Watchtower ONLINE LIBRARY
Ita Ne Thup
ONLINE LIBRARY
Drehu
  • TUSI HMITRÖTR
  • ITRE ITUS
  • ITRE ICASIKEU
  • kl mek. 2 götrane 12-22
  • Itusi Ka Amamane La Atrehmekune Qa Thei Akötresie

Aucune vidéo disponible pour cette sélection.

Désolé, il y a eu une erreur lors du chargement de la vidéo.

  • Itusi Ka Amamane La Atrehmekune Qa Thei Akötresie
  • Atrehmekune Ka Eatrongë Nyipunie...
  • Sous-titres
  • Ka Ihmeku
  • NEMENE LA AQANE EKÖTHE LA TUSI HMITRÖTR
  • TRO KÖ SË A MEJIUNE KOWE LA TUSI HMITRÖTR?
  • KA NYIPICI, NGE KA CATR EJ
  • ITUSI NE PEROFETA
  • LOI E TRO SË A “AJANE” LA ATREHMEKUNE I AKÖTRESIE
  • Tusi Hmitrötr​—Ketre Tusi Qaathei Akötresie
    Ini Tusi Hmitrötr
  • Tusi Hmitrötr—Ketre Itusi Qaathei Akötresie
    Nemene La Hna Ini Së Hnei Tusi Hmitrötr?
  • Ijiji Kö Tro Sa Lapaun Kowe La Tusi Hmitrötr?
    Gojenyi Kowe La Nyipi Mel!—Troa Ce Ithanatane La Tusi Hmitrötr
  • Ijiji Kö Tro Sa Lapaun Kowe La Tusi Hmitrötr?
    Gojenyi Kowe La Nyipi Mel!​—Itre Pane Ini Ne La Tusi Hmitrötr
Atrehmekune Ka Eatrongë Nyipunie...
kl mek. 2 götrane 12-22

Mekene 2

Itusi Ka Amamane La Atrehmekune Qa Thei Akötresie

1, 2. Pine nemene matre easë a ajane tro la Atre xupi së a eatrongë së?

MEKÖTI e troa mekune ka hape tro la Atre ixupi ka ihnimi a hnëkëne thatraqai së la itusi nyine inine la nöjei atr, me nyine eatrongë angatr. Eje fe kö thei epuni la mekune celë ka hape, loi e troa hetre ka eatrongëne la itre atr?

2 Hetre 2 500 ha lao macatre, hnene la ketre perofeta, nge ketre atr fe nyidrë ka atreine qejepengöne la mele ngöne la itre hneijin, hna cinyihane ka hape: “Tha qa i ate troa amekötine la ite hna feke ca hnei angeic.” (Ieremia 10:23) Mama cile hnyawa ha enehila la enyipicine la hna ithahnata celë! Celë hi matre, hnene la ketre atr ka qejepengöne la itre hnedrai me itre pengöne la itre nöje lo hna hëne ka hape istorië, ene William H. McNeill, hna hape: “Ame la mele ne la atr ecelë fen, ke, ej a meköle hune la itre jole ka pë nyin, me hune la itre musi ka thaa cile huti kö.”

3, 4. (a) Nemene la aqane tro së a nyiqaane inine la Tusi Hmitrötre memine la ketre atr? (b) Nemene la aqane tro së a ce wange la Tusi Hmitrötr?

3 Tusi Hmitrötre a hamë së la itre ixatua ka ijij, nyine troa eatrongë së. Nyipici, ngöne la angatre a xötrei e la Tusi Hmitrötr, alanyimu la angetre thaa trotrohnin ej. Ketre itusi lai ka tru, nge nyimu götrane ka jole e troa trotrohnin. Hanawange la ketre ceitun; maine hnei epuni hna kapa la ketre tus qa thene la musi nyine thuemacanyi epuni la itre hna amekötine göi troa kepe edrö, hapeu, thaa tro kö epuni a ami ijine troa e, matre trotrohnine hnyawa la aliene la itre hna cinyihan? Haawe, maine epuni a öhne laka jole e tro trotrohnine la itre xaa götran, ke, eje hi laka tro epuni lai a thele la aliene thene la ketre atr ka atrehmekune hnyawa la itre mekune cili. Hapeu matre thaa hane pe tune kowe la Tusi Hmitrötr? (Ite Huliwa 17:11) Nyipi sisitria catre kö la thangane hne së hna kapa qa ngöne la Tusi Hmitrötr, hune la nöjei mo ne fene hna nyi edröne hnei atr. Tune lo hne së hna ce wange ngöne lo mekene hnapan, tro la atrehmekune qa thei Akötresie a tro sai së kowe la mele ka thaa ase paluakö.

4 Loi e tro së a ce wange la itusi ka amamane la atrehmekune qa thei Akötresie. Ame la ewekë hnapan, tro së a amamane la hnepe mekune ka ijij, göi troa atrehmekune la Tusi Hmitrötr. Thupene lai, tro së a ce wange la itre kepine matre hnene la itre atr ka drengë hë la Wesiula i Akötresie hna lapaune laka wenene la ua i Nyidrë la itre hna cinyihan.

NEMENE LA AQANE EKÖTHE LA TUSI HMITRÖTR

5.(a) Nemene la aliene la itre hna cinyihane qene Heberu? (b) Ketre tuneka fe göi itre hna cinyihane qene Heleni?

5 Hna eköthe la Tusi Hmitrötre jëne la 66 lao sine itus, nge hna thawa luën ej; hna majemine hëne lue ej ka hape Isisinyikeu ka hekö me Isisinyikeu ka hnyipixe. Thötre naene lao itusi hna cinyihane qene Heberu, nge 27 qene Heleni. Ame la itre hna cinyihane qene Heberu, ke, hna nyiqaane qa ngöne la Genese uti hë Malaki, a kola qejepengöne la aqane xupe la nöjei ewekë asëjëihë, memine la pengöne la mele ne la atr ngöne la 3 500 lao macatre qaane la kola xupi angeic. Ame ngöne la easë a ce wange lai götrane celë ne la Tusi Hmitrötr, ke, easë a öhne la aqane ujë i Akötresie kowe la nöje Isaraela —qaane la kola hnahone la nöje i Nyidrë ngöne la itre macatre 1600 M.P.K. nge hna umuthe ngöne lo itre macatre 500 M.P.K.a Ame la itre hna cinyihane qene Heleni, ene la itre itusi Mataio uti hë Hna Amamane, ke, kola amamane hnyawa koi së la itre ini, me itre huliwa i Iesu Keriso memine la itretre drei i nyidrë ngöne la ca hadredre lao macatre M.K.

6. Pine nemene matre nyipi ewekë troa inine asë la Tusi Hmitrötr?

6 Ame koi itre xan, ke, öni angatre ka hape ame “La Isisinyikeu hnapan,” ke, thatraqane la angetre Iudra, nge ame “La Isisinyikeu ka hnyipixe,” ke, thatraqane la itre keresiano. Ngo ame ngöne 2 Timoteo 3:16, ke, kola hape “qa thene la Ua i Akötesie la hna cinyihan’asë, nge nyipi ewekë.” Celë hi matre, ngöne la easë a troa isa inine la itre hna cinyihan, loi e troa xome asë la Tusi Hmitrötr. Eje hi laka, kola apexejene la itre mekune ne la ketre götrane hnene la ketre, nge lue eje asë hi a qeje pengöne la tane ka caas.

7. Nemene la taane ne la Tusi Hmitrötr?

7 Maine jë, hnei epuni lo hna hane sine la itre hmi ngöne la itre macatre ka nyimutre matre hnei epuni fe hë hna hane drenge la kola e catrëne la Tusi Hmitrötr. Maine pena hnei epuni hna hane sipu e la itre xaa xötr. Hapeu, atre fe kö epuni laka qaane Genese uti hë Hna Amamane ke, thaa isazikeu kö la itre mekune, nge caasi hi la aqane ithahnatane la taan? Nyipici, caasi hi la taane hna qejepengöne e hnine la Tusi Hmitrötr. Nemene la taane cili? Ene la emeköti i nyidrë troa musinëne la nöjei atr, me troa traqa kowe la aja i Nyidrë jëne la Baselaia i Nyidrë. Tro pë hë së a wange thupene la aqane tro Akötresieti a aeatrëne la aja i Nyidrë.

8. Nemene la hnei Tusi Hmitrötre hna amamane hmekune la thiina i Akötresie?

8 E hune la aja i Akötresie ka sisitria, Tusi Hmitrötre fe a amamane la thiina i Nyidrë. Ketre ceitun, jëne la Tusi Hmitrötr, easë fe a hane atrehmekune laka ame Akötresie, ke, Nyidrëti a drenge catrëne ekuhu hni Nyidrë göi itre atr, celë hi matre jëne la itre hne së hna axeciëne me kuca, ke, ijije tro së a akötrë Nyidrë, maine tro pena a amadrinë Nyidrë. (Salamo 78:40, 41; Ite Edomë 27:11; Ezekiela 33:11) Kola qaja ngöne Salamo 103:8-14 ka hape ame Akötresieti, ka “ihnimi me ka menyike, ka hmite troa elëhni, nge ka tru la ihnim.” Atraqatre la ihnimi Nyidrëti koi së, nge trotrohnine hi Nyidrëti laka ‘hna xupi së xaxau qa ngöne la hnadro’ nge e meci hë së, ke tro së a hmaca kowe la hnadro. (Genese 2:7; 3:19) Drei la itre thiina ka sheminge me lolo hna amamane hnei Nyidrë! Hapeu, thaa celë kö lai Akötresie hne së hna ajane troa hmi kow?

9. Nemene la aqane fe koi së hnei Tusi Hmitrötre la itre tulu i Akötresie, nge tro së a kepe thangane tuneka la atrehmekune celë?

9 Tusi Hmitrötre a fe la mekune së kowe la itre tulu i Akötresie ka draië. Ame itre xaa ijin, ke, hna xome itre eje ceitu me itre wathebo. Ngo, hna atrehmekune palahi itre eje jëne la itre hna melën. Hnei Akötresieti hna cinyihane la itre ewekë ka traqa ekö ngöne la melene la angetre isaraela, matre nyine tulu koi së. Nyipici la itre ewekë hna qaja, kola amamane la manathithi hna kapa hnene la nöje ngöne la angatr a kuca la aja i Akötresie, ngo akötre la pune e tro angatre a ketre sipu mele kö. (1 Ite Joxu 5:4; 11:4-6; 2 Aqane Lapa Ite Joxu 15:8-15) Eje hi laka troa ketr la itre hni së, ngöne la easë a e la aqane mele ne la itre ka nyihluei Akötresie. E maine tro së a tupathe troa e me mekune hnyawa la itre ewekë ka traqa ekö kowe la itre atr cili, ke, atreine hi tro së a hane waipengönyi së fe. Ketre, ijije së fe hë troa hane kepe thangane ka loi qa ngöne la itre tulu ka loi, nge tro fe hë së a neëne la itre theth hna trane hnene la itre atr ka iangazo me iaö së. Ngo, nyipi ewekë pe tro së a atreine sa la hnyinge ne iamele celë, kola hape: Tro së a atrehmekune hnyawane tuneka ka hape ame la hne së hna e hnine la Tusi Hmitrötr, ke, qa thene la uati hmitrötre i Akötresie?

TRO KÖ SË A MEJIUNE KOWE LA TUSI HMITRÖTR?

10. (a) Pine nemene matre itre xane a mekune ka hape, pine laka ka hekö catre hë la Tusi Hmitrötr, pë hë thangane eje enehila? (b) Nemene la hnei 2 Timoteo 3:16, 17 hna qaja göne la Tusi Hmitrötr?

10 Hane fe hë epuni öhne lo laka nyimutre la itre itusi ka hamëne la itre eamo ngöne la itre macatre ka ase hë, nge paatre hë la eloine itre eje enehila. Ngo hapeue la Tusi Hmitrötr? Ketre itusi lai ka hekö catr, nge kola ha traqa kowe la 2 000 lao macatre qaane lo kola ase cinyihane ej. Celë hi matre, itre xane a mekune ka hape thaa ihmeku hmaca kö memine la hneijine së enehila. Ngo, e maine qa thene la uati hmitrötre la Tusi Hmitrötr, ke, tro pala hi a loi la thangane eje ngacama ka hekö catre hë ej. Tro pala hi lo itre hna cinyihane a itre ka “nyipiewekë troa inin, me nyine amekötin, me nyine eamo, me nyine ihajine ngöne la thina ka meköt; matre nyipi meköti la ate i Akötesie, mate hnëkënejë angeice thatraqane la nöjei huliwa ka loi asëjëihë.”​—2 Timoteo 3:16, 17.

11-13. Pine nemene matre easë a qaja ka hape ka hetre thangane catre la Tusi Hmitrötre kowe la hneijine së enehila?

11 Easë a trotrohnine hnyawa enehila laka, sisitria la itre trepene meköt ne la Tusi Hmitrötre ngöne la hneijine së hune lo ijine kola nyiqaane cinyihane ej. Ketre ceitun, ame göi pengöi atr, ke, Tusi Hmitrötre a hamëne la trotrohnine ka ijije kowe la nöjei xötre atr. Ame la nyine anyipicine ke, ene la cainöje i Iesu hune la wetr, ngöne la evangelia hna cinyihane hnei Mataio, mekene 5 uti hë 7. Hna haine la cainöje cili hnene la ketre hene ka tru ekö e Ëëd, Mohandas. Gandhi la ëje i nyidrë, hnei nyidrëti hna qaja la trenge ewekë celë kowe la ketre hene nöje ekö ne Agele; öni nyidrë: “E maine tro la nöje i nyipunie, memine la nöje huni a trongëne la itre ini i Keriso ngöne la cainöje i nyidrë hune la wetr, ke, thaa eje hmekuje kö la troa paatre la itre jole ka eje the së, ngo tro fe hë a paatre la itre jole asë e cailo fene hnengödrai.”

12 Nyipici laka kola haine la itre ini i Iesu, hnene la itre atr! Ame ngöne la Cainöje hune la Wetr, ke, hnei nyidrëti hna amamane la aqane troa hetrenyi la manathith. Hnei nyidrëti hna qejepengöne la aqane troa iailoinekeune la itre ka ihmönyinyi. Hnei Iesu fe hna ini së la aqane troa thith. Hnei nyidrëti hna amamane hnyawane la aqane troa thiina ka meköti kowe la itre ewekë hne së hna ajane ngöne la götrane ngönetrei, nge hna aceitunëne me gool la tulu hnei Nyidrëti hna hamëne matre atreine fe së troa ce mele memine la itre xaa atr. Hna ithahnatane la itre mekune ka nyimutre ngöne la cainöje celë, ene la aqane troa öhne la ethoine la itre hmi, memine la aqane troa hetrenyi la mele ka loi ngöne la itre drai ka troa xulu.

13 Jëne la cainöje celë ka ketri së, me itre xane fe, ke, Tusi Hmitrötr a qaja hnyawa koi së la nyine tro së a kuca, memine la nyine tro së a neëne matre tro loi la aqane mele së. Tru catre la thangane ka loi qa ngöne la itre eamo ne la Tusi Hmitrötr, matre kola qaja hnene la ketre atr ka hamë ixatua, ka hape: “Ngacama, eni la ketre atr hna acile ngöne la ketre uma ne ini ka tru matre troa hamë ixatua, nge hetrenyi fe ni la itre pepa ne ini ka draië, nge nyimutre lao itusi hnenge hna e nyine ithuane la mekun, me atreine troa waipengöne la aliene la hni ne la itre atr, lo hna hëne ka hape psychologie, ngo ame pe, hnenge hna öhne laka, ame la itre eamo ne la Tusi Hmitrötre hna hnëkëne thatraqane la faipoipo matre cile huti ej, maine troa neëne la itre thiina ka ngazo ne la itre thöthi enehila, me aqane troa hetrenyi me thupëne la itre sinee së, ke, sisitria catre kö itre eje hune la nöjei itusi hnenge hna e me inine ngöne la itre hna ini ka tru.” Ketre, ka hetre thangane catre la Tusi Hmitrötr, nge ka ihmeku fe eje memine la hneijine së enehila, nge catre la trepene ej.

KA NYIPICI, NGE KA CATR EJ

14. Nemene la itre ewekë ka amamane laka ka ihmeku la hnei Tusi Hmitrötre hna qaja memine la sias?

14 Ngacama thaa ketre itusi ne sias kö la Tusi Hmitrötr, ngo ame pe, ke, hna jelenyipicine eje hnene la sias. Drei la ketre ceitun, ame lo ijine kola mekune hnene la nöjei atr ka kösau ka hape ka isaisa la fen, ngo Isaia pe kö a qejepengöne eje ka hape ka “xupexupëtr.” (Heberu, chugh, “raon”). (Isaia 40:22) Thupene la hneijine i Isaia, hetre itre thauzane lao macatre, jole pala hi e troa kapa hnyawa la mekune cili ka hape, ceitu me otru la fene celë. Nge, ame mina fe ngöne Iobu 26:7​—hna cinyihane hë ekö, a 3 000 hë lao macatre nge sin​—ka hape Akötresieti a “athipe la fene hnengödrai ngöne la pëkö.” Hna qaja hnene la ketre atr ini Tusi Hmitrötre ka hape: “Hnei Iobu hna atre tuneka la nyipici hna amamane hnene la astronomi, ene laka pë kö ka cile xome ej; eje hi laka ketre hnyinge lai ka thaa hmaloi kö troa sa hnene la itre ka thaa lapaune kö kowe la Tusi Hmitrötr.”

15. Hnene la aqane cinyihane eje hna acatrene tuneka la mejiune së kowe la Tusi Hmitrötr?

15 Hnene la aqane cinyihane la Tusi Hmitrötre hna acatrene la mejiune së kowe la itusi ka hekö catr. Tha ceitu kö eje memine la itre ifejicatre, ngo ame la itre hna qaja hnei Tusi Hmitrötr, ke, ka ihmeku memine la itre atr me itre hneijin. (1 Ite Joxu 14:25; Isaia 36:1; Luka 3:1, 2) Nge, ame pala hi la hna atrune hnene la itre ka qejepengöne ekö, ke, ene lo itre isi hna thapa hnene la itre baselaia i angatr, nge angatre a juetrëne pe la itre isi lo hna nga angatr, me itre ngazo i angatr, ngo kolo pe kö a qaja amekötine me fe amamane la nyipici hnene la itre ka cinyihane la Tusi Hmitrötr​—memine fe la itre sipu ngazo i angatre kö.​—Numera 20:7-13; 2 Samuela 12:7-14; 24:10.

ITUSI NE PEROFETA

16. Nemene la ka anyipicine hnyawane laka qa thene la uati hmitrötre la Tusi Hmitrötr?

16 Hna anyipicine hnene la itre hna perofetan, a kola eatre enehila, laka qa thene la uati hmitrötre i Akötresie la Tusi Hmitrötr. Nyimutre lo itre hna perofetane hnine la Tusi Hmitrötre a ka eatre hë. Kola anyipicine ka hape thaa qathei atr kö lai. Haawe, qa thei drei kö la qeqe ne la itre hna perofetaan? Tusi Hmitrötre a qejepengöne ka hape: “Tha traqa kö la hna perofetan ekö ngöne la aja i ate, ngo hnei ite ate qa thei Akötesie hna ulatine thenge la hna upi angatre hnene la Uati Hmitöt,” ene la mene i Akötresie ka catr. (2 Peteru 1:21) Hanawange la itre xaa ceitun.

17. Itre xötre kau la ka qaja ka hape troa kei hnei Babulona, nge hna eatre tuneka lai itre hna preofetan?

17 Kola kei hnei Babulona. Hnei Isaia me Ieremia hna thingehnaeane petre kö ekö laka, tro ha kei hnei Babulona hune la ime i angetre Peresi me Madai. Ame la nyine hain, ke, ene laka, hna thuemacane la ewekë celë ngöne la ijine Babulona a musi hune la nöj, 200 petrekö lao macatre qëmekene troa lepe apatrene ej! Hna jelenyipicine hnene la isitoare ne la fene la itre hna perofetane celë: ene lo kola aqaqacilene la hneopegejë Euferata la ëjen, hnene laka hna atriane la gojenyine la timine eje kowe la ketre hneopegejë hna xupe hnei atr (Isaia 44:27; Ieremia 50:38); hna wangacone nge thaa hna thupëne hnyawa kö la qanahage ne la hneopegë (Isaia 45:1); ene pe troa nyi jëne pi la ketre hene ka tru, ame la ëje i nyidrë, ke Koreso.​—Isaia 44:28.

18. Hna aeatrëne tuneka lo hna perofetaane hnei Tusi Hmitrötr, ene lo kola mejë, me kei hnene la “joxu ne Heleni”?

18 Kola mejë, me kei hnene “la joxu ne Heleni.” Hna meköle goeëne hnei Daniela la gootre trahmanyi a lepe akeine la mamoe trahmany, me axeciëne la lue jone i nyën. Thupene lai, hna xeci la jone ka tru ne lai gootre trahmany, nge hna mejë la foa lao jone troa nyihnane ej. (Daniela 8:1-8) Hna qejepengöne koi Daniela, ka hape: “Ame la mamoe trahmanyi hnei’ö hna öhne tene lue jon, te, lue joxu ne Madai me Peresi lai. Nge ame la gote ka cia eueu, te, joxu hnapane lai. Nge xecië hë la jone cili, nge eke hnan’ej a cil, te, troa xulu la eke baselaia qa ngöne la nöj, ngo thaa tune la meue ne ej.” (Daniela 8:20-22) Thenge la hna perofetane celë, thupene la lue hadredre lao macatre, nge, “joxu ne Heleni,” ene Alexandre Le Grand, a ngaane ju lo lue-jon, ene la musi Madai-Peresi. Thupene lai, hna meci hnei Alexandre e 323 M.P.K., ame hna nyihnai nyidrë hnene la foa lao tane isi. Ngo ame pe, ke, pë kö alacaasi e angatre ka ceitune memine la musi Alexandre.

19. Nemene la itre hna perofetane thatraqai Iesu Keriso ka eatre hë?

19 Mele i Iesu Keriso. Ngöne la itre hna cinyihane qene heberu, ke, hetre itre hna perofetane hna eatre ngöne la ijine kola hnaho nyidrë, me ijine kola cainöje trootro, me ijine kola mec, me ijine mele hmaca i nyidrë. Drei la ketre ceitun, hetre 700 lao macatre qëmekene tro Iesu a traqa, hnei Mika hna perofetane laka troa hnahone la Mesia, ene la Keriso, e Bethelema. (Mika 5:2; Luka 2:4-7) Hnei Isaia perofeta ketre atr ka mele ngöne lo hneijine i Mika hna perofetane laka, troa lepe la Mesia me hnyijuë nyidrë. (Isaia 50:6; Mataio 26:67) Hnei Zekaria hna perofetane fe laka, troa wanaxoeëne la Mesia jëne la 30 lao hnepe sileva, faifi hadredre lao macatre e qëmeken. (Zekaria 11:12; Mataio 26:15) Hnei Davita hna qejepengöne petre kö ekö a itre thauzane macatre la aqane troa akötrëne la Mesia, memine la aqane meci nyidrë. (Salamo 22:7, 8, 18; Mataio 27:35, 39-43) Hna canga perofetane hnei Daniela a faifi hadredre petre kö lao macatre ekö, la ijine troa mama hnene la Mesia memine la eqeane la huliwa ne cainöje trootro i nyidrë, memine fe la ijine meci nyidrë. (Daniela 9:24-27) Celë hi itre hna perofetane lai göi Iesu Keriso. Tro epuni lai a kepe thangane itre ej, e hnei epuni fe hna hane akökötrene la atrehmekune i epuni matre atre nyidrëti hnyawa.

20. Nemene la mejiune hne së hna kapa, qa ngöne laka, eatre hnyawa, nge troa eatre asë la itre hna perofetane hnei Tusi Hmitrötr?

20 Nyimutre la itre xaa hna perofetane hnei Tusi Hmitrötr, ka eatre hë ekö. ‘Ngo,’ epuni jë a isa hnyinge ka hape, ‘Tuneka fe la meleng, kolo kö a hane ketr hnene lai itre hna perofetaan?’ Eje hi laka, maine hna nyipici pala hi koi epuni hnene la ketre atr ngöne la itre macatre, hapeu, tro jë kö epuni a luelue enehila e angeice a qaja koi epuni la ketre ewekë ka hnyipixe? Ohea! Hnei Akötresieti pala hi hna qaja la nyipici, jëne la Tusi Hmitrötr. Hapeu, thaa tro kö a catre la mejiune i epuni kowe la hnei Tusi Hmitrötre hna thingehnaean, ene la itre hna perofetane thatraqane la paradraiso ka troa traqa e celë fen? Nyipici laka, ijije tro së a hetrenyi la mejiun, lo ka eje thei Paulo ketre atre drei i Iesu ka hane mele ngöne la hneijine i Nyidrë, ngöne lo pane hadredre lao macatre; hna cinyihane ka hape ame ‘Akötesi ka tha’teine thoi.’ (Tito 1:2) Ketre, ame ngöne la easë a e la itre hna cinyihane me xötrethenge pala hi la itre hna eamo hnene ej, ke, easë lai a trongëne la inamacan, nge thatreine jë kö tro la atr a hetrenyi lai, e hnei angeice hna mejiune kowe la sipu trenge catre i angeic; ngo nyipi ewekë pe tro angeice a mejiune kowe la Tusi Hmitrötr, ene la itusi ka amamane la atrehmekune qa thei Akötresie, nge ka tro xomi së kowe la mele ka pë pun.

LOI E TRO SË A “AJANE” LA ATREHMEKUNE I AKÖTRESIE

21. Nemene la hnei epuni hna troa kuca e maine epuni a mekune laka nango hace pala ha troa melëne la itre xaa ewekë hnei epuni hna inin?

21 Ame ngöne la epuni a ini Tusi Hmitrötr, ke, eje hi laka epuni a inine la itre ewekë ka isa pengöne kö memine la hna ini epuni ekö. Maine jë, epuni a öhne laka thaa madrine kö Akötresie kowe la itre huliwa ne hmi hnei epuni hna hni kow. Tro epuni a atrehmekune laka hetrenyi thei Akötresie la itre tulu ka meköt, nge ka draië kö hune la itre tulu hna majemine melëne hnene la fene ka ngazo. Eje hi laka, ngöne la xötrei, ke, tro epuni a mekune ka hape ma tru pala ha la hna sipone thei epun. Ngo, loi e tro epuni a xomihniin! Loi e tro epuni a waipengöne hnyawa la itre hna cinyihane matre troa öhne la atrehmekune i Akötresie. Loi fe troa kapa hnyawa la itre eamo qa hnine la Tusi Hmitrötre matre troa amekötine la itre aqane mekune së, memine la itre aqane ujë së.

22. Pine nemene matre epuni a inine la Tusi Hmitrötr, nge tro epuni a xatuane tuneka la itre xane troa trotrohnine ej?

22 Maine eje hi laka tro la itre sine ce elo së, memine la itre sinee së a icilekeu memine la aja së troa inine la Tusi Hmitrötr, ngo mekune hnyawa kö së lo hnei Iesu hna qaja ka hape: “Qa ngöne lai ame la nöjei ate qeje ni qëmeke ne la nöjei ate, tro ni a qeje angeice qëmeke i Kakati e koho hnengödrai. Ngo ame la ate kelikelë ni qëmeke ne la nöjei ate, tro ni a kelikelë angeice qëmeke i Kakati e koho hnengödrai.” (Mataio 10:32, 33) Itre xane a xouene ke, amenu epuni pi pena hnene la hnei epuni hna xomi hmi. Ngo, eje hi laka, epuni pe a ajane catrëne la atrehmekune i Akötresie, memine la nyipici i Nyidrë. (1 Timoteo 2:3, 4) E maine easë a ajane troa xatuane la itre xane troa trotrohnine lai, ke, loi e tro së a thiina ka loi, nge thaa tro kö a isi ithahnata ngöne la easë a troa qaja la hne së hna inin. (Filipi 4:5) Loi e tro së a mekune laka alanyimu la itre hna “ahmalan . . .  ngo thaa hnei wesi ula,” qa ngöne laka angatre hë a öhne la itre thangane ka loi ne la atrehmekune ngöne la melene la itre atr.​—1 Peteru 3:1, 2.

23. Tro epuni a “ajane” tuneka la atrehmekune i Akötresie?

23 Tusi Hmitrötre a xatua së me hape: “Ajanejë nyipunie la zane thi ka xenyë ene la wesi ula, tune la ite medenge ka hnyipi traqa.” (1 Peteru 2:2) Ame la medreng, ke, eje a ajane la xeni qa thei thin, nge nyëne a treije catre e nyëne a pi xen. Ketre tune mina fe, easë a trotrohnine laka mele së la atrehmekune qa thei Akötresie. Haawe, loi e tro së a “ajane” la Wesiula i Nyidrë hnene la troa sisedrëne pala hi la ini tusi së. Nyipici, loi e xecie ekuhu itre hni së la troa e la Tusi Hmitrötre e nöjei drai. (Salamo 1:1-3) Jëne tro së lai a kapa la itre manathithi ka kösau, celë hi matre Salamo 19:11 a qaja göne la itre wathebo i Akötresie ka hape: “Atraqate la june trongën’it’ej.”

[Ithueamacany]

a Ame la aliene la M.P.K., ke, kola hape “Ite macate ka pate pete kö Keriso,” hna majemine kö qaja lai hune la Q.I. (“qëmekei Keriso”). Ame la hna hape M.K., ke, kola hape “Ite macate i Keriso,” hna majemine hëne ka hape A.D., göi anno Domini, kola hape “ngöne la hneijine la joxu së.”

HAPEUE LA HNEI EPUNI HNA ININ

Ngöne nemene götrane laka pë kö xaa itusi ka ceitu memine la Tusi Hmitrötr?

Pine nemene matre tro së a mejiune kowe la Tusi Hmitrötr?

Nemene la kepine matre epuni a qaja ka hape qa thene la uati hmitrötre i Akötresie la Tusi Hmitrötr?

[Hna eköhagen götrane 14]

LOI E TROA ATREPENGÖNE HNYAWA LA TUSI HMITRÖTR

Thaa jole kö troa atre hnyawa la Tusi Hmitrötr. Loi e troa goeëne hnyawa la itre taane hna cinyihane matre majemi kowe la hmekune me göhnene la itre ëjene la itre itus ne la Tusi Hmitrötr.

Hna nyi mekene me nyi xötrene la itre itusi ne la Tusi Hmitrötre matre hmaloi koi së troa thele la itre mekune hne së hna ajan. Ame la itre mekene hna thawa, ke, hna nyixane pë hë ngöne la ijine hnaa thötre lao macatre, nge hna fejane qene Faras ngöne la hnasikisitre lao macatre, nge hna kuca xötrëne la itre hna cinyihane qene Heleni. Ame la pane Tusi Hmitrötre ka hetre meken, me xötre hna numeran, ke, hna fejane qene Faras lo macatre 1553.

Ame ngöne la kola e la itre hna cinyihane e hnine la itus, ame la pane naba, ke, kola amamane la meken, nge ame lai naba thupen, ke, kola amamane la xötr. Ketre ceitun, ame la kola hape “Ite Edomë 2:5,” ke, tusi Ite Edomë, mekene 2, xötre 5. E maine epuni a ketre thele la itre mekene tus, ke, tro ha hmaloi koi epuni troa canga öhne la itre mekune qa hnine la Tusi Hmitrötr.

Ame la aqane kuca ka sisitria matre atrepengöne hnyawa la Tusi Hmitrötr, ke, ene la troa e eje e nöjei drai. Ngöne la xötrei, ke, ma troa hace troa aejene la hna mekun. Ngo, e maine tro epuni a e la köni meken, maine faifi ngöne la drai, thenge la eqean, ijije tro epuni a e asë la Tusi Hmitrötre ngöne la caa macatre. Hnauëne kö laka thaa nyiqaane jë hi enehila?

[Hna eköhagen götrane 19]

TUSI HMITRÖTR—KETRE ITUSI KA PËKÖ KA CEITU MEMIN

● “Qa thene la ua i Akötesie” la Tusi Hmitrötr. (2 Timoteo 3:16) Ngacama hnei itre atr hna cinyihane la itre trenge ewekën, ngo hnei Akötresieti hna eatrongëne la itre mekune i angatr, matre nyipici la hna ulatine ka hape “wesi ula i Akötesie” la Tusi Hmitrötr.​—1 Thesalonika 2:13.

● Hna cinyihane la Tusi Hmitrötre ngöne la 16 hadredre lao macatre, hnene la ala 40 lao atr ka isa pengöne kö la aqane mele me inamacane i angatr. Ngo ame pe, ke, ame la kola ase cinyihan ej, ke, ihmeku hnyawa hi la itre mekune qaane ju hi la qaane uti hë ngöne la pun.

● Pëkö itusi ka ceitu memine la Tusi Hmitrötr, ke, hnen eje hna cile kowe la nöjei ithupëjia. Ngöne la götrane Erop ka nyiqaane qaane lo hna eitrene hadredre lao macatre uti hë lo hna fifitre hadredre lao macatre, lo hna hëne ka hape “Moyen-Age,” ke, nyimutre la itre atr hna athipe ngöne sinöe nge manithi angatre jë pë hë, pine laka hna ee angatr, ke, hetrenyi thei angatre la Tusi Hmitrötr.

● Pëkö ketre itusi ecelë fene ka sisitria kö hune la Tusi Hmitrötr, hnene laka tru catre la tusi hna salemën. Hna ujën apexejen ej, maine sinëne pena, kowe la 2 000 lao qene hlapa. Itre thauzane milio lao itusi hna fejan, nge pëkö götrane ecelë fene ka thaa hane öhnyi Tusi Hmitrötr.

● Ame la pane hnepe hna cinyihane hnine la Tusi Hmitrötre ka hekö catre hë, ke, hna öhne lo hna sikisitre hadredre lao macatre M.P.K. Kolo ijine thaa mama pala kö lo itre nyima qene Hindu thatraqane la itre haze i angatr, hna hëne ka hape Rig-Veda (hna apexejene lo hna 1300 lao macatre M.P.K.), maine itre itusi ne la itre Budis, lo hna hëne ka hape “Les trois corbeilles” (hna faifine hadredrene lao macatre M.P.K.), maine pena lo itusi ne lo angetre Isilamik, hna hëne ka hape Kora (hna sevene hadredrene lao macatre M.K.), memine fe lo itusi ne lo angetre Shinto, hna hëne ka hape Nihongi (720 lao macatre M.K.).

    Itre Itus Qene Drehu (1997-2025)
    Tha Connecter
    Connecter
    • Drehu
    • Iupi fë
    • Hna ajan
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Itre Hna Amekötin
    • Pengöne La Ka Thele Ithuemacany
    • Hna amekötin
    • JW.ORG
    • Connecter
    Iupi fë