Georgette Douwma/Stone via Getty Images
TRO KÖ A PATR LA IHNADRO?
ITRE HNAGEJË
TRU la itre xen hne së hna öhne e kuhu hnagejë, nge eje fe a hamë drösinöe koi së. Itre hnagejë a hamë oxygène koi së, me apatrene la enyi hna apoizinën. Ketre, hnei hnagejë matre kola hedredrei maine hnötr.
Itre Jol Ka Traqa
Kola saze la drai, matre kola patre trootro la itre korail, me itre öni ne hmej, me itre xaa öni ka mel e kuhu hnagejë. Önine la itre ka inamacan, ame e 2053, tro ha patr la itre hnehuca, hnë lapa ne la itre öni ne hnagejë.
Önine la itre ka ithel ka hape, tru catr la itre waco ka ulumi plastik, nge e nöjei macatre itre milio lao öni ne hnagejë ka mec hnene lai.
Öni António Guterres, secrétaire général des Nations unies ka hape, “Nyipiewekë catr enehila, tro sa thupëne hnyawa la hnagejë.”
Hna Xup La Ihnadro Troa Cile Palua
E patre kö la poizin qaathene la atr, ijije hi tro la hnagejë me itre öni e kuhu hnin a ketre sipu aporopëne ej. Önine la ketre itus (Regeneration: Ending the Climate Crisis in One Generation), ame ngöne la itre hnagejë laka, patre kö la atr me itre poizine i angeic, “ketre atreine kö la hnagejë troa sipu aporopëne ej.” Hna tune kaa?
Hetre neköi öni ka co e kuhu hnagejë hna hën ka hape, phytoplancton. Ame la huliwa ne ej, ke troa ulum la ketre gaz hna hape, dioxyde de carbone. Celë hi gaz ka angazone la ihnadro. Tru catre kö la hna kuca hnene la phytoplancton hune la sinöe, me itre hnaxulu me itre xaa feja.
Ame la itre xaa microbe, ke nyudren a öni la itre kupein me itre jun ne la itre ie ka mec, ka troa adrone la hnagejë. E thupen, kolo pena a öni la itre microbe cili hnene la itre öni ne hnagejë. Önine la Portail Océan de la Smithsonian Institution ka hape, “Hane hi lai aqane aporopëne la hnagejë.”
Ame la hna trongënetrij hnene la itre xaa öni ne hnagejë, ke kola kuca matre tha haitr catre hë la hnagejë, nge nyine loi kowe la itre korail, me itre neköi öni ka co.
Kola Thel Troa Nyinyine La Jol
Tha tro kö a huliwane la itre watreng me ipoco, maine itre butei plastik wanga troa trij itre ej e kuhu hnagejë
Tha nyipiewekë kö troa aporopëne la hnagejë, e pëkö salite hna trij hnei atr. Celë hi matre itre ka inamacan a upi së tha tro kö a huliwan la itre poco me itre watreng me itre ewekë plastik, ngo tro hi a huliwan la itre ewekë ka hut.
Ngo ijije kö lai? Eue hi lo, hnene la ketre organizasio hna hlem ngöne la ca macatre, la 8 tonë salite hna amë trongëne hnei gejë, ngöne la 112 lao nöj. Ngo co hi lai, hun la itre salite hna trij e kuhu hnagejë e nöjei macatre.
Önine la ketre zonal (National Geographic), “Ka haitr palaha la hnagejë, nge pëhë nyin.” Tru palaha la itre poizin “hna hnenge e kuhu hnagejë hnene la atr. Matre thatreine hë la itre öni ne hnagejë troa kuca la huliwa i angatr, ene la troa aporopëne ej.”
The Xou Kö—Mekuna i Tusi Hmitrötr
“Tiqa ha la ihnadro hnene la itre huliwa i nyipë. Hetrenyi la hnagejë atraqatr nge ka isaisa, nge hna mele ngön hnene la itre öni ka co me ka tru.”—Salamo 104:24, 25, NWT.
Hnene la Atre Xup hna aijijëne la itre hnagejë troa sipu aporopëne ej. Pane mekune jë la: Maine atre kö Nyidrë la pengöne la itre hnagejë me itre öni e kuhu hnin, haawe, nga ijiji Nyidrë troa apatrene la itre ewekë ka adrone la hnagejë. Wange ju la tane mekun “Ase Hë Akötresie Qaja Ka Hape Tha Tro Kö a Patr La Ihnadro,” götrane 15.