ZANNOO YƐLƐ 42
YIELOŊ 44 A Prayer of the Lowly One (Nembaala Puore Sɔroo)
Yɛlɛ Naŋ Na Baŋ Soŋ Bo Ka Ho Maŋ Yi Ho Sukyiriŋ A Puoro Sɔrɔ Jehoova
‘ N koŋeeŋ ane N sukyiri zaa. Oo Jehoova woŋ N puoro.’—YIEM. 119:145.
YƐLƐ TE NAŊ NA ZANNE
Jehoova puorebiiri mine da puore sɔrɛɛ Jehoova baŋ sɛgaa eŋ a Baabole poɔŋ. Ka teneeŋ zanne ba puore sɔroo na yɛlɛ, a na soŋ teŋ ka te maŋ yi te sukyie poɔŋ a puoro sɔrɔ Jehoova.
1-2. (a) Boŋ maŋ vɛŋ aŋ e kpeɛŋaa ko te ka te yi te sukyie poɔŋ a puore sɔre Jehoova? (b) Wala teŋ e baŋ ka Jehoova maŋ mãã la o meŋɛ a kyɛlle woŋ te puore sɔroo?
A MAŊ eɛ kpeɛŋaa ka ho yeli ho sukyiri poɔ yɛlɛ ko Jehoova puore sɔroo poɔŋ bee? Kyɛbee gbɛɛ yaga ho maŋ yelee yelyenaa kaŋa ho puore sɔroo poɔŋ? A yɛlɛ ama na baŋ pɔgɛɛ te kaŋa zaa. Te bebiri zaa yel-eree maŋ eɛ yaga, azuŋ te maŋ puore sɔreŋ ŋmaaŋmaa lɛ, te ba maŋ taa wagre ka te mãã te menne a yeli te sukyie poɔ yɛlɛ ko Jehoova. Saŋa kaŋa meŋ a maŋ eɛ kpeɛŋaa ka te yuo te sukyie ko Jehoova puore sɔroo poɔŋ, bonso te maŋ teɛreŋ ka te ba seŋ neŋ ka te e o puorebiiri.
2 A Baabole vɛŋɛɛŋ teŋ baŋ ka Jehoova boɔrɔŋ ka te maŋ yi sigrimennoŋ poɔŋ a puoro sɔroo. Ɛɛ, Jehoova maŋ wonee sigrimeŋɛ deme puore sɔroo. (Yiem. 10:17) Jehoova boɔrɛɛ te yɛlɛ soŋ, azuŋ o maŋ mãã la o meŋɛ a kyɛllɛ yelbiri zaa te naŋ yele te puore sɔroo poɔŋ.—Yiem. 139:1-3.
3. Bo soorebie nɔɛ iribo teŋ na nyɛ a zannoo ŋa poɔŋ?
3 Te na baŋ soorɛɛ te menne ka: Bonso aŋ ba seŋ ka te zoro dabeɛ̃ saŋa na teŋ wa puoro sɔrɔ Jehoova? Wala teŋ na toɔ̃ e a yuo te sukyie ko Jehoova puore sɔroo poɔŋ? Ka teneeŋ zanne puore sɔroo na ba naŋ sɛge eŋ a Baabole poɔŋ na yɛlɛ, sobuo aŋ na baŋ soŋ te ka te maŋ yi te sukyieŋ a puoro sɔrɔ Jehoova? Ka te enneŋ kyoɔre ka te ba baŋ yɛlɛ na teŋ na yeli te puore sɔroo poɔŋ, wala aŋ seŋ ka te e? Yɛ vɛŋ ka te nyɛ a soorebie ama nɔɛ iribo.
TA WA VƐNƐ KA YELZAA PIGRE BO SORI KA HO PUORO SƆRƆ JEHOOVA
4. Boŋ na baŋ soŋ te ka te maŋ de nyaa a puoro sɔrɔ Jehoova? (Yieme 119:145)
4 Ka teneeŋ sagedi ka Jehoova eɛ te Zɔmeŋɛ naŋ peɛle te, a boɔrɔ ka te yɛlɛ zaa maale, a na eɛ mɔlɔ ko te ka te maŋ de nyaa a puoro sɔrɔ Jehoova. Neɛ naŋ sɛge Yieme 119 da moɔrɛɛ o mɔɔbo zaa ka o neŋ Jehoova niiloŋ e kpeɛŋaa. Kyɛ, o da tuoree yelkpeɛne yaga o zemmo poɔŋ. Neŋfaare da ŋmaɛ zirii dɔgloo. (Yiem. 119:23, 69, 78) O meŋɛ gbɛ ŋmɛ meŋ da vɛŋɛɛŋ ka o eŋɛ kyoɔre yaga. (Yiem. 119:5) Aneazaa, o da ba zoro dabeɛ̃ ka o maŋ yuo o sukyiri a puore sɔre Jehoova.—Kanne Yieme 119:145.
5. Bonso aŋ ba seŋ ka te vɛŋ ka yelzaa pigi te sori ka te puore sɔre Jehoova? De yelmannaa kaŋa wuli a muni.
5 Jehoova gba yuo la sori ko noba naŋ e yelfaare naŋ e nimizeɛ ka ba wa o nimitɔɔre puore sɔroo poɔŋ. (Aiz. 55:6, 7) A ba seŋ ka te vɛŋ ka yelzaa pigi te sori ka te gaa Jehoova nimitɔɔre puore sɔroo poɔŋ. Te de yelmannaa kaŋa wuli a muni. Te de ka ho boɔrɔŋ ka ho gaa zie kaŋa ho naŋ ba baŋ. Ka hooŋ kyɛŋ lɛɛŋ a te ta zie kaŋa a bɔre, vi na erɛ boŋ ka ho boɔle neɛ kaŋa naŋ baŋ a zie ka o wuli bo a sori bee? Ai. Lɛ neŋ o zu la, ka teneeŋ wa be buroŋburoŋ poɔŋ, kyɛbee ka teneeŋ wa e yelfaa kaŋa naŋ e nimizeɛ, a ba seŋ ka te zoro dabeɛ̃ ka te puore sɔre Jehoova ka o soŋ te.—Yiem. 119:25, 176.
YƐLƐ NAŊ NA BAŊ SOŊ BO KA HO MAŊ YI HO SUKYIRI POƆ A PUORO SƆRƆ JEHOOVA
6-7. Ka teneeŋ maŋ teɛrɛ Jehoova gyog-sonne na yɛlɛ, sobuo aŋ na soŋ te ka te maŋ yi te sukyieŋ a puoro sɔrɔ? Manne neɛ kaŋa zemmo yɛlɛ.
6 Ka teneeŋ maŋ yeli te sukyiri poɔ yɛlɛ zaa ko Jehoova, a manne yɛlɛ zaa naŋ dɔɔnɔ te a koo, a na vɛŋeŋ ka te tage peɛloo yaga. Boŋ na baŋ soŋ te ka te maŋ yi te sukyie poɔŋ a puoro sɔrɔ Jehoova?
7 Maŋ teɛrɛ Jehoova gyogri yɛlɛ. Ka teneeŋ maŋ teɛrɛ Jehoova gyog-sonne na yɛlɛ, a na eɛ mɔlɔ ka te maŋ yeli yɛlɛ zaa naŋ be te sukyieŋ a koo. (Yiem. 145:8, 9, 18) Te yɔɔpɔge Kristine saa da eɛ neɛ naŋ taa sutoloŋ. Te de o zemmo yɛlɛ wuli a muni. O yeleeŋ ka: “A da ba e mɔlɔ ko ma ka N puore sɔre N Saa Jehoova. N da maŋ teɛreŋ ka N gbɛ ŋmɛ na zuŋ, o na gyɛ maŋ bare.” Jehoova gyogo kaŋa la da tɔ o sukyiri, a vɛŋ oŋ maŋ yi o sukyiriŋ a puoro sɔrɔ Jehoova. O yeleeŋ ka: “N maŋ teɛrɛɛ Jehoova yelmeŋɛ nɔmmo na yɛlɛ, a maŋ vɛŋeŋ maŋ baŋ ka Jehoova sereŋ nɔŋ maŋ. N baŋɛɛŋ ka Jehoova daaŋ koŋ gyɛ ma bare zaa. Haali ka maaŋ ŋmɛ gbɛre gba, kyɛ Jehoova na yi la nɔmmo poɔŋ a de sommo naŋ seŋ neŋ ko ma. Azuŋ, ka yɛlɛŋ wa dɔɔnɔ ma yaga seŋ wala, kyɛ N maŋ yi la N sukyiriŋ a manne a yɛlɛ ko Jehoova puore sɔroo poɔŋ.”
8-9. Bonso aŋ soma ka te maŋ mãã te menne a teɛre yɛlɛ na teŋ boɔrɔ ka te yeli sɛre kyɛ piili puoro sɔrɔ? De neɛ kaŋa zemmo yɛlɛ wuli a muni.
8 Maŋ teɛre yɛlɛ na hoŋ boɔrɔ ka ho yeli ho puore sɔroo poɔŋ sɛre kyɛ puoro. Sɛre hoŋ na puore na, a na somaŋ ka ho soore ho meŋɛ a soorebie ama. ‘Bo yelkpeɛne la maŋ tuoro pampana ŋa? Neɛ kaŋa bebeŋ aŋ seŋ ka N di suuri ko bee? Yelkaŋa bebeŋ maŋ boɔrɔ ka Jehoova soŋ ma ka N are a noɔreŋ bee?’ (2 Nam. 19:15-19) Ane meŋ, teɛre yɛlɛ na Yezu naŋ yeli a kyaare puore sɔroo na. Lɛ na soŋ boŋ ka ho teɛre yɛlɛ na hoŋ na yeli ko Jehoova a kyaare O yuori, Naaloŋ, ane O poboɔbo ho puore sɔroo poɔŋ.—Mat. 6:9, 10.
9 Saŋa na te yɔɔpɔge Aliska naŋ wa woŋ ka kansa baaloŋ be la o serɛ kyapore poɔŋ na, a da eɛ kpeɛŋaa koo ka o puore sɔre Jehoova. O yeleeŋ ka: “N teɛroŋ zaaŋ da gyɛre, azuŋ ka maaŋ wa piili ka N puore, N ba maŋ lɛ baŋ yɛlɛ na maŋ boɔrɔ ka N yeli.” Boŋ da somoo? O yeleeŋ ka: “N maŋ mãã la N meŋɛ a sɛgre yɛlɛ na maŋ waana ka N yeli sɛre kyɛ piili puoro. Azuŋ, N ba maŋ de N teɛroŋ zaa eŋ N meŋɛ eŋɛŋ saŋa na maŋ wa puoro sɔrɔ na. Ka maaŋ wa e lɛ N maŋ taaɛ teɛroŋ yeni, azuŋ N maŋ toɔ̃ yelee yɛlɛ ko Jehoova.”
10. Bonso aŋ ba seŋ ka te maŋ pagra te menne te puore sɔroo poɔŋ? (Kaa a fotori.)
10 Ta maŋ pagra saŋa na hoŋ wa puoro sɔrɔ. Yelmeŋɛ la, te na baŋ puore sɔrɛɛ Jehoova ŋmaaŋmaa lɛ. Kyɛ, ka teneeŋ maŋ mãã te menne saŋa na teŋ puoro sɔrɔ, a na eɛ mɔlɔ ka te yeli yɛlɛ naŋ be te sukyieŋ ko Jehoova.a Aliska serɛ baŋ boɔlɔ Elijah yeleeŋ ka: “N maŋ puore sɔreŋ gbɛɛ yaga bebiri zaa, a vɛŋɛɛŋ maŋ tage peɛle Jehoova yaga, bonso N ba maŋ pagra N meŋɛ saŋa na maŋ wa puoro sɔrɔ. N baŋɛɛŋ ka Jehoova na mãã la o meŋɛ a kyɛlle woŋ yɛlɛ na zaa maŋ boɔrɔ ka N yeli na. Azuŋ, N maŋ mãã la N meŋɛ a manna N sukyiri poɔ yɛlɛ koroo.” E ŋaaŋ nyɛ: Bɔ wagre ane zie hoŋ na baŋ gaa a te bebe ho yoŋ a puore sɔre Jehoova. Maŋ mãã ho meŋɛ a yele ho sukyiri poɔ yɛlɛ koroo, ta wa pagra ho meŋɛ.
Maŋ bɔ wagre ane zie hoŋ na baŋ gaa ho yoŋ a te puore sɔre Jehoova ka bonzaa koŋ dɔŋ bo (Kanne wɛlbo 10)
TEƐRE NOBA MINE PUORE SƆROO BAŊ SƐGE EŊ A BAABOLE POƆŊ NA YƐLƐ
11. Ka teneeŋ maŋ teɛrɛ puore sɔroo na Jehoova puorebiiri naŋ da puore sɔre na, sobuo aŋ na baŋ soŋ te? (Kaa a daga, “Ba Yɛlɛ Ŋa Taa Daaŋ Pɔge Boŋ Bee?”)
11 Ka hooŋ kaa a Baabole poɔŋ, ho na nyɛŋ ka ba sɛgɛɛ noba mine puore sɔroo ane yiele eŋ beŋ. Ka hooŋ maŋ teɛrɛ a yɛlɛ, a na soŋ boŋ yaga zaa. Ka hooŋ wa kaa a Baabole poɔŋ a nyɛ lɛ na Jehoova puorebiiri naŋ maŋ yi ba sukyie poɔŋ a puore sɔre Jehoova na, a na tɔɛ ho sukyiri ka ho tɔglɔ ba. Ho na lɛ nyɛɛ soe mine hoŋ na baŋ tu a maŋ pugiro Jehoova ho puore sɔroo poɔŋ. Jehoova puorebiiri mine daaŋ tuoree yelkpeɛne na hoŋ tuoro na, azuŋ ka hooŋ teɛre ba puoro na yɛlɛ gaa tɔɔre, a na soŋ boŋ ka ho baŋ yɛlɛ hoŋ na yeli ho puore sɔroo poɔŋ, ane yɛlɛ hoŋ na baŋ puore sɔre.
12. Ka teneeŋ wa kanne neɛ kaŋa puore sɔroo yɛlɛ yi a Baabole poɔŋ, bo soorebie teŋ na baŋ soore te menne?
12 Ka hooŋ kanne neɛ kaŋa puore sɔroo ba naŋ sɛge eŋ a Baabole poɔŋ baare, soore ho meŋɛ ka: ‘Nembuoŋ puore sɔre a yɛlɛ ŋa? Wala ka o zemmo da waa? Bonso oŋ yeli a yelbie ama o puore sɔroo na poɔŋ? O yɛlɛ ŋa taa daaŋ pɔgɛɛ N meŋ bee? Bo yelnimizeere maŋ na baŋ zanne yi be?’ A na fɛreŋ ka ho peɛre yɛlɛ gaa tɔɔre kyɛ toɔ̃ nyɛ a soorebie ama nɔɛ iribo. Kyɛ, a na somaŋ ka ho e lɛ. Yɛ vɛŋ ka te zanne puoro anaare mine yɛlɛ.
13. Bo yelnimizeɛ kaŋa la teŋ na baŋ zanne a yi Haana puore sɔroo na poɔŋ? (1 Saamiuel 1:10, 11) (Kaa a foto.)
13 Kanne 1 Saamiuel 1:10, 11. Yelwonii ayi ka Haana da tuoro saŋa na oŋ da puore a puore sɔroo ŋa. O da ba dɔgrɔ. O yɛntaa meŋ da maŋ erooŋ nimikpɛ yɛlɛ. (1 Saa. 1:4-7) Ka hooŋ taa yelwonaa kaŋa naŋ ba gɛrɛ, bo yɛlɛ hoŋ na baŋ zanne yi Haana puore sɔroo ŋa poɔŋ? Saŋa na oŋ da mãã o meŋɛ, a kyiri o sukyiri poɔ yɛlɛ zaa biŋ Jehoova nimitɔɔreŋ na, a da vɛŋɛɛŋ oŋ nyɛ sukyiridii. (1 Saa. 1:12, 18) Ka teneeŋ manne lɛ yelwonii mine naŋ dɔɔnɔ te ko Jehoova puore sɔroo poɔŋ, a de te tuo-tegrɛ dɔgle o zuŋ, a na soŋ teŋ ka te taa sukyirimaaroŋ.—Yiem. 55:22.
Haana da ba dɔgrɔ, ka o yɛntaa meŋ da maŋ eroo nimikpɛ yɛlɛ wagre zaa, lɛ da vɛŋɛɛŋ ka Haana manne yɛlɛ naŋ dɔɔnoo na ko Jehoova (Kanne wɛlbo 13)
14. (a) Bo yelnimizeɛ teŋ na baŋ lɛ zanne yi Haana yɛlɛ na poɔŋ? (b) Ka teneeŋ maŋ kanna a Baabole a teɛrɛ o poɔ yɛlɛ gɛrɛ tɔɔre, sobuo aŋ na baŋ soŋ te ka te maŋ yi te sukyieŋ a puoro sɔrɔ Jehoova? (Kaa a muni zie yɛlɛ.)
14 Saŋa na Haana naŋ wa dɔge Saamiuel na, yuomo awala mine puoriŋ, o da de oŋ gaa te ko Ŋmenpuore Wedeɛrekpoŋ Eli. (1 Saa. 1:24-28) O da lɛ puore sɔrɛɛ Jehoova a puoroo bareka neŋ lɛ na oŋ go o yelmeŋɛ puorebiiri a kyɛ kaara ba zu velaa na.b (1 Saa. 2:1, 8, 9) Yelmeŋɛ la, Haana da naŋ tuoree yelkpeɛne o zemmo poɔŋ, kyɛ o da de la o teɛroŋ eŋ maaloo na Jehoova naŋ koo na eŋɛŋ. Bo yelnimizeɛ teŋ na baŋ zanne yi be? Ka teneeŋ maŋ zeŋ a mãã te menne a teɛre lɛ na Jehoova naŋ soŋ te teŋ toɔ̃ are te yelkpeɛne noɔreŋ, a na eŋ teŋ faŋa ka te toɔ̃ are yelkpeɛŋaa zaa teŋ na lɛ tuore noɔreŋ.
15. Ka teneeŋ wa tuoro daŋkyagre, bo yɛlɛ teŋ na baŋ zanne yi daŋyele Gyeremaiya puore sɔroo na poɔŋ? (Jeremaiya 12:1)
15 Kanne Jeremaiya 12:1. A da wa taɛ saŋa kaŋa ka daŋyele Gyeremaiya teɛre ka neŋfaare yeltaree nyɛrɛɛ nimitɔɔre gaabo. Lɛ na o taa Izerayɛl biiri naŋ da eroo nimikpɛ yɛlɛ na da beɛrooŋ yaga zaa. (Jer. 20:7, 8) Ka teneeŋ wa nyɛ neŋfaare yɛlɛ naŋ nyɛrɛ nimitɔɔre gaabo, kyɛbee ka nobaŋ wa erɛ te seɛ, a na toɔ̃ vɛŋeŋ ka te meŋ taa ba teɛroŋ na mine. Gyeremaiya eŋɛ da kyoɔrɛɛŋ, kyɛ o da baŋɛɛŋ ka Jehoova eɛ dantorii Naaŋmen. Saŋa na oŋ wa nyɛ lɛ na Jehoova naŋ tage a Izerayɛl biiri naŋ zagre o nɔɛ na tobo na, a da vɛŋɛɛŋ oŋ maaleŋ dɛle Jehoova. (Jer. 32:19) Ka te enneŋ wa kyoɔre, te na baŋ mannɛɛ a yɛlɛ ko Jehoova. Te na baŋ taaɛ sagediibu ka wagre naŋ seŋ neŋ poɔŋ, o na iree daŋkyagre zaa te naŋ tuoro bare.
16. Ka yɛlɛ mine naŋ zuo te faŋaŋ wa pɔge te te zemmo poɔŋ, sobuo ka a Liivai dɔɔ na puore sɔroo na na baŋ soŋ te? (Yieme 42:1-4) (Kaa a fotori.)
16 Kanne Yieme 42:1-4. Liivai dɔɔ kaŋa naŋ da e gbaŋgbaa a be Baabilɔŋ teŋɛ la da sɛge a yieloŋ ŋa. O da koŋ baŋ lɛ laŋ neŋ o taa Izerayɛl biiri. Yɛlɛ na oŋ sɛge na wulee lɛ na a yɛlɛ naŋ da dɔɔnoo aseŋ. Ka baaloŋ bee yɛlɛ mineŋ vɛŋ ka te be dieŋ wagre zaa a koŋ baŋ yi, kyɛbee ka ba naŋ nyɔge te eŋ nempɔgedieŋ te sagediibu zuŋ, te na baŋɛɛ lɛ na a yɛlɛ naŋ da dɔɔnɔ a dɔɔ ŋa aseŋ. Te poɔ na baŋ pɛleŋ saŋa kaŋa, ka te poɔ meŋ sãã saŋa kaŋa. Lɛ zaa naŋ la, te na baŋ mannɛɛ a yɛlɛ ko Jehoova puore sɔroo poɔŋ. A na toɔ̃ soŋ teŋ ka te ta vɛŋ ka a yɛlɛ dɔɔnɔ te yaga zaa te gaali, a lɛ vɛŋ ka te de yɛlɛ naŋ e nimizeɛ de weɛ. A Liivai dɔɔ da baŋɛɛŋ ka o na lɛ nyɛɛ apoɔsoe mine a de pugibu ko Jehoova. (Yiem. 42:5) O da lɛ teɛrɛɛ lɛ na Jehoova naŋ kaara o zu aseŋ. (Yiem. 42:8) Ka teneeŋ puore sɔre Jehoova nimizeɛ̃, a na soŋ teŋ ka te taa sukyirimaaroŋ, teɛroŋ yeni, a lɛ eŋ te faŋa ka te are te yelkpeɛne noɔreŋ.
A Liivai dɔɔ naŋ sɛge Yieme 42 da mannɛɛ yɛlɛ naŋ be o sukyiriŋ ko Jehoova. Ka teneeŋ wa manne te sukyie poɔ yɛlɛ ko Jehoova puore sɔroo poɔŋ, a maŋ soŋ teŋ teŋ de yɛlɛ naŋ e nimizeɛ yaga de weɛ (Kanne wɛlbo 16)
17. (a) Bo yɛlɛ teŋ na baŋ zanne yi daŋyele Gyoona puore sɔroo poɔŋ? (Joona 2:1, 2) (b) Ka teneeŋ wa tuoro yelkpeɛne, sobuo ka yɛlɛ naŋ be a Yieme gane poɔŋ na baŋ soŋ te? (Kaa a muni zie yɛlɛ.)
17 Kanne Joona 2:1, 2. Saŋa na daŋyele Gyoona naŋ da be a zon-kpoŋ poɔŋ na oŋ da puore sɔre Jehoova a yeli a yɛlɛ ŋa. Aneazaa ka o da zagrɛɛ Jehoova noɔre, kyɛ o da baŋɛɛŋ ka Jehoova na kyɛllɛɛ o puore sɔroo na. Gyoona da de la yɛlɛ naŋ be a Yieme gane poɔŋ poɔ o puore sɔroo yelbie na poɔŋ.c Lɛ wuleeŋ ka o da baŋɛɛ a Baabole ziiri ŋa velaa. Saŋa na oŋ da teɛre a yɛlɛ gaa tɔɔre na, a da vɛŋɛɛŋ oŋ baŋ peɛlaaŋ ka Jehoova na somooŋ. Ka teneeŋ nyɔge a Baabole sɛgre mine eŋ te teɛroŋ poɔŋ, te na baŋ teɛrɛɛ a yɛlɛ ka a dii te sukyie saŋa na teŋ wa puoro sɔrɔ Jehoova te yelkpeɛne saŋa.
NAŊ KYƐNƐ TU PUORE SƆROO EŊƐŊ A TAGRA PEƐLƐ JEHOOVA
18-19. Sobuo ka yɛlɛ naŋ be Urom 8:26, 27 na baŋ soŋ te saŋa na aŋ wa e kpeɛŋaa ka te manne yɛlɛ naŋ dɔɔnɔ te te puore sɔroo poɔŋ? Manne neɛ kaŋa zemmo yɛlɛ.
18 Kanne Urom 8:26, 27. Saŋa kaŋa, yɛlɛ mine na baŋ dɔɔnɔ teŋ yaga zaa ka a gba e kpeɛŋaa ka te manne a yɛlɛ ko Jehoova puore sɔroo poɔŋ. Bo yɛlɛŋ na baŋ soŋ te ana saŋa na? Ana saŋa na Jehoova maŋ tu la o vooroŋ soŋ na eŋɛŋ a soŋ te. Sobuoŋ? Jehoova de la o vooroŋ soŋ na soŋ a Baabole sɛgsɛgreba baŋ sɛge noba mine puore sɔroo eŋ a Baabole poɔŋ ka a soŋ te. Ka a naŋ e kpeɛŋaa ko te ka te yeli yɛlɛ naŋ dɔɔnɔ te na ko Jehoova, kyɛ Jehoova na toɔ̃ baŋɛɛ yɛlɛ te naŋ boɔrɔ ka te yeli, a iri a puore sɔroo noɔre meŋ ko te.
19 A yɛlɛ ŋa soŋɛɛ te yɔɔpɔge Yelena naŋ be Russia paaloŋ. Ba nyɔgooŋ te eŋ nempɔgedieŋ. Yelfaa oŋ e la ka, o maŋ kannɛɛ a Baabole a kyɛ puoro sɔrɔ meŋ. Yelena da tuoree yelkpeɛne yaga, azuŋ a da eɛ kpeɛŋaa koo ka o yeli yɛlɛ naŋ dɔɔnoo puore sɔroo poɔŋ. O yeleeŋ ka: “N maŋ leɛteɛrɛɛ N meŋɛ ka, ka yɛlɛŋ wa dɔɔnɔ ma yaga zaa ka N ba baŋ yɛlɛ na maŋ na puore sɔre, Jehoova na de la o takoreŋ saŋa puorebiiri puore sɔroo na . . . ka a e N puore sɔroo. . . . A yɛlɛ ŋa maŋ dii la N sukyiri yaga zaa saŋa na maŋ wa tuoro yelkpeɛne yaga.”
20. Ka te teɛroŋ wa gyɛre, boŋ na baŋ soŋ te ka te de teɛroŋ yeni a puore sɔre?
20 Ka te teɛroŋ wa gyɛre kyɛ ka te puoro, te teɛroŋ maŋ te be la ziiri mineŋ. Ka teneeŋ kyɛlle woŋ a Yieme gane odio rekɔɔdin na, a na toɔ̃ soŋ teŋ ka te teɛroŋ gaŋ zi-yenaa. Te na baŋ tɔglɛɛ Naa Deevid a sɛge yɛlɛ na zaa naŋ dɔɔnɔ te na eŋ gane poɔŋ. (Yiem. 18, 34, 142) Kyɛ, lɛ ba wuli ka te binnee bege a kyaare soe na aŋ seŋ ka te tu a nare te menne sɛre kyɛ puoro sɔrɔ. (Yiem. 141:2) Azuŋ, ho na baŋ eɛ yelzaa naŋ na soŋ bo ka ho teɛroŋ gaŋ zi-yenaa ka ho toɔ̃ puore sɔre.
21. Bonso aŋ seŋ ka te maŋ yuo te sukyie ko Jehoova te puore sɔroo poɔŋ?
21 A somaŋ yaga zaa Jehoova naŋ maŋ baŋ yɛlɛ naŋ dɔɔnɔ te sɛre teŋ wa yuoro te noɔre ka te yeli yɛlɛ koo. (Yiem. 139:4) Kyɛ, o boɔrɔŋ ka te maŋ puore sɔroo a yelkoo ka te dɛlooŋ yaga zaa. Azuŋ, ta maŋ naara ka ho puore sɔre ho Saa naŋ be sazuŋ na. Zanne yelnimizeere yi Jehoova puorebiiri puore sɔroo na baŋ sɛge eŋ a Baabole poɔŋ na. Maŋ yuo ho sukyiri ko Jehoova puore sɔroo poɔŋ. Maŋ manne ho popeɛloŋ neŋ ho yelwonii yɛlɛ zaa koo. Jehoova eɛ ho Zɔmeŋɛ, azuŋ o na arɛɛ ho puoriŋ wagre zaa.
YIELOŊ 45 The Meditation of My Heart (N Sukyiri Poɔ Teɛrɛ)
a Ka teneeŋ wa are a lantaapuoruu noba gbɛbɔgriŋ a puoro sɔrɔ, aseŋ ka a puoro maŋ e ŋmaa.
b Haana da de la yelbie naŋ waa ŋa yɛlɛ na mine Moosis naŋ da sɛge biŋ na toŋ neŋ toma o puore sɔroo na poɔŋ. Lɛ wuleeŋ ka o da maŋ bɔɛ wagre a teɛre a Baabole poɔ yɛlɛ gaa tɔɔre. (Dut. 4:35; 8:18; 32:4, 39; 1 Saa. 2:2, 6, 7) Yuomo yaga mine puoriŋ, Yezu ma Mareya meŋ da de la yelbie naŋ waa ŋa Haana yelbie na a pugi neŋ Jehoova.—Luk. 1:46-55.
c Aŋa mannoo poɔŋ, de yɛlɛ naŋ be Joona 2:3-9 manne neŋ yɛlɛ naŋ be Yieme 69:1; 16:10; 30:3; 142:2, 3; 143:4, 5; 18:6; ane 3:8. Ho na nyɛŋ ka lɛ na baŋ sɛgre a Baabole sɛgre ŋa aŋ tutaa a zie ŋaŋ na neŋ yɛlɛ Gyoona naŋ yeli o puore sɔroo poɔŋ na tu la taa.