gbɛsampama kyɛlɛɛ naŋ waa kuree, ka a kyɛlɛɛ meŋ waa yagi na wuleeŋ ka, o neŋ a bonmeɛraa kyɛlɛɛ naŋ e kur-menne na ba yitaa. Lɛ wuleeŋ ka, a donɛɛ zaa naalooŋ kaŋa na eɛ o yoŋ a yi o taaba na eŋɛŋ. Sobuoŋ? A Daaniel daŋyelbu na wulee a muni ka:
A daŋyelbo ŋa yeleeŋ ka, wɛltaa na be la a donɛɛ zaa naaŋdiibu na a gbɛsampama naŋ are ko na poɔŋ. Noba naŋ be a naaŋdiibu ŋa puliŋ na erɛɛ yɛlɛ naŋ na vɛŋ ka o kpeɛ̃o sigi teŋɛ.
Daaniel daŋyelbo nyɛɛ eebo zenɛ ŋa
A bonmeɛraa gbɛsampama na are ko la a United States ane a Britain naŋ laŋ dire naaŋ zenɛ ŋa na. Sobuoŋ ka lɛ na yɛlɛ naŋ erɛ zenɛ na wuli ka a daŋyelbo ŋa la sereŋ nyɛrɛ eebo?
A bonmeɛraa gbɛsampama “kyɛlee naŋ e kuribo ka a kyɛlee meŋ e yagi na” vɛŋɛɛŋ ka a naaloŋ ŋa koŋ baŋ e kpeɛŋaa. (Daaniel 2:42) Zenɛ ŋa, wɛltaa naŋ be a United States ane a Britain naaŋdiibu poɔŋ zuŋ, a vɛŋɛɛŋ oŋ ba taa kpeɛ̃o. Aŋa mannoo poɔŋ, noba naŋ be a paalonne ayi ŋa kaŋa zaa maŋ leɛ iri zɔɔrɔ neŋ la taa. Aneŋ meŋ, noba maŋ iri zɔɔrɔ boɔrɛɛ ba someŋɛ nimikuoni soriŋ. Noba na baŋ maŋ kaa iri ka ba dire ba zu naaloŋ na gba teɛroŋ ba maŋ kyaare taa ka ba naŋ wa waana ka ba de gbɛɛ mine. Bonso wɛltaa be la a noba kpakyagaŋ te gaali. Ane meŋ, a maŋ eɛ kpeɛŋaa ko a United States ane a Britain wagre mine ka ba e yɛlɛ na ba naŋ de biŋ ba nimitɔɔreŋ na soŋ.
Lɛ na naaŋ di yɛlɛ naŋ kyɛnɛ zenɛ na, Daaniel zuri 2 daŋ yelaaŋ biŋ.
Te zanne a Daaniel daŋyelbo ŋa yɛlɛ gaa tɔɔre, a nyɛ lɛ o naŋ nyɛrɛ eebo zenɛ ŋa:
Daŋyelbo: “A naaloŋ na wɛlɛɛ taa, kyɛ o na taaɛ kuribo kpeɛ̃o o poɔŋ.”—Daaniel 2:41.
A daŋyelbo pare: Aneazaa ka politics vɛŋɛɛŋ ka wɛltaa be a United States ane Britain menne kpakyagaŋ, kyɛ ba kaŋa zaa taa la sogyare naŋ e gandaare. Kyɛ ba naŋ taa kuribo kpeɛ̃o zuŋ, ba maŋ erɛɛ yɛlɛ aŋ nyɛrɛ kpeɛ̃o a donɛɛ lombori zaa.
Lɛ a daŋyelbo naŋ nyɛ eebo
Yuoni 2023 poɔŋ, paalonne zaa deɛ libie yaga a sɛgre ba zɔɔzɔɔ yɛlɛ, kyɛ ka hooŋ nyɛ, a United States ane a United Kingdom laŋɛɛtaa a de libie sɛgre ba meŋ zɔɔzɔɔ yɛlɛ. Ka hooŋ de paalonne naŋ de libie yaga a sɛgre ba zɔɔzɔɔ yɛlɛ poɔ 12 laŋtaa, kyɛ a naŋ koŋ baŋ ta libie na a United States ane a United Kingdom naŋ de sɛgre ba zɔɔzɔɔ yɛlɛ.—Stockholm International Peace Research Institute.
A Strategic Command, U.K. Ministry of Defence, April 2024 yeleeŋ ka, ‘Ka a naŋ wa wa zɔɔzɔɔ yɛlɛ poɔŋ, a UK ane a US la taa zɔɔzɔɔ boma naŋ e kpeɛ̃ne a gaŋ zɔɔzɔɔ boma zaa paaloŋ zaa naŋ taa a donɛɛ ŋa zuŋ a de guuro neŋ ba paalonne. Ba menne yeleeŋ ka: Te maŋ laŋ-toŋeŋ, te maŋ sonnɛɛ taa, te maŋ sonnɛɛ taa a zɔɔrɔ.’
Daŋyelbo: “Aŋa lɛ na a gbɛbie kyɛlee naŋ e kuribo ka a kyɛlee meŋ e yagi na, a naaloŋ kyɛlee na eɛ kpeɛŋaa ka o kyɛlee meŋ e bambaala.”—Daaniel 2:42.
A daŋyelbo pare: Aneazaa ka a United States ane a Britain taala sogya kpeɛ̃ne, kyɛ, ba koŋ baŋ e yɛlɛ na zaa baŋ boɔrɔ ka ba e, bonso democratic naaŋ di la baŋ de tonɔ ne toma. Ka a noba yagaŋ ba wa vooti ko yɛlɛ na banaŋ boɔrɔ ka ba e na, a maŋ eɛ kpeɛŋaa ka ba e yɛlɛ na ba naŋ sɛgere biŋ ka ba e na.
Lɛ a daŋyelbo naŋ nyɛ eebo
Noba mine naŋ baŋ politics yɛlɛ yaga zaa yeleeŋ ka, wɛltaa naŋ be a America naaŋ diibo poɔŋ zuŋ, amaŋ eɛ kpeɛŋaa ko a United States ka ba e yɛlɛ na baŋ de biŋ ba nimitɔɔreŋ ka ba na e ko la a donɛɛ zaa na. Aŋa mannoo poɔŋ, gomeŋɛ a neŋ dadi yɛlɛ.—“The Wall Street Journal.”
A Institute for Government yeleeŋ ka, Britain paaloŋ poɔŋ, politics deme tuoree yelkpeɛ̃ne yaga naŋ daŋ ba e zaa nensaaleba zemmo poɔŋ a kyaare ba politics yɛlɛ. Lɛ vɛŋɛɛŋ aŋ e kpeɛ̃ŋaa ka ba sɛgre yɛlɛ ka a baŋ soŋ a paaloŋ noba.b
Daŋyelbo: “Ba [a naaloŋ] na gyɛrɛɛ a noba poɔŋ; kyɛ ba koŋ laŋtaa.”—Daaniel 2:43.
A daŋyelbo pare: Neɛzaa na baŋ wulee o teɛroŋ a Democratic naaŋ diibo poɔŋ. Kyɛ lɛ eebo naŋ ba pɛlɛ a noba bee a wedeɛreba poɔ.
Lɛ a daŋyelbo naŋ nyɛ eebo
“Zenɛ ŋa, America deme yaga zaa ba la taa teɛroŋsoŋ a kyaare pɔlitics a neŋ naaŋdiribe.”—Pew Research Center.
“Zenɛ ŋa, Britain paaloŋ poɔŋ, noba yaga ba la taa sagediibu pɔlitics aneŋ naaŋdiribe eŋɛŋ fẽẽ zaa ka hooŋ de manne neŋ yuomo 50 naŋ pare.”—“National Centre for Social Research.”
Lɛ na Daaniel daŋyelbo na naŋ na nyɛ eebo nendaarekaŋa
A Daaniel daŋyelbo wuleeŋ ka, a United States a neŋ a Britain naaŋdiibu la na dire nensaaleba zu naaŋ kyɛ ka Naaŋmen naaloŋ na wa leɛre nensaaleba naaloŋ zaa.—Daaniel 2:44.
A daŋyelbo ŋa tɔ be la Yel-iriwulaa gane poɔŋ a kyaare ana wagre na neŋ o zu, A Baabole yeleeŋ ka “namine naŋ be a tendaa zaa zu” na lagrɛɛ taa a tuori Jehoovac Naaŋmen zɔɔ kpoŋ na, a Hammagedon, “a Kpeɛ̃o Zaa Daana zɔɔre bebi-kpoŋ na.” (Yel-iriwulaa 16:14, 16; 19:19-21) A zɔɔre ŋa poɔŋ, Jehoova na sãã la nensaaleba gɔmenantere, ka lɛŋ wa e, nensaalaa naaloŋ zaa koŋ la di nensaalba zu naaŋ aŋa lɛ a Daaniel daŋyelbo naŋ wuli na.
Ka hooŋ wa boɔrɔ ka ho baŋ yɛlɛ yaga a kyaare a yɛlɛ ŋa, kanne a zannoo yɛlɛ ŋa “What Is the Battle of Armageddon?”
Tɔnɔ hoŋ na baŋ nyɛ yi a Daaniel daŋyelbo naŋ kyaare wɛltaa naŋ be politics bee naaŋ di yɛlɛ poɔŋ
A Baabole daŋ yelbiŋeeŋ kyaare wɛltaa naŋ be a United States ane a Britain naaŋ diibo poɔŋ soŋ zaa lɛ, azuŋ ka hooŋ wa zannaa, ana vɛŋeŋ ka ho taa teɛroŋ naŋ soma a kyaare yelɛ naŋ erɛ zenɛ na.
A na soŋ boŋ ka ho nyɛ bon naŋso Yezu naŋ yelka a ba seŋ ka o potuuribo e a donɛɛ ŋa kyɛlee ka anaŋ wa kyaare nadi yɛlɛ. (Gyɔɔn 17:16) A na la maaleŋ soŋ boŋ ka ho baŋ ananso Naaŋmen naŋ kaa iri Yezu ka o e O Naaloŋ na naa. O yeleeŋ ka: “N naaloŋ ba yi a tendaa ŋa poɔ.”—Gyɔɔn 18:36.
Ana vɛŋeŋ ka tamaa na hoŋ taa ka a koŋ la kɔɔre Naaŋmen na faa teŋ na na maaleŋ eɛ kpeɛŋaa, a kyɛ lɛ soŋ bo ka ho baŋ ka, maaloo na zaa Naaŋmen naŋ eŋ noɔre na na nyɛ la eebo.—Yel-iriwulaa 21:3, 4.
A na soŋ boŋ ka ho taa tamaa a kyaare nendaare kaŋa, a na la soŋ boŋ ka ho koŋ lɛ zoro dabeɛ̃ ka lɛ na noba naŋ erɛ yɛlɛ zenɛ ŋa la na sãã a donɛɛ.—Yieme 37:11, 29.
A Daaniel Daŋyelibo wuleeŋ ka, a United States ane a Britain naŋ laŋdire naaŋ naŋ are ko a gbɛsampama la a donɛɛ zaa naaŋ di baaraa naŋ na di naaloŋ nensaaleba zu. O puoriŋ, Naaŋmen naaloŋ naŋ pɛgeyi na leɛrɛɛ o voɔreŋ a dire nensaaleba zu a yi sazuŋ!
Ka hooŋ wa boɔrɔ ka ho baŋ bon na Naaŋmen naaloŋ naŋ na e ko nensaaleba, kaa a vidio ŋa, What Is God’s Kingdom?
a Kanne a daga ŋa “A Donɛɛ Zaa Naaŋ di Bobo Yɛlɛ La Ka Daaniel Daŋ Yel A Yɛlɛ?”
b Civil service are ko la noba na zaa a “gɔmenante naŋ de ba toma na.”—Merriam-Webster’s Unabridged Dictionary.
c Naaŋmen yuori meŋɛ la Jehoova. (Yieme 83:18) Kanne a zannoo yɛlɛ ŋa “Who Is Jehovah?”